quote:
Diagnostische criteria voor de narcistische persoonlijkheidsstoornis (DSM-IV)
De patiënt:
vindt zichzelf fantastisch en enorm belangrijk (hij overdrijft zijn prestaties en talenten, verwacht dat men hem erkent als een superieur persoon zonder dat zijn prestaties hier aanleiding toe geven);
is gepreoccupeerd met fantasieën over onbeperkt succes, macht, brille, schoonheid, of de ideale liefde;
gelooft dat hij 'speciaal' en uniek is en dat hij slechts begrepen kan worden door andere speciale mensen, bij voorkeur met een hoge status, van wier kring hij eigenlijk ook deel zou moeten uitmaken;
eist excessieve bewondering;
meent over speciale voorrechten te beschikken (heeft bijv. de onredelijke verwachting dat hem een voorkeursbehandeling toekomt of dat men vanzelfsprekend rekening houdt met zijn verwachtingen);
gebruikt zijn medemens om zijn eigen doelen te bereiken;
heeft een tekort aan invoelend vermogen (hij wil de gevoelens en behoeften van anderen niet erkennen en het is hem niet goed mogelijk zich de behoeften van anderen voor te stellen);
is vaak jaloers op anderen of gelooft dat anderen jaloers zijn op hem;
heeft een hooghartige houding en gedraagt zich dienovereenkomstig.
Toelichting
Narcisme is een term die vaak gebruikt wordt. Er wordt een bepaalde mate van zelfwaardering of zelfliefde mee aangeduid. Er bestaat gezond narcisme en ongezond narcisme. Het punt op het continuüm waar gezonde zelfliefde overgaat in ongezonde zelfliefde is moeilijk aan te duiden en is ook afhankelijk van de situatie en de levensfase.
Volgens de beschrijving in de DSM IV is er bij de narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) sprake van een patroon van zichzelf geweldig vinden, grootheidsfantasieën, de noodzaak om bewonderd te worden en een gebrek aan inlevingsvermogen in anderen. Dat begint in de adolescentie en persisteert in de volwassenheid.
Deze criteria lijken echter maar een kant van de NPS te beschrijven, een soort uiterste. Dit type wordt ook wel de 'openlijke narcist' genoemd. Deze is zich weinig bewust van de impact van zijn gedrag of houding op andere mensen en ongevoelig voor kritiek. Het andere uiterste is de zogenaamde 'sensitieve of geremde narcist'. Hierbij is de aandacht voortdurend gericht op anderen en wil men uit alle macht kritiek voorkomen. Dit zijn vaak verlegen mensen die snel gekwetst zijn of zich snel schamen. Wat ze gemeen hebben is de grote moeite met zelfwaardering. Echter beiden gaan hier anders mee om. De 'onbewuste narcist' zal proberen anderen te imponeren en beschermt zichzelf tegen kritiek van anderen door de mening van anderen niet belangrijk te vinden. De 'sensitieve narcist' zal kwetsbare situaties uit de weg gaan en kijkt voortdurend naar anderen hoe die zich gedragen.
De meeste cliënten met een NPS zitten ergens in het continuüm tussen deze uiterste typen. Vaak zullen zij ook sociaal veel makkelijker zijn dan hierboven (en in de criteria) geschetst wordt. Zij kunnen veel persoonlijke charme bezitten. Een laag of sterk wisselend zelfgevoel vormt de kern van hun problemen (en de lijdensdruk). Veel van hun acties en prestaties zijn erop gericht om dit niet te voelen. Daarnaast hebben zij grote moeite om een goede relatie te onderhouden. Relaties worden meestal na korte tijd beëindigd als de partner meer eigen wensen en behoeften kenbaar maakt en eisen gaat stellen.
Verklaringsmodellen en behandeling
Bronnen:1, 10, 14
* De DSM-IV-criteria zijn overgenomen uit:
Vandereycken, W, Hoogduin, CAL & Emmelkamp, PMG (2000). Handboek Psychopathologie, deel 1 basisbegrippen. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.
Diagnostische criteria voor de narcistische persoonlijkheidsstoornis (DSM-IV)
De patiënt:
vindt zichzelf fantastisch en enorm belangrijk (hij overdrijft zijn prestaties en talenten, verwacht dat men hem erkent als een superieur persoon zonder dat zijn prestaties hier aanleiding toe geven);
is gepreoccupeerd met fantasieën over onbeperkt succes, macht, brille, schoonheid, of de ideale liefde;
gelooft dat hij 'speciaal' en uniek is en dat hij slechts begrepen kan worden door andere speciale mensen, bij voorkeur met een hoge status, van wier kring hij eigenlijk ook deel zou moeten uitmaken;
eist excessieve bewondering;
meent over speciale voorrechten te beschikken (heeft bijv. de onredelijke verwachting dat hem een voorkeursbehandeling toekomt of dat men vanzelfsprekend rekening houdt met zijn verwachtingen);
gebruikt zijn medemens om zijn eigen doelen te bereiken;
heeft een tekort aan invoelend vermogen (hij wil de gevoelens en behoeften van anderen niet erkennen en het is hem niet goed mogelijk zich de behoeften van anderen voor te stellen);
is vaak jaloers op anderen of gelooft dat anderen jaloers zijn op hem;
heeft een hooghartige houding en gedraagt zich dienovereenkomstig.
Toelichting
Narcisme is een term die vaak gebruikt wordt. Er wordt een bepaalde mate van zelfwaardering of zelfliefde mee aangeduid. Er bestaat gezond narcisme en ongezond narcisme. Het punt op het continuüm waar gezonde zelfliefde overgaat in ongezonde zelfliefde is moeilijk aan te duiden en is ook afhankelijk van de situatie en de levensfase.
Volgens de beschrijving in de DSM IV is er bij de narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) sprake van een patroon van zichzelf geweldig vinden, grootheidsfantasieën, de noodzaak om bewonderd te worden en een gebrek aan inlevingsvermogen in anderen. Dat begint in de adolescentie en persisteert in de volwassenheid.
Deze criteria lijken echter maar een kant van de NPS te beschrijven, een soort uiterste. Dit type wordt ook wel de 'openlijke narcist' genoemd. Deze is zich weinig bewust van de impact van zijn gedrag of houding op andere mensen en ongevoelig voor kritiek. Het andere uiterste is de zogenaamde 'sensitieve of geremde narcist'. Hierbij is de aandacht voortdurend gericht op anderen en wil men uit alle macht kritiek voorkomen. Dit zijn vaak verlegen mensen die snel gekwetst zijn of zich snel schamen. Wat ze gemeen hebben is de grote moeite met zelfwaardering. Echter beiden gaan hier anders mee om. De 'onbewuste narcist' zal proberen anderen te imponeren en beschermt zichzelf tegen kritiek van anderen door de mening van anderen niet belangrijk te vinden. De 'sensitieve narcist' zal kwetsbare situaties uit de weg gaan en kijkt voortdurend naar anderen hoe die zich gedragen.
De meeste cliënten met een NPS zitten ergens in het continuüm tussen deze uiterste typen. Vaak zullen zij ook sociaal veel makkelijker zijn dan hierboven (en in de criteria) geschetst wordt. Zij kunnen veel persoonlijke charme bezitten. Een laag of sterk wisselend zelfgevoel vormt de kern van hun problemen (en de lijdensdruk). Veel van hun acties en prestaties zijn erop gericht om dit niet te voelen. Daarnaast hebben zij grote moeite om een goede relatie te onderhouden. Relaties worden meestal na korte tijd beëindigd als de partner meer eigen wensen en behoeften kenbaar maakt en eisen gaat stellen.
Verklaringsmodellen en behandeling
Bronnen:1, 10, 14
* De DSM-IV-criteria zijn overgenomen uit:
Vandereycken, W, Hoogduin, CAL & Emmelkamp, PMG (2000). Handboek Psychopathologie, deel 1 basisbegrippen. Bohn Stafleu Van Loghum, Houten.
Kijk. Dit lijkt er meer op. Behalve dan dat ik wel invoelend vermogen heb
Ik adem in en kalmeer. Ik adem uit en glimlach.