Winti of Wintie cultuur

Hier is een redelijk linkje. Verder moet je het gewoon ervaren, voelen. Is niet eng. Niet met jouw ervaringen zoals je die hier in truth beschrijft.

http://www.suriname.nu/201cult/winti01.html

mwoah.... alleen een slechte ervaring met iemand die zei winti-shamaan te zijn maar die dat gebruikte om over mijn fysieke grenzen te gaan. Heeft meer te maken met de persoon dan met winti op zich.

Ah, leuk/interessant topic!

quote:

Op maandag 20 juni 2005 19:58 schreef Mirage het volgende:

[..]

Daar staat inderdaad veel info, dank je wel !

Ik zou alleen ook graag wat meer "inside" info hebben...
Wat verschillende visies ( dus ook negatieve ).
weet iemand hoe zo'n "feest" er aan toe gaat ?
Iemand op fok die een Wintie gelovige is ?

Ik weet wel dat alle Surinamers er heel spannend over doen. Zo vaak heb ik er naar gevraagd, maar echt een antwoord over wat het nou inhoudt en wat er dan allemaal voor dingen kunnen gebeuren, kreeg ik nooit. Volgens mij mogen wij niet meedoen ofzo. .

quote:

Op dinsdag 21 juni 2005 10:27 schreef MUUS het volgende:
Ah, leuk/interessant topic!
[..]

Ik weet wel dat alle Surinamers er heel spannend over doen. Zo vaak heb ik er naar gevraagd, maar echt een antwoord over wat het nou inhoudt en wat er dan allemaal voor dingen kunnen gebeuren, kreeg ik nooit. Volgens mij mogen wij niet meedoen ofzo. .

De "wij" die wel mee mogen doen worden dan "zij" en daarmee ook vaag over het onderwerp.

Okay.... dat was een grapje. Feit is dat, zoals op de link die ik plaatste, dingen wel genoemd kunnen worden maar dat het niet een 1,2,3, cursus in Winti van de NTI is. Er zijn veel dingen die je gewoon moet ervaren en waar verder geen woorden voor zijn. Niet om nou vaag te zijn maar gewoon omdat niet alles uitgelegd kan worden zodanig dat het voor een lek nog te begrijpen is.

Zoals beloofd heb ik Swa ( ) even gebeld die oorspronkelijk in Suriname woonde. Hij kent het wel maar dan vooral als gebruik van het ‘gewone’ volk. Als ex rijk persoon daar wil ie er niet mee geassocieerd worden en naast de dingen in dit topic wist ie er het fijne in ieder geval niet (meer) van. Dus…

Als bleke hollander (bakra) heb ik me al een keer in winti's verdiept. Hieronder een kleine greep uit mijn bronnen:


Wat is een Winti eigenlijk?

(Winti = letterlijk "wind" en is de traditionele geloofsovertuiging van de creoolse Surinamers)

Eigenlijk weet niemand precies wat een Winti is.
Winti's zijn engelen die in contact staan met de schepper Anana Kedoeaman Kedoeampon (God), en met de zondige mens. Na de zondeval heeft God ons mensen de rug toegekeerd, maar Anana zou Anana niet zijn als hij niet barmhartig was.Hij weet dat wij het zonder hulp van Hem niet zouden redden in deze wereld en daarom beval hij zijn aardsengelen (winti's) om ons te beschermen.

De winti's beschikken over aardse kennis en kennen alle geneeskrachtige kruiden op aarde, en brengen deze kennis bij tijd en wijle over op de mens. Ook hemelse kennis hebben de winti's tot hun beschikking en ook deze kennis wordt aan de mens geopenbaard als en wanneer zij er de tijd rijp voor achten. Winti's weten veel van de mensheid maar de mensen weten weinig of niets van de winti's af. Mensen die de macht van de winti's ervaren staan dan ook verwonderd te kijken na afloop. Een winti is en blijft de mens trouw, en andersom is dit niet zo. Wie de geboden van de winti niet naleeft komt echter bedrogen uit, want net als Anana (God) kennen de winti's (aardsengelen) grenzen. Een fout begaan in onwetenheid weegt minder zwaar dan een fout begaan met kennis van de geboden.

De geestelijke indeling van de mens volgens de winti cultuur Karma en Jéjé (ziel)

De karma is het goddelijke in de mens. Het is het allerhoogste bezit van de mens, door Anana (God) gegeven en het is ondeelbaar en onkwetsbaar. De karma is niet te beďnvloeden noch te controleren. De karma behoort toe aan Anana; de mens heeft deze slechts in bruikleen tot de dood. De mens kan niet met de karma communiceren op geen enkele 'level' , en het dus ook niet beďnvloeden, omdat de karma Goddelijk en onsterfelijk is . Daarom heeft de karma 2 nauw verwante boodschappers om toch enigszins met de mens in verbinding te kunnen staan.

Deze 2 boodschappers zijn eigenlijk verweven in de karma, en noemt men in de winti cultuur de Jéjé. De jéjé bestaat uit een mannelijke en een vrouwelijke entiteit, en daarom werd het eerder de 2 boodschappers genoemd. Als een mens komt te overlijden, gaat de karma terug naar Anana (God) in de eeuwigheid, en de Jéjé gaat over in een vooroudergeest (kabra) De Jéjé is aarde gebonden en de karma niet.

Met de Jéjé kan de mens wel communiceren. In de winti cultuur doet men dit door water in een halve kalebas te doen (een kalebas is een ronde vrucht, zo groot als een kokosnoot. Het wordt in tweëen gesneden en uitgehold. De uitgeholde schil wordt te drogen gelegd en wordt zo hard als bamboehout) . Men legt de kalebas dan midden in de handpalm van de persoon bij wie de kabra (vooroudergeest) wordt opgeroepen. De kabra treedt dan in het lichaam van de persoon en kan zo via de persoon spreken. Een jéjé kan niet met woorden spreken, maar alleen een kalebas met wat water erin kan de mens een jéjé doen verstaan. Water is de bron van het leven!

De Jójó

Naast de karma en de jéjé, bezit de mens nog een entiteit nl. de Jójó. Deze komt tot de mens op het moment dat een eicel bevrucht wordt. De jójó neemt als eerste de verantwoordelijkheid op zich om over een mens te waken, en is tevens de hoofdwinti (hoofdengel) van een mens. Als iemand voor het eerst winti heeft is het meestal de Jójó winti van de persoon die zich openbaart. De jójó brengt de mens in contact met zijn karma en zijn jéjé (ziel). De jéjé geeft als het ware zijn boodschap door aan de jójó en deze brengt het in woorden aan de mens over. De jéjé en de jójó ondersteunen samen de karma en bewaken deze dag en nacht, een mensen leven lang.

Soms als iemand in disharmonie leeft met zijn of haar jéjé (ziel) en karma (niet luistert naar zijn/haar innerlijke stem, intuďtie) wordt de communicatie lijn tijdelijk verbroken. De karma en de jéjé stoppen dan met boodschappen doorgeven aan de jójó. Men zegt dan soms dat de karma boos of vertoornd is, maar het is de jéjé. De karma is onzijdig en onkwetsbaar, het is Goddelijk en niet van de mens afhankelijk. Andersom is de mens wel afhankelijk van de karma.
De jéjé van een mens kan vertoornd raken als de mens niet naar hem luistert en steeds verder van de karma en Anana (God) dreigt te geraken. De jéjé trekt zich dus tijdelijk terug, terwijl de jójó (hoofdwinti) probeert het contact te herstellen. Dit doet de jójó door in de dromen van de persoon allerlei kwesties voor te leggen. Doet de persoon vervolgens ondanks de waarschuwings/voorspellende/adviserende dromen niets om zijn/haar leven te verbeteren/veranderen, dan deelt de jójó straffen uit. De persoon in kwestie raakt in conflict met zijn innerlijk en zijn geweten en voelt zich gebroken. De kreet "je hebt het aan jezelf te danken" zal hij/zij vaak te horen krijgen van vrienden of familie.
De jójó straft echter met tegenzin omdat hij als hoofdwinti, aan Anana beloofd heeft de persoon te beschermen en te verzorgen van conceptie tot de dood.

Het heeft daarom geen zin om jezelf af te vragen waarom Anana (God) allerlei wrede gebeurtenissen of (natuur)rampen op deze aarde toelaat. Het is de mens die alles in hier op aarde in de hand heeft en hoort te houden. We horen ten alle tijde naar onze innerlijke stem te luisteren. Maar vaak laten wij ons beďnvloeden door anderen, en negeren wij onze innerlijke stem die ons nooit zal bedriegen. Hoe vaak heb je niet achteraf gezegd "shit! iets in me zei dat ik het niet moest doen en toch heb ik het gedaan"!


De zeven Winti's

Over de hele wereld komen winti's voor. In alle culturen speelt winti een belangrijke rol en stimuleert mensen te leven volgens de door Anana (=God) verlangde principes. Iedere cultuur heeft zo zijn eigen benaming voor winti. Ondanks de verschillende benamingen is het en blijft het winti. Sommigen geven het een christelijke inslag en zeggen " het is mij geopenbaard door God". Dat is ten ene malen waar. Winti's zijn Godgeschapen engelen, en hun doel is de mensheid te behoeden voor grootschalige verloedering en het leven op deze aarde dragelijk te maken. Zonder deze door God geschapen engelen had de mensheid het nooit zo lang gered. Ondanks God's goedertierenheid maken wij mensen er soms toch een grote rotzooi van. Kijk maar naar al de wereld oorlogen en de massale genocide die plaats heeft gevonden en nog moet plaatsvinden. Soms gebeurde dit alles zelfs in naam van God.

De mens met al haar ego's en kwaadaardigheid denkt voor God te kunnen speken. God is barmhartig en almachtig. Als hij de mens zou willen straffen, dan heeft hij de mens niet nodig om dat te doen. De mens meent een hoogontwikkeld wezen, zoniet het hoogst ontwikkelde wezen te zijn. Dat is voor een heel groot deel waar. Maar ondanks dat, kunnen wij het niet redden zonder bijsturing van de winti's, onder leiding en door de gratie van Anana (God).

Er zijn namelijk 7 basis Winti's in de wereld (de Voodoo religie kent 7 basis goden)

Ieder mens heeft 7 winti's van Anana (God) meegekregen, en elk van de 7 winti's heeft afzonderlijk een speciale taak te vervullen. Elke winti heeft kennis van hemel en aarde, geschonken gekregen door Anana, een soort volmaaktheid, die de winti kan inzetten ter begeleiding van de mens. Anana heeft de winti's verdeeld in 3 elementen, namelijk aarde, water en lucht. Alle 7 winti's hebben een element onder hun beheer gekregen en oefenen op dit element hun zeggenschap uit.


Winti: De Papa Winti

De papawinti of 'pawinti' is een aarde winti (sur.woord = grong winti). Alle grong winti's worden ook wel vodu winti's ( = winti's van de plantages en dorpen) genoemd. In de winti religie is moederaarde verdeeld in Ma Aisa en Pa winti en deze twee-eenheid manifesteert zich afzonderlijk bij mensen. Een voorbeeld hiervan is dat de pa winti zich manifesteert bij een vrouw, en ma Aisa zich manifesteert bij een man. Het mooie of juist ingewikkelde van dit alles is dat deze 2 mensen ook broer en zus van elkaar kunnen zijn. Ook kan het dat de beide winti's zich in één persoon manifesteren. Een mens kan niet zelf bepalen welke winti aan hem wordt overgeleverd via voorouders, en wanneer. Dit bepalen de winti's zelf.

De Aisa en de Papa winti kunnen zich in tientallen soorten vormen manifesteren. Elke vorm heeft weer een andere naam. Dit komt omdat ieder mens in zijn eigen cultuurpatroon verankerd zit. Aisa en Papa winti vereenzelvigen zich dan met de cultuur van de persoon in kwestie. Om een voorbeeld te geven; een javaan die in trance raakt tijdens een jarang kepang ceremonie; de winti die zich in hem manifesteert krijgt dan een javaanse naam, omdat de persoon een javaan is. De winti identificeert zich met de javaan in zijn gewoonten en zijn religie. Dus de Aisa winti of de pa winti openbaart zich in de javaan anders dan dat dezelfde winti's zich in een hindoestaan, blanke of creool zou openbaren. De papa winti wordt ook wel de Nékése dágwé winti genoemd.

Een winti past zich aan aan de fysiologische en klimatologische omstandigheden van een land of continent. Een winti is universeel en kan zich overal in de wereld handhaven en in stand houden. Een winti staat in gratie van Anana kedoeamang kedoeampong (=God) en heeft doelen die hem opgedragen zijn door Anana, te verrichten ter dienste en ten goede van de mensheid. Een mens moet zich zien staande te houden in deze wereld, en dit kan volgens de Winti religie niet zonder winti. De winti heeft de mens niet nodig om voort te bestaan, maar andersom heeft de mens de winti nodig om in gratie bij Anana te komen. De winti voert enkel de opdrachten uit die Anana hem geboden heeft en heeft daarvoor een klankbord nodig om te spreken en een lichaam. Daarom manifesteert een winti zich in de mensen zelf.

Er zijn 13 soorten Papa dagwé winti's. De nékésé is één van de bekendste soorten. Veel mensen zijn voorzichtig als ze weten dat er één bij hen woont. Het is dan ook de strengste van de grong (= aarde) winti soorten. Als hij eenmaal toornig is, is het heel moeilijk om hem weer gunstig te stellen. De nékésé dágwé of papa winti waarschuwt slechts 1 keer! Wie tegen zijn geboden of aanwijzingen ingaat wordt heel vaak direct gestraft. Hij is echter een goede beschermer en zorgt goed voor degene die gehoor en aandacht aan hem geeft. Soms worden hele families uitgeroeid door deze winti, als de nalatigheid en verwaarlozing ernstig is.

De Aisa winti en de pa winti zijn meestal familie winti's. Hun invloed reikt over een hele stam of familie. Zij beschermen en leiden soms ook verschillende families binnen district (vroeger een plantage). Dit betekent ook dat iedere nieuwe familie die zich in het district vestigt, zich dient te gedragen te leven naar de normen, zeden en gewoontes die de winti's hebben afgesproken met hun voorouders.

De favoriete kleding en sieraden van de Papa winti:

- Jampanesi krosi (javaanse stoffen) met heel veel motieven. De combinatie van Jampanesi krosi wit, blauw of rood wordt vaak gedragen.
- Sieraden zijn de alom bekende slangen armbanden en de slangen ringen (verschillende modellen)
- Tárraté ketting met een dollar hanger.

De favoriete kleding en sieraden van mama Aisa:

- De Aisa is een grong winti ( winti van het element aarde) en houdt van gebloemde stoffen met veel lichte kleuren. Soms verschijnt ze in een blauw- witte kótó of panji (kótó is klederdracht van de Surinaamse vrouw, panji is een omslagdoek)
- Haar geliefde sieraden zijn opgeblazen boeien (armbanden) met bloemknoppen of ronde kogels aan de uiteinden
- De Aisa winti sieraden: tarra té ketting met zwarte, rode of állá kóndré kralen
- Een Lontai ketting met bloedkoralen en een gouden dollar munt
- Een ring met een zwarte, bruine of groene steen
- Een ketting met komkommerpitten of ruiten vlakken.


De Kumanti winti, (Kromanti winti)

De Tapoe Kumanti winti's zijn machtige winti's en behoren toe aan het element lucht. Zij kunnnen in combinatie met andere winti's in verschillende variaties voorkomen.
Tata Opete of Ankana Jaw wordt door sommigen als het hoofd van de Kumanti winti's beschouwd, en weer anderen kennen deze positie aan Sofia Bada toe.

Er zijn verschillende soorten Kumanti winti's:
1. Mafu Kumanti winti; deze zijn afgezanten of boodschappers uit de kosmos, die uit naam van anderen spreken. Omdat ze zo zeldzaam zijn , weet men niet veel van hen af. Op de plaatsen waar zij zich geopenbaard hebben, wordt verteld dat ze grote zieners en genezers zijn. De Mafu maakt zijn volgelingen snel tot genezer of Obiaman. (obia = bezwering)
2. Seti of tapoe Kumanti winti (Tap'Kumanti); Deze winti's zijn sociaal verbonden met een volk of stam. Wanneer deze zich openbaren doen zij dat vaak door middel van vogels. Ze kunnen zich ook door middel van andere dieren openbaren.
3. Kreoro Tapoe Kumanti winti; Hoewel zij uit de kosmos komen zijn zij aardgebonden winti's. Ze hebben dezelfde eigenschappen als de andere twee. De Kreoro winti verblijft dichtbij de mensen om direct hulp te kunnen bieden. Zij zijn individueel verbonden met hun uitverkorene en béré (= familie, stamboom). Zij verblijven in het water en in het bos.
4. De Adumakuku winti; is waarschijnlijk de snelste Kumanti. Hij kan wonderen verrichten, en degene die door hem bezeten wordt vertoond hetzelfde gedrag.
5. De Aradjini Kumanti; Een weinig pratende winti uit de kosmos. Men moet hem als het ware dwingen om te praten.
6. De Adjani Kumanti; Degene die door deze winti bezeten wordt gedraagd zich als een tijger. Wanneer de muziek speelt moeten honden uit zijn buurt blijven, anders worden zij door hem gedood! Water drinkt hij niet uit een glas, de bonuman moet een kuil in de grond graven en deze vullen met (honden) bloed of water.
7. De Jaw Kumanti; Deze winti kan allerlei kunsten uithalen met vuur. Ook kan hij een flinke hoeveelheid Jenever nuttigen, waarbij de medium na afloop van de trance toestand geen teken van dronkenheid vertoond.
8. De Djibri Kumanti; Hij is zeer moedig en sterk, het is een oorlogsgod. Zijn medium verricht wonderen door zijn enorme kracht.
9. De Prasoro Kumanti; Hij spreekt de hoogste Kumantitaal. Hij wordt de Prasoro Kumanti genoemd omdat hij vliegt en kan staan in de lucht. Hij is niet alleen de mooiste maar ook de fijnste en beschaafdste Kumanti winti. Hij neemt altijd notitie van de gesteldheid van de aanwezigen. Hij fungeert als obia (= bezwering) en wordt vaak opgeroepen om ziekten te genezen. Zijn klederdracht is wit of donkerblauw-zwart.
10. De Tompoe Kumanti; Hij is een bijzonder krachtige winti die de mensen niet snel in trance brengt. Gebeurt dit wel dan gaat dit gepaard met onmogelijke prestaties. Zijn aanwezigheid bezorgd de omgeving angst.
11. De Sofia Bada Kumanti; Hij is een machtige en zelfstandige winti, die gevreesd wordt. Zelfs de bonumans (genezers) vrezen hem. Van zijn medium wordt gezegd dat deze overvloedig bloedt uit de vagina of penis. Deze winti is één van de weinige winti's die met een slang verbonden is. Het is een korte slang met 6 of 7 knobbels op de rug. Hij kan zich snel voortbewegen, en is donkerbruin en ongeveer 40 cm lang.


De Bakroe winti (kan erg vervelend zijn)

Een bakroe winti is een klein en boosaardige winti ( een lagere boswinti) die diensten verricht voor hogere winti's of zelfs mensen. Hij kan de gedaante van een dwerg of een kind aannemen. Hij is te herkennen aan zijn groot hoofd en rode ogen.

Er zijn 2 soorten bakroes:
- De bakroe die van oorsprong een geest is
- De Kartiki bakroe

Deze Kartiki bakroe is het enige wezen dat door de mens zelf wordt gecreërd. Hij wordt daarom de robot van de geestelijke wereld genoemd. (Ik kan niet met zekerheid zeggen of hij te vergelijken is met een zombie, omdat volgens mij een zombie een lijk is, die door een magiër uit het graf wordt gehaald en weer tot "leven" gebracht wordt)
Volgens zeggen zijn er mensen die bakroe's kopen om er zelf rijk van te worden of om rivalen te beheksen (wisie). Wanneer Kartiki bakroe gemaakt is, is hij echter zeer eenzijdig. Hij kan alleen bepaalde opdrachten verrichten. Hij wordt dus merendeels gebruikt om geldelijke winsten te behalen en als lokker bij de verkoop.

De Kartiki bakroe wordt soms ook ingezet om kwaad te doen. Dit kan omdat hij niet zelf kan denken en dus makkelijk inzetbaar is. Hij bestaat voor de helft uit hout en is moeilijk te bezweren. Hij kan bij een mens het lichaam indringen en deze wordt dan door hem bezeten. Enkel met behulp van een krachtige winti kan hij verdreven worden. De bakroe verlaat het lichaam meestal onder het uitstoten van gillende geluiden. Degene die hem tot negatieve daden aanzet, betaalt echter een hoge tol wanneer hij/zij overlijdt; hij/zij wordt direct aan de bakroe verbonden!

Vaak worden er een mannelijk en een vrouwelijke bakroe gemaakt. Zo kan men door vermenigvuldiging in de geestelijke wereld, een hele bakru gemeenschap vormen.


De Luangu winti

Deze winti's behoren tot de hogere orde van winti's. Hun element is aarde, en ze worden daarom ook wel Gron (gron = aarde of grond) winti's of Nengrekondre winti's (nengrekondre = land van Afrikanen) genoemd. De luangu winti komt uit Afrika, en is zowel mannelijk als vrouwelijk. Er zijn dus zowel mannelijke luangu winti's als vrouwelijke. In de winti taal worden door de wintigelovigen, de vrouwelijke luangu winti's Luangu Missie's genoemd, en de mannelijke luangu winti's Luanga Masra's.

De luangu winti is hoofdzakelijk een goedaardige winti. Deze winti's verlenen graag hulp, luisteren graag, beschermen tegen kwaadaardige (vertoornde) winti's, en houden van plezier in groepsverband. Luangu's zijn gevoelige winti's die in hun gedrag overeenkomen met de Aisa winti, nl de Gron Ma (= moederaarde).

In gevallen van bezweringen ( = obia) werken de luangu winti's samen met de Ampuku en de Kumanti winti's. In deze combinatie heten ze Luangu-Ampuku-Obia en Luangu-Kumanti-Obia.
In gezelschap van de Ampuku winti hebben zij de leiding en met de Kumanti winti werken zij samen in harmonie, omdat zij met deze laatste zeer goed overweg kunnen.


De Mama Aisa en Tátá Lókó Winti

De Aisa winti kent binnen de winti religie verschillende soorten Aisa winti's.

Kóndre Aisa of plantage Aisa:
Deze Aisa staat aan het hoofd van alle Bere Aisa winti's van de verschillende families die van dezelfde plantage afkomstig zijn. Haar man is de Tátá Lókó winti en hij wordt ook wel Papa Lókó of Tátá Dato genoemd. Hij is een machtige slangen, welke bij de verering van Aisa absoluut niet vergeten mag worden. Aisa attendeert trouwens iedereen erop dat zij ook haar man moeten vereren. Wanneer Aisa om gunsten gevraagd wordt overlegt zij met haar man Tátá Lókó. Tátá Lókó verkiest een boom, het liefst bij het water, als vaste verblijfplaats. Meestal is het een Kankantri boom (hoogste boom die in Suriname groeit), en daarom wordt deze boom ook wel de Lókóboom genoemd. Echter verkiest hij soms ook een mópé boom (mópé = klein oranje vrucht) of een manja ( = mango) boom.
Béré Aisa (béré = stamboom, familie):
Zij staat aan het hoofd van alle familie winti's.
Prasi Aisa (prasi = erf):
Zij hoort tot een bepaalde erf of grondgebied. Zij heeft meestal een Kapting Ingi winti (kapting = kapitein, ingi = indiaan) als partner. Als zij zich in de gedaante van een klará snéki ( = ongevaarlijk zwart-wit gestreept slangetje) op het erf manifesteert, is dit een voorteken van een op komst zijnde zwangerschap van iemand, of laat zij weten dat iemand zwanger is.
Boesi of báká grón Aisa (boesi = bos, báká grón = plantage);
Zij hoort of is verbonden met het plantagegebied en de kostgronden.

De Aisa winti en Lókó winti staan aan het hoofd van de grongwinti's (aarde winti's). Het is dus een grong winti, en winti aanhangers beschouwen haar als de hoogste van alle winti's, omdat zij één der invloedrijkste winti's is en bij iedereen respect afdwingt. Omdat Aisa een grong winti is wordt zij ook wel "Mama fu dóti" (= moederaarde) genoemd.
Behalve met de naam Mama Aisa, wordt de Aisa winti ook met de volgende namen aangeduidt: Agidawenu, Soko ma, Néngrékondré ma, Aida, M'Aisa, Mama Awanaisa.

Mama Aisa heeft het beheer over alle winti's, en daarom wordt bij veel winti rituelen eerst om haar goedkeuring gevraagd, eer men verder gaat. Mama Aisa deelt haar geheimen aan degene die haar eerbied toont, via dromen, en beschermt hem.
Een belangrijke kenmerk van de Aisa Winti, is dat zij zich openbaart bij mensen die al wat ouder zijn ( bij mensen, meestal vrouwen, vanaf de leeftijd van 40 jaar).
Middels dromen openbaart Aisa zich als een creoolse vrouw van middelbare leeftijd, gekleed in traditionele kleding (kótó = creoolse klederdracht). De Aisa winti brengt voorspoed en rijkdom, maar ook tegenspoed en armoede voor hen die het volgens Aisa verdienen. Mama Aisa en Tátá Lókó straffen na een overtreding niet meteen, maar geven nadat zij in beraad gegaan zijn met de winti's van de béré (= familie of stamboom), eerst waarschuwingen via dromen. Schenkt men geen aandacht aan de waarschuwingen, dan sturen zij de Ampuku, de Adumankama, of de Akantasi winti om straffend op te treden.


De Kántámási winti

De kántámási is een boesi winti met een verre oorsprong. Deze obia of winti is er één die niet aan iedereen zijn oorsprong prijs geeft. De Kántámási is bijna verwant aan een ampuku winti. Het woord 'bijna' wordt genoemd omdat zijn oorsprong, vaardigheden en kennis dieper zijn dan die van de ampuku winti. De kántámási behoort tot de lagere of de middenklasse winti. In tegenstelling tot de ampuku, die zijn oorsprong in Afrika heeft, is de kántámási een Sranangrong konfo (een winti ontstaan in Suriname).

De kántámási heeft zijn huis meestal onder of dichtbij een lókó boom. Ook in berggebieden, aan de voet van een berg vind men meestal deze winti’s. Deze nestelt zich aan de voet van een berg onder de grond. Zijn huis ziet er uit als een grote termietenhoop aan de voet van een berg of gehecht aan een boom. Als men dichtbij een kántámásihuis komt met een kompas, raakt de kompas totaal ontregeld. Mensen die naar het bos gaan moeten niet altijd volledig op hun kompas vertouwen, als Tátá Kántámási in de bos woont. Een fles bier (op de grond sprenkelen) een beleefde groet en eerbiedige benadering stemt deze winti gunstig. Echter niet in alle termietenhopen woont een kántámási winti.

De boesi kántámási verplaatst zich in het oerwoud door middel van lianen (boesi teté).
Of de kántámási eerder in Suriname was dan de Ingi winti’s is niet te zeggen. Wat wel zeker is, is dat de slaven in Suriname op aanwijzing en bemiddeling van de ampuku winti in contact zijn gekomen met de kántámási winti. Naast het feit dat de kántámási winti's bijna alle eigenschappen van de ampuku winti's bezitten, bezit deze winti het vermogen en kennis om mensen en dieren te doen verdwalen. Hij kan zich ook onzichtbaar maken, en zo kan het dat een persoon die een kántámási winti heeft, zich soms kan verplaatsen zonder gezien te worden. Van deze gave hebben de gevluchte Marrons (weggelopen slaven in Suriname) gretig gebruik gemaakt. Zo bleven zij uit de handen van de blanke slavendrijvers en de redimoesoes (= rode baretten, dit waren slaven met rode baretten op, die door hun meesters werden aangesteld om de weggelopen slaven, de marrons, te vangen).

De overleveringen luiden, dat de gevluchte slaven veranderden in boomstronken en zandhopen, wanneer de redimoesoes en hun meesters hun dorp naderden, om vervolgens doeltreffend en efficiënt de aanval in te zetten. Het was de kennis en kunde van kántámási, de grote krijger, guerilla en commandant in de verdediging van bos en oerwoud.
Daarom verwijst hij in één van zijn liederen naar die tijd van katibó (= onderdrukking).
In dat lied zegt hij: "joe soekoe mi na liba, mi nó dé drapé, joe soekoe mi na sjóró mi nó dé drapé, soekoe mi ná boesi, mi nó dé drapé, mi na akoro mi na menoea man".
Vertaling: "Je zoekt mij bij de rivier, maar ik ben er niet, je zoekt mij aan wal, ik ben er niet, je zoekt mij in het bos, ik ben er niet, ik ben onzichtbaar, ik verdwijn wanneer ik dat wil. In feite wordt een persoon niet écht onzichtbaar door de Kántámási winti, de winti zorgt er op de één of andere manier voor dat een ander de persoon niet kan zien of de persoon misloopt.

Een kántámási winti heeft een sterk indringende geur. Wanneer iemand in trance raakt door deze winti (de winti neemt bezit van het lichaam), ruikt die persoon op dat moment naar kántámási. In het oerwoud gaat een kántámásihuis schuimen als hij wil dat men uit zijn buurt moet blijven. Een kántámási is te vergelijken met een schuwe weeskat (ing na poespoesi, á nó hábi toemsi gwénti = het is zo schuw als een weeskat = een Surinaams gezegde). Zo gedraagt hij zich een beetje; "ga jij je gang, ik kántámási ga de mijne".

Hij is prietpanji (neemt geen blad voor de mond, een prietpanji is Surinaams voor 'gescheurde omslagdoek', en iemand die een gescheurde omslagdoek omheeft kan het dus niet schelen wat een ander van hem/haar denkt), denk dus niet hem de les te willen lezen.
De meeste doe sma ( genezers) willen bijna nooit een kántámási winti inwijden. Een kántámási obia laat zich zelden in de stad prepareren (dwz een sreka = inwijdingsritueel uitvoeren). Hij zal er alles aan doen om de mensen naar het bos te leiden. Eenmaal daar aangekomen zal hij al zijn kunnen openbaren aan de aanwezigen, meestal zijn dit familieleden en goede vrienden van de ingewijdene. kántámási heeft vaak de neiging om de rol van de doe man of doe oema (winti genezer of genezeres) over te nemen. Maar een goede doe man of doe oema redt het in de meeste gevallen wel.

De kántámási is een sterke en dappere winti, en is af en toe ietwat confronterend. Als er een foeka (familieruzie) binnen zijn béré (familiestamboom) is, is hij één van de eerste winti's, misschien wel eerder dan de Ampuku winti, die dit zal aangeven.


De Leba winti

Mama leba en papa leba zijn één en dezelfde entiteit binnen de winti cultuur. De Leba is een bijzondere winti in de winti cultuur. De leba oogst heel veel gezag en speelt een bijzondere rol bij het aanleggen en onderhouden van de contacten binnen de winti religie. De leba is de bewaker en hoeder van de kabra hoedt de mens voor de kwaadaardige en nutteloze geesten, die als de mogelijkheid het toelaat veel kwaad en schade kunnen toebrengen aan mensen, al dan niet gedirigeerd door boosdoeners (wisi man). De leba treedt op als een soort tolk. Hij is het die als eerst wordt aangeroepen bij elk winti ritueel, omdat hij contact legt met de winti's en de mens. Hij is te vergelijken met Eshu Elegbara, één van de goden uit de voodoo cultuur.

In de winti cultuur is de grens tussen winti en wisi (= beheksing) heel dun. Voor alle duidelijkheid een winti belijder en een wisi belijder verschillen groot van elkaar. Deze twee gaan nooit samen. Een wisi man kan alleen kwaad doen, dus anderen beheksen, en geen goed doen, omdat hij een pact met demonen heeft gesloten. Een doe man of obia man ( winti genezer) bezit krachtige en hoge winti's, middels wie hij mensen geneest of adviseert. Waar legt men de grens? Deze grens is heel vaag, en wordt door ieder individu zelf bepaald, naar zijn eer en geweten. Wat velen niet weten is dat eer men een ander behekst (een wisi stuurt), men eerst een Leba pai (offer aan Leba, pai = betaling) neerlegt bij de poort op straat, of in de omgeving van het slachtoffer. Deze pai dient om de natuurlijke bescherming gunstig te stemmen om de boze praktijk te doen slagen. In de winti religie is het dan ook belangrijk om van tijd tot tijd een Leba pai in de omgeving van uw huis te plaatsen. Hierdoor kunnen kwaadaardige mensen of uw vijanden, dan niet meer komen, om de omgeving gunstig te stemmen met een pai. Men is dan de kwaadwillige voor. Trouwe winti belijders koesteren op deze zichzelf én hun leefomgeving.

Iemand die zijn winti's onderhoudt en leeft volgens de regels van de schepper Anana (God) Kedoeaman, Kedoeampon en de regels van deze cultuur en zich wil laten inwijden (een sréka neemt), doet er verstandig aan om met de Leba te beginnen. Dit doet de persoon door een Leba pai te plaatsen op een plek in het land van geboorte, afhankelijk van de analyse (loekoe) van een geraadpleegde genezer (doe man of obia man). Dit is nodig, om de leba te vragen om begeleiding.

De leba onderhoudt contacten met de familiewinti's en de Kabra's en alle andere entiteiten die bij een sréka (inwijdingsritueel) aanwezig horen te zijn. Wanneer men plaatsen van vroegere voorouders moet bezoeken, geeft de Leba dat door aan belangrijke stamwinti's. Ook bemiddelt de leba als er bepaalde obstakels zijn, of waren. Hij maakt de weg vrij voor verzoening. Vooralsnog, wat voor soort pai men zet, de Leba pai hoort als eerste geplaatst te worden.
Bij een jójó pai hoort een Leba pai, een liba pai (offer voor de rivier, liba = rivier) , een boesi pai (offer aan het bos, boesi = bos), een grong pai (offer aan de aarde, grong = grond), een Kabra tafra (offer aan de overleden voorouders, tafra = tafel), een jéjé of kra tafra ( offer aan eigen ziel) en verder alle andere rituele verrichtingen.

Leba heeft ook een opruimende functie, letterlijk en figuurlijk. De Leba behoedt de buurt of omgeving van rampspoed en boze geesten en beschermd mensen, vooral kinderen die onder zijn paraplu geboren zijn. Hierentegen verlangt de Leba dat de mensen die in zijn buurt wonen deze dan ook schoonmaken en onderhouden. Indien men dit niet doet, laat de Leba van zich horen en gaat hij 's nachts tekeer. Men zegt dat dit te merken is, als honden 's nachts huilen en blaffen zonder enige aantoonbare reden. De leba is dan op pad. Het is dan goed om na te gaan of de tuin of erf, of de buurt aan een grote schoonmaakbeurt toe is, en na te gaan wanneer er voor het laatst een leba pai gezet is.
In sommige gevallen kon het ook voorkomen, dat als er iemand in een buurt zou komen te overlijden, de Leba enkele avonden van tevoren tekeer ging. Merkwaardig was het dat als de Leba tekeer ging met zijn roepgeluiden, deze gevolgd werden door het geblaf en gehuil van honden, waardoor de schrik er bij de mensen goed in zat. Eén ding is zeker, en dat is als de Leba tekeer gaat, de buurt gevrijwaard is van boze geesten, want de Liba drijf tze weg.

De verblijfplaats van de leba is vaak onder een bananenboom. Men beeldt hem af als een stokoude man, gehuld in vodden of bananenbladeren.


De Boesi Ingi winti

De Boesi ingi winti's behoren tot het element bos. Oorspronkelijk bewaakten zij alles wat zich in het bos begaf (denk aan de marrons = weggelopen slaven). De Boesi ingi winti gedraagt zich in tegenstelling tot de Watra ingi winti heel anders. Ze zijn over het algemeen heel erg strak in hun doen en laten. Ze verdragen niet veel en zijn kort en bondig. Meestal als ze iets kenbaar moet maken, dan doen ze dat zonder al te veel omzichtigheid en tact. Dit is het geval en dat staat te gebeuren; wil men verandering hierin brengen, dan dient men zo te handelen! Zo luidt meestal hun boodschap, en klaar zijn ze.

Ook de boesi ingi winti is een goede genezer. In tegenstelling tot de watra ingi is de boesi ingi winti helemaal niet afkerig voor jorka's (geesten). De boesi ingi winti toont zich aggressiever in zijn gedrag. De boesi ingi winti is ook een goede beschermer voor zijn "Asi Boi' (= drager van de winti). Hij biedt bescherming tegen boze geesten, tegen messteken en geweerkogels. Dit wil niet zeggen dat een ieder die een boesi ingi winti heeft vanzelf beschermd is. Verre van dat, men moet de winti eerst daarop voorbereiden doormiddel van "wasi "rituelen ( rituele baden) en foela's(inwijdingen).

De boesi ingi winti dans is bijna gelijk aan die van de watra ingi, maar oogt een beetje aggressiever. Zelfs de danspassen ogen groffer van structuur en bewegingen. Aan een boesi ingi winti kan men niet altijd zien of hij vrolijk is of niet. De boesi ingi winti liederen zijn minder melancholisch. Bij deze liederen gaat het niet over de mensen met hun tekortkomingen of de teleurstelling in de mens, de Boesi ingi winti liederen gaan over de boesi ingi winti zelf. Hoe dapper hij is of wat hij allemaal op zijn wegen is tegengekomen en hoe hij alle problemen of gevaren heeft overwonnen. Ja, op dat moment viert de glorieuze tempel met de gladiatoren hoogtij.

De favoriete sieraden van de boesi ingi’s zijn:
- Een gouden ring met blauwe steen of een groene steen,
- Een lontai keting,
- Een draité ketting met blauwe kralen,
- Tárráté ketting met blauwe kralen.


De Watra Ingi winti

De Watra Ingi Winti (= letterlijk vertaald, water Indiaan)

De watra ingi winti valt onder het element water. De watra ingi winti is een mooie en vrolijke winti. Een watra ingi winti manifesteert zich met al zijn trost maar ook met bescheidenheid. Hij is parmantig in zijn houding en deftig in zijn doen. Als hij zich openbaart, doet hij dit met veel bescheidenheid, beleefdheid en eer, en zo begroet hij dan alle aanwezigen. Deze winti laat degene bij wie hij zich openbaart, aan de aanwezigen vragen hoe het met hen is. Mocht iets hem opvallen bij één der aanwezigen, dan laat hij dat ook gelijk weten. Is het een probleem of iets wat niet voor een ieders oor geschikt is, dan zal hij de persoon in kwestie apart roepen en dit in alle bescheidenheid vertellen.

Ook bij de ingi winti ( ingi = indiaan) is er verscheidenheid in rang en stand.
Eén ervan is de Papa ingi of Kapting Ingi (= kapitein indiaan) of Piai mang. Een kapting ingi winti kan ook een goede ziener en genezer zijn. De Papa ingi, Kapting ingi of Piai mang verricht goed werk binnen de winti cultuur. Behalve dat het een goede genezer is, is het ook een goede medicijnman of medicijnvrouw. Alom bekend zijn de formidabele kruiden voor allerlei kwalen en ziekten die deze winti kan prepareren. Daarnaast drijft hij ook boze geesten uit, die bezit van mensen nemen. Deze kwade geesten kunnen echter ook door zwarte magiers naar hun vijanden gezonden worden om die een kop kleiner te maken. Als de bezwering goed gestructureerd is kan het bij de persoon waarvoor deze bestemd is, behoorlijk veel schade aanrichten en zelfs de dood tot gevolg hebben. Dit noemt men kortweg een "wisi"op iemand bezweren. Dit is de droevige keerzijde van het spirituele, wat totaal niets te maken heeft met het winti gebeuren.

Meestal heeft een ingi winti een aversie van geesten (jorka's) , echter de kapting ingi winti niet. Waarom dat zo is, weet niemand. Als iemand bezeten is van een geest (jorka) kan de ingi winti precies vertellen hoe dat komt, of door wie de jorka gestuurd is. Dit doet hij gedetailleerd, hij vertelt zelfs hoe laat het was en op welke dag dit gebeurde. Echter de jorka zelf weghalen, doet hij niet. Dat laat hij liever aan de Kromantie winti of een andere obia over.

Een Ingi winti kan heel mooi dansen, door zijn vrolijke aard. Op feesten is het de Ingi winti die in de meeste gevallen, zijn mooie danskunsten vertoont via degene bij wie hij zich openbaart. Hij vrolijkt de ganse boel op en maakt heel veel plezier. De Ingi muziek is ook heel erg vrolijk van toon. Het klinkt vooral melancholisch en is ook een ode aan het dagelijkse leven. Heel vaak ook laten ze in hun liederen merken hoe ondankbaar de mens kan zijn. De gebreken en tekortkomingen van de mens stellen ze aan de orde.

De favoriete sieraden van de watra Ingi zijn:
- Een ring met rode steen (granaat) (robijn) (bloed koraal),
- Een bótó ketting met ingi boka kralen en een ankerhanger,
- Een lontai ketting met kokritji’s (soort kralen),
- Een tárráté ketting met gouden dollar
- Soms draagt men ook een pijl en boog hanger
- Wat sommige ingi winti’s ook mooi vinden zijn ingi boka kralen geregen aanelkaar tot een ketting.


De Adoemankama Winti of obia

De adoemakama obia is een afzonderlijke winti binnen het geheel van de winti cultuur. Er heerst veel geheimzinnigheid rond deze winti. Sommigen ervaren een adoemankama obia als heel negatief. Heel veel families met een adoemankama obia binnen de familie houden dit als een soort familiegeheim. Waarom dat zo is, is niet gemakkelijk te verklaren. Dhr Agansu Gingetongo geeft daarom een verklaring naar zijn weten en kunnen.

Een Adoemankama is een kruising tussen een ampuku winti en een bakroe geest (wordt uitgebeeld als een kleine negerjongen met een groot hoofd). Beter gezegd een adoemankama obia heeft de eigenschappen van een ampuku obia en een bakroe geest. Van een bakroe wordt gezegd dat het heel zwaar werk kan verrichten. Het is een "bijkracht" welke de mens tijdens de slavernij nodig had om het zware werk te overleven. Een bakroe was hierbij het meest geschikt om de slaven ten dienst te staan. Het was als het ware een noodzakelijkheid voor de slaven. Daarnaast hadden de slaven de sluwheid van de Ampuku winti nodig omdat meester Ampuku alle andere winti kan immiteren. Dit was weer uitermate geschikt, om de blanke slavenmeesters te misleiden. Met deze gecombineerde kennis van de ampuku winti en de bakroe obia konden de slaven van tevoren weten wat de blanken van plan waren. Eigenlijk werden de meesters toentertijd in de gaten gehouden en bespioneerd. Vele slaven hebben gebruik gemaakt van de ampuku winti en de bakroe om hun meesters te beďnvloeden. Ook staat de ampuku bekend om zijn vrouwenliefde. Vele slavenvrouwen wendden hun ampuku of adoemankama aan om de meester en zijn vrouw te beďnvloeden. Zij zorgden er zo voor dat vele slavenmeesters bij hun vrouw weggingen. Dit als een soort straf voor de slavenmeester omdat hij 's nachts de slavinnen opzocht en ze dwong tot sex, en zo kinderen verwekte met slavinnen. Ook weggelopen slaven hebben de ampuku en de bakroe winti ingezet. Denk hierbij aan de marrons en de strijd die ze met de slavendrijvers voerden, en terecht. De meest bekende vrijheidsstrijders zijn Baron, Boni en Joliquer.

Het droevige hiervan is, dat behalve dat de slaven de ampuku en de bakroe gebruikten tegen de slavendrijvers, zij deze ook gebruikten tegen elkaar. Hierdoor verloor de kennis die ze bezaten hun ultieme werking. Nadat de slavernij voorbij was, en men het zware werk, de zweepslagen en de martelingen niet meer hoefde te ondergaan, raakte de Adoemankama obia in het verdom hoekje. Deze obia's pikten dat niet en gingen zich tegen de mensen die gebruik van hen hadden gemaakt keren, en begonnen ze binnen de families hun toorn te laten gelden. Velen en hun nakomelingen hebben de gevolgen hiervan ondervonden. Onverklaarbare ziektes met meestal de dood tot gevolg waren scheering en inslag. En dat ging maar door, generaties op generaties. Daarom leeft tot nu toe de angst voor de Adoemankama binnen heel veel families.

Een adoemankama heeft ook wel zijn goede kanten binnen dit geheel. Hij vraagt misschien iets meer onderhoud dan de andere winti en ook is misschien wat minder vergevingsgezind dan de andere winti's binnen de familie. Tenslotte is niet iedereen binnen een familie even integer. Hoe dan ook, één ervan (een winti) moet de slechte naam binnen de familie dragen. Als men ervoor zorgt dat de verhouding in balans is, heeft men een goede, hardwerkende en vooruitstrevende winti aan een Adoemankama obia. Echter, als hij er niet is, of zich in stilte houdt, ga niet naar hem op zoek. Geen nieuws is goed nieuws.


De Kromanti winti

De kromanti winti is van oorsprong een winti van het element lucht, en is net als de Ampuku winti een Afrikaanse winti. De kromanti winti is een zeer moedige winti en een goede genezer. Degene die leeft volgens een bepaald patroon welke goed en bevorderlijk is voor zijn of haar kromanti winti, kan hier heel veel nut van ondervinden. Dit geldt trouwens voor iedere winti.

De kromanti winti heeft zeven broers. Hij maakt ook gebruik van de kennis en kracht van de andere broers als dat nodig is, en dit maakt hem tot een machtige winti. Alle kromanti's kunnen vliegen. Echter alleen de oudste broer, 'Tata Opété Jaw' maakt nog gebruik van zijn vliegkunst en staat erom bekend. Dit doet hij omdat hij van alle andere winti het dichtst bij ANANA (God) staat. Sommige mensen menen dat Tata Opété Jaw de stand van zaken voor ANANA (God) waarneemt. Hij brengt als het ware verslag uit, en houdt de andere winti's op aarde op de hoogte.

Een kromanti winti is kundig, bekwaam en intelligent. Een kromanti staat ook voor uitzonderlijke kracht en moedigheid. Als hij aanwezig is zal hij bijna altijd zijn kundigheid openbaren. De kromanti winti komt voor in alle rangen waarin winti's zijn verdeeld.
Er bestaan dus verschillende soorten kromanti winti:
- Boesie kromantie (= bos kromanti)
- Watra kromanti (= water kromanti)
- Gorong kromanti (= aarde of grond kromanti)
- Nengrékondré kromanti (= negervolk kromanti).

De kromantie bezit de kunst om in vuur te dansen en loopt op gebroken glas zonder zich te verwonden. Bij tijd en wijlen eet hij die ook op als hij dat nodig vindt. Meestal doet hij dat als men hem uitdaagt. Dan toont hij zijn kunnen en laat hij de mensen versteld staan van zijn onkwetsbaarheid. Als een kromantie bezit van iemand neemt en de betreffende persoon alle rituele formaliteiten verricht die verricht moeten worden, kan er zelfs met een geweer op hem/haar geschoten worden, zonder dat de afgevuurde kogel hem/haar raakt of verwondt!

De kromanti spreekt zijn eigen taal, de 'Kromanti tóngó' (tóngó = is taal of tong). Deze taal wordt ook wel door bepaalde Afrikaanse stammen gesproken. Vandaar men aanneemt dat de kromanti winti in Afrika zijn oorsprong vond. Dat is niet verbazingwekkend als men ervan uitgaat, dat op het Afrikaanse continent het menselijke leven heeft aangevangen.

Als een kromanti winti bezit van iemand neemt, kan die persoon van het één op het andere moment vloeiend ' kromanti tóngó' spreken. Alles wat de kromanti winti uit, onthoudt de persoon in kwestie en kan dit ook napraten. Wanneer de persoon niet meer in trance is, en men de 'kromanti tóngó' met hem of haar spreekt, antwoordt de persoon gewoon in de taal van de kromanti! Dit is in zekere zin logisch, omdat men in feite met de kromanti winti van de persoon spreekt, en het de kromanti is die antwoordt. De persoon spreekt buiten zijn eigen wil, verstaat de taal. Op deze manier leert men op den duur de kromanti tóngó vanzelf spreken. Het is een heel mooie taal, statig om te horen, deftig om te spreken. Op dat moment voelt men zich zeer verheven om hieraan deel te mogen hebben. Omstanders zien de persoon die deze taal spreekt, dan ook als een ingewijde persoon, een kenner. Het aanzien van de persoon neemt dan aanzienlijk toe onder de winti kenners en beleiders.

Een persoon die een Kromanti winti heeft behoort ook de favoriete kleding en sieraden van deze winti aan te schaffen. Deze zijn:
- Zijn geliefde kleuren in kleding: blauw - wit , helemaal in het wit, of gestreepte kleuren rood - blauw - groen - geel - oranje .
- Kromanti sieraden zijn: een Allá kóndre zilveren ketting met een zilveren dollarhanger, Allá kondre gouden ketting met een gouden dollarhanger. Een ring met witte steen, ring met zwarte steen, en een brasselet (armband) met arend.


De Ampuku winti

De ampuku winti is een Afrikaanse winti. Het is een bos winti (boesi winti). In de rangorde van de winti religie behoort de ampuku tot één van de lagere winti's. Desondanks is de ampuku een zeer slimme winti. Hij is in staat alle andere winti's te immiteren. Iemand die geen echte kenner van de winti religie is, kan gemakkelijk misleid worden door de ampuku winti. De ampuku kan zich voordoen als een Kromanti winti, een Adoemankama winti of één van de andere winti's, door zich alszodanig te openbaren. Maar een goede kenner doorziet direct de bepaalde eigenschappen die een ampuku eigen is. Dat kan hij niet camoufleren.

De ampuku staat in dienst van andere hogere winti's. Alle opdrachten van de hogere winti's worden uitgevoerd door de ampuku. Als een winti iemand wil straffen, draagt hij de ampuku op deze straf uit te voeren. Vandaar dat de ampuku een zeer slechte naam heeft bij heel veel mensen. De slechte naam die hij heeft laat hem niet ongevoelig. Hij trekt het zich wel aan. Dat kan men in de liederen ter ere van ampuku winti horen. Het zijn meestal klaagliederen. "Mi na ampuku mi no habi neng". Betekenis;" ik ben ampuku, ik heb een slechte naam".

Ondanks dat alles, heeft de ampuku winti toch zijn goede kanten. Als er iets niet in orde is, is het wel ampuku die dat als eerst kenbaar maakt. De ampuku verricht ook meestal het zware werk als werk verzet moet worden. Ampuku is dan één van de eerste die zich bereid verklaart om mee te helpen bij het oplossen van het probleem. De ampuku winti is ook een beetje wispelturig. Het ene moment is alles in orde, en binnen de kortste keren scheelt er wat aan Meester ampuku.

Onder de ampuku winti zijn er verschillende varianten ampuku's. De ampuku kan zich ook met een andere winti vereenzelvigen, bijvoorbeeld met de Adoemankama winti. Daardoor kan het een nog krachtiger winti worden. Het is al eerder vermeld dat de ampuku winti een harde werker is. Hij zet zich in voor de persoon bij wie hij zich openbaart. Mensen met een ampuku winti kunnen een rijkelijk leven leiden als degene goed voor zijn ampuku zorgt. De ampuku voelt zich ook snel gepasseerd, en laat dat ook binnen de kortste keren weten. De ampuku is een mooie winti, maar heeft ook veel onderhoud nodig, wil men profijt van hebben. "Ik kan wel voor je zorgen en maken dat je niets tekort komt in het leven, maar dan moet je mij ook aandacht geven en met me pronken" dat is wat meester ampuku doorgeeft aan zijn "dragers".

Als een ampuku een vrouw begeleidt, ziet hij niet graag dat de vrouw een partner heeft. Soms kan dat heel veel problemen opleveren als ampuku hierdoor toornig wordt. Zeer veel korte relaties waarin vele ruzies voorkomen, zijn het gevolg van ampuku's gekrenkte trots. Wantrouwen in de relatie is één van de hoofdoorzaken. Als de vrouw een ampuku winti heeft, schijnt zij op de één of andere manier snel te weten wanneer haar partner vreemd gaat. De ampuku winti is één van de grootste verklikkers binnen de relatie. De ampuku "vertelt" alles en dan ook alles (middels dromen of visioenen) wat haar partner buitenshuis uitspookt. Mannen, heeft uw vrouw dus een ampuku winti, wees dan op uw hoede!

Iemand die een ampuku winti heeft dient deze te onderhouden door de favoriete sieraden van deze winti te bezitten. Heb je ze niet dan dien je ze aan te schaffen.

Tot de favorieten (goedoes) van de ampuku behoren:
- De béré banti (buik band of buik ketting) met daaraan een sleutel, houwer of mes,
- Een Alla kóndre ketting met een houwerhanger, ook de draité ketting of een combinatie met andere kettingsoorten zijn zeer intrek bij de ampuku.
- Een gouden ring met zwarte steen,
- Zilveren ring met rode steen
- Een voetketting valt ook onder de goedoes van ampuku.
- Ook de bekende vriendschapsring hoort tot de favoriet van de ampuku.

Een ampuku watra (ampuku bad) prepareert men meestal in een ketel(gietijzeren pot) en een ijzeren houwer komt er ook aan te pas.


De Yorka of Kabra

Wat is een yorka?

In de winti cultuur noemt men de geest van een overleden mens een 'yorka'. Het is de jéjé (ziel) van de overledene. Deze heeft na het overlijden van een mens geen lichaam meer om in te leven en wordt de jéjé daarom een yorka (lichaamloze ziel of geest).
Gaat het om een yorka van een familielid, dan noemt men het een 'kabra'. De karma verlaat de overledene en gaat terug naar onze schepper, terwijl de yorka aarde gebonden is en een plaats in de kosmos vindt.

Bij bepaalde rituelen in de winti religie roept men de yorka van een familielid op om advies of bij een vraag naar bijv. de voorouders. Een yorka kan helaas zowel met goede als met slechte bedoelingen opgeroepen worden (bijv. in de voodoo religie voor zwarte magie). Echter moet voor het slechte altijd een prijs betaald worden. De offer die gebracht moet worden is meestal van lichamelijke of geestelijke aard. Kwade handelingen met Yorka's (geest van de overledene) kunnen zelfs leiden tot een eeuwige vloek (kúnú), wanneer men de beloofde prijs die verlangd wordt in ruil voor de kwade praktijken, niet tijdig of helemaal niet betaalt.

Men zou eer men tot zwarte magie ( in de winti religie heet dit 'Wiesie') overgaat, aan de gevolgen moeten denken. Bezint eer men begint. De prijs die betaald moet worden (het offer) wordt meestal niet of niet voldoende volbracht, en dit leid tot vertoorning van de yorka. Alle rijkdom en aardse bezittingen, of partner die je dmv van zwarte magie verkregen hebt, zullen je dan niet meer gelukkig kunnen maken. De vloek die dan op je rust zal tot in de eeuwigheid, ook op de generaties die na jou volgen rusten. " Met een financiële nalatenschap kan soms ook een geestelijke nalatenschap gepaard gaan".

Het is daarom uit den boze om kwaad met kwaad te vergelden. Jammer genoeg zijn er nog steeds mensen bij wie dit niet opgaat, en gebruiken zij 'wiesie' (zwarte magie) om het een ander betaald te zetten. Een oordeel vellen over een ander is hetzelfde als een oordeel vellen over jezelf..............met andere woorden "je kijkt in de spiegel naar jezelf'. Je ziet vaak jezelf in een ander en dat staat je niet aan, waardoor je al snel met een negatief oordeel van die ander op de proppen komt! Mensen die vol haat en wrok zitten denken vaak in het verleden en vergrendelen op die manier de deur die leidt naar hun karma. Bij ieder mens staat die deur op een kier, en het is aan jou om die deur steeds wijder te openen. De jéjé (ziel) is de poort naar jouw karma. Als de poort gesloten is kan de karma niet meer communiceren met de jéjé, en dus ook geen boodschappen overbrengen naar de mens. Net zoals liefde soms blind maakt, maakt haat ook blind. En een mens vervuld met haatgevoelens en 'revenge' is net een blinde die soms begeleid moet worden. Zo iemand voelt zich misschien vaak 'down' (ontevreden met de carriere of priveleven), en het lijkt wel alsof hij/zij in andermans ogen niets goed kan doen, en zelf vind hij/zij dat ook. Dat komt omdat hij/zij bezig is met dingen te doen die niet voor hem/haar bestemd zijn. Je doet dan misschien niet wat Anana (God) voor jou bestemd heeft.
De oplossing voor verandering in je leven, is om de deur naar jouw karma wijder open zien te krijgen. Hoe meer het ons lukt dit te bereiken, des te meer wij verheven raken en naar onze innerlijke stem kunnen luisteren. En deze stem zal je nooit en te nimmer tot kwaad aanzetten of verkeerde antwoorden geven.

Alleen winti’s hebben de beschikking en de kracht van de schepper ontvangen om te genezen, geesten te bezweren en uitdrijven. Sommige genezers beweren in staat te zijn dit alles te kunnen doen, maar vergeet nooit dat het niet de persoon zelf is die de het genezingsproces bewerkstelligd. Nee, het is de winti (engel) in hem die deze verricht in naam van de schepper Anana, Kedjama, Kedjampong (God).

In tegenstelling tot de winti’s hebben vooroudergeesten zoals kabra’s, yorka’s en of officiers (naam voor yorka van een blanke), niet die legitimiteit en de spirituele energie als bij de winti’s van Anana, Kedjamang, Kedjampong ontvangen. Deze hebben dat deel al gehad toen ze nog Jeje’s waren in de mens, toen de mens nog leefde. Daarom zijn na hun stoffelijke periode geen ander wegen voor hen weggelegd dan alleen maar te waken over de nog in leven zijnde familieleden. Hun taken zijn het zorgen dat er geen overheersende vreemden en andere kwade yorkas de familieband (wordt in de winti cultuur ook wel béré = vooroudergeneratie + oplopende generatie) komen verstoren. Ook behoren hun taken tot het in stand houden van de sociale harmonie, welvaart en welzijn binnen de familie zelf.

Alle vooroudergeesten (yorka's of kabra's), kunnen dragers zijn van fio fio (familievloek), die ze binnen de familie kunnen verspreiden, indien er heel veel ruzie heerst binnen een familie. De fio fio kan in de ernstige gevallen levens binnen de familie opeisen. Deze fio fio kan in kracht toenemen naar mate de ruzies groter en krachtiger worden. De fio fio kan op een gegeven moment een kúnú (niet te bezweren familievloek). De vooroudergeesten kunnen boodschappen in dromen brengen, of anders persoonlijk (iemand raakt intrance = krijgt een winti op zich) als er iets ernstig fout binnen de familie gaat. Let wel, een yorka, kabra of officier kan geen kwade entiteiten bezweren, of iemand een geneeskrachtige bad(=wassie)geven. Zij hebben die spirituele kracht en energie niet van de schepper Anana, Kedjama, Kedjampong ontvangen om dat te kunnen doen. Hiervoor moet men een winti van de familie(béré) of iemand buiten de familie halen om de nodige verrichtingen te doen.

Voor alle duidelijkheid een officier of hoe die ook mag heten is geen winti in de zin dat hij handelingen kan verrichten, zeer zeker niet. Een officier is een blanke yorka of kabra, niet meer en ook niet minder. Alle legendes over Officierwinti zijn allemaal uit de duim gezogen, en slaan nergens op. De verhalen hieromtrent zijn ontstaan ten tijde van de slavernij. De slaven waren onderdrukt tot in hun wezen, waardoor de angst voor de blanke meester zeer diep zat. Zelfs na de dood van de meester, bleven zij hem eerbiedig en gaven zijn ziel, zijn yorka de naam "Officier". Vandaag de dag is het goed voor de winti mang/uma ( winti man of vrouw) om te zorgen dat de winticultuur zuiver en oprecht doorgeven wordt aan hun klein- en achterkleinkinderen.
Een yorka heeft de eigenschap het karakter te behouden van de recente periode van zijn leven. De Jeje blijft zijn karakter houden wanneer hij (dood is) een jorka is geworden. Was iemand slecht in zijn leven, wordt hij na de dood ook een slechte yorka. Men gelooft in de winticultuur dat alles wat je in je leven doet, bepalend is voor wanneer je dood bent. Een slecht mens, een slechte yorka. Een goed mens, een goede yorka, waar de familie (béré) op kan rekenen, om hen met raad en daad bij te staan.


Uit den boze bij Winti

De grootste zonde in de winti religie is (net als bij alle religies) zichzelf met bloed van een ander besmeuren. Bloed is tastbare energie van alle levende wezens. Bloed is in de ogen van de winti's (engelen van God) erg onrein. Daarom moeten mensen ervoor waken hoe ver zij gaan als zij met rituelen bezig zijn. Het moment dat er bloed offers, bloed drinken of iets dergelijks bij komt kijken (zwarte magie), zorg dan dat u zo ver als mogelijk daar vandaan komt. Want op dat moment is de grens duidelijk overschreden en u bent niet meer bezig met uw winti’s, maar met duistere machten. Dan heeft u uzelf heel duidelijk overgeleverd aan duistere machten, maar niet aan uw winti’s. Op dat moment hebt u niet meer gekozen voor Anana (God) en uw winti's (beschermengelen), maar jammer genoeg voor wat anders.

Mensen die eerbied voor Anana en zijn winti’s hebben, zullen nooit voedsel gebruiken die bereid is door een menstruerende vrouw. Niet alleen mannen die in harmonie met hun winti’s willen leven moeten zich hieraan houden, maar ook vrouwen die in harmonie met haar winti’s willen leven. Mensen die volgens de grondregels van de winticultuur willen leven hebben zich te houden aan deze regels die hun voorouders in opdracht van de schepper Anana Kedjamang Kedjampomg (God) hebben ontvangen. Ze hebben zich er aan gehouden en bewaard, en voor ons nagelaten. In de hoop dat ook wij dat doen, naar eer en geweten.

Winti’s (engelen van Anana) vragen nooit en te nimmer naar bloed van mensen of dieren. Nooit!! Laat u dus niet misleiden, en met zaken beginnen waar u nooit meer van uw leven af komt. In de winti cultuur moet het lichaam van de mens schoon en rein zijn. Het is het huis (= dóvó ) van uw winti’s en jéjé. Daarom is het belangrijk dat het altijd schoon is. Schoon dat het een welkome plaats is voor uw winti’s. Ze moeten er thuis in voelen. Als uw verblijfplaats niet schoon is, voelt u zich niet lekker en krijgt u de neiging daar weg te gaan. Het voelt of u uw draai niet kan vinden. Wel nu, zo ervaren de winti’s dat indien uw lichaam en geest, geweten, niet schoon en rein is. Uw evenwichtigheid is dan ver te zoeken. Iedereen wantrouwt u bij voorbaat. Mensen om u heen gaan u als een heel onstabiel persoon zien waar niets mee te bereiken is. Dat geeft dan weer een grote negatieve neerslag naar u toe. Dit maakt dan dat u een grote ontevredenheid over u voelt en krijgt u een nog grotere hekel aan uzelf en uw omgeving. Dezw gemoedstoestand zal zich in een cyclus, sneller en heviger herhalen. Weet dan dat er een ommekeer nodig is in de dingen die u doet.


Waarom hebben veel creolen een afkeer van Winti?

Vele creoolse Surinamers moeten niets van de winti religie hebben. Men noemt het afgoderij en vaak zijn degenen die dit beweren katholiek of christen. Waar komen die negatieve gevoelens vandaan? Dit is wat mogelijk vele winti aanhangers zich misschien afvragen ( ik vroeg het me ook af; ik ben niet actief in de winti religie, maar het is toch een vraag die me bezighoudt omdat ik zelf van creoolse afkomst ben).

De oorsprong zit volgens de Dhr. Agansu Gingetongo (spiritueel genezer) in het koloniaal verleden van mensen uit landen die ooit onderworpen werden aan beestachtige en mensonterende onderdrukking. Bijna alle volkeren en landen in Afrika werden ooit onderworpen en in slavernij gedompeld. Geen enkele ras of volk, zelfs de joden niet, is ooit zo beestachtig en wreed behandeld als het zwarte volk uit Afrika. Het doel was het zwarte ras uit te roeien en om dit te kunnen doen moest men ook alles wat met deze ras gepaard ging onderdrukken. Hun geloof, tradities, zelfrespect enz. alles moest eraan geloven. Het is bekend dat zwarten een blanke niet in de ogen mochten aankijken, maar hun hoofd moesten buigen en hun ogen naar de grond moesten richten als zij aangesproken. Hun religie mochten zij niet beleiden en het Christendom was de enige religie die aanvaard werd. Men werd letterlijk en figuurlijk murw geslagen. Men haalde zelfs psychologen erbij om het zwarte volk tot werkpaarden te transformeren. Alle westerse landen, geen enkele uitgezonderd, hebben hun welvaart mede te danken aan slavernij. Als een mens zodanig en zo lang vernederd wordt verliest hij op den duur zijn wil en zelfrespect. Het is dan heel gemakkelijk om de cultuur, mentaliteit en geloof (o.a. Christendom) in te planten van een andere ras. Het zwarte volk raakte hun identiteit kwijt en door de eeuwen heen is dit hedendaags duidelijk merkbaar onder de jongere zwarte medemens.

Velen verwerpen nog steeds hun traditionele religie. Ze hebben het soms over het herontdekken van de 'roots', en dragen dan 'dreadlocks', maar dat is vaak uiterlijk vertoon.
Men bidt tot God in de woorden van het Christendom, en hun eigen taal en woorden kennen ze niet omdat het hen ook nooit geleerd is. Anana (God) noemen ze Jehova en in huis staat er misschien een Mariabeeld in de vitrinekast. Bewust en onbewust is het Christendom van generatie op generatie overgebracht in vele families binnen het creoolse volk, en de Winti religie (hun traditionele religie) wordt door hen afgeschilderd als heidens en afgodisch. Het geloof dat de Afrikaanse slaven 4 eeuwen werd opgedrongen te beleiden, zien vele hedendaagse creoolse Surinamers (nazaten van de West Afrikaanse slaven) als hun geloof.

Waarom zijn velen dan toch niet tevreden over het geloof die zij hedendaags beleiden? Waarom hebben ze dan nog vele vragen die zij binnen het Christendom niet beantwoord kunnen krijgen?
Omdat zij volgens Dhr Agansu Gingetongo niet de religie belijden die hen toebehoort. We zijn het er allemaal over eens dat een ieder de schepper Anana (God) dient op zijn eigen manier en dat er ondanks de vele namen die wij mensen hem geven, één en dezelfde God is. Eigenlijk maakt het volgens mij niet uit wat voor religie een mens beleidt, zolang hij maar volgens de religie die hij verkiest leeft en handelt!


Ik hoop dat jullie hier wat aan hebben!

Leuke aanvullende informatie:

Men werd (en wordt) altijd banggemaakt in Suriname mbt bakroes, wisi's en yorka's. Hoofdzakelijk zijn er alleen slechte bakroes. Vaak worden deze bakroes door mensen ingezet, om hun tuin, groeisel, fruit en groente etc te beschermen tegen dieven. Van een andere bron:

Wisi, yorkas & bakroes

"Was je niet bang voor die spinnen, mama?"
"Wie ik? Nee hoor, ik ben toch groter dan spinnen?"
"Ben je dan niet bang voor dingen die kleiner zijn dan jou, was je vroeger nooit bang?"
"Ooh, was jij ook weleens bang?! Waarvoor dan?"
"Voor wisi, yorkas en bakroes!"
"Huh? Je hebt wel veel fantasie hoor mama, wat is nou zo een yorka geval? En die andere dingen die je noemde?"

Zie je het voor je? Een mooie weg langs het kerkhof. Aan weerszijden van de weg groeiden hoge bomen. Prachtige bomen, de natuur in Suriname is weelderig. De bomen hadden onder aan de stam een flinke berg zand, begroeid met gras en soms ook wat bloemen. Echt een flinke bult, want we liepen er altijd op: bergje op, bergje af, naar de volgende boom, bergje op, bergje af en zo de hele Nassielaan door. Vrolijk met elkaar pratend, lachend, blij. De zon scheen, we hadden een paar centen voor wat lekkers, niets aan de hand. Toch? Tot we opeens een bundeltje bij de stam van een boom vonden. Wat erin zat wisten we meestal niet, maar soms lag zo’n bundel open en zagen we in de gauwigheid wat levensmiddelen, soms wat bloemen en soms een beetje geld. We namen nooit de tijd om te kijken, we hadden altijd geleerd dat we moesten maken dat we er wegkwamen, want dát was wisi! WISI!!!! De angst zat er goed in. Dat het langs een kerkhof was, maakte niks uit, we woonden tegenover het kerkhof, vanuit de slaapkamer hadden we er goed zicht op. We speelden er zelfs; een kerkhof is niet iets om bang voor te zijn. Maar wisi… wisi! Als je wisi zag nam je de benen, want wisi, zwarte magie, hekserij, was bedoeld om iemand kwaad toe te wensen. O wee als je aan de offers, want dat waren de bundels bij de bomen, kwam. Het fijne weet ik er niet van. Wel weet ik dat je naar de bonoe man kon, om al het leed ongedaan te maken. Je moest er flink voor dokken, alles wat de bonoe man vroeg moest je zonder morren aan hem geven, want alleen dan kon hij de gevolgen van de wisi weg nemen. Alleen de bonoe man kon er voor zorgen dat je niet getroffen werd door de wisi.

Bij de wisi hoort ook de yorka! Yorka’s zijn geesten. Geesten van mensen die gauw zullen sterven. Als je een Yorka hebt gezien, weet je dat er gauw iemand uit je omgeving dood gaat. Word je nou bang? Dat was ik vroeger ook, hoewel ik nog nooit een yorka heb gezien! Wel weet ik dat yorka’s samenhangen met zwarte magie, met hekserij, met wisi dus. Maar dat wist ik toen niet. Wel kropen we wel eens angstig bij elkaar als iemand zei dat ie een jorka gezien had. Ik zou niet weten hoe ik het moest herkennen, niemand kon het uitleggen, maar je zou het wel weten als je er ooit één zou zien, werd er gezegd. O ja? Ja, echt waar! Ik herinner me een voorval van een aantal jaren geleden. Mijn dochter en ik zouden naar buiten gaan, toen ik nog even snel de post wilde inkijken. Geen probleem, de kleine gluurde vrolijk door de brievenbus naar buiten. Op dat moment liep mijn tante langs, ze dacht dat ze een yorka zag! Het enige wat ze gezien had, waren 2 donkere oogjes, die door de brievenbus naar buiten keken. Ze maakte meteen de associatie met yorka’s en kreeg zo wat een hartverlamming!

Iets anders waar we ook bang voor waren of bang voor gemaakt werden waren bakroes! Volgens mij was een bakroe een heel klein, mager zwart mannetje van ongeveer een halve meter lang, met een vreselijk groot hoofd. Of dat waar is? Geen idee, ik heb er nog nooit één gezien. Wel heeft iemand me ooit verteld dat een bakroe een soort van God is. Je hebt goede bakroes en slechte bakroes. De goede bakroes belonen je met rijkdom, gezondheid en andere zaken die in jouw voordeel zijn. Maar goede bakroes zijn schaars, je mag wel heel wat in je mars hebben voordat de goede bakroe aan jouw kant staat! De echte bakroes, de slechte bakroe, die behekst je! Hij maakt je gek, drijft tot dronkenschap, tot agressief gedrag, tot waanzin. Dus pas maar op jij! Ga gauw slapen, anders komt die bakroe je pakken!

Brrr! Ik word er zelf bang van, laat ik maar gauw gaan slapen! Maar ik durf niet meer te gaan slapen! Wedden dat ik vannacht over bakroes en jorkas droom? Wedden dat JIJ vannacht over bakroes en jorkas droomt? Fantasie is een sterk wapen. "

Aanvullend:


Rituelen

De Winticultuur kent een groot aantal magische rituelen met een therapeutisch effect. Middels deze rituelen wordt de verstoorde verhouding met de winti en yorka weer hersteld. Vrijwel elke familie kent wel één of meer bigi suma, grote mensen die dingen weten en ook gewonne winti problemen kunnen verhelpen. Grote vrouwen hebben altijd de menopauze achter de rug en zijn dus ritueel rein.

De centrale figuur in de Winti religie is echter de bonuman (spreek uit: bonoeman). Bij veel heilige rituelen is zijn bemiddeling onmisbaar. Zijn kracht ontleent hij aan een of meerdere winti, voor wie hij medium is. Binnen deze functie zijn er weer allerlei specialismen. De behandeling bij een bonuman begint meestal met een luku, een diagnose. De behandeling vindt plaats in de heilige werkruimte van de bonuman. De bonuman heeft een spiegel waarmee hij contact met de boven natuurlijke wereld heeft. Ook wordt een kaars aangestoken om de oorzaak van de ziekte in het licht te plaatsen. Tijdens de luku raakt de bonuman in trance. Zijn winti spreekt vervolgens rechtstreeks met de kra van de client en openbaart verleden heden en toekomst. De uitkomsten van het consult worden door de bonuman opgeschreven. Daarna stelt de winti van de bonuman vast welke genezende rituelen nodig zijn. De voorgeschreven rituelen varieren van een eenvoudige wassi (rituele wassing) of een tafra (rituele maaltijd) tot een uitgebreide winti- pre(dansritueel) voor de winti of de yorka waar men zich mee wil verzoenen.

- Bij een wassi (rituele wassing) gebruikt men een prapi (rituele waskom), die gevuld wordt met magische kruiden, heilige olien, en andere ingredienten met een geheime samenstelling.

-Een tafra (rituele maaltijd) kan men houden voor de kra, de winti of de yorka. Dit ritueel gebeurt meestal onder begeleiding van de bonuman. De hoofdpersoon zit alleen aan tafel en eet namens de winti of yorka iets van elk gerecht of drank. Na afloop eten ook de helpers en de genodigden een hapje mee.

-Een winti-pre (dansritueel) is een uitgebreid dansritueel met een feestelijk karakter en dient als afsluiting van de behandeling van een bonuman. De hoofdpersoon nodigt daarbij zoveel mogelijk verwanten uit. Tijdens dit ritueel raakt de hoofdpersoon in trance. Tijdens deze trance kan men zien of de winti of yorka tevreden zij over de eerder gehouden rituelen.Voor het oproepen gebruikt men het ritme van de drum. Op aanwijzing van de bonuman worden met de verschillende ritme’s de verschillende winti en yorka opgeroepen. De persoon die door de winti in bezit genomen is, moet op blote voeten en met los haar dansen. Bij zittende rituelen mag de hoofdpersoon de benen niet kruisen, anders zou de winti niet naar binnen kunnen als hij dat zou willen. De lichaamsopeningen zijn namelijk tevens de geestelijke poorten van het huis waarvan de kra huismeester is. Men beoordeelt de kundigheid van de bonuman en van de drummer vaak aan de hand van het aantal gasten dat tijdens de ceremonie in trance is geraakt.

Voor moeilijke, zware rituelen moet men meestal naar Suriname. De winti hebben daar vaak een vaste woonplaats. Daar hebben zij hun grootste kracht. Ook kunnen zij eisen daar gediend te worden. Vaak moet men een offer (paiman) brengen op de plaats waar men geboren of verwekt is, of “waar de familie vandaan komt”. Een behandeling kan erg duur zijn van f 25,-- voor een goedkope luku tot duizenden guldens voor ingewikkelde rituelen.

Positieve rituelen zijn:
Luku: helderziend consult, diagnose stellen.
Purificatie rituelen: rituelen waar ongewenste zaken, zoals hebi worden afgescheiden.
Verzoeningsrituelen en vereringsrituelen met winti, yorka of kra.
Begi: gebed, ritueel verzoek.

Negatieve rituelen zijn:
Wisi: destructieve magie meestal met een dodelijke opdracht door het sturen van een yorka of een lagere winti.
Tai kra: het binden van iemands kra.
Een winti bezweren: zoals een winti “kopen” en “ dienen” om snel rijk te worden.


Als je je echt in de werkwijze etc wilt verdiepen, zal je echt de uitnodiging moeten accepteren en zo'n spirituele "fessa" mee moeten maken. Laat degene die jou heeft uitgenodigd je van te voren goed instrueren over hoe ze te werk gaan, wat ze van jou verwachten etc etc.
Tevens zou je onderstaand literatuur kunnen opzoeken en lezen:

Venema Tijno - Famiri Nanga Kulturu
Roef Vincent KRO - Gran Gado
Stephen Henry J.M. - Winti en Hulpverlening
Stephen Henry J.M. - Geneeskruiden van Suriname. Hun toepassing in de volksgeneeskunde en in de magie
Stephen Henry J.M. - Winti Culture

Helaas heb ik geen ISBN nummers voor je.

quote:

Op woensdag 22 juni 2005 12:10 schreef Mirage het volgende:
fantasie is zeker een sterk wapen.

Het zit Surinamers in hun bloed een hele bombarie van dingen te maken...
overmatig gebruik van bewegingen..... luide joelende stemmen.....
Maar voor mij wil dat niet zeggen dat de essentie onjuist is.

Dat moge duidelijk zijn ja. Ik ga al jaren om met surinamers en betrap mezelf ook wel eens met bovenstaande uitspattingen...

quote:

Als een Westerse paragnost iets wil oproepen/ bereiken steekt ze misschien wierook aan... ze brandt een kaarsje en luisterd naar rustige zweverige muziek.
Dit is een soort stemmingmakerij die eigenlijk niet van doen heeft met het eigenlijke waar ze mee bezig is.
het is een hulpmiddel om de juiste frequentie te bereiken.
Surinamers bereiken misschien hetzelfde als zij maar vinden hun weg door uitbundig te dansen en zingen.

Ik kijk dus en beetje door alle bombarie heen en probeer het onderliggende te zien.

Helaas doen veel mensen dat niet. Ze vinden Surinamers gezellig maar erg "druk", maar zij kijken niet naar het waarom.

quote:

bonoe , daar heb ik ook al iets over gehoord idd.
Er is hier nog een vrouw, vriendin van de dame die mij uitnodigde.
Zij is al jaren ziek.
De éne keer lijkt het erop of ze iets aan haar nieren mankeerd, de andere keer wordt kanker geconstateerd... en zo voort...
Ze is meermaals opgenomen in het ziekenhuis.. artsen dachten "het" gevonden te hebben.
Ze is in totaal 3 !!! keer onder het mes geweest... alle 3 de keren hebben ze haar weer dichtgeniet zonder daadwerkelijk iets te doen. Na het open maken konden ze namelijk niets vinden en leek opeens alles in orde op die plek.

Op het laatst zag de jonge vrouw eruit als ene oude dame. Ze is ingevallen, ze verloor al haar tanden ( heeft nu ene kunstgebit ) etc..

Ze wilde weinig weten van gaan naar een bonoe .

Inmiddels gelooft ze zelf ook dat het enige dat over is gebleven hulp vragen bij een bonoe is.
Ze heeft geld geleend en is naar Suriname gevlogen, want ze hebben iemand gevonden die haar wilde helpen.

Ik ben erg benieuwd of het daadwerkelijk iets zal uitrichten.

Natuurlijk ga ik er niet klakkeloos van uit dat er iets bovennatuurlijks aan de gang is, maar ik heb de verhalen verspreidt over maanden natuurlijk gevolgd mbt haar ziekte en het niet kunnen helpen door artsen.
Ik ben dus erg nieuwsgierig.

Een bonoeman is een soort sjamaan, een spirituele dokter. Gezien wat ik tot nu toe van deze vrouw gelezen heb hierboven, heb ik een sterk vermoeden dat zij wel eens een slechte bakroe of yorka bij zich heeft.
De bonoeman zal dat hoogstwaarschijnlijk wel onthdekken indien het echt zo is.

[ Bericht 0% gewijzigd door DonGorgon op 22-06-2005 12:38:28 ]

quote:

Op woensdag 22 juni 2005 09:43 schreef Mirage het volgende:
ah hij is "dus" Christelijk geworden ?

Oh dat weet ik eigenlijk niet. Ik denk het niet.

quote:

Op woensdag 22 juni 2005 12:41 schreef Mirage het volgende:

[..]
Vraagje @ DonGorgon

Wat maakt dat ze iemand uitnodigen ?

(Waarschijnlijk zal ze wel gegokt kunnen hebben dat ik erg geďnteresseerd zou zijn.
Ze ziet mij regelmatig en heeft dus een aardig beeld van hoe ik in het leven sta.)

Kan om verschillende redenen zijn. In de meeste gevallen nodigen ze alleen mensen uit die ze vertrouwen, of waar ze goed mee bevriend zijn en die ze daarom respecteren. Ze willen dan hun wederzijdse vriendschap en/of vertrouwen tonen. (je mag je best vereerd voelen)

Wat weinig voorkomt (maar het gebeurt wel) is dat degene die jou uitnodigt, jou echt totaal niet mag en daarom een yorka of een bakroe aan je broek wil hangen (het Wisi ritueel) of erger nog dat ze een Tai kra op je willen uitvoeren (het binden van je kra):

De kra is vergelijkbaar met de ziel, de goddelijke vonk in de mens. De kra zetelt in het hart en of in het hoofd. De kra heeft twee geestelijke ouders, de dyodo-winti, die vaak met beschermengelen worden vergeleken. Elke kra heeft een mannelijk aspect en een vrouwelijk aspect. Homoseksuelen rechtvaardigen soms hun seksuele geaardheid met het argument dat bij hun kra het andere geslacht overheerst. Na de dood gaat de kra terug naar Anana. Dit is anders bij een yorka die naar het dodenrijk gaat of op aarde blijft rondspoken.Het verschil tussen kra en yorka is niet erg duidelijk. Soms wordt eenvoudig gesteld, dat de kra na de dood yorka worden. De kra kan ook weer reďncarneren. Zo’n gereďncarneerde wordt herkend aan bepaalde merktekens in huid of oren of aan het gedrag. De kra kan ook uittreden.

De kra van iemand kan door negatieve magie "gebonden" worden

Een vrouw doet dat door een beetje menstruatiebloed mee te koken in het eten van de man. Een man, die op de versiertoer is, kan bijv. iets onder zijn pinknagel (blaka nangra – zwarte nagel) doen en dit in het drankje van de vrouw laten vallen. Een sterke kra beschermt het lichaam tegen alle ongewenste geestelijke invloeden. Bij een zwakke kra staat het lichaam open voor hebi, een negatieve entiteit, yorka of winti. Hebi kleven vaak aan de onderste lichaamshelft, vooral aan de voetzolen en het zitvlak. Dit zijn ook de lichaamsdelen die hebi kunnen afgeven. Vandaar ook de gewoonte in Suriname om voordat je in de bus op een stoel gaat zitten, daar eerst een paar flinke klappen op geeft. Dat is om mogelijke hebi weg te slaan. Een sterke kra kun je ontwikkelen door rein te leven en de kra te vereren. Een sterke kra zegt ook iets over je zelfvertrouwen, zelfrespect en voor je zelf opkomen.

quote:

Op woensdag 22 juni 2005 13:06 schreef Mirage het volgende:

[..]

Wat het slaan op het zitvlak betreft...
ikzelf heb ook een dergelijke "tik".
Hoe die er ooit is ingeslopen... ik weet het niet meer. maar voor ik drinken in een kop/glas/mok schenk blaas ik er eerst in. ( niet met de intentie eventueel stof eruit te blazen )

Ik denk dat het vergelijkbaar is.

Ik ken dat ja. Ik houdt me glas altijd ondersteboven voordat ik er wat inschenk. Ook loop ik na 12 uur snachts met me rug (achterstevoren dus) de buitendeur door. Dit is een surinaams gewoonte, om er voor te zorgen dat er geen bakroe ofzo mee naar binnenloopt.

Wat betreft Spangen, de ghetto van Rotterdam zoals men het noemt. Ben ik een keer doorgereden. Het leek Amerika wel met z'n ghetto's. Ramen van de auto gingen dicht...en scheuren maar, ik wilde er zo snel mogelijk weg.

quote:

Op woensdag 22 juni 2005 13:16 schreef Mirage het volgende:
Even tussendoor... ik ben heel dankbaar dat je het topic volgt en veel vragen beantwoord waar het mogelijk is voor jou.

Ja helaas ben ik ook geen "ingewijde". Dus ik kan ook niet alles beantwoorden. om alles te kunnen beantwoorden had ik moeten opgroeien in Suriname denk ik.
Daarom hoop ik ook op een Surinaamse Fok!er die e.e.a. kan aanvullen...

Een groot deel antwoorden staat eigenlijk al onder de vermelding "Winti-pre".
Dat is het feest (dansritueel) dat na een behandeling van een bonoeman uitgevoerd wordt.

[ Bericht 7% gewijzigd door DonGorgon op 22-06-2005 13:45:43 ]

De ex van mn nicht deed dat ook En dat was geen leuk gezicht
Dan zattie eerst een hele tijd op een stoel heen en weer te wiebelen, en zachtjes praten, en dan opeens stondtie op, git git git zwarte ogen (veel meer zwart dan dat je dat bv van HD zou hebben) en dan gingie rondjes lopen door het huis, en dan kwam ie in de badkamer zn opa (deur) tegen, en daar begon ie dan een heel verhaal tegen, in het surinaams. Of hele andere vage dingen, in zn blote reet door het huis dansen met een sok om zn lul en een bolletje sokken als microfoon, en dan gingie liedjes zingen Soms was het wel eng hoor, want hij hoorde je niet, totaal in zn eigen wereldje.
Nou moet ik er wel bij zeggen dattie (achteraf) niet 100% was (heeft nogmeer rare dingen gedaan, porno bij de buuf in de brievenbus enzow), maar op zo'n moment is het egnie tof als iemand opeens zo vaag doet. Kvind ut maar eng

Hallo daar,

fijn om iets gevonden te hebben over winti. Het volgende is mij vorige week namelijk gebeurd.

Ik doe al een tijdje met een sjamaan mee met wat sessies. Maar hij heeft meer een soefi achtergrond. Ik heb hem al een tijdje niet meer gesproken, omdat ik vond dat ik nu maar eens mijn eigen pad moest gaan bewandelen.

Vorige week had ik een heftige trance sessie thuis, en aan het einde, na wat uuhh aahhh oeeehh's en een soort korte epileptische aanval, sprak ik opeens een raar brabbeltaaltje. Het lijkt Afrikaans. Ik kan de stem laten vertellen wie hij is en waar hij vandaan komt (dit heb ik opgenomen op mijn telefoon). Het lijkt wel of ik opeens een nieuwe taal kan spreken.

Hoe kom ik er achter wat dit is, gewoon afwachten of iets doen? Graag jullie advies. Heb trouwens geen Surinaamse achtergrond, ken eigenlijk niemand ook die daar vandaan komt.

groeten, derek

Ik zou eens weer contact opnemen met de sjamaan, wat hij precies in die sessies met jou gedaan heeft....

Ik weet helemaal niets van winti behalve dan dat ik de kriebels krijg als ik het woord alleen al hoor durf niet eens alle tekst hier te lezen

Mirage, ik vind het heel dapper dat je er naar toe wilt gaan en ben ook benieuwd naar je ervaring maar kijk je wel uit?

quote:

Op dinsdag 28 juni 2005 12:40 schreef Mirage het volgende:

[..]

Er zijn zo veel dingen die ik uitdagend en interessant vind.. en alles brengt bepaalde risico's met zich mee.
Ik denk dat ik gelukkig ben als ik tóch mijzelf zo veel mogeljik "compleet" probeer te maken en daarbij af en toe heel hard val, dan wanneer ik de veilige weg zou kiezen en maar níet op onderzoek uit ga.
Ik denk dat ik dan onbevredigd en ongelukkig door het leven zou gaan.

Ja je hebt gelijk, als je het wil moet je het gewoon doen ondanks wat anderen zeggen! En wat ik zo nu en dan al van je gelezen heb zegt mij dat je stevig genoeg in je schoenen staat dus...veel plezier

quote:

Op donderdag 7 juli 2005 14:17 schreef Mirage het volgende:
Jammer dat er geen wintie gelovige reageert.

Zou ondanks de diversiteit onder de fokkers het toch zo zijn dat deze groep (bijna) niet vertegenwoordigd wordt op fok ?


Mijn besluit staat iig vast.
Als ik niet menstrueer (ja ja lekker relevant ) dan ga ik mee !

de 16e deze maand zal het gebeuren.


_{stiekeme topic kick in de hoop dat het topic toch gespot wordt door iemand met nog leuke (aanvullende) info}

Laat het willen weten los, Mirage.

Voel het gewoon. Wat je gaat zien is maar een ritueel van de velen. Het is geen godsdienst van strakke dogma's. Je hebt intuitie en gebruik het.

Mirage wat spannend!! Ik ben beniewd naar je verslag!

Ik zou inderdaad een broek aan doen waar je je lekker in voelt...Veel plezier en voetjes op de vloer

Wat spannend Mirage!
Ben benieuwd, en ben het (helemaal) eens met je zin 'de sekreet die doet wat ze zelf wil, maar wel de risico's in acht houdt' . Ben zelf ook weleens uitgenodigd door een Marokkaans meisje en op een bruiloft van een Hindoestaans meisje (alleen toen kon ik niet ). En vond dat erg leuk en bijzonder. Het eerste meisje, en wel meerdere, nemen niet vaak iemand mee naar huis, dat zei ze ook. Het was erg leuk hoe ik werd ontvangen, heel gastvrij en alsof ik echt in iets intiems terecht kwam. Ze, haar hele familie, zaten gehurkt op de grond te eten, echt familie-achtig enzo. Vond het erg mooi en voelde mezelf wat vereerd (net als jij zal hebben/krijgen ).

_{nou ben ik zelf ook niet helemaal Nederlands, dus voel er wel verwantschap mee, met anders-uhhh culturen enzo}

quote:

Op zaterdag 16 juli 2005 14:16 schreef Mirage het volgende:
Ik denk trouwens dat het offer daar al uitgestald zal staan.. misschien neem ik voro de zekerheid zelf een klein mandje met fruit mee ?

Een offer is altijd ergens uitgestald. Alleen niet altijd daar waar iedereen is. Soms op een speciale plek die niet in dezelfde ruimte is als het ritueel zelf.

Hoop dat je een goede tijd hebt straks. Klinkt vreemd maar ik merk dat ik aan je denk aangaande vandaag.

Ala ik jou was zou ik geen fruit meenemen. Het meeste offervoedsel is ritueel bereid. Tenminste..... zoals ik het ken. Het ligt er zo aan aan wie je offert.

Heb je gedacht aan hoofdbedekking? Weet niet of dat in dit geval moet. In Afrika moeten we ons hoofd bedekken. En geen broek. En geen minirok natuurlijk.
Als je gast bent maakt men soms wel een uitzondering. Maar als je gast af bent en tot het interieur behoort niet meer

quote:

Op zondag 17 juli 2005 13:37 schreef Mirage het volgende:
als hoofdbedekking al nodig is, is denk ik een boerenzakdoek voldoende toch ?

Het is volgens mij niet zo dat haren niet gezien mogen worden.

De enige stress die ik had was of ik wel of niet zou menstrueren.
In het laatste geval denk ik dat ik niet mee had gekund. Ze heeft hier niets over gezegd, maar ze koken niet als ze menstrueren en menstruatie = bloed = vleselijks/menselijks = de geesten houden hier niet van. Als ik het goed heb.

Menstruatie is bij winti wel een issue ja. Bij alle west afrikaanse dingen trouwens.

Men zegt ook dat ik geen haar mag vlechten als ik menstrueer. Dat het haar dan zou uitvallen. Maar dat doet het dus niet. Ik heb dat inmiddels al lang bewezen
Ze zitten juist lekker strak als ik ongesteld ben en ze in moet zetten

Heeft iemand voor mij een afbeelding van een Kankantri boom?

quote:

Op maandag 18 juli 2005 01:34 schreef Mirage het volgende:
Jaaaaa !!! ik ben weer thuis.

Het was een hele mooie ervaring !
Even kijken of ik zo nog of morgen vertel hoe het was.
Ik ben gesloopt en heb bergen info in mijn hoofd dat ik aan de éne kant moet zien te ordenen even.. maar tegelijkertijd ben ik bang dat ik delen verlies !
Er was zoveel te zien !
en over álles heb ik vragen gesteld... alles wat ik meegemaakt heb tenminste, want er zullen ongetwijveld dingen langs mij heen gegaan zijn.
Het was indrukwekkend.


Eerst maar even hoe ik er bij thuiskomst uitzag.. alles al een beetje uitgezakt en ik oververhit, maar het idee is er nog


[afbeelding]

[afbeelding]


Ik heb trouwens aan zoveel mogeljik meegedaan.
Ik heb pemba/pimba geproeft, gevoeld.... ik heb met heel veel mensen gesproken.. veel vragen gesteld.. ik was helemaal welkom en men zag mij als "eigen". ik heb van meerdere mensen te horne gekregen dat ik er goed inpaste en mij hele soepeltjes erin mengde.
Toen ik aankwam had ik veel bekijks !
alle hoofden draaiden mee als ik langsliep... blank.... onbekend.... geen surinaamse man aan mijn zijde..... hahaha erg leuk !

Mijn benen zijn moe, mijn rug doet pijn.. ik heb heerlijk gedanst !

Jij ziet er dus zo uit als je al de hele nacht gedanst hebt en al ingezakt bent????? Whoeeahahaha..... De meeste mensen mogen blij zijn als ze er zo uitzien voor ze nog moeten beginnen.

Dus mensen keken echt niet perse omdat je geen Surinaamse man aan je zijde had maar de vrouwen omdat ze hun zoon/broer daar wel wilden zien en de mannen omdat ze daar wel zouden willen lopen

Stond leuk, die outfit.

Het verhaal horen we later. Nu slaap je vast nog.

[ Bericht 6% gewijzigd door nokwanda op 18-07-2005 09:10:48 ]