quote:
Chatrooms: kinderen proberen van alles uit
[i]Het Jeugdjournaal besloot deze week de chatroom op de site te sluiten. Het ging alleen nog over seks.
ROTTERDAM, 11 JUNI. Op de site van het Jeugdjournaal staat een oproep: heb je wel eens iets vervelends meegemaakt in onze chat of in een andere chat? De chatroom van het programma is deze week gesloten, kinderen kunnen hun reacties mailen.
Redactiechef Ronald Bartlema heeft er dertig uitgeprint. Een bloemlezing: 'Als je nickname blondje is, gaan ze meteen chatten over neiken.' Wordt het woord goed gespeld, dan wordt het automatisch 'weggepiept'. Sterre, 9 jaar: 'Ze vragen soms: ga je neiken? Dat vind ik stom.' Mara, 12 jaar: 'Hotboy vroeg of ik 200 euro wou verdienen. Ik zei: ja. Maar dan moest ik wel even met hem vrijen.'
Een meisje werd via de Jeugdjournaal-chat benaderd door een man. Ze gaf hem haar MSN-adres om privé verder te praten. Hij stuurde haar opnames van zijn geslachtsdeel. Reden voor de redactiechef om de chat te sluiten. ,,Eigenlijk moeten we permanent iemand hebben die de chat controleert. Dat is het me niet waard.''
Communicatiekundige Jacob van Kokswijk vindt het naïef van het Jeugdjournaal, een brevet van onvermogen. ,,Ze weten blijkbaar niet wat hun eigen doelgroep bezighoudt.'' Van Kokswijk promoveerde aan de Universiteit Twente op chatgedrag van kinderen. ,,Hoe jongeren met internet omgaan is écht anders. Ze kennen de technologie van jongs af aan. Op internet kunnen ze wisselen van rol: een meisje wordt een jongen en andersom. Het is een speeltuin, waar ze alles uitproberen. Ze zijn emotioneel nog niet rijp, maar praten wel stoer over seks, zoeken de grens op. Vaak zie je dat soort chats binnen een half uur escaleren.'' Het probleem ontstaat, zegt Van Kokswijk, als hun 'speeltuin' zich verplaatst naar de 'echte wereld'. Hun wereld is hybride, de echte en virtuele lopen door elkaar.
Vrijwel alle Nederlandse kinderen (98 procent) zitten regelmatig op het internet. In chatrooms, of via het 'praatprogramma' MSN. Het ministerie van Justitie schat dat van de miljoen actieve kinderen op internet meer dan de helft wel eens last heeft van toegestuurde pornografische afbeeldingen, seksuele toespelingen, pesten of bedreigingen. En een enkele keer gaat het echt mis.
Zoals vorig jaar toen twee veertienjarige meisjes, toevallig allebei uit Enschede, een afspraak maakten met oudere mannen die ze via de chatroom van TMF hadden leren kennen. De meisjes zouden zijn verkracht.
Ouders hebben geen idee waar het op internet over gaat, zegt Patti Valkenburg, hoogleraar kind en media aan de Universiteit van Amsterdam. ,,De ontwikkelingen gaan zo snel, er is een digitale kloof.''
En ze kúnnen het ook moeilijk weten. ,,Kinderen hebben door het internet een enorme privacy'', zegt Valkenburg. ,,Vroeger gingen contacten via de voordeur, de telefoon. Dan konden ouders nog controleren.''
Ouders moeten het wel weten, zegt Sacha de Ruiter van stichting Technika 10 Nederland. Na de zomer start Technika 10 cursussen voor ouders en leerkrachten. ,,Je hebt ouders die zo bang zijn dat ze het chatten verbieden. En je hebt ouders die zeggen: 'Ach, ze zitten thuis, wat kan er gebeuren?'''
Onverstandig, vindt De Ruiter. ,,Er kán veel misgaan, maar verbieden werkt averechts, dan gaan ze chatten bij een vriendje.'' Volgens De Ruiter kunnen ouders het beste met hun kinderen praten over wat ze op internet doen. ,,Niet zeggen: 'Dat stomme chatten, het gaat nergens over'. Wij kletsten toch ook na schooltijd drie uur door de telefoon met een vriendinnetje. Dat ging ook nergens over.''
Ouders kunnen kinderen wel waarschuwen voor de gevaren. Per ongeluk op een pornosite belanden is niet leuk, maar niet gevaarlijk. Privé-gegevens doorgeven, naakt voor de webcam gaan staan of een afspraakje maken buiten de deur wel.''
Kinderen zijn naïef, zegt Valkenburg. Internet is een eldorado voor pedofielen. ,,Nooit eerder konden ze zo gemakkelijk met kinderen in contact komen.'' Uit haar onderzoek blijken adolescenten van twaalf tot vijftien jaar de grootste risicogroep. ,,Zij zoeken grenzen op, vinden het spannend over seks te chatten, maar zijn ook heel kwetsbaar door hun gebrek aan ervaring. Deze groep chat ook het meest met vreemden.''
Kinderen zijn niet naïef, zegt communicatiekundige Van Kokswijk. Hij benaderde voor zijn onderzoek kinderen in een chatroom, niet als man van in de vijftig, maar als meisje van 12, of jongen van 22. ,,Kinderen hebben snel door dat je niet bent wie je zegt dat je bent. Door je woordkeus, je snelheid.'' Als jongeren met een volwassene chatten, weten ze donders goed wat ze doen. Ze zoeken bewust de grens op. ,,Als er dan een afspraak wordt gemaakt, dan kan het vreselijk tegenvallen.'' Van Kokswijk heeft de politiedossiers van de meisjes uit Enschede bekeken. ,,En daaruit blijkt overduidelijk dat de meisjes heel goed wisten met wie ze afspraken, daarvoor waren al vergaande gesprekken over seks gevoerd.'' Net als in het zwembad of de speeltuin, zegt Van Kokswijk, weten pedoseksuelen precies wie de kwetsbare kinderen zijn. En op internet gelden dezelfde regels als op straat. ,,Als een man van zestig vraagt of je even meegaat in zijn auto, doe je dat ook niet.''
Kinderen zijn niet naïef, zegt ook Justine Pardoen, hoofdredacteur van de opvoedsite oudersonline.nl en mede-auteur van het boek 'Mijn kind online'. ,,Ze waarschuwen elkaar als ze lezen dat iemand een afspraakje heeft gemaakt.'' Maar, zegt Pardoen, ,,volwassen zijn soms zo gewiekst, dat ze kinderen toch meekrijgen''.
Volgende week presenteert de projectgroep 'Veilig internetten voor kinderen' richtlijnen voor veiliger internetgebruik. Aanbieders van chatrooms en 'profielsites' als Sugababes waarop kinderen hun gegevens en (soms erg pikante) foto's zetten, hebben zelf maatregelen genomen om vervelende ervaringen te voorkomen. Marjolijn Bonthuis is voorzitter van de projectgroep: ,,Het is niet alleen de seks die kinderen stoort, vooral pesten, racisme en bedreigingen zijn heel vervelend.''
Bij de chatrooms voor jonge kinderen, zoals Kaboem, moet er daarom permanent een 'moderator' zijn die controleert wat er gezegd wordt. Op de TMF-site, waarop het meisje uit Enschede werd benaderd door haar latere verkrachter, moeten deelnemers hun mobiele telefoonnummer geven. Dan krijgen ze per sms een code en dan pas kunnen ze mee-chatten. De internetkinderen, zegt Bonthuis, zijn echt een andere generatie. ,,Je draait internet niet meer terug.''
Je kunt beter meedoen. Er zijn al rectoren die de roosterwijzingen via MSN meedelen aan de leerlingen. Bonthuis: ,,De overheid en de bedrijven doen er alles aan om het internet veiliger te maken. Maar helemaal veilig, dat is onmogelijk.''