LIT Literatuur, Taal en Kunst
Boekbesprekingen, vragen over schrijvers, je favoriete theaterstuk, de mooiste schilderijen of de beste musea. Een must voor alle liefhebbers van kunst, boeken, theater en taal.
Wat een eigenaardige allegorie! Ik zie een beteugelde vrouw, met een klokje op haar hoofd, een bril in haar hand en een molen in huis!
Ja, ik ben vooral benieuwd naar jullie verklaringen.
The love you take is equal to the love you make.
Ik weet haast niet waar te beginnen. Dat bit en die teugels zijn het eenvoudigste, denk ik. Dit is de volgzame, getemde, onmondige vrouw. Er zijn mensen die dat een deugd vinden.
Nee. Even terug naar wat Gellius zei: ze heeft zelf de leidsels in handen.
The love you take is equal to the love you make.
kuisheid, matigheid? (aangezien ze zelf kan beslissen wanneer ze de teugels zal los laten).
Niet meer actief op Fok!
*jee*, m'n eerste goed. En het stomme is: ik zat er al een hele tijd mee in m'n hoofd, maar ik dacht: "Jullie weten het hier vast beter" .quote:Op woensdag 21 februari 2007 12:14 schreef Lienekien het volgende:
Heel goed, Viking. Matigheid, oftewel temperantia.
.Moet ik nu eigenlijk een nieuwe posten?
Niet meer actief op Fok!
dan laat ik iemand anders even . Ik heb wel een boek over iconografie, maar daar staat niet echt iets bruikbaars in.quote:Op woensdag 21 februari 2007 12:17 schreef Lienekien het volgende:
Moet niet, mag.
Niet meer actief op Fok!
Ik heb nog geen uitleg kunnen vinden.quote:Op woensdag 21 februari 2007 12:24 schreef Gellius het volgende:
Hoe zit het nu met die molen?
The love you take is equal to the love you make.
wat is de titel van de prent?quote:Op woensdag 21 februari 2007 13:00 schreef Lienekien het volgende:
[..]
Ik heb nog geen uitleg kunnen vinden.
Niet meer actief op Fok!
Deze informatie stond erbij: Allegory of Temperantiaquote:
from a fifteenth-century manuscript De quattuor
virtutibus cardinalibus by Pseudo-Seneca.
Dresden, Sachisische Landesbibliothek
Hier wordt de afbeelding beschreven.
En hier wordt de windmolen genoemd als symbool van de matigheid, maar verder niet uitgelegd.
The love you take is equal to the love you make.
Ik zou zeggen: vlijt.quote:Op woensdag 21 februari 2007 12:24 schreef Gellius het volgende:
Hoe zit het nu met die molen?
The End Times are wild
Ja, de uitleg van de windmolen als symbool voor de matigheid.quote:Op woensdag 21 februari 2007 13:11 schreef LXIV het volgende:
[..]
Ja, dat weet ik. Maar het ging specifiek over de molen.
Vlijt is een aparte deugd.
The love you take is equal to the love you make.
Nee, wij ook niet.quote:Op woensdag 21 februari 2007 13:14 schreef LXIV het volgende:
Ik snap de windmolen niet als symbool voor de matigheid.
The love you take is equal to the love you make.
Nu hebben molens, naar het blijkt, allerlei symbolische waarde.
Wanneer iets zo overal symbool voor kan staan, verliest het voor mij dan weer wat van zijn waarde. Nijverheid vind ik nog het meest voor de hand liggend.
Wanneer iets zo overal symbool voor kan staan, verliest het voor mij dan weer wat van zijn waarde. Nijverheid vind ik nog het meest voor de hand liggend.
quote:Symbool voor huwelijk en voortplanting
Voor onze voorouders stond de molen onbetwistbaar symbool voor huwelijk en voortplanting. Dit is treffend te illustreren met een bekend schilderij van Breughel “De bruiloftstoet”. In het korte leven van de 16de eeuw was er weinig ruimte voor vreugde en overvloed. Het feestelijk hoogtepunt in het mensenleven was het huwelijk: het was een essentiële schakel in het levens- en overlevingsproces. Het huwelijk is de ruimte van feestelijke vruchtbaarheid, in verbondenheid met landschap dat leven gaf en geeft. Het is niet toevallig dat bruid én molen in dit moralistisch schilderij van Brueghel centraal staan. De bruidegom daarentegen loopt er wat verloren bij. De bruid is duidelijk zwanger, terwijl de molenaar toekijkt, zijn volle zak klaar hangt om het graan binnen te halen, in het kropgat te storten om het te malen tot levensverschaffend meel. Dit is geen eenmalige interpretatie: er zijn tientallen schilderijen en liederen aan te duiden met diezelfde symboliek.
Symbool en metafoor voor sexuele beleving
Onze voorouders zagen sterke sexuele symboliek in de molen. Dat is niet zo verwonderlijk omwille van de vruchtbaarheidssymboliek: graan of zaad wordt via een gat (het kropgat) tot levensbrengend meel omgezet.
Jacob Cats dichtte het in de zeventiende eeuw als volgt: "den man is met de vrouw gelijk twee molenstenen. Want als er een zijn beweging staakt, ofschoon de tweede maalt, daar wordt geen bloem gemaakt !" Het is trouwens een onloochenbaar gegeven dat in de oude plastische Nederlandse taal “malen” een tweede betekenis had. Geef toe: “malen” klinkt toch heel wat menselijker en plezanter (in elke betekenis van het woord) dan het harteloze hedendaagse (en Noord-Nederlandse) woord “neuken”.
Molenaars worden daarom in tal van liederen en verhalen bezongen om hun seksuele exploten. Maar ook de molenaarsvrouwen lieten zich volgens de volksmond niet onbetuigd. Het is niet toevallig dat, "des winters als het regent", het “loze vissertje” wordt aangeklampt door het molenarinnetje. In de Nederlandse volkscultuur, in liedjes en kluchtige tonelen, waren het dikwijls de molenaarsvrouwen die gretig gebruik maakten van de molen om hun seksuele lusten bot te vieren.
Symbool van de liefde
Daarbij aansluitend werd de molen meermaals aangehaald als symbool voor de liefde: liefde is als de windmolen: zonder de wind of het water (uw liefde) kan hij niet draaien (leeft hij niet). Dit wordt treffend verbeeld in een prent, emblemata, van de Leidense hoogleraar van Gentse afkomst, Heinsius. “Een windmolen, die niet in beweging is gebracht als de wind niet waait, staat stil: zo zal ik, zonder de bezieling van uw genegenheid, een (zielloze) klomp vlees zijn”.
Symbool, metafoor van de blinde liefde
De molen, en meer bepaald de rosmolen, aangedreven door een paard (met oogkleppen), stond dan weer symbool voor de blinde liefde. Hier wordt dit verduidelijkt door eveneens een prent van Heinsius. “Waar vlucht je, o dwaas? De straf achtervolgt je, zoals de zware gewichten van een sjofele molen het lastdier volgen”. De metafoor is duidelijk: blinde liefde stort een mens in het ongeluk !
Symbool van de terugkerende jeugd
De molen was ook symbool van de terugkerende jeugd, en dat werd treffend gesymboliseerd met de zogenaamde “oude wijvenmolen”. Er bestaan honderden varianten van dit thema in beeld en gedicht. Oude mannen brengen hierin hun vrouw naar de molenaar, die haar maalt – jawel – en die de echtgenoot een nieuwe jonge echtgenote aflevert.
Symbool van nijverheid en gezond verstand
En natuurlijk fungeert de molen als symbool van taak en inzet, noeste en zinvolle arbeid, nijverheid en gezond verstand. Ook dat vinden we weer bij Breughel in overvloed terug: bijvoorbeeld “De Misantroop”, “De Heks van Mallegem”, “De toren van Babel”. In zijn verachting voor de mensheid gaat de misantroop voorbij aan de concrete dingen van het leven. Molen, paarden en karren verzinnebeelden het geëngageerde bestaan.
Symbool en metafoor voor de verbondenheid tussen hemel en aarde
De molen stond ook symbool voor de verbondenheid tussen hemel en aarde. Samen met de even onafscheidelijke kerktoren in het Vlaamse landschap reikte de windmolen naar de hemel. In vele schilderijen kreeg de windmolen een haast menselijke gedaante, die met zijn armen letterlijk naar de hemel reikte en tegelijkertijd een kruis maakte.
Metafoor van offer en vervulling
Tegelijk was hij een metafoor voor offer en vervulling. In het schilderij "De Kruisdraging" van Breughel neemt ook hier de windmolen een centrale plaats in, malend hoog op de rots en reikend naar de hemel. Zoals het graan wordt omgezet tot meel: zo is hier de molen de omzet van het offer en het lijden in overwinning en vervulling. Het is geen toeval dat “mola”, Latijn voor molen(steen), ook “offergave” betekent!
Daarbij aansluitend was de molen het symbool van de eucharistie en de daaraan verbonden verlossing. De molen was met nog andere woorden het symbool van de heilsboodschap van de Menswording, kruisdood en verrijzenis. De molen was dit nog veel meer dan de wijnpers. Aan dit instrument dankt de mens zijn brood, en dus indirect het behoud van zijn leven. De molen is de schakel tussen het woord van Christus en het voedzame leven. Die schakel is Christus, verzinnebeeld door de molen. De windmolen fungeert zo ook als een allegorisch instrument van Christus. Lees in de tentoonstelling het molengedicht uit Heist van omstreeks 1800: “uw ziel zal uit het kwaad niet draaien, zo gods gratie niet wilt waaien !”
Symbool van het leven
Molens werden dus ook beschouwd als uitgesproken symbolen van het leven. Nu nog kennen de molenaars de betekenis van de stand der wieken, die belangrijke gemoedstoestanden en belangrijke keerpunten in het leven kunnen symboliseren: rouw, vreugde, rust.
Symbool van verval
Een recenter symbool is de molen als teken van verval, als teken van het einde van een menselijke, begrijpbare wereld. Dikwijls krijgt de molen dan antropomorfe of menselijke trekken, schreeuwend om aandacht en hulp. Het beeld van een windmolen of watermolen in verval schept nog altijd sterk onbehagen. Het zal blijken in deze tentoonstelling.
Molens zijn dus overbeladen met symboliek. Hier werden maar enkele historische symboolswaarden van de molens aangehaald: er zijn er tientallen meer.
The End Times are wild
Het enige wat ik nog kan bedenken is, dat een molenaar afhankelijk is van de wind, en wanneer deze dus niet waait, en hij geen inkomsten heeft, hij dan gedwongen wordt tot matigheid. Is dat te ver gezocht?
The End Times are wild
Dat lijkt me te ver gezocht. Als de zandloper ook een symbool van matigheid kan zijn, dan lijkt het me meer voor de hand liggen dat het gaat om het gestage malen van een molen.
I make it a thing, to glance in window panes and look pleased with myself.
Dat zou best kunnnen. Via google vind ik in ieder geval niets relevants over windmolens en matigheid.
The End Times are wild
Zelf zit ik te denken aan het controle-aspect. Je hoeft de molen niet altijd te laten draaien, ook al is er wind.
The love you take is equal to the love you make.
Maar wat is dan het verband tussen een zandloper en matigheid? En wat heeft dat klokje op haar hoofd er nu mee te maken?
I make it a thing, to glance in window panes and look pleased with myself.
Bij de dingen stilstaan?quote:Op woensdag 21 februari 2007 13:32 schreef Claudia_x het volgende:
Maar wat is dan het verband tussen een zandloper en matigheid? En wat heeft dat klokje op haar hoofd er nu mee te maken?
The love you take is equal to the love you make.
quote:Een stilleven met een waarschuwende boodschap heet een vanitasstilleven: een schilderij in de vorm van een stilleven waarbij de afgebeelde voorwerpen een symbolische betekenis hebben. De eindigheid van het leven en de dood staan hierbij centraal. Veel voorkomende voorwerpen zijn: een schedel, een zandloper en een uitgebluste of bijna opgebrande kaars. Het genre werd vooral in de 17e eeuw beoefend door Nederlandse schilders. Johannes van der Beek schildert allegorie op matigheid. Boodschap= matigheid duurt het langst. Voor wie geen maat weet zal het slecht aflopen.
I make it a thing, to glance in window panes and look pleased with myself.
Nee hoor. En ik vind ook bronnen waar de windmolen als symbool van matigheid wordt genoemd, alleen uitleg ontbreekt.quote:Op woensdag 21 februari 2007 13:40 schreef Z het volgende:
Is het niet een verzamelprent van diverse deugden?
The love you take is equal to the love you make.
is dat beeld beschadigd...?
ik probeer te zien wat er precies met de rechterhand van die vrouw is, dat zou volgens mij een symbolische betekenis moeten hebben, iets dat ze daar zou moeten dragen, een schaal ofzo..
iig lijkt de rest van het beeld iets van doen te hebben met de dood, en de weg naar de hemel, die naakte vrouw lijkt omhoog gesleurd te worden, weggeslsuerd door de dood...
Ik vermoed dat devrouw onder een deugd is, die de ziel van de mensen red van de hel oid, maar welke deugd is nu net niet te zien omdat iedere symboliek daarin ontbreekt (of heeft de rode kleur van haar kleed ook een betekenis)
Of is het juist misschien een wraakgodin (omdat dat rood uit haar kleed ook 'uit de hemel' lijkt te komen)
Qua stijl lijkt het me trouwens een vroege Klimt, uit die tijd dat hij ook die Wagner-beelden maakte... was dr geen schandaal in de Weense Opera omtrtrend zijn plafondschilderingen, maar die hadden toch met de Ring des Nibelungen van doen?
ik probeer te zien wat er precies met de rechterhand van die vrouw is, dat zou volgens mij een symbolische betekenis moeten hebben, iets dat ze daar zou moeten dragen, een schaal ofzo..
iig lijkt de rest van het beeld iets van doen te hebben met de dood, en de weg naar de hemel, die naakte vrouw lijkt omhoog gesleurd te worden, weggeslsuerd door de dood...
Ik vermoed dat devrouw onder een deugd is, die de ziel van de mensen red van de hel oid, maar welke deugd is nu net niet te zien omdat iedere symboliek daarin ontbreekt (of heeft de rode kleur van haar kleed ook een betekenis)
Of is het juist misschien een wraakgodin (omdat dat rood uit haar kleed ook 'uit de hemel' lijkt te komen)
Qua stijl lijkt het me trouwens een vroege Klimt, uit die tijd dat hij ook die Wagner-beelden maakte... was dr geen schandaal in de Weense Opera omtrtrend zijn plafondschilderingen, maar die hadden toch met de Ring des Nibelungen van doen?
Het is een muurschildering die in de tweede wereldoorlog verloren is gegaan. Het is van Klimt inderdaad, één van zijn "Universtiteitsfresco's". Op deze studie is alles wat beter te zien:
[ Bericht 13% gewijzigd door Gellius op 22-02-2007 09:14:06 ]
[ Bericht 13% gewijzigd door Gellius op 22-02-2007 09:14:06 ]
die ziet er al heel anders uit ...
iig heeft ze een soort van slang in dr handen, die ze bezwerend vooruit houd, en ind r linkerhand idd een schaal, maar wel een kleintje.
verder lijkt het me een erg rijke dame, met al die versierselen (iets van Voorspoed, misschien het bestrijden van hongersnoden, met die overmaat aan dood en uitgemergeklde en lijdende figutrren erachter)
iig heeft ze een soort van slang in dr handen, die ze bezwerend vooruit houd, en ind r linkerhand idd een schaal, maar wel een kleintje.
verder lijkt het me een erg rijke dame, met al die versierselen (iets van Voorspoed, misschien het bestrijden van hongersnoden, met die overmaat aan dood en uitgemergeklde en lijdende figutrren erachter)
Er bestaan verschillende versies (ik heb er wel 4 of 5 gezien bij de Klimt tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag, een paar maanden geleden). . De onderste is bovendien een uitsnede, waarop de centrale juffer beter te zien is. Ze draagt een slang en een schaal inderdaad. Dat symboliseert iets. Een beroep, in dit geval.
[ Bericht 2% gewijzigd door Gellius op 21-02-2007 16:37:46 ]
[ Bericht 2% gewijzigd door Gellius op 21-02-2007 16:37:46 ]
Wat zou een faculteit van de Weense universiteit nou met de zondeval moeten?quote:Op woensdag 21 februari 2007 16:23 schreef Lienekien het volgende:
Is het de zondeval?
Waarom zou dat niet kunnen?quote:Op woensdag 21 februari 2007 16:26 schreef Gellius het volgende:
[..]
Wat zou een faculteit van de Weense universiteit nou met de zondeval moeten?
The love you take is equal to the love you make.
