Spiritueel narcisme

In mijn leven ben ik helaas meerdere narcisten tegengekomen. Of ze nu wel of niet gediagnosticeerd zijn, het gedrag is vrijwel altijd hetzelfde. Zij plaatsen zichzelf boven anderen. Anderen moeten naar hen luisteren om zichzelf te verbeteren. De narcist zelf kan nooit iets fout doen.

Een belangrijke subset hiervan is de spiritueel narcist. Dit is weer een aftakking van de kwetsbare narcist. Als je ooit een partner hebt gehad die iedereen de schuld geeft van zijn eigen falen behalve zichzelf, dan herken je vaak al het kwetsbaar narcistische patroon. De spiritueel narcist gaat nog een stap verder. Hij geeft niet alleen anderen de schuld, maar plaatst zichzelf ook spiritueel boven de maatschappij.

Anderen zijn blind. Ik zie de werkelijkheid. Ik begrijp wat God of hogere krachten écht bedoelen. Dat is het centrale narratief.
De drie spiritueel narcisten die ik persoonlijk ken, zijn allemaal mannen. Dat betekent niet dat het alleen mannen zouden zijn. Ik ken ook vrouwen die spiritueel misbruik maken van anderen. Maar in mijn directe ervaring zijn het mannen.
Het bekendste voorbeeld dat veel mensen kennen, is Jomanda, die destijds grote invloed had op koningin Juliana. Dat laat zien hoe ver dit soort dynamieken kunnen reiken en hoe gevaarlijk ze kunnen worden wanneer macht en spirituele claims samenkomen.

Als ik kijk naar de spiritueel narcisten die ik ken, zie ik telkens hetzelfde patroon. Het zijn mannen die in hun carrière niet echt succesvol zijn geweest. Ze begonnen vaak in een reguliere baan, maar zijn daar vrij snel mee gestopt. Vervolgens positioneren ze zichzelf als maker, coach, spreker of schrijver. Of ze hebben nog wel een standaardbaan, maar voelen zich daar zichtbaar niet op hun plek. Hun echte ambitie ligt elders. Sociale media. Boeken. Podia. Volgers.
De grootste drie spiritueel narcisten die ik ken, noem ik hier de Guru, de Spreker en de Schrijver.

De Guru organiseert retraites en haalt kwetsbare vrouwen over om polyamoureuze relaties aan te gaan.
De Spreker werkt met gesproken woord en vertelt vaak dat hij is ontsnapt uit een sekte. In zijn publieke verhaal is hij een overlever. In zijn privéleven is hij een uitgesproken narcistische man. Hij gaat structureel vreemd, heeft al zijn exen bedrogen, heeft een extreem kort lontje en kan plotseling woedend worden. Dit is geen ex van mij, maar iemand die een collega van mij heeft gedatet en daar aanzienlijke schade heeft aangericht.
De andere spiritueel narcist is de man van een vriendin van mij. Hij is meerdere keren vreemdgegaan, onder andere met mijn vriendin. Daarnaast heeft hij een maatschappelijk geaccepteerde baan in het sociale domein. Tegelijkertijd schrijft hij boeken. Die boeken staan vol met vaag gezwets over waarheid zien, kosmos, hogere inzichten en het juiste pad. In zijn literatuur presenteert hij zichzelf als ziener, als iemand die anderen leidt.
In de werkelijkheid ging hij vreemd toen zijn ex-vrouw net was bevallen van hun kind. Tegen zijn huidige partner is hij inmiddels verbaal agressief. Ik heb hem één keer horen schreeuwen tegen mijn vriendin en het klonk bijna onmenselijk. Alsof er iets in hem was overgenomen. Niet beheerst. Niet rationeel. Pure woede.

Ik vertrouw mensen niet die claimen dat ze de waarheid zien. Dat geldt voor spiritueel narcisten, maar ook voor coaches die denken dat zij het enige juiste pad kennen. Of voor sociale-mediafiguren met " kritische podcasts".
Mijn overtuiging is simpel. Zodra iemand claimt als enige de waarheid te zien en anderen probeert te overtuigen dat alles op zijn manier moet gebeuren, is de kans extreem groot dat je met een narcist te maken hebt.

Het zijn mensen waar ik ver, heel ver vandaan blijf.