NWS Nieuws & Achtergronden
Discussieer hier diepgaander over de actualiteiten.
Lucia de B op 63-jarige leeftijd overleden
Lucia de Berk is donderdagmiddag na een kort ziekbed op 63-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt haar voormalige advocaat Stijn Franken aan RTL Boulevard na contact met de familie. De Berk kreeg nationale bekendheid doordat ze meermaals tot levenslang is veroordeeld en later na een herziening is vrijgesproken. Er bleek sprake van een justitiële dwaling, een van de grootste uit de Nederlandse geschiedenis.
Advocaat Franken, die zelf ernstig ziek is, reageert geschokt. "Maar ze was veel te jong en dit is veel te snel gegaan." Franken noemt haar een 'bijzondere en krachtige dame'. "Ze hield het op wilskracht, ook voor haar dochter, vol in de gevangenis. Ze heeft er ook nooit over geklaagd, maar ze heeft wel gevochten voor gerechtigheid. Je denkt terug aan de gesprekken die je hebt gehad met haar, heel het traject dat we samen hebben doorlopen."
De familie van Lucia de Berk wil niet reageren en vraagt om rust en privacy.
De Berk was een voormalige Nederlandse verpleegkundige die in 2003 werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens meerdere moorden op patiënten in ziekenhuizen in Den Haag. Ze werd beschuldigd van het opzettelijk veroorzaken van de dood van zeven mensen en pogingen tot moord op drie anderen.
De zaak kreeg veel media-aandacht en werd later een van de grootste gerechtelijke misstanden in Nederland. Na jaren van juridische strijd en herziening van het bewijs werd in 2010 duidelijk dat er onvoldoende bewijs was voor de beschuldigingen. In 2010 werd ze, na 6,5 jaar vast te hebben gezeten, volledig vrijgesproken en gerehabiliteerd. Haar zaak leidde tot discussies over tunnelvisie binnen het strafrecht en de betrouwbaarheid van statistisch bewijs.
Na haar vrijlating verwerkte De Berk haar ervaringen in het boek Lucia de B.: Levenslang en tbs, waarin ze vertelt over haar jarenlange gevangenschap en het juridisch gevecht voor gerechtigheid. Vier jaar later werd haar verhaal verfilmd onder de titel Lucia de B., met actrice Ariane Schluter in de hoofdrol.
Lucia de Berk is donderdagmiddag na een kort ziekbed op 63-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt haar voormalige advocaat Stijn Franken aan RTL Boulevard na contact met de familie. De Berk kreeg nationale bekendheid doordat ze meermaals tot levenslang is veroordeeld en later na een herziening is vrijgesproken. Er bleek sprake van een justitiële dwaling, een van de grootste uit de Nederlandse geschiedenis.
Advocaat Franken, die zelf ernstig ziek is, reageert geschokt. "Maar ze was veel te jong en dit is veel te snel gegaan." Franken noemt haar een 'bijzondere en krachtige dame'. "Ze hield het op wilskracht, ook voor haar dochter, vol in de gevangenis. Ze heeft er ook nooit over geklaagd, maar ze heeft wel gevochten voor gerechtigheid. Je denkt terug aan de gesprekken die je hebt gehad met haar, heel het traject dat we samen hebben doorlopen."
De familie van Lucia de Berk wil niet reageren en vraagt om rust en privacy.
De Berk was een voormalige Nederlandse verpleegkundige die in 2003 werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf wegens meerdere moorden op patiënten in ziekenhuizen in Den Haag. Ze werd beschuldigd van het opzettelijk veroorzaken van de dood van zeven mensen en pogingen tot moord op drie anderen.
De zaak kreeg veel media-aandacht en werd later een van de grootste gerechtelijke misstanden in Nederland. Na jaren van juridische strijd en herziening van het bewijs werd in 2010 duidelijk dat er onvoldoende bewijs was voor de beschuldigingen. In 2010 werd ze, na 6,5 jaar vast te hebben gezeten, volledig vrijgesproken en gerehabiliteerd. Haar zaak leidde tot discussies over tunnelvisie binnen het strafrecht en de betrouwbaarheid van statistisch bewijs.
Na haar vrijlating verwerkte De Berk haar ervaringen in het boek Lucia de B.: Levenslang en tbs, waarin ze vertelt over haar jarenlange gevangenschap en het juridisch gevecht voor gerechtigheid. Vier jaar later werd haar verhaal verfilmd onder de titel Lucia de B., met actrice Ariane Schluter in de hoofdrol.
Door een verpleegster.quote:Op vrijdag 29 augustus 2025 18:30 schreef Hyaenidae het volgende:
Waar aan precies overleden dan? Een korte ziekte is vrij vaag, iets meer details aub.
Zal wel kanker zijn dan hequote:
Waar aan precies overleden dan? Een korte ziekte is vrij vaag, iets meer details aub.
Gaan ze jouw niet aan je neus hangen.quote:
Waar aan precies overleden dan? Een korte ziekte is vrij vaag, iets meer details aub.
Rip lucia
No bitch to me
Zo wordt haar opnieuw onrecht aangedaan.... 
Slachtoffer van die justitiële clownshow van 2 decennia terug. SAD!
Gerieflijke groeten, ChevyCaprice
Moderator DIG
Russell-supporter (LET'S GO GEORGE!) F1 Watcher
🇺🇦 Fight Fight Fight! 🇺🇦
Moderator DIG
Russell-supporter (LET'S GO GEORGE!) F1 Watcher
🇺🇦 Fight Fight Fight! 🇺🇦
Over een ongelukkig leven gesproken zeg. 
Haar is echt wat aangedaan.
Rust zacht Lucia.
Haar is echt wat aangedaan.
Rust zacht Lucia.
"People that use Fiat currency as a store of value.
There is a name for it:
We call them Poor"
There is a name for it:
We call them Poor"
Hartstilstandquote:
Waar aan precies overleden dan? Een korte ziekte is vrij vaag, iets meer details aub.
Het zou een mooi eerbetoon zijn als elke rechtenstudent in Nederland deze case krijgt voorgelegd.
🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️ TikTok next Block
Kan er trouwens een mod de titel wijzigen naar haar volledige naam: Lucia de Berk, ze is geen crimineel, en ze verdient niet in anonimiteit te sterven.
🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️ TikTok next Block
Nee, dat is geen kort ziekbed.quote:
Zal wel kanker zijn waarschijnlijk.
Wie dit leest is een lezer van dit
Waarom?quote:
Kan er trouwens een mod de titel wijzigen naar haar volledige naam: Lucia de Berk, ze is geen crimineel, en ze verdient niet in anonimiteit te sterven.
Dat kan toch uitgelegd worden in de OP?
Wie dit leest is een lezer van dit
Eens.quote:
Kan er trouwens een mod de titel wijzigen naar haar volledige naam: Lucia de Berk, ze is geen crimineel, en ze verdient niet in anonimiteit te sterven.
De spanningsboog op FOK is heel laag.quote:Op vrijdag 29 augustus 2025 19:16 schreef MissButterflyy het volgende:
[..]
Waarom?
Dat kan toch uitgelegd worden in de OP?
Omdat ze op deze manier nog steeds als een soort halve crimineel wordt weggezet.quote:
[..]
Waarom?
Dat kan toch uitgelegd worden in de OP?
🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️ TikTok next Block
Was de originele titel van RTL, maar daar hebben ze het al aangepast.quote:
[..]
Omdat ze op deze manier nog steeds als een soort halve crimineel wordt weggezet.
Bij heel veel (serie)moordenaars is het wél duidelijk wie de dader is zoals bij Paul Spiekerman van Weezelenburg, Thijs Hermans, Alex Laeyendecker, Michael Panhuis, Jawed Sultani, Sandra Hellemans, Ayoub Abdallah Yahya, Onur Kandemir, Sendric Serberie, Fouad Lakhlili, Donny Marwa, Richard Kosse.quote:
Alleen al om haar is het idioot om ooit de doodstaf in te voeren. Rust zacht, Lucia.
Ze lezen mee.quote:
[..]
Was de originele titel van RTL, maar daar hebben ze het al aangepast.
Meld het in feedbackquote:
[..]
Omdat ze op deze manier nog steeds als een soort halve crimineel wordt weggezet.
Wie dit leest is een lezer van dit
Het is irrelevant. Hoeveel onschuldigen mogen er dan dood om 10 schuldigen te doden? 2? 5? En waarom niet 100?quote:
[..]
Bij heel veel (serie)moordenaars is het wél duidelijk wie de dader is zoals bij Paul Spiekerman van Weezelenburg, Thijs Hermans, Alex Laeyendecker, Michael Panhuis, Jawed Sultani, Sandra Hellemans, Ayoub Abdallah Yahya, Onur Kandemir, Sendric Serberie, Fouad Lakhlili, Donny Marwa, Richard Kosse.
Bij twijfel niet doen.quote:
[..]
Het is irrelevant. Hoeveel onschuldigen mogen er dan dood om 10 schuldigen te doden? 2? 5? En waarom niet 100?
Er was destijds bij justitie geen twijfel, dus als NL de doodstraf had gehad dan had zij daar zomaar slachtoffer van kunnen worden.quote:
RIP mevrouw de Berk.
Je weet niet of er toen twijfel zou zijn als de doodstraf wel op het spel stond.quote:
[..]
Er was destijds bij justitie geen twijfel, dus als NL de doodstraf had gehad dan had zij daar zomaar slachtoffer van kunnen worden.
RIP mevrouw de Berk.
Precies.quote:
[..]
Je weet niet of er toen twijfel zou zijn als de doodstraf wel op het spel stond.
Dus niet doen.
Rust zacht, Lucia de Berk.
Ik doe het ff rustig aan.
Ze is veroordeeld als moordenaar, bij justitie was er dus geen twijfel.quote:
[..]
Je weet niet of er toen twijfel zou zijn als de doodstraf wel op het spel stond.
Dat later bewezen is dat ze onschuldig was komt niet omdat jusitie zelf bedacht dat het misschien toch een onjuiste veroordeling was.
Ik had haar toch een langer leven toegewenst.
Verstand is eerlijk verdeeld, iedereen heeft er zat van.
De legacy die ze achterlaat is wel dat je tijdens rechtszaken geen statistiek moet laten toepassen door mensen die daar verstand van hebben.
🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️₿🕰️ TikTok next Block
Sneu dat ze niet langer van haar herwonnen vrijheid kan genieten inderdaadquote:
Ik had haar toch een langer leven toegewenst.
Zou je dat ook zeggen als ze nog steeds (onterecht) veroordeeld was?quote:
Ik had haar toch een langer leven toegewenst.
pindazakje
Er zijn nogal wat dingen veranderd ten opzichte van toen dat er tegenwoordig niet snel meer een onschuldige voor moord dan wel doodslag een veroordeling aan zijn broek krijgt.quote:
[..]
Ze is veroordeeld als moordenaar, bij justitie was er dus geen twijfel.
Dat later bewezen is dat ze onschuldig was komt niet omdat jusitie zelf bedacht dat het misschien toch een onjuiste veroordeling was.
Luister dit vanaf min 12.00
https://www.nporadio1.nl/(...)op-morgen-29-08-2025
Het gebeurd nog steeds alleen dit ene geval werd de druk te groot daarom rechtgezet
https://www.nporadio1.nl/(...)op-morgen-29-08-2025
Het gebeurd nog steeds alleen dit ene geval werd de druk te groot daarom rechtgezet
De druk werd te groot door met name deze bescheiden advocaat-held: Stijn Franken. Helaas inmiddels doodziek... :quote:Op zaterdag 30 augustus 2025 12:35 schreef ikweethetookniet het volgende:
Luister dit vanaf min 12.00
https://www.nporadio1.nl/(...)op-morgen-29-08-2025
Het gebeurd nog steeds alleen dit ene geval werd de druk te groot daarom rechtgezet
https://www.mr-online.nl/strafrechtadvocaat-stijn-franken-vertelt-zijn-verhaal-nu-het-nog-kan/
Tú estás dura y yo me veo cabrón en el espejo
Ten tijde van het uitkomen van de film werkte ik in het kinderziekenhuis waar zij gewerkt had. Andere afdeling, zelfde verdieping.
Er waren nog best wat collega's die dachten dat ze het wél had gedaan. Ontluisterend vond ik dat.
Er waren nog best wat collega's die dachten dat ze het wél had gedaan. Ontluisterend vond ik dat.
Er is tegenwoordig ook een hoop veranderd waarnee je een ander een misdrijf in de schoenen kunt schuiven, dus ik zou er niet vanuitgaan dat de kans tegenwoordig zoveel kleiner is dat je onterecht veroordeeld wordt.quote:
[..]
Er zijn nogal wat dingen veranderd ten opzichte van toen dat er tegenwoordig niet snel meer een onschuldige voor moord dan wel doodslag een veroordeling aan zijn broek krijgt.
Jos B. Is ook zo een geval …quote:
Er is tegenwoordig ook een hoop veranderd waarnee je een ander een misdrijf in de schoenen kunt schuiven, dus ik zou er niet vanuitgaan dat de kans tegenwoordig zoveel kleiner is dat je onterecht veroordeeld wordt.
Dood kind sporen op onderbroek ..
Dan kan het niet anders zijn dat
En lef hebben in hoger beroep > hogere straf
Nee Jos B. Is geen vriend, maar deze zaak klopt niet
quote:
[..]
Jos B. Is ook zo een geval …
Dood kind sporen op onderbroek ..
Dan kan het niet anders zijn dat
En lef hebben in hoger beroep > hogere straf
Nee Jos B. Is geen vriend, maar deze zaak klopt niet
Wie dit leest is een lezer van dit
Gebeurt nog steeds hoor zelfs door burgermeesterquote:
De legacy die ze achterlaat is wel dat je tijdens rechtszaken geen statistiek moet laten toepassen door mensen die daar verstand van hebben.
quote:
Dit is pas om te janken en verklaard precies hoe rot het systeem isquote:
Luister dit vanaf min 12.00
https://www.nporadio1.nl/(...)op-morgen-29-08-2025
Het gebeurd nog steeds alleen dit ene geval werd de druk te groot daarom rechtgezet
Lucia de Berk, de verpleegster die als ‘engel des doods’ onder meer de moord op drie kinderen en vier volwassenen op haar geweten zou hebben, kreeg wel levenslang. In hoger beroep kwam daar zelfs nog tbs bij.quote:
Op Het lef hebben in hoger beroep te gaan, dan straf verzwaren, is de maximale straf al opgelegd dan tbs erbij als je maar je kop houdt in landsbelang:r
Je zou haast denken dat die onderbuikgevoelens bij elkaar een rol hebben gespeeld in de veroordeling. Helaas zijn mensen te gevoelig voor kwantiteit in plaats van kwaliteit.quote:
Ten tijde van het uitkomen van de film werkte ik in het kinderziekenhuis waar zij gewerkt had. Andere afdeling, zelfde verdieping.
Er waren nog best wat collega's die dachten dat ze het wél had gedaan. Ontluisterend vond ik dat.
Ja, dat zou zomaar kunnen natuurlijk.quote:Op zaterdag 30 augustus 2025 16:36 schreef ACT-F het volgende:
[..]
Je zou haast denken dat die onderbuikgevoelens bij elkaar een rol hebben gespeeld in de veroordeling. Helaas zijn mensen te gevoelig voor kwantiteit in plaats van kwaliteit.
En elkaar lekker een beetje opjutten daarin.
Jos B is onschuldig anders had hij allang bekend.quote:
[..]
Jos B. Is ook zo een geval …
Dood kind sporen op onderbroek ..
Dan kan het niet anders zijn dat
En lef hebben in hoger beroep > hogere straf
Nee Jos B. Is geen vriend, maar deze zaak klopt niet
Die gaat een hele dikke schadevergoeding tegemoet zien over een aantal jaar als hij vrijkomt.
pindazakje
Nou, nee; in dit geval was er aanvankelijk slechts 1 statisticus betrokken. Dat heeft mij altijd verbaasd.quote:
De legacy die ze achterlaat is wel dat je tijdens rechtszaken geen statistiek moet laten toepassen door mensen die daar verstand van hebben.
Ik snap überhaupt niet waarom er in studies rechten niet meer aandacht wordt besteed aan statistiek en Bayesiaanse inferentie in het bijzonder.
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
Omdat wiskunde A al te moeilijk was voor de meestenquote:
Ik snap überhaupt niet waarom er in studies rechten niet meer aandacht wordt besteed aan statistiek en Bayesiaanse inferentie in het bijzonder.
Gaatonsblijkbaarnietsaan-itus.quote:
Waar aan precies overleden dan? Een korte ziekte is vrij vaag, iets meer details aub.
"Pools are perfect for holding water"
Op
Sjezus, dat je de vergelijking zelfs durft te maken, de tering.quote:
[..]
Jos B. Is ook zo een geval …
Dood kind sporen op onderbroek ..
Dan kan het niet anders zijn dat
En lef hebben in hoger beroep > hogere straf
Nee Jos B. Is geen vriend, maar deze zaak klopt niet
Ik maak geen vergelijking met de verdachten, maar met de rechters die bewijs moesten maken wat er niet wasquote:
Sjezus, dat je de vergelijking zelfs durft te maken, de tering.
En zijn daarbij onder druk veel te ver gegaan ook hier dus
Dat zijn de overeenkomsten
Lucia is een schat en Jos een monster dus daar gaat die vergelijking niet op idd
Wat ik me meen te herinneren heeft die statisticus in de rechtszaak verklaart dat ze op basis van de aangeleverde gegevens wel schuldig moest zijn maar dat hij twijfelde of de gegevens niet verdraait en bewust onvolledig waren. Dat werd door de rechtbank genegeerd maar bleek uiteindelijk dus wel het geval.quote:
[..]
Nou, nee; in dit geval was er aanvankelijk slechts 1 statisticus betrokken. Dat heeft mij altijd verbaasd.
Ik snap überhaupt niet waarom er in studies rechten niet meer aandacht wordt besteed aan statistiek en Bayesiaanse inferentie in het bijzonder.
Verstand is eerlijk verdeeld, iedereen heeft er zat van.
Nee, dergelijk veroordeelden zijn over het algemeen geen leuke sociale mensen. Lucia is verdacht geworden omdat ze wat afwijkend gedrag had en niet geheel in de groep paste. Dus vonden de meeste mensen haar echt niet aardig.quote:
Lucia is een schat en Jos een monster dus daar gaat die vergelijking niet op idd
Verstand is eerlijk verdeeld, iedereen heeft er zat van.
Niet alleen waren de data onvolledig op basis van een bias; vanuit een bepaald model werd er beredeneerd dat de kans dat ze daar aanwezig was gegeven onschuld erg klein is. Uiteindelijk bleek dat model nogal wat mankementen te hebben, en bovendien was er sprake van een klassieke prosecutor's fallacy: P(A|B) is niet gelijk aan P(B|A). Oftewel: de kans dat ze daar aanwezig was gegeven onschuld is ongelijk aan de kans dat ze onschuldig is gegeven haar aanwezigheid.quote:
[..]
Wat ik me meen te herinneren heeft die statisticus in de rechtszaak verklaart dat ze op basis van de aangeleverde gegevens wel schuldig moest zijn maar dat hij twijfelde of de gegevens niet verdraait en bewust onvolledig waren. Dat werd door de rechtbank genegeerd maar bleek uiteindelijk dus wel het geval.
Ik schrijf boeken over wetenschap en filosofie!
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
https://www.epsilon-uitga(...)e-tijd-materie/10996
https://www.spectrumboeke(...)k-niet-9789000386765
https://www.spectrumboeke(...)tronen-9789000395071
De napleiten podcast aflevering met Stijn Francken over deze zaak is ook indrukwekkend. Aanrader wel.
Kein gewalt! Wir sind das volk!
Steps taken forwards but sleepwalking back again.
Steps taken forwards but sleepwalking back again.
Goeie tipquote:
De napleiten podcast aflevering met Stijn Francken over deze zaak is ook indrukwekkend. Aanrader wel.
Koekoekquote:
[..]
Jos B is onschuldig anders had hij allang bekend.
Die gaat een hele dikke schadevergoeding tegemoet zien over een aantal jaar als hij vrijkomt.
Mijn statistiek kennis is beperkt en van wat langer geleden :-) Ook na je 'oftewel' is het iets te compact voor me geredeneerd maar ik denk te snappen wat je bedoeld.quote:
[..]
Niet alleen waren de data onvolledig op basis van een bias; vanuit een bepaald model werd er beredeneerd dat de kans dat ze daar aanwezig was gegeven onschuld erg klein is. Uiteindelijk bleek dat model nogal wat mankementen te hebben, en bovendien was er sprake van een klassieke prosecutor's fallacy: P(A|B) is niet gelijk aan P(B|A). Oftewel: de kans dat ze daar aanwezig was gegeven onschuld is ongelijk aan de kans dat ze onschuldig is gegeven haar aanwezigheid.
Waar het mij om ging is dat de getuige deskundige indertijd zelf al twijfel aangaf bij de data waar de rechtbank dus niet op in ging.
Verstand is eerlijk verdeeld, iedereen heeft er zat van.
https://www.filosofie.nl/(...)niet-om-de-waarheid/quote:‘In de rechtszaal draait het niet om de waarheid’
Ton Derksen (1943) krijgt mensen uit de gevangenis met wetenschapsfilosofie. ‘Dat iets logisch lijkt, betekent nog niet dat het waar is.’
De voor moord veroordeelde butler uit zijn nieuwe boek De butlermoord is inmiddels overleden, maar dat weerhield wetenschapsfilosoof Ton Derksen er niet van over diens zaak te schrijven. Hij wil laten zien hoe de rechters en daarna de Hoge Raad zich vergisten.
Dat Derksen de hoofdpersoon geen vragen meer kon stellen, maakt binnen zijn methode niet uit. Toen hij nog aan zijn eerste zaak werkte, die van Lucia de Berk, heeft hij haar ook nooit ontmoet. Als filosoof wil hij zich zuiver met waarheidsvinding en argumentatie bezighouden. Derksen, aan zijn keukentafel in Nijmegen: ‘Als je iemand persoonlijk leert kennen, wordt het moeilijk om nog objectief te blijven.’
Iedereen meende te weten dat Lucia de Berk zeven baby’s had vergiftigd in het Juliana Kinderziekenhuis. Ze was veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De Berk was altijd blijven ontkennen, maar al die stervende baby’s tijdens haar diensturen, dat kon toch geen toeval zijn?
Dat Derksen er als wetenschapsfilosoof bij betrokken raakte, was in elk geval zuiver toeval. Zijn schoonzus was chef de clinique in het ziekenhuis waar De Berk werkte. Tijdens een familiebijeenkomst vertelde ze Metta de Noo, een zus van Ton Derksen, over de vermeende moorden. Zij geloofde er van meet af aan niets van. Ze zocht De Berk op in de gevangenis en vroeg haar broer of hij niet eens naar dit dossier kon kijken. Derksen: ‘Ik zei: dat is goed, als ik met pensioen ben. Dat heb ik geweten. Een jaar later, op de dag dat mijn pensioen inging, stond mijn zus hier op de stoep met twee plastic tassen – stukken uit het dossier van Lucia.’
Derksen groef zich in en een jaar later was er een boek, waarmee een herzieningsverzoek werd ingediend. Het verzoek werd toegekend, de zaak werd opnieuw behandeld en Lucia de Berk werd in 2010 vrijgesproken. Het is een van de grootste gerechtelijke dwalingen in de Nederlandse rechtspraak. De Berk heeft zesenhalf jaar vastgezeten voor moorden die nooit gepleegd zijn.
Denkinstincten
‘Mijn zus dacht niet aan mij omdat ik filosoof ben, maar omdat ik gepromoveerd ben op waarschijnlijkheidstheorie,’ zegt Derksen. ‘Lucia de Berk werd verdachte door een berekening die de ziekenhuisdirecteur met een kennis zelf had gemaakt. Hij concludeerde dat de kans dat Lucia bij al die sterfgevallen was en er desondanks niks mee te maken had 1 op 5 biljoen was. Ze móést het dus gedaan hebben, en hij stapte naar de politie. Daarna kwam er een statisticus. Die zei: nee, niet 1 op 5 biljoen, maar 1 op 342 miljoen. Belangrijk verschil, maar nog steeds een heel kleine kans dat Lucia geen moordenares was. Ik maakte een nieuwe berekening. Ik heb erbij gezegd: eigenlijk zijn er te veel onzekerheidsfactoren om hiervoor een berekening te gebruiken. Maar omdat jullie dat gedaan hebben, doe ik het ook, maar dan met de juiste gegevens. Waar ik op uitkwam: 1 op 43.’
Wanneer kwam naast de kansrekening de filosofie erbij?
‘Onmiddellijk. Zodra ik begon te lezen, merkte ik dat er in die zaak fouten waren gemaakt waarover ik college had gegeven. Die colleges gingen over denkinstincten. Voor mijn studenten waren die zeer onthullend. “Ik begrijp nu hoe mensen denken,” zei een van hen. Hij heeft op basis van die kennis een weddenschap afgesloten en daarmee een kratje bier gewonnen. Dat was ook in mijn eigen ogen zo ongeveer de praktische relevantie van wetenschapsfilosofie: je kunt er kratten bier mee winnen. Maar na de zaak van Lucia de Berk dacht ik: verdomd, je kunt er mensen mee uit de gevangenis krijgen.’
Noem eens zo’n denkfout uit uw colleges die u in deze zaak aantrof?
‘Mensen zijn van nature geneigd om belastend materiaal belangrijker te vinden dan ontlastend materiaal. We neigen ernaar om een verhaal te construeren, liefst een spannend verhaal. Als je een duur horloge kwijt bent net nadat de loodgieter is geweest, denk je al snel: de loodgieter heeft het gestolen. Totdat je het horloge even later op een rare plek terugvindt. Een ander scenario, namelijk je eigen slordigheid – ontlastend bewijs in het scenario van de jattende loodgieter – kwam eerder niet meer bij je op.
Het lastige is dat dit soort alledaagse denkfouten in de rechtszaal verstrekkende consequenties heeft. Je hebt veel meer bewijsmateriaal nodig om vrijgesproken te worden dan om veroordeeld te worden. Pleit er iets tegen je? Dan zien we allemaal meteen dat je het gedaan hebt. Als iemand zegt: “Ik heb hem gezien”, noteert de politie: “Hij is gezien.” Maar als iemand zegt: “Nee, ik heb hem niet gezien”, dan wordt de agent ineens heel kritisch: “Weet je het zeker? Was er genoeg licht? Kon je het wel zien?”’
Is dit soort kennis van denkpatronen niet eerder psychologie dan filosofie?
‘Voor mij liggen cognitiepsychologie en filosofie dicht bij elkaar. Het werk van onder anderen Nobelprijswinnaar en psycholoog Daniel Kahneman werkt inspirerend: we hebben denkinstincten die ons diepgaand beïnvloeden, en die we moeten leren doorzien om de waarheid niet uit het oog te verliezen. In de evolutie is de waarheid niet het belangrijkste. Als er misschien een tijger aankomt, moet je wegwezen. Of er nou uiteindelijk een tijger kwam of een ongevaarlijke grazer, dat doet er niet toe.’
Better safe than sorry
‘Exact. We zijn geneigd om op eerste indrukken af te gaan, en dus heel snel te oordelen. Als er op tv iemand opschept over zijn paranormale gaven, dan weet ik dat ik niet meer hoef te luisteren – zonde van mijn tijd. Maar als je dat in de rechtbank doet, is dat tunnelvisie. Ik luister niet verder, omdat ik allang op grond van mijn ervaring meen te weten hoe het zit. Een denkinstinct dat prima werkt in het dagelijks leven, maar dat in de rechtbank tot catastrofes leidt.’
Filosofische Sherlock
Sinds zijn eerste zaak die zo succesvol verliep, heeft Derksen zich verdiept in talloze strafzaken. Het kost hem naar eigen zeggen ‘zestig uur per week’. Advocaten schakelen hem in als een filosofische Sherlock, die niet de dader aanwijst, maar laat zien dat de zaak anders in elkaar zit dan vermoed. ‘Ik ben alleen geïnteresseerd in zaken waarin de veroordeelde echt onschuldig is.’
En helpt het?
‘Soms. Wat maar niet wil veranderen is het griezelig kleine aantal toegekende herzieningen. De recente herziening in de Rosmalense flatmoord doet daar niets aan af. Hoewel ik in kleinere zaken wel successen heb geboekt, blijft een aantal grote zaken schijnbaar eeuwig hangen bij de Hoge Raad. Daarom heb ik De butlermoord geschreven – over een zaak die begon in 1985 en die maar liefst zeven keer bekeken is door de Hoge Raad. Steeds bleef een herziening uit. Terwijl hier op grond van medische gegevens een moord uitgesloten kan worden.’
Wat weet u daar als filosoof van?
‘Niets, maar ik weet wel iets van argumentatie en denkfouten. Dit is een heel overzichtelijke zaak. De butler in kwestie, een homoseksuele jongeman die een oude rijke dame verzorgde, trouwde met haar. Een paar maanden later overleed ze en erfde hij een flink deel van haar geld. Ze stierf nadat ze in zijn bijzijn rum had gedronken.’
Een uitgemaakte zaak
‘Ja, dat dacht de politie ook. Maar er is door iedereen – politie, OM, rechters – gelogen over het rumgehalte. Zeventien medisch hoogleraren hebben uitgelegd dat je aan een slok rum met dat lage alcoholgehalte niet dood kunt gaan. De medici zijn unaniem: de dame stierf aan een hartstilstand.’
En de Hoge Raad negeert zo’n rapport?
‘De Hoge Raad zegt doodleuk: het Hof heeft tien punten genoemd waarom de butler schuldig is, en dat medische rapport gaat maar op één punt in. Dan blijven er dus nog negen belastende argumenten over. Dat klinkt misschien best overtuigend, maar niet als je beseft dat het bij die negen punten gaat om een toerekeningsvraag – heeft de butler de moord gepleegd? –, terwijl het in die medische rapporten gaat over de vooronderstelling van die toerekening: was er überhaupt wel een vergiftiging, en dus een moord? De medici beantwoorden die empirische vraag unaniem negatief. Daarmee zijn al die andere negen punten volkomen irrelevant. Er is geen moord, er is dus niets toe te rekenen.’
Hoe is het mogelijk dat deze elementaire logica zelfs op het hoogste rechterlijke niveau ontbreekt?
‘Juristen denken in juridische termen, maar ten aanzien van empirische vragen – zoals: wie is de moordenaar? – zijn ze ongetraind. Het vreemde is dus: we laten als samenleving juristen een antwoord geven op empirische vragen, we laten amateurs bepalen wie de moordenaar is.’
Wat valt daartegen te doen, zowel in de rechtbank als in het dagelijks leven?
‘Denken in meerdere scenario’s. Dat is misschien wel de kern van wat ik probeer te laten zien in al mijn boeken. Vraag je altijd af: is er naast het op het eerste gezicht plausibele schuldscenario ook een plausibel onschuldscenario? Dit is mijn praktijktoepassing van het idee van wetenschapsfilosoof Karl Popper dat de opsteller van een theorie altijd ook de mogelijke weerlegging van diezelfde theorie moet formuleren. In het geval van het strafrecht wordt dat: als een feit in je eigen scenario past, moet je meteen kijken of het ook in het andere scenario past. Alleen als iets in het ene scenario past en niet in het andere, is er discriminerend bewijs – bewijs dat een onderscheid aanbrengt tussen de twee scenario’s.’
Maar dat doe je toch vanzelf als je de dader zoekt?
‘Was het maar waar! Politie en OM geloven in de schuld van de verdachte en ze zoeken naar feiten die dat verhaal ondersteunen. Zoeken naar bewijs in een rechtszaak is geen onbevangen zoektocht naar de waarheid, het is theoriegeladen. Het onderzoek gaat er in feite van uit dat de dader al gevonden is. Nu alleen het bewijs nog.’
Kan het anders?
‘Zeker, maar het kost veel moeite. Want elk zoeken is per definitie theoriegeladen. Ook dat geldt zowel in het dagelijks leven als in de rechtspraak: wat je vindt is afhankelijk van hoe en waar je kijkt, en van wat je zoekt. Het komt er dus op neer dat je moet leren om de theoriegeladenheid van je eigen zoekvraag te blijven zien. Je mag alleen tevreden zijn met discriminerend bewijsmateriaal. Daar moet je je steeds bewust van blijven.’
[ Bericht 0% gewijzigd door Peppert op 31-08-2025 22:58:09 ]
Triest.
Stuk gemaakt door de staat.
Stuk gemaakt door de staat.
'Je gaat het pas zien als je het doorhebt'
'Ieder nadeel heb zijn voordeel'
We zullen je nooit, nooit vergeten
1947-2016
'Ieder nadeel heb zijn voordeel'
We zullen je nooit, nooit vergeten
1947-2016
Inderdaad een triest bericht.
Met 63 jaar is ze gewoon veel te jong overleden.
Ik had haar graag een langer leven gegund.
Met 63 jaar is ze gewoon veel te jong overleden.
Ik had haar graag een langer leven gegund.
|
|
