Nederlanders willen geen fietshelm, maar dat gaat misschien veranderen

quote:

Nederlanders willen geen fietshelm, maar dat gaat misschien veranderen

Wie aan Nederland denkt, denkt aan fietsen. Nederlanders en fietshelmen zijn een minder goede combinatie. We vinden ze lelijk, niet lekker zitten, en bijna niemand draagt ze.

Dat moet veranderen, vindt minister Madlener van Infrastructuur, want elk jaar belanden veel mensen na een fietsongeluk op de spoedeisende hulp. Vorig jaar waren dat 74.300 fietsers, van wie 48.900 met ernstig letsel, blijkt uit nieuwe cijfers van VeiligheidNL. En de groep met ernstig letsel wordt steeds groter.

Vandaag begint de landelijke "Zet 'm Op"-campagne, met als doel dat meer Nederlanders vrijwillig kiezen voor een fietshelm. "Dit soort veranderingen kunnen slagen", zegt gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit. "Maar het zal een traject van de lange adem worden."



Meer bescherming op de fiets is hard nodig, zegt David Baden. Als arts op de spoedeisende hulp van het Diakonessenhuis in Utrecht ziet hij dagelijks fietsers die een ongeluk hebben gehad.

Van alle fietsslachtoffers vorig jaar had ongeveer de helft (49 procent) een botbreuk. Maar een fietsongeluk kan ook leiden tot licht hersenletsel (13 procent) of ernstige schade aan de hersenen of de schedel (4 procent).

Oncomfortabel en onprettig
Om het aantal fietsslachtoffers te verminderen, wil minister Madlener dat over tien jaar ongeveer een kwart van de Nederlanders een helm draagt. Nu is dat nog maar 4 procent.

Dat is geen gemakkelijke opgave, zegt gedragswetenschapper Merkelbach. "Verandering leidt altijd tot weerstand." Zeker bij ingesleten gewoontes zijn veranderingen volgens haar lastig, en fietsen zonder helm is voor Nederlanders doodnormaal.

Als een verandering ook nog oncomfortabel wordt gevonden, is de weerstand nog groter, zegt Merkelbach. "Je moet een fietshelm aanschaffen, het doet iets met je kapsel, en niemand anders draagt hem. Dat vinden mensen onprettig: we willen niet de odd one out zijn."

Hoe gaan die koppige Nederlanders dan toch een fietshelm dragen? In het plan van minister Madlener wordt "zelfovertuiging" genoemd als belangrijkste tactiek.

Nieuwe gewoonte
Om mensen zelf te laten kiezen voor een helm, zijn de komende tijd in het hele land acties waarbij je een helm kunt uitproberen. Ook moet de helm aantrekkelijker worden door verbetering van het design en kortingsacties.

De campagne richt zich in eerste instantie vooral op ouders van jonge kinderen, forenzen en ouderen. Mensen van 55 jaar en ouder vormen immers bijna de helft (41 procent) van alle fietsslachtoffers op de spoed. Vaak zijn dit mensen op een e-bike, ziet Baden. "Dat heeft te maken met verminderde spierkracht, een verminderd reactievermogen en juist een sneller bewegend voertuig."

Ook kinderen tot elf jaar belanden regelmatig in het ziekenhuis. "Zij beginnen net met fietsen", zegt Baden. "Ze zijn de vaardigheid nog aan het leren, en hebben nog minder zicht op de gevaren van het verkeer."

Het is slim om de fietshelm te introduceren bij deze nieuwe generatie fietsers, vindt Merkelbach. "Bij een groep die nog niet eerder heeft gefietst, is het makkelijker om een nieuwe gewoonte aan te leren."

Onhandig
In Utrecht, dé fietsstad van Nederland, peddelen vrijwel alle fietsers nog rustig zonder helm door de straten. Ook ouderen, kinderen en hun ouders. Willem (63) is onderweg met een ov-fiets en denkt er "wel eens over na", maar gebruikt tot nu toe alleen een helm met mountainbiken.

Hij vindt een helm vooral onhandig. "Dan moet ik hem meenemen in de trein."


Ook Erik Zomerhuis (40) rijdt helmloos langs de gracht, zijn dochtertje Noor zonder helm voorop. Hij heeft wel nagedacht over het aanschaffen van een helm, toen Noor werd geboren, "maar het is er nooit van gekomen".

Hoewel hij er zelf geen draagt, vindt hij het goed als mensen dat wel doen. Voor hem zou de stap om er een te dragen kleiner worden als meer Nederlanders dat zouden doen. "In Denemarken is het heel gewoon, eigenlijk is het gek dat wij het niet gewoon vinden."

Lydia McLeod (28) is een van de weinige fietsers in het centrum die wel een helm draagt. "Ik ben opgegroeid in Schotland", verklaart ze. "Het is daar normaal, en ik blijf het doen hier."

Ze vindt het "een beetje" dom dat de meeste Nederlanders er niet aan willen. "Vooral als ik zie dat kinderen wel een helm dragen, maar hun ouders niet. Dan denken die kinderen: als ik ouder ben, hoeft het niet meer."