Volgens mij is het min of meer twee, misschien alweer drie jaar geleden dat de laatste coronamaatregelen afgeschaft zijn in Nederland. Misschien is het in dat licht interessant om terug te kijken op die periode.
Ik heb een periode terug
Children of Men (2006) opnieuw gekeken, prachtige
film. In het verhaal is de gehele mensheid onvruchtbaar geworden en volgen we een soort anti-held die zich tegen deze achtergrond door de wereld beweegt en uiteindelijk voor moeilijke keuzes komt te staan. Thematisch gaat de film denk ik heel erg over het heersende nihilisme, en een liberale orde die haar geloofwaardigheid verliest en steeds meer vervalt in autoriteit en onderdrukking. Er is een scene waarin de hoofdpersoon over straat loopt en er gigantische digitale borden hangen die oproepen tot verplichte vruchtbaarheidstests, alsook waarschuwingen voor de gevolgen die verbonden zijn aan het weigeren van die tests. Dat heeft in het licht van de gehele coronaperiode iets heel uncanny's.
Ik zag tijdens de coronaperiode hele lelijke kanten naar voren komen van zowel maatschappij als politiek, van alle kanten van het debat, een heel naar soort vervolgingsdrang. Vooral vanuit links, een politieke beweging die ik (achteraf naïef) zag als kritisch op autoriteit, zag je hoe het verlangen om de "zwakkeren" te beschermen werd gemobiliseerd om de achterlijkste zaken recht te praten. In bepaalde Europese landen werden kamerleden geweerd uit het parlement omdat ze ongevaccineerd waren, in Oostenrijk kreeg je duizenden euro's boete als je weigerde het vaccin te nemen, in Duitsland zijn er incidenten geweest waar bloed gedwongen werd afgenomen bij mensen om te controleren of ze gevaccineerd waren, en natuurlijk nog de 3G-maatregelen die al deels ingevoerd werden (ik mocht bijna de bioscoop niet meer in). Extreem walgelijke, proto-fascistische maatregelen die een open samenleving onwaardig zijn. Daarnaast heerste er een sfeer van censuur en verkettering, als je je mond opentrok was je al erg gauw een wappie en een complotgekkie. Het leek wel alsof de hele wereld volkomen krankzinnig was geworden, het deed nogal denken aan de beroemde speech uit
Network.
Bekijk deze YouTube-videoÉén heel groot aspect van die periode die denk ik regelrecht verband houdt met de filosofie is de visie op wetenschap die heerst en de gevaren van die opvatting. We zagen namelijk dat verschillende wetenschappers tot verschillende conclusies kwamen - logisch, iedere wetenschapper snapt dat het zo werkt - maar toch werd steeds het beeld voorgehouden van een consensus en het idee dat we naar "de wetenschappers" moesten luisteren. Dit was tegelijkertijd een soort obscurantisme; wetenschap kan je in het beste geval informeren
hoe je iets moet doen maar niet
of je iets moet doen. De gehele maatschappij op slot gooien is een politieke keuze geweest. Ook hier word ik aan de filosofie herinnerd, vooral Heidegger, en de manier hoe hij het maakbare en de (onbewuste en automatische) obsessie met controle over ieder aspect van het leven bekritiseerde als een soort fundamentele dwaling die inherent is aan de moderniteit. Adorno opperde een soortgelijk idee, "instrumentele rationaliteit", een rationaliteit die losgezongen is van de ethiek en alleen nog maar in doelen en middelen kan denken, vaak ten koste van de menselijkheid.
Die gehele periode heeft iets onwerkelijks achteraf, als een soort koortsdroom of nachtmerrie. Ik kan me niet meer goed voorstellen dat je die kolere-mondkapjes moest opdoen iedere keer dat je de bus instapte of naar de supermarkt ging. Ik heb er achteraf nog wel vaker met vrienden over gesproken en dan kwam die rare sfeer deels terug, ook nu ik dit schrijf. Ik ben me in ieder geval doodgeschrokken en het is ook een keerpunt in mijn leven geweest, een heel groot moment van desillusie met betrekking tot de heersende macht (die ik sowieso al wantrouwde), een soort definitieve bevestiging dat de huidige orde geen knip voor de neus waard is en grondrechten geen rechten zijn maar privileges, die kunnen worden ingetrokken als de huidige leiders er geen zin meer in hebben. Ik heb me ook min of meer onttrokken aan mijn constant bezig zijn met politiek omdat het me allemaal niet meer interesseert.
Dit is natuurlijk mijn mening, en mijn ervaring geweest tijdens die periode. Wellicht dat nu een beter moment is om hier over te spreken, nu de waanzin wat gedaald is. Ik hoor graag hoe jullie tegen de coronacrisis aankijken, wat de coronacrisis heeft betekend of wat het zegt over de samenleving en de tijdsgeest, twee jaar later.