De politie bewaart alles, van iedereen, altijd.

quote:

De politie bewaart alles, van iedereen, altijd. Dat is in strijd met de wet

De politie verwijdert al jaren geen gegevens meer. Namen en adressen van burgers, informatie over verkeerscontroles en details over hun huisdieren: het wordt allemaal bewaard, voor het geval het ooit van pas komt in een cold case. Daarmee handelt de politie willens en wetens in strijd met de wet, blijkt uit interne stukken.

betwijfelde of het cold case-argument wel echt de reden was dat de software niet werd geactiveerd – de ontwikkeling ervan was volgens Heerschop stopgezet omdat het geen prioriteit kreeg – en een medewerker van de Gegevensautoriteit van de politie waarschuwde voor ‘boetes en slechte pers’ als de Autoriteit Persoonsgegevens lucht van het besluit kreeg, en wilde daarover in gesprek.

Maar de korpsleiding duldde geen tegenspraak, blijkt uit een reactie van 19 december 2018. Wet of niet: [..] er is een afspraak gemaakt tussen de korpsleiding en de minister [..] Dus voer aub uit wat is afgesproken.

Op 4 februari 2019 kreeg korpschef Akerboom de gewenste steun van de minister, die de Tweede Kamer in een brief informeerde dat hij ‘achter de keuze’ van de korpschef stond om de bewaartermijnen uit de Wpg te negeren.

En ondanks dat er ook daarna in interne e-mailwisselingen nog herhaaldelijk op werd gewezen dat de motivatie voor het besluit rammelde – eerst kreeg verouderde ICT immers nog de schuld van het niet voldoen aan de Wpg terwijl de korpschef met het besluit ‘actief’ en ‘willens en wetens’ de wet overtrad – is dit tot vandaag de dag de realiteit.

‘Dit kan niet’, zegt hoogleraar Privacy en cybercrime Bart Schermer, die op verzoek van Follow the Money de Woo-stukken bekeek: ‘De politie is er om de wet te handhaven. Die kan niet zomaar zelf besluiten dat deze wet ze niet uitkomt.’

De steun van minister Grapperhaus maakt dat volgens hem niet anders: ‘Het gaat om bijzonder gevoelige gegevens over heel veel mensen. Als je op zo’n grote schaal inbreuk maakt op fundamentele rechten kun je niet volstaan met een mededeling in een Kamerbrief. Er moet een wettelijke basis zijn, en die is er niet.’

Uit de brief van Grapperhaus, tegenwoordig hoogleraar Rechtsstaat, samenleving en rechtspraktijk, volgt dat er destijds voorbereidingen werden getroffen voor een wetswijziging, die in die basis zou moeten voorzien. Maar zo werkt het volgens Schermer niet: ‘In een rechtsstaat moet je dat vooraf regelen. Bovendien is die wetswijziging tot nader order uitgesteld, waardoor die er de eerstkomende jaren sowieso niet komt. En zelfs als die er komt, is het in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens om alles eindeloos te bewaren. Wat de politie wil kan gewoon niet. Dat de hoogste politieleiding en de minister desondanks anders beslissen is bijzonder zorgelijk.’

‘Politieke vraag’
Volgens de politie zijn er nu zo’n duizend cold cases. Zware zaken, waarvan de open eindes veel leed veroorzaken bij nabestaanden, getuige ook de emotionele reactie bij de families en vrienden van Roossien en Mos na het uitspreken van de veroordeling van Sjonny W.

Om die zaken open te breken kan alles wat de politie in huis heeft van belang zijn, stelde korpschef Akerboom. En daar zit wat in, zegt Peter van Koppen, emeritus hoogleraar rechtspsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam: ‘Het probleem bij cold cases is dat het oorspronkelijke politieteam vaak fouten heeft gemaakt of niet de goede kant op keek. Daardoor heb je over de kant waar de oplossing mogelijk wél ligt heel weinig informatie. Als je wilt dat coldcaseteams succesvol zijn, moet je ze gebruik laten maken van alle oude politiegegevens die er zijn, anders heeft het geen zin.’

Hij wijst er bovendien op dat de politie niet altijd goed met gegevens omgaat. Dat bleek de afgelopen jaren uit diverse audits en meerdere incidenten waarbij (hoofd-)agenten informatie uit de politiesystemen misbruikten, lekten of doorspeelden aan criminelen. Eind september wisten hackers op ogenschijnlijk eenvoudige wijze de hand te leggen op de contactgegevens van 65.000 politiemensen, medewerkers van het OM en rechtbankpersoneel.

Schermer: ‘Als alle data die nu wordt verzameld in verkeerde handen komt, lopen wij als maatschappij mogelijk een nog groter risico. Je moet aan de voorkant paal en perk stellen aan wat de politie mag verzamelen en bewaren en daar moet zij zich aan houden. Dat is hoe het werkt in een rechtsstaat’.

‘De wetenschap dat data eeuwig wordt opgeslagen zonder dat je weet waar die voor kan worden gebruikt, kan burgers bovendien afschrikken om aangifte te doen of te getuigen.’ vervolgt de hoogleraar. ‘Ook dat is een serieus probleem.’

In gesprek met Follow the Money toont de politie zich bewust van deze risico’s en het feit dat zij de Wpg overtreedt. Zij spreekt in dit verband van ‘spanning’ tussen twee belangrijke maatschappelijke waarden: de privacybelangen van burgers en het oplossen van zware misdrijven.

De politie pleit voor een herziening van de wet, waarin zij graag zou terugzien dat politiegegevens die zij verwerkt voor de dagelijkse politietaak en die meer dan tien jaar oud zijn, beter worden afgeschermd van andere gegevens. De politie zou graag zien dat deze gegevens toegankelijk blijven voor cold cases en herzieningsverzoeken, mits daarvoor toestemming is van een onafhankelijke autoriteit. De politie zegt zich daarnaast ook te kunnen vinden in een maximale bewaartermijn, bijvoorbeeld 75 jaar. Tot de wet gewijzigd is, bevestigt een woordvoerder, volgt de politie de huidige beleidslijn.

In reactie op de bevindingen van Follow the Money laat de Autoriteit Persoonsgegevens weten ‘geschokt’ te zijn. De politie heeft volgens de AP consequent aangevoerd dat problemen in de computersystemen ervoor zorgden dat zij zich niet aan de wettelijke termijnen hield en verbetermaatregelen niet konden worden doorgevoerd. Nu uit de Woo-stukken blijkt dat er sprake was van ‘een bewuste keuze om de wet te negeren’, vindt de toezichthouder dit ‘extra zorgelijk’: ‘We willen opheldering van de korpsleiding.’

quote:

De politie ‘houdt vast aan de huidige beleidslijn’ tot de wet is herzien