quote:
Elon Musk op ramkoers met Europese regels voor X
X voldoet mogelijk niet aan de EU-regels om illegale inhoud te verwijderen en desinformatie te beperken.
Dat kan het bedrijf op hoge boetes komen te staan, al lijkt eigenaar Musk zich daar niet druk om te maken.
Elon Musk is niet alleen de eigenaar van X, maar met zijn 194 miljoen volgers ook een invloedrijke opinie- en stemmingmaker. Daar kan Imane Khelif van meespreken. De Algerijnse boksster behaalde op de Olympische Spelen de gouden medaille, maar belandde onderweg in een storm die mede werd aangeblazen door de techondernemer, die het algoritme van X zo heeft aangepast dat zijn eigen berichten meer weergaven krijgen.
Musk retweette een bericht dat 'mannen niet thuishoren in vrouwensporten’ met de toevoeging ‘absoluut’, terwijl Khelif als vrouw is geboren. Dat bericht is ondertussen 300 miljoen keer bekeken. Vorige week diende Khelif een klacht in tegen X wegens cyberpesten. In haar aanklacht vermeldt ze expliciet Musk, net als de schrijver J.K. Rowling die had getweet dat ‘mannelijk geweld tegen vrouwen een Olympische sport aan het worden is’.
Het komt vaker voor dat feiten voor Musk optioneel zijn. Volgens het Center for Countering Digital Hate (CCDH) zijn de onjuiste berichten die hij dit jaar alleen al over de Amerikaanse verkiezingen verspreidde, meer dan 1,2 miljard keer bekeken op X. Een voorbeeld hiervan is de valse bewering dat de Democraten ‘stemmen importeren’ door illegalen het land binnen te laten.
Regels gelden ook voor X
Thierry Breton, de EU-commissaris voor de interne markt, herinnerde Musk er vorige week aan dat de regels van de Digital Services Act (DSA) ook voor X gelden. Platforms met meer dan 45 miljoen gebruikers zijn onder deze wetgeving verplicht om illegale haatspraak te verwijderen, evenals berichten die oproepen tot terrorisme. Ze moeten ook actief nepnieuws en desinformatie bestrijden. Dit kan bijvoorbeeld door juiste informatie te plaatsen naast foutieve informatie, of door een label toe te voegen aan onbetrouwbare inhoud.
Bretons open brief kwam slechts enkele uren voordat Musk op X een live-interview hield met de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump. Musk was duidelijk niet onder de indruk, en reageerde met een meme met de boodschap ‘fuck your own face'.
‘Meta en TikTok doen tenminste serieuze inspanningen om de inhoud op hun platforms te modereren. De contentmoderatie op X faalt volledig’
En dat terwijl X al sinds december vorig jaar onder het vergrootglas van de Europese Commissie ligt. Brussel heeft ernstige twijfels over de naleving van de DSA door X. Terecht, volgens Catalina Goanta, universitair hoofddocent privaatrecht en technologie aan de Universiteit Utrecht. ‘Hoe graag we bedrijven als Meta (het bedrijf boven Facebook en Instagram, red.) en TikTok ook bekritiseren, zij doen tenminste serieuze inspanningen om de inhoud op hun platforms te modereren in lijn met de wet. Bij X is daar geen sprake van. Er is niet eens geautomatiseerde contentmoderatie (waarbij kunstmatige intelligentie en algoritmes online inhoud controleren en filteren, red.).’
Drastisch minder moderators
Wat naleving van de DSA extra moeilijk maakt, is dat Musk, die zichzelf een voorvechter van absolute vrije meningsuiting noemt, na zijn overname van X (toen nog Twitter) in oktober 2022 het aantal contentmoderators drastisch heeft gereduceerd. Volgens het halfjaarlijkse transparantierapport van X waren er eind mei nog slechts 1.726 moderators in dienst, waarvan 89% Engelstalig. Voor Hebreeuws zijn er dat twee, voor Pools één en voor Nederlands zelfs nul. Ter vergelijking: Meta telt 15.000 moderators, waarvan 54 Nederlandstalig.
Onderzoek waaraan Goanta heeft meegewerkt leert dat X in vergelijking met andere platforms relatief weinig ‘statements of reason’ meldt. Dergelijke toelichtingen zijn verplicht onder de DSA als bepaalde inhoud is verwijderd of beperkt. Haar conclusie is duidelijk: ‘De contentmoderatie op X faalt volledig.’
Haatzaaien
Daar zijn al geruime tijd signalen van. CCDH identificeerde en rapporteerde vorig jaar 300 haatzaaiende berichten met racisme, antisemitisme en witte suprematie van honderd accounts die samen ruim een miljoen volgers hebben. Hoewel X heeft beloofd om inhoud te bestrijden die 'gemotiveerd is door haat, vooroordelen of intolerantie', stond 86% van de berichten een week later nog steeds online. Daarbij onder meer Holocaustontkenning, een post die Hitler omschreef als 'een held die een toekomst zal helpen verzekeren voor witte kinderen', en een bericht dat 'zwarten geen uitlokking nodig hebben om gewelddadig te worden, want het zit in hun aard'.
Brussel verwacht deze maand nog zijn analyse over X te presenteren. Niet alleen X wordt onderzocht, maar ook Meta, wegens zorgen dat minderjarigen mogelijk verslaafd raken aan zijn apps, en TikTok, om na te gaan of het voldoende maatregelen neemt om minderjarigen te beschermen tegen mogelijke schadelijke gevolgen van het appgebruik.
Boete en afsluiting
Platforms die de DSA-regels overtreden, riskeren boetes tot 6% van hun omzet. Als er geen verbetering optreedt, kan de Europese Commissie zelfs telecomoperatoren in de EU opdracht geven om toegang tot de site af te sluiten. X heeft 111 miljoen maandelijks actieve gebruikers in de EU.
Het helpt de geloofwaardigheid van X als bestrijder van desinformatie niet dat zijn eigenaar zelf nepnieuws verspreidt. Dit leidt tot ergernis, niet alleen in de EU, maar ook in het Verenigd Koninkrijk. Na een steekpartij op een Engels danskamp waarbij drie kinderen omkwamen, tweette Musk onwaarheden over de identiteit van de dader. Ook promootte hij X-gebruikers die verantwoordelijk worden geacht voor het aanwakkeren van het geweld dat uitbrak na de moorden, zoals de anti-islamactivist Tommy Robinson. Die werd in 2018 nog van het platform verbannen wegens haatzaaien, maar mocht onder Musk weer terugkeren.
Ingewikkelde definities
De contentmoderatoren van X staan voor een duidelijke taak. Als het om illegale inhoud gaat, is de opdracht eenvoudig: wat illegaal is in de echte wereld, is dat ook online. Het wordt echter ingewikkelder bij desinformatie en misinformatie, omdat die niet juridisch duidelijk zijn gedefinieerd, zegt Goanta. ‘Soms overlappen deze met illegale inhoud. Wat Musk zei over Khelif bijvoorbeeld, kan worden gezien als laster. Het probleem ontstaat wanneer dat niet het geval is.’
Desinformatie bevindt zich vaak in een grijze zone, beaamt een woordvoerder van de Europese Commissie. ‘Wat je plaatst of wat je persoonlijke opvattingen zijn, hoeft niet per se correct te zijn, maar het kan wel een risico of een bedreiging vormen. Daarom vragen we grote platforms om de systemische risico's van desinformatie te analyseren.' Dit gaat bijvoorbeeld over het manipuleren van de publieke opinie of het beïnvloeden van verkiezingen.
‘‘Systemische risico’s’ zijn vaag. Als de Europese Commissie de macht heeft om die in haar voordeel uit te leggen, kan dit als ondemocratisch worden ervaren. Daarom zijn helderdere definities nodig’
Catalina Goanta, hoofddocent privaatrecht en technologie Universiteit Utrecht
Ook die ‘systemische risico’s’ zijn vaag, merkt Goanta op. Dat heeft een belangrijk nadeel. ‘Als de Europese Commissie de macht heeft om die in haar voordeel uit te leggen, kan dit als ondemocratisch worden ervaren. Daarom zijn helderdere definities nodig.’
De Commissie benadrukt steeds dat de DSA een algemeen kader biedt waar grote platforms zich in de EU aan moeten houden, en niet bedoeld is om individuele inhoud aan te pakken. Maar is dat onderscheid zo gemakkelijk te maken? ‘Het is een controversiële stelling, maar er valt iets voor te zeggen dat Musks account zelf een systemisch risico vormt omdat hij zo veel volgers heeft’, zegt Goanta. ‘Als Musk misinformatie verspreidt over transpersonen bijvoorbeeld, kan dit leiden tot meer geweld tegen deze mensen.’
Politiek onwenselijk
Zelf is ze niet te vinden voor een dergelijke stap. ‘Ik denk dat het politiek niet wenselijk is om de DSA op die manier tegen Musk in te zetten, want dan zou het op een persoonlijke strafcampagne lijken.’
Volgens Goanta is het beter om X te verplichten om meer en beter aan contentmoderatie toe te passen, inclusief op Musks eigen tweets. Maar dat garandeert nog geen succes, aangezien menselijke moderatoren de berichten van hun berucht wraakzuchtige baas moeten controleren. Ook zij zien Musk-tweets zoals die van vorige week. In een collage van lachende Musks staat de tekst 'Wanneer ze je blijven vertellen dat je de vrijheid van meningsuiting bedreigt omdat je pleit voor vrijheid van meningsuiting. Wacht eens, meen je dat serieus?’