Moldavië vreest Russische staatsgreep

quote:

Moldavië vreest Russische staatsgreep: ‘Land is nagenoeg weerloos'



De Moldavische regering houdt serieus rekening met een staatsgreep. Volgens de pro-westerse president Sandu ligt er een Russisch plan om regeringsgebouwen te bestormen, bestuurders te gijzelen en een pro-Russisch bestuur te installeren. Deskundigen waarschuwen dat het land kwetsbaar is en zichzelf onvoldoende kan verdedigen tegen een mogelijke georkestreerde coup.

In documenten die door Oekraïne zouden zijn onderschept, staat beschreven hoe buitenlandse 'saboteurs' het geweld moeten leiden. Het zou gaan om burgers uit Rusland, Belarus, Servië en Montenegro. Zij zouden worden begeleid door Moldavische veteranen, oud-politieagenten en figuren uit het criminele circuit. Het gaat niet om een directe invasie van Rusland, benadrukte Sandu gisteravond, maar een indirecte aanval op de Moldavische democratie.

In reactie op het onderschepte plan heeft Sandu de beveiliging van staatsinstellingen opgevoerd. Enkele Serviërs is de afgelopen dagen de toegang tot Moldavië ontzegd omdat ze geen duidelijkheid over hun reisplannen konden verschaffen. Ook een groep Montenegrijnse boksers werd tegengehouden op de luchthaven van Chisinau.

Dinsdag bleek hoe gespannen de situatie is, toen het volledige luchtruim werd afgesloten vanwege een onbekend vliegend object. Moldavische media maakten melding van een of meerdere drones, de Moldavische parlementsvoorzitter spreekt omfloerst van een 'Russisch vliegend object'.

Nagenoeg weerloos
Moldavië heeft nauwelijks middelen om zichzelf te beschermen. Het armste land van Europa heeft slechts een legertje van zo'n 6500 militairen. Een EU-diplomaat zei tegen nieuwssite EUObserver dat Moldavië vrijwel weerloos is. Het land is voor luchtafweer afhankelijk van het luchtverdedigingssysteem van Oekraïne, maar dat land heeft zijn handen vol aan de eigen verdediging tegen de Russische agressie.

Ook is er al een kleine Russische militaire macht in het land aanwezig: in het afgescheiden Transnistrië 'bewaken' zij de vrede. Minister Popescu van Buitenlandse Zaken kondigde deze week opnieuw een poging aan om de Russische troepen 'met vreedzame middelen' het land uit te krijgen. De verwachting is niet dat Rusland daarvoor open staat.

De gevolgen van de oorlog in buurland Oekraïne zijn groot. Door de Russische raketaanvallen op Oekraïense cruciale infrastructuur zit ook Moldavië geregeld zonder stroom en internet. De inflatie is torenhoog, onder meer doordat de gastoevoer vanuit Rusland fors is verlaagd. Ook kwamen er al eens raketresten terecht in Moldavië en vorige week vloog een Russische raket door het Moldavische luchtruim.



Het Kremlin noemt de berichten over het destabilisatieplan "ongegrond". Het is echter geen geheim dat de pro-Europese koers van het voormalige Sovjetstaatje, dat vorig jaar kandidaat-EU-lid werd, Moskou een doorn in het oog is.

Rusland zegt bezorgd te zijn over de positie van etnische Russen in Transnistrië, en de mogelijkheid dat Roemenië Moldavië zal annexeren. Voor dat laatste is geen enkele aanwijzing. Wat opvalt is dat vanuit het Kremlin over de regering van Sandu wordt gesproken als "politici die de macht hebben gegrepen". Dat lijkt sterk op de termen die voor de Oekraïense regering worden gebruikt ("coupplegers").



Volgens de Moldavische politiek analist Cristian Vlas zijn de plannen om Moldavië te destabiliseren goed voorbereid. "Hier is maanden, tot zelfs jaren, aan gewerkt. Het Kremlin heeft een uitgebreid netwerk van pro-Russische figuren in Moldavië, van oligarchen en politici tot criminele groeperingen."

Spilfiguur in dat netwerk is de steenrijke politicus Ilan Shor. Zijn Shor-partij is met slechts zes zetels een marginale speler in de Moldavische politiek, maar de oligarch weet wekelijks protesten tegen de pro-Europese regering te organiseren. Die worden in Russische media breed uitgemeten, en omschreven als "massaprotesten".

"Journalisten hebben vastgesteld dat aanhangers van Shor worden betaald om de straat op te gaan. Daardoor valt moeilijk te zeggen hoe groot zijn achterban is", zegt Vlas. "Er bestaat heus een groot anti-overheidssentiment, maar ik schat dat slechts een deel daarvan een aanhanger van Shor is."

De middelen om Shor aan te pakken zijn beperkt. Vorig jaar werden de licenties ingetrokken van aan hem gelieerde tv-zenders. Een verbod op de partij is juridisch ingewikkeld, legt Vlas uit. "Dat is een vergaand besluit. Ik vermoed dat daarvoor de bewijzen te dun zijn."

Hulp uit het Westen
De Europese Unie zou Moldavië kunnen helpen door de financiële steun te verhogen, aangevuld met militaire steun door individuele lidstaten, zegt Vlas. "In ruil daarvoor moet de staat vooruitgang boeken met de hervormingen die nodig zijn voor Europese integratie." Onder meer Duitsland ging onlangs over tot de levering van pantservoertuigen.

Ondertussen wordt in Chisinau vandaag een nieuwe premier geïnstalleerd, Dorin Recean. Hij heeft ervaring als minister en veiligheidsadviseur van Sandu. De verwachting is dat hij de defensie-uitgaven zal verhogen en verdere veiligheidsmaatregelen zal nemen. De vraag is of dat op tijd is om de gevreesde coupplannen te blokkeren.

https://nos.nl/artikel/24(...)is-nagenoeg-weerloos

quote:

Onrust verwacht in hoofdstad Moldavië: 'Alles wordt ingezet om te destabiliseren'



"Zou jij kinderen willen opvoeden in Moldavië?", vraagt de 58-jarige Olga. Woedend is ze, een antwoord verwacht ze duidelijk niet. Ze somt op: "Gas, benzine, eten. Alles wordt duurder in dit land. De machthebbers moeten worden vervangen, dat is de oplossing." Ze is vastbesloten vandaag te demonstreren in hoofdstad Chisinau, tegen de pro-EU-koers van het land. Opnieuw, want de protesten duren al maanden.

De Moldavische autoriteiten vrezen dat de protestdag vandaag onrustig zal verlopen. Volgens de politie zijn er bewijzen dat er "rellen en massale wanorde" dreigen. Aan de vooravond van het protest waarschuwde de politie dat "geen enkele provocatie zal worden getolereerd".

Hoe groot het pro-Russische sentiment is in Moldavië, en in welke mate de betogers geheel uit eigen beweging de straat op gaan, is niet geheel duidelijk. Maar volgens Moldavische, Oekraïense en Amerikaanse inlichtingendiensten probeert Rusland gewelddadige protesten in het land te voeden. Dat zou onder meer blijken uit onderschepte plannen voor een staatsgreep. Sindsdien is Chisinau alert op wie het land binnenkomt. De grenspolitie heeft dit jaar al 2600 buitenlanders de toegang tot het land ontzegd, onder wie "saboteurs die Moldavië willen destabiliseren".

Er wordt al langer gevreesd voor instabiliteit in Moldavië, dat ingeklemd ligt tussen Roemenië en Oekraïne. Vanwege de toenadering van het land tot de EU probeert Rusland op allerlei manieren Moldavië te destabiliseren, zo stelt de regering. "Oekraïne wordt direct door Rusland aangevallen, en Moldavië met indirecte middelen", vertelt oud-onderminister van Buitenlandse Zaken Iulian Groza op zijn kantoor in Chisinau.

Kosten omlaag bij vrede
Spil in de anti-regeringsprotesten is de oligarch Ilan Sor, en zijn Sor Partij. Volgens hem is Moldavië in een diepe crisis gestort vanwege de uitgesproken steun aan Oekraïne. Zijn kleine oppositiepartij is onderwerp van meerdere strafrechtelijke onderzoeken, onder meer vanwege het aanzetten tot onrust en het betalen van Moldaviërs om de straat op te gaan. Het is daardoor niet duidelijk wie uit eigen initiatief de straat op gaat.

Het stadje Orhei, een uur ten noorden van Chisinau, is het bolwerk van Sor. Als burgemeester maakte Sor zich immens populair door deels met verduisterd geld de stad op te knappen en een pretpark met gratis entree te bouwen. Tegenwoordig verblijft Sor in het buitenland, vanwege een veroordeling tot een jarenlange celstraf vanwege een bankschandaal.



In Orhei geen kwaad woord over oud-burgemeester Sor. Mensen zijn vooral boos over de gestegen kosten. "Voor gepensioneerden als ik is het heel lastig", zegt Aleksander Komorowski in het parkje om de hoek van een speciale Sor-supermarkt. Daar wordt brood voor een gesubsideerde prijs verkocht. "Dankzij Sor."

Het gesprek over gestegen prijzen gaat al snel over op de oorlog in Oekraïne, het buurland 30 kilometer verderop. Als er vrede komt, dalen de prijzen, stelt hij. "Wij zijn voor vrede zodat we niet worden meegesleurd in de oorlog." Een buurman, ook met de naam Aleksander, is stellig: "De Amerikanen zijn de oorlog begonnen, maar laten anderen het uitvechten."

Hybride oorlog
Beide heren gaan met bussen van de protestorganisatie naar het protest in Chisinau. Pas op het laatste moment wordt duidelijk wanneer zij worden opgehaald. "De vorige keer werd onze bus buiten de stad tegengehouden, dus toen konden we uiteindelijk niet naar de bijeenkomst."



Zulke veiligheidsmaatregelen worden door de Sor Partij aangegrepen om de Moldavische regering - die consequent 'het regime' wordt genoemd - te beschuldigen van grove schendingen van de mensenrechten. "De regering heeft een golf van intimidatie, chantage en vervolging van burgers gelanceerd om het protest te dwarsbomen", aldus de partij.

De 'oneerlijke' behandeling van de Sor Partij is voer voor de Russische staatsmedia, die in Russischtalige delen van Moldavië worden geconsumeerd. Het is een van de vele wapens van de 'hybride oorlogsvoering' van Rusland tegen Moldavië, vertelt oud-minister Groza. "Op alle manieren wordt geprobeerd het land te destabiliseren, van cyberaanvallen en bommeldingen tot nepnieuws en desinformatie."

Steun EU
Als voorbeeld noemt hij de verschillende verhalen in Russische media over vermeende Oekraïense aanvalsplannen op Transnistrië, de pro-Russische afvallige regio in het oosten van Moldavië. Zo zou Oekraïne een slecht onderhouden munitiedepot in Transnistrië willen leegroven, of de leider van Transnistrië willen omleggen. Kyiv sprak van "complete nonsens" en "voorspelbare leugens".

Moldavië probeert de desinformatie tegen te gaan door onder meer Kremlingelieerde media te schorsen. Maar het kan weinig doen om de onvrede in het land, die breder is dan de Sor-aanhangers, weg te nemen. Daarvoor is de economische en politieke situatie in het land te instabiel.

"Rusland maakt gebruik van de kwetsbaarheden van Moldavië en voedt de bestaande spanningen", aldus Groza. De voedingsbodem voor destabilisatie is immers groot, in een land waar tot de Russische invasie in Oekraïne de helft van de bevolking positief stond tegenover Rusland.

"Maar", zo stelt Groza, "de meeste Moldaviërs willen juist ver weg blijven van de protesten. De steun voor de EU-koers neemt alleen maar toe." Al zal dat geluid vandaag niet het dominante geluid zijn in Chisinau.

https://nos.nl/artikel/24(...)om-te-destabiliseren