[Zien & doen] Stoomgemaal De Cruquius

Gemaal De Cruquius uit 1849 is een van de drie gemalen waarmee de Haarlemmermeer tussen 1849 en 1852 is drooggepompt. Het is de grootste stoommachine ter wereld. Het gemaal is daarna nooit gemoderniseerd en in 1933 buiten werking gesteld. Het behoort tot de Top 100 der Nederlandse rijksmonumenten. Het is genoemd naar de Nederlandse waterbouwkundige Nicolaus Samuelis Cruquius, geboren als Nicolaas Kruik in 1678 te West-Vlieland. De imposante combinatie van techniek en architectuur maken dat De Cruquius een industrieel monument van wereldformaat is. Het gemaal heeft op zijn beurt de naam Cruquius gegeven aan het dorp in de nabijheid.



De machinekamer uit 1849 is nog aanwezig. Hierin staat 's werelds grootste en best bewaarde stoommachine, de Cornish Engine met een cilinder van 3,66 meter doorsnee. Deze machine drijft acht balansarmen aan van elk 10.000 kilo die als tentakels uit de ronde baksteenbouw naar buiten steken. Aan deze armen hangen zuigers die als waterpomp werken. Samen brachten die bij elke slag van de stoommachine 64.000 liter water omhoog naar de ruim vijf meter hoger gelegen houten stortvloer rond de machinekamer, dat daarna door sluizen aan weerskanten van het ketelhuis de ringvaart instroomde.

Na 1933 stond De Cruquius enige tijd stil en was verlaten; er waren zelfs plannen het gemaal te slopen. Plannen om De Cruquius als technisch museum te behouden dateren al van 1922. De voorgenomen sloop ging echter niet door, dankzij de inzet van de in 1934 opgerichte Stichting De Cruquius. De Stichting nam het gemaal over voor een symbolisch bedrag van 1 gulden en vestigde er in 1934 een (statisch) museum.

In de ketelhuizen geven modellen van molens, stoommachines en opvoerwerktuigen, poldermaquettes, oude kaarten en prenten een beeld van 2000 jaar strijd tegen het water. Een watermaquette toont hoe Nederland eruit zou zien zonder dijken en wat een stormvloed teweeg zou kunnen brengen.

Het gemaal is (meerdere malen) gerestaureerd en de machine wordt nu hydraulisch aangedreven. Het gemaal wordt meerdere malen per dag in werking gesteld om te laten zien hoe het er vroeger ongeveer aan toe ging.

FOK! Zien en doen: Stoomgemaal De Cruquius (Foto: FOK!/DJMO)
FOK! Zien en doen: Stoomgemaal De Cruquius (Foto: FOK!/DJMO)
FOK! Zien en doen: Stoomgemaal De Cruquius (Foto: FOK!/DJMO)
FOK! Zien en doen: Stoomgemaal De Cruquius (Foto: FOK!/DJMO)
FOK! Zien en doen: Stoomgemaal De Cruquius (Foto: FOK!/DJMO)

Cruquius Museum
Cruquiusdijk 27
2142 ER Cruquius

Entree:

Volwassenen: ¤11,00
Kinderen ¤4,50 (Tot 4 jaar gratis)
Museumkaart: Gratis

quote:

Op zaterdag 26 november 2022 09:53 schreef qltel het volgende:
Mooie techniek!

Vaak van buiten gezien, nooit van binnen..

Als ik het goed heb onthouden (:@) was de stoommachine en de techniek erachter afkomstig uit Engeland, want zoals de museum meneer vertelde, waren wij Hollanders wel vooruitstrevend met (wind) molens, maar hadden we van deze techniek geen kaas gegeten. Echt de moeite waard om er een keer naar binnen te stappen als je er weer eens in de buurt bent.

quote:

Op zaterdag 26 november 2022 12:44 schreef murp het volgende:
Naast het gemaal kan je trouwens heerlijk eten

Ik vond dat de bediening erg lang op zich liet wachten, (en wij hadden alleen iets te drinken besteld) maar dat kan aan mij liggen natuurlijk. Het was wel heel sfeervol en gezellig binnen, met uitzicht op het gemaal.