quote:
Geen ceremonie zo goed voorbereid, geoefend en geregisseerd als de uitvaart van de Britse koningin, maandag in Londen. Met het draaiboek voor deze dag is begonnen direct na Elizabeths kroning, ruim zeventig jaar geleden; haar kist (met loden binnenvoering!) was dertig jaar geleden gereed, de wielen van het onderstel van het kanon (de affuit, hét woord van deze dag) waarop de kist werd voorgetrokken, worden al sinds haar váders begrafenis (in 1952) wekelijks een kwartslag gedraaid om vervorming te voorkomen; de paradepas van 75 stappen per minuut door de legeronderdelen werd tot diep in de nacht voorafgaand aan de ‘begrafenis van de eeuw’ gerepeteerd.
Vanaf elf uur in de ochtend zond de NOS een live verslag uit van de uitvaart, beginnend bij de kist die uit Westminster Hall werd getild, de dienst in het bijzijn van tweeduizend genodigden, tot bijzetting in het familiegraf bij Windsor Palace. In de studio presentator Jeroen Overbeek, bijgestaan door oud-correspondent Tim de Wit en de Anglicaanse priester Dorienke de Vries. Op locatie in Londen, correspondent Fleur Launspach, en in een Londense pub met meer beeldschermen dan gasten, Gerri Eickhof.
Bij zoveel vorstelijk vertoon van perfectie ga je vanzelf letten op details. Hoe omzeilen die strak geformeerde rijen geüniformeerden de paardenuitwerpselen op hun pad? (Niet). Wat vertegenwoordigen die uniformen ook al weer, we zien ze al een week lang voor, naast en nu achter de kist. Eeuwenoude tradities, rituelen en ceremonieel, hoor ik zeggen. Vertel me erover, dan hoef ik niet steeds te googelen. Hé, er liggen bloemen op de kist. „Dat zien we voor het eerst,” zegt Jeroen Overbeek. Maar van wie zijn ze? Op een van de simultane liveblogs lees ik dat koning Charles het rouwboeket zelf heeft samengesteld, de witte mirte blijkt te zijn gegroeid uit een stekje van Elizabeths bruidsboeket. Hoe mooi was dat geweest om te vertellen. En, bijna gekmakend dat het onbesproken blijft, wát staat er toch op dat handgeschreven kaartje?
Charles zingt niet mee
Tijdens de plechtigheid in Westminster Abbey is het stil vanuit de studio. De beelden lopen dertig seconden achter op de daadwerkelijke dienst, opdat de gezongen psalmen, de bijbellezing en de preek kunnen worden ondertiteld. Wat opvalt is de prominente plek voor prinses Beatrix, koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Naast de kist, pal tegenover Charles, zijn zus en twee broers. Na de twee minuten stilte, als de kist naar buiten wordt gedragen, klinkt het volkslied. Iedereen zingt mee, zelfs George (9) en Charlotte (7), de kinderen van kroonprins William en prinses Kate, maar Charles’ mond beweegt niet. Is dat protocol, dat de koning luistert naar God save the king?
Van Westminster Abbey naar Wellington Arch is het een vol uur lopen, daarna nog een flinke autorit over de binnenwegen naar Windsor Palace. Dat geeft de NOS de kans op terug te kijken op de dienst. Een uitgelezen kans om te vertellen waarom een uitvaart die niet persoonlijk is, toch emotioneel kan zijn. De taak van reverend Dorienke de Vries, die ons kon vertellen hoe de Anglicaanse kerk past in de tradities van de katholieke én de protestantse kerken.
Er wordt gezegd dat the Queen diepreligieus was en ongetwijfeld zal ze geweten hebben van de liturgie van deze dag. Het was dus vast geen toeval dat direct na de welkomstwoorden van de deken van Westminster, een vrouw een bijbelfragement leest. Maar wát leest Patricia Scotland, secretaris-generaal van het Gemenebest, voor? „De laatste vijand die vernietigd wordt, is de dood.” Er komen psalmen voorbij (23 en 34). Waarom zijn deze gekozen en wat is de betekenis ervan? Ik denk dat de kijker wel wat iets meer duiding aan had gekund.