Gevangenen hebben het zeer zwaar

quote:

Kerst in de Almelose bajes is dit jaar nóg eenzamer: ‘Gevangenen hebben het zwaar’

ALMELO - Een geliefde omhelzen kan al maanden niet. Gevangenen in De Karelskamp hebben het extra zwaar door corona. Geestelijk verzorger Jodie Ras voerde openhartige gesprekken met ze in de Almelose gevangenis. De interviews zijn gebundeld in een boekje: Quarantaine verhalen uit de bajes.

Henk Bouwhuis 25-12-20, 16:20

Alles wordt eraan gedaan om het virus buiten de poort te houden. Nog meer dan normaal is het zwaar beveiligde complex van de penitentiaire inrichting aan de Bornsestraat van de buitenwereld afgesloten.

Bezoek achter plexiglas
Dat houdt in dat lichamelijk contact tussen gedetineerden en hun dierbaren al tijden niet meer mogelijk is. Praten kan wel, op afspraak. Achter plexiglas, dat van vloer tot plafond in de bezoekruimte is aangebracht.

„Voor de jongens is het een drama”, weet Jodie Ras (42), humanistisch geestelijk verzorger in de Karelskamp.

„Sommigen weigeren dat bezoek achter plexiglas.”

7 maanden vrouw niet gezien
De coronamaatregelen hakken er flink in binnen de gevangenismuren, vertelt Ras. „De mannen zitten al vast en binnen. Nu is het isolement nog groter. Laatst vertelde een van hen mij dat hij al zeven maanden zijn vrouw niet had gezien. Dat is verschrikkelijk voor hem. Het maakt het onderhouden van een relatie er niet makkelijker op. Normaal hebben gevangenen een keer per maand recht op bezoek zonder toezicht. Dat is al een tijd niet meer zo.”

Frustraties en depressief
Gedetineerden hebben het daar heel moeilijk mee, merkt de geestelijk verzorger. „Als ik bij ze langs ga op cel uiten ze hun frustratie, omdat ze hun vrouw niet kunnen zien. Ze vertellen dat ze depressief zijn en hun kinderen missen.” Ras biedt een luisterend oor. „Verder kan ik er niet zo veel aan doen.”

Vader-kind-dag
Een keer per maand kunnen gedetineerden van de penitentiaire inrichting Almelo hun kinderen knuffelen. „Dan is er een vader-kind dag. In de gymzaal worden tafeltjes neergezet. Kinderen mogen twee uur hun vader zien.” Ook biedt de gevangenis de mogelijkheid tot beeldbellen.

‘Als ratten in de val’
Niet alle gevangenen blijken overigens ‘moeite’ te hebben met de strikte coronaregels. Ras: „Er zijn jongens die zeggen: ik zit hier juist veilig, want ik ben beschermd. Anderen zijn bang dat het virus binnen toch toeslaat en ze het niet overleven. Ze voelen zich als ratten in de val.”

Quarantaineverhalen
Corona speelt ook een prominente rol in het boek Quarantaineverhalen uit de bajes, dat Ras schreef. Het is een bundeling van dertien interviews met gedetineerden en enkele bewaarders. Levensverhalen. „Ik heb ze geschreven om de mannen een stem te geven. Daarbij was ik zelf ook nieuwsgierig wat er schuil gaat achter hun pantser.”

Ras beschrijft ook hoe de mannen op het verkeerde pad zijn geraakt. „Door de voorgeschiedenis van een delict te schetsen; de context waarin het is gepleegd. Maar zeker ook de keuzes die de gedetineerde heeft gemaakt.”

Niet zo zwart-wit
Ras benadrukt daarbij dat zij niets wil goed praten. „Ik wil de jongens niet uit de wind houden. Want ze zijn natuurlijk schuldig. En het is heel goed dat er een strafsysteem is. Begrijp ook dat slachtoffers weinig meelijden hebben. Maar het is minder zwart-wit dan de meesten denken. Omstandigheden spelen vaak een grote rol.”

Trauma en drugs
Ras noemt als voorbeeld een gevangene die opgroeide in kindertehuizen. „Daar waren allerlei misstanden. De jongen had een trauma en verhardde. Om de pijn te verdoven ging hij drugs gebruiken. Hij gleed steeds verder af en werd crimineel. Nogmaals, de jongen is zelf verantwoordelijk voor zijn daden. Maar als je de context weet, ga je er anders naar kijken.”

Openhartige verhalen
Sommige geïnterviewden hebben heel wat op hun kerfstok. Zijn veroordeeld voor een levensdelict of een zedenmisdrijf. Het kostte Ras, naar eigen zeggen, niet veel moeite ze over te halen hun verhaal te doen. Op openhartige wijze. „Ze wilden zich graag bloot geven. Ook omdat ze wisten dat het anoniem zou blijven. Dat gaf hen de vrijheid om te vertellen.”

Boekje mee als gevangene vrijkomt
Tien gedetineerden en drie bewaarders worden in het boekje opgevoerd. „Als ze vrij komen krijgen ze een exemplaar mee”, vertelt Ras. Het boekje wordt niet binnen de gevangenisuren verspreid. „Een van de geïnterviewden is een zedendelinquent, die nog altijd vast zit. Die moet beschermd worden. Als bepaalde mannen de kans krijgen, gaat hij tussen zes planken naar buiten.”

Sinds vier jaar werkt Jodie Ras als geestelijk verzorger in de pi Almelo. „Een fascinerende wereld van tralies, testosteron, tatoeages, grote spierbundels en criminaliteit”, omschrijft ze. Ras zegt zich er veilig te voelen. „Er is kundig personeel en ik sta mijn vrouwtje.”