Jip en Janneke nu bij vijf foutste boeken

quote:

Van de negerhut tot Turks fruit: de vijf foutste boeken
De Negerhut van Oom Tom is aangepast naar de Hut van Oom Tom. Maar herlees Turks Fruit of Jip en Janneke eens met de ogen van 2019. ,,Ouders schrikken er soms van.’’ De vraag op een nieuwe in tentoonstelling in Den Haag: wat zijn ‘Foute Boeken?’.

Een school in Barcelona verwijderde recent Roodkapje en Doornroosjes uit de eigen bieb omdat de boeken ‘te stereotiep en seksistisch zijn’. Enid Blyton (schrijfster van de populaire kinderserie De Vijf) kreeg deze zomer geen erepenning van de Britse Munt omdat haar boeken ‘racistisch, seksistisch en homofoob’ zouden zijn. In Nederland was er deze maand ophef toen bleek dat in een boek over seksuele voorlichting op islamitische scholen staat dat Allah homoseksualiteit verafschuwt.

Het past allemaal naadloos in de opzet van museum Huis van het Boek in Den Haag om een tentoonstelling op te zetten over Foute Boeken. Over boeken en ideeën die ooit (misschien) de gedachten van die tijd weergaven, maar die nu botsen met de nieuwe mores in de samenleving: ze zijn racistisch, seksistisch, rolpatroon bevestigend of simpelweg ideologische propaganda. ,,We vinden dit een heel spannend onderwerp. Terwijl we de tentoonstelling samenstelden, kwamen er elke dag nieuwe voorbeelden voorbij’’, zegt Bert Sliggers, curator van de tentoonstelling. Uiteindelijk belanden er meer dan 300 boeken in de vitrines. ,,We hebben een vraagteken achter de titel gezet, omdat we zelf niet oordelen. Dat is aan de lezer. Hopelijk zwengelt de tentoonstelling de discussie aan.’’

1) Turks Fruit

© RV
,,Turks Fruit is een boek uit de jaren 60, de jaren van de seksuele bevrijding. Maar als je nu, met MeToo in je achterhoofd, naar die tijd kijkt, ging het vooral om de seksuele bevrijding van de man’’, zegt Sliggers.

Een passage uit de klassieker, die op talloze leeslijsten van middelbare scholieren staat en heeft gestaan: ‘Ik naaide de ene meid na de andere. Ik sleepte ze naar mijn hol en rukte ze de kleren van het lijf en ramde me een ongeluk. Dan werkte ik ze de deur uit na een haastig glas drank. Soms drie op een dag. Grote tieten, hangend als zakken brij met spenen om aan te zuigen. Kleine verschrompelde tietjes, te zielig om te strelen.’

Sliggers: ,,In de literatuur van die periode is de vrouw soms een object en daar deden schrijvers als Jan Wolkers en Jan Cremer aan mee.’’ De curator verbaasde zich over meer: de populaire, romantische boekjes uit de Harlequin en Bouquet-reeks. ,,In bijna alle relaties die daarin voorkomen zit geweld, de vrouw moet ergens om smeken. Hoe kan dat?’’

2) Sjors en Sjimmie

Wie naar naar de vroege versies van de megapopulaire kinderstrip Sjors en Sjimmie kijkt, ziet in Sjimmie de Zwarte Piet van ooit: donkerzwart, dikke, rode lippen, grote oorringen, raar pratend. ,,Het paste helemaal in de stereotypen van toen: Afrika, een beetje eng continent, waar je maar beter niet heen kon gaan, je belandde er anders nog in een kookpot.’’

In de loop van de decennia veranderde Sjimmie: hij kreeg haar, een normaal gezicht en een gelijkwaardige rol aan Sjors. ,,Voortschrijdend inzicht.’’

Net zoals het klassieke verhaal De Negerhut van Oom Tom veranderde in de De Hut van Oom Tom. Maar in 2012 verscheen nog het kinderreisboek Suriname, here we come waarin onder meer stond dat ‘het in Suriname heel normaal is om vreemd te gaan, de meeste mannen in Suriname hebben minstens één buitenvrouw’. Na ophef maakte de uitgever het boek in 2018 niet meer leverbaar.

3) Jip en Janneke
,,Een klassieker van Annie M.G. Schmidt, een bestseller. Ouders vertellen me dat ze vroeger, als kind, veel aan die verhalen hebben gehad, maar toen ze ze aan hun eigen kinderen gingen voorlezen, schrokken ze. De rolpatronen, ze kloppen gewoon niet meer. Mama staat in de keuken, papa rookt een sigaar en leest de krant. Maakt dat het foute boeken? Dat is ingewikkeld. Je kunt ze wel weghalen, maar er is nog niet echt iets wat ze kan vervangen. Er zijn geen gelijke verhalen die de maatschappij van nu echt goed beschrijven. Daar is nog langere tijd voor nodig.’’

4) Tafsir
Commotie op de Terroristenafdeling van de gevangenis in Vught deze zomer: de gevangenisdirectie verklaart er 11 boektitels tot verboden literatuur. Het gaat om boeken als de Tafsir van de radicale, middeleeuwse theoloog Ibn Kathir. Dat boek legt de koran op klassieke wijze uit en is populair in de salafistische stroming van de islam. Het gaat onder meer over de gewapende jihad en het onderwerpen en vernederen van joden en christenen. Mogelijk niet de meest verstandige boeken voor een cellencomplex vol Nederlandse jihadisten die juist moeten deradicaliseren. Nadat De Telegraaf schrijft dat de boeken van Kathir en andere salafistische schrijvers vrijelijk beschikbaar zijn en een nader onderzoek, besluit de gevangenis de boeken te verwijderen. Sliggers: ,,Er zijn meer van dergelijke boeken, ook voor kinderen, daarin worden, heel subtiel, zaadjes gepland om salafistisch te gaan denken.’’

5) De bijbel en de koran
Aan het begin van de tentoonstelling komt een vitrine met misschien wel de vijf meest betwiste boeken ooit, in ieder geval enkele van de meest gelezen boeken ooit: de bijbel, de koran, het Rode Boekje van Mao, Mein Kampf van Adolf Hitler en de Origin of Species van Darwin. ,,Het zijn de vijf boeken die het meest teweeg hebben gebracht in deze wereld, ze zijn veel gelezen, maar hebben ook geleid tot oorlogen... Origin of Species (Het ontstaan der soorten) van Darwin gaat over natuurlijke selectie, ook bij de mens. Om het Rode Boekje zijn mensen vermoord als ze het juist niet hadden. Het zijn boeken bedoeld om mensen te beïnvloeden. Woorden kunnen voor veel onheil zorgen, boeken kunnen een zwaard zijn.’’

quote:

Op donderdag 12 juni 2008 20:33 schreef LXIV het volgende:
Een verhaal uit een vrijere en blijere tijd:

Roken

Er komt visite.
Jip zegt:'Dag mevrouw.'
En Janneke zegt ook:'Dag mevrouw.'
'Dag Jip. Dag Janneke,' zegt de mevrouw.
'Ik heb iets voor jullie meegebracht. Kijk maar.'
En ze geeft Jip een pakje.
'Het is voor jullie samen,' zegt de mevrouw.
Jip maakt het open.
'O', zegt hij. 'Sigaretten.'
'Sigaretten,' zegt Janneke.
'Doe het doosje maar open,' zegt de mevrouw. 'Dan mogen jullie ieder een sigaret roken.'
Jip vind het heel gek. Hij is toch een klein jongetje? En kleine jongetjes mogen toch niet roken?
Maar Janneke doet het doosje open. Ja hoor. Er zitten sigaretjes in.
'Steek er maar een op,' zegt de mevrouw.
Jip steekt er een in zijn mond.
En Janneke ook.
En dan roept Jip: 'O, ik proef chocola!'
Ja, het zijn sigaretten van chcola. Wat leuk!
Nu mogen Jip en Janneke allebei roken.
'Maar rook niet te veel,' zegt moeder, 'Anders is het doosje zo gauw op.'
Als vader thuiskomt zegt Jip: 'Kijk eens vader!'
'Tjonge,' zegt vader. 'Rook je een sigaret? En jij ook, Janneke?'
'Ja,' zegt Jip.
'Ja,' zegt Janneke. 'Het mag.'
'Wat stout,' zegt vader. 'Geef eens gauw hier.'
Jip geeft vader de sigaret.
'Oooo,' zegt vader. 'Nou zie ik het. Hij is van chocola.'
En dan moeten Jip en Janneke erg lachen.

quote:

Op dinsdag 15 oktober 2019 23:25 schreef CherryLips het volgende:
Ja maar Turks Fruit, dat zegt dat personage toch over z'n scharrels. Niet Jan Wolkers zelf (technisch gezien). Zo werkt dat toch? Of mogen verzonnen personages geen mening meer hebben of belevenissen omschrijven omdat ze niet politiek correct zijn?

quote:

Op dinsdag 15 oktober 2019 23:28 schreef madam-april het volgende:
Ik lees de verhalen van Annie MG Schmidt regelmatig voor aan mijn dochters. Ze vinden de verhalen geweldig en ik geniet er ook nog steeds van.