Amsterdamse brandweercommandant door eigen mensen met dood bedreigd #2

quote:

Brandweerbaas Schaap, die intern op integriteit hamert, nu zelf in opspraak wegens verzwegen lening

De Amsterdamse brandweercommandant Leen Schaap leende in zijn vorige baan bij de politie een ‘substantieel bedrag’ aan de van verduistering verdachte oud-commissaris Ad Smit, zonder dat te melden. Het leverde hem een berisping op wegens plichtsverzuim.

Dat melden verschillende bronnen aan de Volkskrant. De exacte omvang van de lening kunnen zij niet noemen, ‘maar het gaat om duizenden euro’s’. De politietop rekent het Schaap aan dat hij die lening nooit meldde bij zijn werkgever. Geld uitlenen mag. Maar een collega in geldnood is kwetsbaar voor bijvoorbeeld omkoping en dat hoor je te melden als agent, is de gedachte. De reprimande ligt extra gevoelig omdat Schaap in zijn huidige baan hard van leer trekt tegen brandweerlieden die gedrags- en integriteitsregels aan hun laars lappen.

Dat Schaap zelf niet brandschoon is, bleek vorig jaar al. Net als enkele andere hoge politiemannen kreeg hij een tik op de vingers omdat hij concertkaarten van Smit aannam. Die kaarten kocht Smit met geld van de politie.

In een reactie benadrukte Schaap vorig jaar dat hij niet wist dat die kaarten van politiegeld waren gekocht. Nadat hij dat ontdekt had, betaalde hij het geld terug. Hij haalde ook uit naar de toenmalige Amsterdamse korpschef Pieter-Jaap Aalbersberg, die eveneens concertkaarten had aangenomen, maar ‘niet gestraft’ werd zoals hij. Volgens de politie ging het bij Aalbersberg om een ‘incidentele’ vergissing.
Onderzoek in volle gang

Nu blijkt dat Schaap destijds dus verzweeg dat de politie het hem naast die kaartjes ook aanrekent dat hij de privéleningen aan Smit niet meldde. ‘Hij was niet de eerste de beste wijkagent. Hij had dit echt moeten weten’, aldus een bron die anoniem wil blijven. Schaap weigerde woensdag vragen over de lening te beantwoorden. Ook de politiewoordvoerder wil niet ingaan op de zaak, maar laat alleen weten dat ‘de opgelegde disciplinaire maatregelen definitief zijn’. Ook de advocaat van Ad Smit wil niet reageren.

Commissaris Ad Smit gold in het politiekorps jarenlang als een markante ijzervreter, zo hield hij aan zijn stevige optreden bij rellen de bijnaam ‘Adje Latje’ over. Door veel agenten werd hij als districtschef op handen gedragen. In 2018 kreeg hij strafontslag omdat hij tussen 2009 en 2014 honderden kaartjes voor concerten en voetbalwedstrijden zou hebben gekocht op kosten van de politie. Deze kaartjes - ter waarde van 50 duizend euro - deelde hij vervolgens uit aan collega’s. Het strafrechtelijk onderzoek naar Ad Smit is nog in volle gang, laat het OM weten.

Het interne politieonderzoek naar aanleiding van de zaak-Smit resulteerde vorig jaar in elf disciplinaire onderzoeken naar politiemedewerkers van verschillende rangen en standen. Onder wie Leen Schaap, die decennia bij de Amsterdamse politie diende. Smit en Schaap zijn al meer dan dertig jaar goed bevriend, als buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand sloot Smit Schaaps huwelijk.

Formeel is Schaap nog steeds in dienst bij de politie, maar sinds 2016 is hij gedetacheerd bij de hoofdstedelijke brandweer. Wijlen burgemeester Eberhard van der Laan vroeg Schaap om als buitenstaander een nieuw dienstrooster in te voeren dat al jaren door de kazernes werd getraineerd. Daarnaast moest Schaap de gesloten machocultuur doorbreken, waarin seksisme, racisme, pesten en niet-integer gedrag door de vingers werden gezien.

Uit onderzoek van stadszender AT5 blijkt dat Schaap tussen juni 2016 en september 2018 vijftig keer optrad tegen brandweerlieden die de geldende regels en integriteitscodes aan hun laars lapten. Het ging onder meer over alcoholgebruik en het langdurig parkeren van een privéauto op het terrein van de brandweer.

Intussen is de relatie tussen Schaap en een groot deel van het korps tot ver onder het nulpunt gedaald. Vooral de mediaoptredens waarin Schaap onder meer sprak van de ‘maffiacultuur’ van de medezeggenschap zijn slecht gevallen binnen het korps. De commandant ontving op zijn beurt doodsbedreigingen. Er zou zelfs een geldinzamelingsactie zijn georganiseerd om Schaap dood te rijden.
Met de armen over elkaar

Inhoudelijk is Schaap op de goede weg, concludeerde burgemeester Femke Halsema eind vorig jaar. ‘Maar voor de toekomst van de brandweerorganisatie is het van groot belang dat het onderlinge wantrouwen wordt doorbroken.’

Donderdag debatteert de gemeenteraad echter met Halsema over nieuwe uitspraken van Schaap, die het vertrouwen bepaald geen goed doen. Tijdens een borrel in het Hilton Hotel tekende een society-verslaggever van De Telegraaf uit de mond van Schaap op dat bij de brandweer ‘iedereen met zijn armen over elkaar op een brand zit te wachten, terwijl branden nog maar 5 procent van het werk uitmaken’. Ook zou hij hebben gesteld dat het bewind van burgemeester Halsema ‘vooral praten, praten is’. Hij zou terugverlangen naar ‘het samen aanpakken’ van Eberhard van der Laan.

Hoewel Schaap na de Telegraaf-publicatie zei zich ‘niet in de uitspraken te herkennen’, neemt een deel van de gemeenteraad het hoog op. Halsema’s woordvoerder wilde desgevraagd niet reageren op de berisping van Schaap. ‘Dat is een interne politiekwestie.’

Volgens advocaat Magrete van der Steeg, die veel politieagenten in arbeidsconflicten bijstaat, is bekend dat de politie erg hecht aan transparantie en het bespreken van dilemma’s die met integriteit te maken hebben. ‘Ze vinden privékwesties al vrij snel relevant, ook al zou je dat niet direct zelf denken.’

quote:

Omstreden brandweercommandant Leen Schaap moet vertrekken

De omstreden brandweercommandant Leen Schaap moet vertrekken. Dat heeft burgemeester Femke Halsema in haar hoedanigheid als voorzitter van de veiligheidsregio besloten. De onherstelbare vertrouwensbreuk tussen Schaap en de uitrukdienst ligt ten grondslag aan het vertrek.

Schaap werd in 2016 aangesteld bij de Amsterdamse brandweer. Hij kwam over van de politie en kreeg van toenmalig burgemeester Van der Laan de opdracht om te zorgen voor een cultuurverandering binnen het korps.

Verrotte cultuur
Die cultuur, die regelmatig werd omschreven als verrot, resulteerde in een lange lijst aan grensoverschrijdende incidenten. Zo werd begin dit jaar de vertrokken plaatsvervangend commandant nog gestraft na een melding van seksuele intimidatie en vorige week nog werd er een brandweerman die lid is van de motorclub Hells Angels ontslagen.

Het harde leiderschap van Schaap, dat vooral gericht was op het sanctioneren, zorgde voor een vertrouwensbreuk tussen de korpsleiding en de uitrukdienst. Halsema hoopte dat het vertrouwen nog te herstellen was en vroeg vorig jaar aan oud commandant der strijdkrachten Peter van Uhm om een rapport op te stellen.

Brandweer wilde actie voeren
Een half jaar na het verschijnen van het rapport 'Bouwen aan vertrouwen' komt de veiligheidsregio tot de conclusie dat de relatie tussen commandant Schaap en de uitrukdienst niet is verbeterd. Brandweerlieden kondigde enkele weken geleden al aan om actie te gaan voeren, zolang Schaap nog commandant zou zijn.

De voornaamste reden voor de uitrukdienst om actie te gaan voeren was dat Schaap in hun ogen wederom, sinds het verschijnen van het rapport van Van Uhm, het korps negatief wegzette. Absoluut dieptepunt voor hen waren de uitspraken van Schaap tijdens een interview met AT5. In dit interview zei Schaap niet onder de indruk te zijn van het aantal brandweerlieden dat aanwezig was tijdens de commissie Algemene Zaken. Zij zaten daar juist voor het eerst in het openbaar om hun zorgen te uiten over de situatie bij de brandweer. Ook zette Schaap de gepensioneerde brandweer weg als 'bejaarden'.

'Schaap heeft resultaat geboekt'
Ook voor Halsema is de maat nu vol. Schaap moet per 1 oktober de brandweer verlaten. Wel stelt de burgemeester dat er onder Schaap veel resultaten zijn geboekt. 'Brandpreventie heeft een enorme impuls gekregen, de bedrijfsvoering is verbeterd en de diversiteit binnen de organisatie neemt toe. Hij is er met zijn mensen in geslaagd om de Proeftuinkazerne te realiseren, waar de brandweer op een vernieuwende manier, met maatschappelijke partners ook samenwerkt aan veiligheid in de buurt. Daarmee is de doorbraak in de modernisering van de brandweer gerealiseerd.'

Halsema erkent in een reactie dat het bewind van Schaap niet zonder slag of stoot is gegaan. 'Het bestuur van de Veiligheidsregio erkent dat het verzet tegen de modernisering tot een aantal onaangename incidenten heeft geleid, die door het bestuur van de Veiligheidsregio worden afgekeurd. Met stevig leiderschap is er, tegen de stroom in, een aantal belangrijke stappen gezet in het moderniseren van de brandweer.'

Schaap betreurt besluit
Volgens het veiligheidsbestuur is het tijd voor een nieuwe brandweercommandant. 'Een nieuw gezicht, een andere commandant geeft wellicht een nieuwe impuls, een andere dynamiek.' Schaap zegt het besluit te betreuren, maar respecteert de beslissing.

quote:

Op zaterdag 13 februari 2021 10:41 schreef Starhopper het volgende:
De soap gaat weer verder

quote:

institutionele rottigheid.

quote:

Op zaterdag 13 februari 2021 10:43 schreef Piles het volgende:
Heel benieuwd hoe dat uit gaat pakken

quote:

Op zaterdag 13 februari 2021 10:45 schreef xzaz het volgende:
Ja sturen op uitkomsten. Goed idee

quote:

Op zaterdag 13 februari 2021 10:46 schreef Eufonie het volgende:
Amsterdam

quote:

Op zaterdag 13 februari 2021 10:50 schreef spectrumanalyser het volgende:
Belachelijk dat het aantal X-chromosomen een eis zal worden voor het bestrijden van een brand.

Waarom is er eigenlijk een FTE voor organisatie- en cultuurverandering? Deze is zelf veroorzaker van chaos en ellende binnen een organisatie. Denk even terug aan die mevrouw binnen de politie die projecten en baantjes aan vriendjes toeschoof.

quote:

‘Marokkaanse brandweerman was bang dat ze hem bewust niet uit het vuur zouden halen’

Als Amsterdamse brandweercommandant moest Leen Schaap een einde maken aan racisme en uitsluiting binnen het korps. In zijn boek Brand in Amsterdam beschrijft Schaap hoe hij die strijd aanging en verloor. ,,Ik had geen andere keus dan de botte bijl te hanteren.”

Dit is foute boel, beseft Leen Schaap (59) op zijn eerste werkdag als commandant van de Amsterdamse brandweer. Hij heeft net zijn nieuwe uniform aan en brengt zijn eerste bezoek aan kazerne Dirk achter het Rijksmuseum. ,,Behalve de bevelvoerder was er niemand. Het was er oorverdovend stil. Alle mannen hadden zich verschanst in de fitnessruimte. Niemand die het fatsoen had om een hand te geven. Toen wist ik: dit is geen incident, dit zit verkeerd tot op het bot.”

Het is de toenmalige en inmiddels overleden burgemeester Eberhard van der Laan die Schaap in 2016 vraagt de nieuwe brandweercommandant te worden. Hij wil dat politiechef Schaap de bezem door de brandweer haalt. Van der Laan wil een einde maken aan een cultuur van uitsluiting en racisme. Schaap vindt het eervol dat iemand als Van der Laan hem vraagt. ,,Voor hem wilde ik het wel doen. Bovendien wist ik dat het alleen zou lukken met een heel stevig iemand naast me. Een strijder. We zouden er samen een flexibele en moderne brandweer van maken.”

Maar de harde kern binnen de brandweer blijkt weerbarstig. Schaap vergelijkt de overwegend witte mannencultuur bij de Amsterdamse brandweer met een brotherhood zoals motorbendes die kennen. ,,Een naar binnen gekeerde organisatie, die je dwingt om mee te doen, anders lig je eruit. Dan wordt bijvoorbeeld je helm vol gepist en mag je niet meer mee aan tafel eten. Ik wil niet zeggen dat de brandweer crimineel is, maar de manier van reageren op ‘verraad’ is hetzelfde.”

Allochtonen hebben het zwaar binnen de brandweer, constateert Schaap in zijn eerste weken. ,,Ze lijden enorm onder pestgedrag en racisme. De enige manier om te functioneren is om altijd die vrolijke allochtoon uit te hangen, die lekker eten meebrengt voor zijn collega’s, anders word je niet gepruimd. Meerdere allochtone brandweermannen zijn bang en altijd alert. Eén uitspraak heeft me bijzonder geraakt. Een Marokkaanse man zei: ‘Als ik in het vuur val, ben ik bang dat ze me er bewust niet uithalen. Dan overlijd ik op papier aan een bedrijfsongeval’.”

Schaap onthult dat de dood van een brandweerman in november 2019 ook het gevolg lijkt van pesten. De brandweerman stak een collega neer en sloeg toen de hand aan zichzelf. ,,Het gaat om een Turkse man, die altijd zwaar gepest is. Ik heb gehoord dat hij zijn grootste pester heeft neergestoken voordat hij zelfmoord pleegde. Dat is wat er kan gebeuren als je 24 uur lang het pispaaltje bent. Je kunt niet even weg, het gaat onder je huid zitten. Dit verhaal is één groot drama. Hij heeft een verdrietige weduwe met een jong kind achtergelaten.”

In zijn boek, dat 15 februari verschijnt, noemt Schaap de brandweermannen verwaarloosde en tegelijkertijd verwende kinderen. Hij spreekt van een verziekte cultuur die 140 jaar lang ongemoeid is gelaten. Ook legt hij een link met andere organisaties waar een giftige cultuur tot excessen leidde. Zo kon extreemrechts gedachtegoed in een Duitse politiedienst sluipen en vermoordden elitetroepen uit Australië zelfs Afghaanse burgers als onderdeel van een inwijdingsritueel.

Is het toeval dat u bijna alleen excessen noemt binnen geüniformeerde diensten? Heeft dat uniform er iets mee te maken?

,,Het begint er al mee wie zich aangetrokken voelt tot een bepaald beroep. Niemand maakt de afweging: word ik balletdanser of ga ik vechten in Afghanistan? Daarvoor kiezen overwegend mannen, en meestal het wat rauwere soort. Vervolgens geef je ze een uniform, waar een bepaalde status en macht bij hoort. Maar kunnen ze daar ook mee omgaan? Ik haal een voorbeeld aan van Parijse politiemensen die op het bureau een vrouw hebben verkracht. Een uniform kan gekke dingen met sommige mensen doen.”

Na drieënhalf jaar als brandweercommandant moest u onder druk van burgemeester Femke Halsema aftreden. U probeert in uw boek alle gebeurtenissen zo neutraal mogelijk te beschrijven. Pas als het gaat over burgemeester Halsema vond ik er enige rancune in doorklinken.

,,Zij speelt geen glansrol nee, integendeel. Halsema had een andere kijk op het geheel. Dat is haar goed recht, maar ik vind het heel jammer dat ik niet kon afmaken waarvoor ik door het veiligheidsbestuur was ingehuurd.”

Halsema vroeg de bekende oud-generaal Peter van Uhm te onderzoeken hoe de verandering bij de brandweer versneld kon worden. U vindt dat zij u daarmee een kunstje heeft geflikt. Hoe zit dat?

,,Ik verbaasde mij erover dat Halsema voor Van Uhm koos. Hij is vast een prima militair, maar geen organisatie-analist of onderzoeker. Dat bleek ook toen zijn rapport werd opgeleverd. Het moest door een externe helemaal herschreven worden om een enigszins leesbaar geheel te worden. Halsema had deze man nooit deze opdracht moeten geven. Ik heb er nog mee ingestemd, maar het bleek een vooropgezet plan om mij eruit te werken. Met het rapport van Van Uhm in handen kon Halsema zeggen dat het tijd werd voor een andere commandant, die meer verbinding met de brandweermannen kon aangaan.”

U stond vaak regelrecht tegenover het personeel, vergeleek de medezeggenschapsraad op de radio met de maffia. Heeft u spijt van sommige uitspraken?

,,Die uitspraak over de medezeggenschapsmaffia was hard, maar het was een bewuste keuze. Mijn taak was om een breuk te maken met het verleden. Ik had geen andere keus dan de botte bijl te hanteren. En daarmee heb ik het nodige bereikt. Ik heb gezorgd dat de leidinggevenden het weer voor het zeggen kregen, kazernes geen persoonlijke werkruimte en caravanstalling meer zijn, racisme en discriminatie is op de kaart gezet, de werving en selectie is compleet veranderd, het aantal vrouwen is verdubbeld. Ik moest forceren. Als men mij nog twee jaar mijn werk had laten doen, dan waren we verder geweest en had ik kunnen opstappen.”

U haalt in uw boek de uitspraak van Ien Dales aan: ‘Een beetje integer bestaat niet’. Hoe was het om zelf in opspraak te komen bij de zogeheten kaartjesrel rond Ad Smit? Ook u bleek concerten te hebben bezocht op kosten van de politie.

,,Ik heb drie keer kaartjes aangenomen van Ad Smit en kan met eer en geweten zeggen dat Ad zei dat hij die kaartjes gekregen had. Zijn vrouw kende iemand bij de Ziggodome, zo was zijn verhaal. Achteraf bleken die kaartjes met politiegeld te zijn gekocht. Ik had er nul kwade opzet bij, maar met al mijn ervaring had ik minder naïef moeten zijn.”

U bent uitgescholden, met de dood bedreigd en uiteindelijk aan de kant geschoven bij de Amsterdamse brandweer. Als u dat van tevoren had geweten, was u dan aan dit avontuur begonnen?

,,Niet met dit einde, nee. Dat is frustrerend. Ruim drie jaar heb ik dag en nacht geleefd voor deze brandweer. Ik heb gebroken, gevochten en gesleurd. Daar heb ik ook plezier in gehad, maar je doet het vooral om iets voor elkaar te krijgen. Amsterdam verdient een betere brandweer. Nu ben ik bang dat wat ik heb bereikt de komende jaren wordt teruggedraaid door de kracht van de mannen en de complexe positie van een commandant die iedereen te vriend zal moeten houden omdat het hem anders ook zijn kop kost.”