Het jaar 2018 wordt cruciaal voor De KuipHet is nog niet voorbij…
Na een fonkelende presentatie en een akkoord van de Rotterdamse gemeenteraad, kwam er na tien jaar strijd vorig jaar groen licht voor een nieuw Feyenoord-stadion. Kosten: een kleine vierhonderd miljoen euro. Dat lijkt het einde van het oude onderkomen. Maar De Kuip staat er nog steeds.
TEKST: IWAN VAN DUREN
Kent u dat verhaal van dat nieuwe stadion in Rotterdam?Dat zou er in 2018 staan, liefst nog iets vroeger. Mooi op tijd voor de WK-finale. Want die zou naar Nederland komen. Eind 2008 gaf burgemeester Ivo Opstelten zijn afscheidscadeau aan de havenstad. Dat fonkelnieuwe stadion van internationale allure staat er nog steeds niet. Integendeel, er staat nog geen tuinhekje. De mensen achter het nieuwe en nog grotere project Feyenoord City zijn intussen druk bezig de financiering voor het nieuwste plan rond te krijgen.
Het had zo veel gemakkelijker gekund. De club had net zoals Barcelona en Real Madrid werk kunnen maken van een volledige metamorfose van het huidige stadion. Voor een fractie van het bedrag van Feyenoord City had er dan allang een volledig vernieuwde en verbouwde Kuip kunnen staan, waar de club makkelijk tot ver in deze eeuw in had kunnen spelen. Enfin, ook in 2017 speelde Feyenoord in de intussen behoorlijk verwaarloosde oude Kuip.
Pep Guardiola, Kevin De Bruyne en zelfs de mensen van het toch wel wat gewende Napoli raakten niet uitgepraat over de authentieke sfeer in De Kuip. Domweg het sterkste verkooppunt van de club. Vraag honderd supporters van willekeurige clubs naar het mooiste stadion, en vrijwel altijd is het antwoord: De Kuip. Binnenkort zullen ze een nieuw antwoord moeten gaan zoeken.
Want 2017 bracht niet alleen de titel naar Zuid. Na tien jaar drammen vond de lobby voor een ander en nieuw complex toch nog groen licht van de gemeente – met een enorme meerderheid – voor een schitterend stadion op stelten in de Maas. Geen stand-alone, maar onderdeel van een miljardenplan waarbij een heel stadsdeel op de schop gaat. Mits de mensen achter Feyenoord City met een goed financieringsplan komen. Die mits staat er nog steeds. Wie gaat dat betalen? De gemeente een beetje, mits de mits dus. De club kan het in elk geval niet ophoesten. Een simpele rekensom leert dat de middelen van de club onvoldoende zijn voor een stadion van vierhonderd miljoen euro. Het wachten is op witte rook uit de projectgroepen rond Feyenoord City.
KosmosNa het voorlopige ja van de gemeenteraad is het oorverdovend stil rond de financiering. Zo stil alsof het de formatie van een nieuw kabinet betreft. Dat is ook niet zo raar, want het dossier is explosief en er zijn erg veel mensen die er erg veel aan kunnen verdienen. Daarnaast is het geen pakje boter dat moet worden gekocht. Het grote wachten is dus nog op de financiering. Sceptici zijn er genoeg: ‘Dat moet dan wel een sjeik zijn, want de hele kosmos zegt dat dit anders niet mogelijk is’, weet raadslid Jos Verveen, die uitermate goed is ingevoerd in het dossier, onlangs tegen de plannen stemde en prompt frontaal botste met zijn partijgenoten van D66. ‘Ik ben echt niet tegen een nieuw stadion’, zegt hij, ‘maar ik krijg het niet berekend.’ Hoe langer het duurt voordat de beloofde financiers opstaan, hoe meer het gevoel groeit dat de gemeente er niet aan gaat ontkomen veel verder te gaan met haar financiële steun dan in mei werd afgesproken.
ContainerschipZo nu en dan sijpelen er toch berichten door over de plannen. Want zonder goede financiële onderbouwing komt er domweg geen Feyenoord City aan de Maasoever. Dus is ook de gemeente er alles aan gelegen de sneeuwbal aan het rollen te krijgen. Intussen lijkt er volgens ingewijden en petit comité gesproken te worden over een heel ander plan dan er in mei geschetst werd. In de kleine kamertjes zou druk gerekend en getekend worden aan een plan waarbij Rotterdam veertig tot vijftig procent van de aandelen koopt en die het over een termijn van pakweg 25 jaar weer renteloos of met extreem lage rente terugverkoopt. Een simpele rekensom brengt ons dan op een investering van tussen de 150 en 200 miljoen euro. Mits de EU-regels dit toelaten, is het dan vervolgens de vraag wanneer en hoe je zo’n plan laat landen in een gemeenteraad. Het is alsof een containerschip door een wirwar van kleine riviertjes de weg naar de zee moet vinden. De woordvoerder van Feyenoord City reageert verbaast op de signalen die wij kregen. ‘Nee, de gemeente steekt er wel een bedrag van veertig miljoen in, maar deze constructie wordt niet besproken. Mij is daar in ieder geval niets van bekend.’ Waarvan akte. Niet waar dus.
Goldman SachsMaar hoe dan wel? Voorlopig lopen alleen de aanloopkosten al gigantisch op. Een heel team werkt aan de plannen van een project, dat alleen met absolute topmensen gerealiseerd kan worden. Vraag maar aan Dirk Scheringa, Joop Munsterman, Jan Smit en Karel Aalbers waar zij wakker van lagen. Vergezichten zijn lastig in een polderklimaat. En het geld vliegt intussen de deur uit: al voordat de eerste heipaal de grond in gaat, zijn er miljoenen geďnvesteerd. Niet alleen voor een eigen persvoorlichter. Die overigens wel beaamt dat er contacten zijn met de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs. Voor het verstrekken van een brugkrediet om precies te zijn: ‘Dan gaat het om alle kosten die gemaakt zijn voordat de eerste paal de grond in gaat.’ De berichten dat het om twintig miljoen euro zou gaan, wil hij niet bevestigen. De facturen van onder andere het architectenbureau stapelen zich op. Net als de kosten voor de lobbyisten, artist impressions, voorwerk, berekeningen, stadiontekeningen. Alleen daarvoor is nu al een flinke lening nodig. Goldman Sachs zal daar ongetwijfeld een flinke rente over bedingen.
Point of no returnOver de besprekingen met institutionele beleggers en banken voor de bouw die op 365 miljoen euro geraamd is, heeft de woordvoerder geen enkel nieuws. ‘Daar zullen we in een later stadium mee naar buiten treden.’ Pas als die financieringsplannen en onderbouwingen naar wens van de gemeente zijn, kan het project verder.
Het is niet te hopen dat de stadiondirectie zo gek is de huidige Kuip als onderpand te gebruiken, want stel nou dat de plannen niet doorgaan. Wie betaalt dan de rekeningen? Bij ieder groot project is er ook een point of no return. Dan is er zó veel geďnvesteerd, dat stoppen bijna geen optie meer is.
Megalomaan‘De Kuip bouwen was ook een megalomaan plan volgens velen’, wist president-commissie Gerard Hoetmer van Feyenoord al eerder te vertellen. Hij heeft het roer bij de club stevig in handen en wil zelfs niet aan een Plan B denken. Waarschijnlijk is dat ook de enige manier om een dergelijk project te kunnen realiseren. Maar toch kijken andere clubs nieuwsgierig naar de manier waarop hij en de projectgroep dit voor elkaar willen krijgen. Want een club met een begroting van dik zestig miljoen, die een stadion van bijna vierhonderd miljoen wil gaan bouwen, zal op iedere calculator op een no go stuiten. Dat is net zo simpel als met een hypotheek. Iedereen wil wel een huis met een zwembad en een tennisbaan, maar een paar drukken op de knop bij de hypotheker zorgen dan al snel voor een bijstelling van de wensen. Feyenoord zit aan tafel, maar niet achter het stuur. Het grote wachten blijft op de financiële onderbouwing met namen en rugnummers. En ja, wie geschiedenis wil schrijven, moet ook volle kracht vooruit een risico durven nemen. Maar een eerlijk oordeel vellen over de kansen is vrijwel onmogelijk, omdat een deel van de aannames en berekeningen in de kluis blijven liggen.
Roze wolk‘Ze zitten nu op een roze wolk, nadat de gemeente onder voorwaarden ja heeft gezegd, maar De Kuip staat er nog steeds en er is nog een lang traject te gaan’, zegt Robin van Holst. Hij is als voorman van Red De Kuip al vijf jaar de belangrijkste spreekbuis voor vernieuwbouw van het stadion. Maar ook hij ziet wel dat het oude stadion in blessuretijd is aanbeland en twee treffers achterstaat. Achter de schermen wordt hard gewerkt aan het nieuwe onderkomen. Diepe buiging als dat lukt overigens, voordat u denkt dat het nieuwe stadion geen grote stap voor de club zou zijn. Het is echter belangrijk ook te weten dat er wel degelijk alternatieven zijn. Hoop is altijd de laatste die het pand verlaat. Natuurlijk, het huidige stadion krijgt in de Feyenoord City-plannen ook een nieuwe bestemming. Dat hebben ze in elk geval bereikt, dat deel van de achterban dat als partizanen vocht voor een renovatie en vernieuwbouw van De Kuip. Voormalig Feyenoord-directeur Eric Gudde en stadiondirecteur Jan van Merwijk hebben nooit serieus willen kijken naar een veel eenvoudigere, goedkopere, duurzamere en passender oplossing. Ook Hoetmer stelt dat alleen nieuwbouw Feyenoord deze eeuw aan de top kan houden, of brengen, zo u wil.
WK-finale in RotterdamTerwijl mannen en vrouwen van snelle bedrijven duizenden uren steken in het nieuwe stadion, staat De Kuip er nog steeds. Ook in 2018, het jaar waarin het WK dus naar Nederland zou komen en de finale in het nieuwe stadion gespeeld zou worden. De aanjagers van nieuwbouw wisten destijds ook nog te melden dat het nieuwe stadion ook een belangrijk element zou kunnen zijn in het binnenhalen van de Olympische Spelen.
Iedere tijd kent zijn eigen optimisten. Maar soms mag je ook koesteren wat je hebt. En beseffen dat het heden op de geschiedenis is gebouwd. Er was ook een tijd dat alle gemeentes hun oude binnensteden wilden slopen, de gemeentes die daar destijds geen geld voor hadden, pronken nu met hun oude binnensteden. Tijdgeest heet zoiets.
Onbetaalbare magieDenkend aan De Kuip, denken we aan 38 seconden over half drie, zondag 14 mei 2017. Voor het eerst hoorden we een stadion de adem inhouden. Ja, een stadion kan blijkbaar leven. Natuurlijk waren het de 45 duizend die collectief onbewust hun adem inhielden, toen ze het rechterbeen van Dirk Kuijt naar achteren zagen gaan. Zoekt u het maar op via Youtube. Zet het geluid hard en constateer dat het voor en na het doelpunt onmogelijk moet zijn geweest met elkaar te praten in het stadion, alleen die ene fractie van een seconde vlak voor de bevrijdende 1-0 van aanvoerder Kuijt is het doodstil. Een zwijgend stadion, natuurlijk kan het niet. Het bestaat uit stenen en metaal. En toch lijken sommige dingen alleen hier te kunnen gebeuren. Een magie die niet na lijkt te bootsten in een nieuw onderkomen. Feyenoord zonder dit stadion lijkt ineens een club als vele. Zelden wordt die overweging meegenomen door de nieuwbouwaanhangers. Een deel van de magie van de Rotterdamse club, die onbetaalbaar lijkt.
Het eerste doelpuntHet eerste doelpunt was van Leen Vente tegen Beerschot, iets wat u na de treffer van Dylan Vente onlangs tegen Sparta wel weet. Maar de eerste keer dat er gejuicht werd, was misschien meteen wel typerend. Er viel namelijk niets te vieren, er was zelfs geen bal of elftal op het veld. Er stond niet eens een doelpaal. Het was in 1936. In Duitsland was ene Adolf Hitler aan een ongekende opmars bezig. Eén met grote gevolgen voor Rotterdam. Maar daar was niemand mee bezig op een herfstdag ergens in september toen er vijfienhonderd Rotterdammers op de staantribune aan de korte zijde op commando op en neer sprongen. Mariniers en werklozen die na ieder signaal van de man met de megafoon net deden of er een doelpunt was gemaakt. Minder dan vier jaar later werd het hart van Rotterdam verwoest door Duitse Stuka’s, het had weinig gescheeld of De Kuip was niet meer dan een paar jaar oud geworden. Menig Rotterdammer spoedde zich in de rookwalmen via water of weg naar Zuid om te zien of het stadion er nog stond. De geplande interland een paar dagen later werd nooit meer gespeeld.
Enorme vuurtorensVraag een supporter naar zijn eerste keer en hij of zij weet het meteen. Bij mijn eerste keer in 1978 waren mij al 34 miljoen mensen voorgegaan. Helemaal gezond zal het wel niet zijn, maar het staat me een stuk helderder voor de geest dan bijvoorbeeld mijn eerste zoen. Onderweg vertelden mijn vader en oom vanaf de achterbank, dat de bijnaam van Feyenoord Stadionclub was. Wat ik wel raar vond, omdat elke club toch een stadion had. Ik was ook al op Nieuw Monnikenhuize geweest, in De Koel en bij Haarlem. Wist ik veel.
Maar op de Brienenoord was al duidelijk dat dit toch even wat anders was. Als enorme vuurtorens stonden de lichtmasten aan de boorden van De Maas. De trappen af, het grote plein op waar friet en rookworst werden verkocht. Mannen in caravans kregen iedereen aan het lachen: ‘Gebruikte Feyenoord-vlaggen te koop, weinig mee gezwaaid.’
Van de wedstrijd weet ik weinig meer, beide doelpuntenmakers van toen zijn intussen overleden. Dick Nanninga en René Notten. Ik heb de treffers nooit gezien. Dat is dit jaar bijna veertig jaar geleden. Feyenoord eindigde dat seizoen als tiende. Weinig is nog hetzelfde in mijn leven, maar dat stadion staat er nog steeds. Geen argument om eeuwig te blijven, wel een overweging die niet in cijfers te vatten is. Veel leden van de enorme aanhang zullen de eerste stadionervaring als kiem van hun keuze voor Feyenoord aanvoeren. Want laten we eerlijk zijn, het voetbal is doorgaans een stuk minder betoverend dan de unieke sfeer. En ja, natuurlijk kan dat sentiment ook groeien met een nieuwe generatie in een nieuw stadion.
Oude roestbakAl sinds de directies van stadion en club nieuwbouw willen, is er nauwelijks nog geďnvesteerd in onderhoud, laat staan dat er verbeteringen zijn aangebracht. De sterfhuisconstructie van De Kuip werkte bijna andersom. De Kuip werd een oude roestbak vergeleken met de moderne behuizingen van vele andere clubs. Het vreemde is dat er alleen maar meer publiek kwam en in plaats van het geschetste doemscenario in het rechterrijtje, werd Feyenoord vorig seizoen gewoon kampioen. De begroting van de club steeg met sprongen en afgelopen jaar schitterde de club op het hoogste Europese niveau vooral door de geweldige atmosfeer in het oude stadion. Zelfs als het historische bouwwerk het straks moet afleggen tegen een nieuw onderkomen, zal niemand kunnen zeggen dat het niet tot de laatste minuut voldeed. De vraag wat er was gebeurd als er wél was geďnvesteerd, zal helaas nooit beantwoord worden.
Waar blijven die investeerders?Of is er nog een strohalm? De kansen dat het nieuwe stadion er daadwerkelijk zal komen, zijn nog nooit zo groot geweest. De projectgroep gaat voortvarend te werk en heeft dus na druk lobbywerk onder voorbehoud groen licht vanuit de gemeenteraad. Ergo: niemand die nog hardop durft te zeggen dat het project niet zal slagen. Daarbij dient wel aangetekend te worden dat er een heel aantal aannames onderbouwd moeten worden. Toch is het goed om aan het begin van 2018 nog eens te onderstrepen dat er wel degelijk een alternatief blijft voor de sprong voorwaarts. Hoe hard dat ook doodgezwegen wordt. Want wie bepaalt eigenlijk wanneer de nieuwbouw onhaalbaar is? Dat is toch niet het punt waar er al zó veel is geďnvesteerd, dat er geen weg meer terug is?
Een paar overwegingen:
Het is niet te hopen dat de stadiondirectie zo gek is de huidige Kuip als onderpand te gebruiken
1. Het stadion is er voor de voetbalclubEen voetbalclub wil per definitie zo hoog mogelijk spelen en heeft daarvoor goede spelers nodig. Een stadion is een manier om geld te genereren om goede salarissen te betalen en zo nu en dan eens een topspeler aan te trekken. Een middel en geen doel. Feyenoord kon volgens de beleidsmakers nooit meer meedoen in de titelrace in het huidige stadion. Dat bleek al onzin. De aantrekkingskracht van De Kuip blijkt zelfs zonder innovaties alleen maar groter te worden. Zelfs zonder investeringen loopt Feyenoord qua begroting met zevenmijlslaarzen in op Ajax en PSV. Dat kan ook bij een upgrade van de oude Kuip.
2. Ken uw geschiedenisWat een gezeur van die mensen die tegen het nieuwe stadion zijn. De meeste kritische volgers zijn echter vooral bezorgd over de gevolgen voor de club. Geen stadion staat voor eeuwig. AS Roma speelt ook niet in het Colosseum. Feyenoord verhuisde lang geleden ook van de Kromme Zandweg. Ieder parlement wordt gecontroleerd. En die controle is nodig gebleken in het verleden. Feyenoord balanceerde zowel in de jaren zeventig, tachtig, negentig als in het eerste decennium van deze eeuw op de rand van een faillissement. De achterban kon keer op keer de scherven opruimen. Geen wonder dan ook dat de bestuurders van de club kritisch worden gevolgd. Zij zijn passanten.
Afgelopen jaar interviewden we Gerard Hoetmer.
De president-commissaris van de club is rabiaat voorstander van een verhuizing. Zijn helderheid en passie voor nieuwbouw waren in ieder geval klip en klaar. Niks mis mee. Er is grote behoefte aan mensen met vergezichten in ons voetbal. In ons land zelfs. Bij de vraag of hij verwachtte dat iedereen hem op zijn blauwe ogen zou vertrouwen, antwoordde hij het volgende: ‘Mensen willen alles tot achter de komma weten. Dat kan niet. Met die honderd procent zekerheid was Rotterdam Centraal er niet geweest, was de Brienenoord er niet geweest. Deze Kuip had er ook nooit gestaan. Gebouwd in een weiland, hoe kun je het verzinnen? Dat was pas megalomaan. Iedereen meenemen in iedere stap is geen optie. Dan kom je niet verder. Waarom stem je op mensen voor een parlement? Omdat je verwacht dat zij de kennis hebben de goede beslissingen te nemen. Dan moet je ook het vertrouwen hebben, dat mensen het beste met de club voorhebben. Wij zijn Feyenoord. We moeten de plek pakken die ons toekomt. Met grote regelmaat de nummer 1 zijn. Heb vertrouwen. Wij doen geen gekke dingen. Dat hebben we nooit gedaan en gaan we ook niet doen. We hebben alle hulp nodig van iedereen.’
3. Na ons de zondvloed?Jorien van den Herik vroeg zich in een open brief twee jaar geleden af: ‘Na ons de zondvloed?’ Net als clubicoon Willem van Hanegem is de oud-voorzitter een van de prominente leden van de Feyenoord-familie die zich zorgen maken over de manier waarop een nieuw leven voor de oude Kuip onbespreekbaar leek. Ook in zijn tijd werd er al gepraat over een nieuw stadion en viel de keuze toch op verbouw. Nu is vernieuwbouw een bijna verboden woord. ‘Een keuze uit één is geen keuze.’ Precies dat is wat er uiteindelijk toch gebeurde. Hoe voortvarend de plannen ook zijn, er is wel degelijk een plan B. Zelfs nu nog.
4. Nieuwbouw is helemaal niet heiligGa eens kijken in erkende voetbaltempels als San Siro, Camp Nou, Bernabéu, Anfield, Stamford Bridge, het Philips Stadion of in Dortmund en Berlijn. Ook de huidige Kuip kan in een paar jaar gemoderniseerd worden, waarbij de club volgens serieuze berekeningen van onder meer het gerenommeerde bureau Hypercube ook kan gaan meedoen om de nationale titel. Europa moet je in het huidige voetballandschap vergeten als je geen oligarch op het ereterras hebt zitten. Keer op keer werden de plannen tot verbouw en renovatie van het huidige onderkomen in de prullenbak gegooid. Op de een of andere manier blijft een verhuizing naar een fonkelnieuw stadion de enige optie, terwijl niemand weet of de verhuizing van de oude eik Feyenoord niet tot beschadigde wortels zal leiden. De mensen van Feyenoord City schermen met ‘onderzoeken waaruit blijkt dat renovatie financieel niet rendabel is’. Duivels detail is dat niemand die onderzoeken kent.
Misschien dat er over tachtig jaar met net zoveel liefde op de geschiedenis van het nieuwe stadion wordt teruggekeken. Dat de pioniers van vandaag straks geheel in de geest van het nieuwe Rotterdam wederom het mooiste stadion van Nederland hebben neergezet. Maar gooi nooit je oude schoenen weg voordat je nieuwe hebt. Het woord is aan Feyenoord City. En oordelen over de pioniers van nu, kunnen we pas in 2025. Als de plannen in 2018 niet financieel onderbouwd kunnen worden, kun je nog steeds voor een kleine tweehonderd miljoen De Kuip verbouwen tot een moderne voetbaltempel. Hoe dan ook wordt 2018 een jaar waarin de toekomst van de 110 jaar oude club in beton gaat worden gegoten.
https://blendle.com/i/voe(...)dkMTQ0OTExMGNiIn0%3D