quote:
Het verhaal achter het abrupte vertrek van Peter Bosz
‘Ik weet niet hoe de selectie er na de zomerstop uitziet, maar ik zal nog de trainer zijn.’ Een week nadat Peter Bosz deze woorden uitsprak, ging de trainer om de tafel met de clubleiding van Borussia Dortmund. Vandaag wordt hij in Duitsland gepresenteerd. Het opvallende verhaal achter een abrupt vertrek met grote gevolgen.
TEKST: FREEK JANSEN EN PETER WEKKING
Hoe het voelde om eindelijk eens bij Ajax te werken waar ogenschijnlijke rust heerste? ‘Het is zeker rustig, alleen we weten heel goed dat dit relatief is. Dat is ook onderdeel van de club. Als het rustig is, zal er wel weer wat onrustigs gebeuren.’ Marc Overmars had vorige week in VI de woorden nauwelijks uitgesproken, of een flinke schok ging door de club. Borussia Dortmund meldde zich voor Peter Bosz. Terwijl de trainer zelf in Lissabon op een voetbalcongres zat en op de woensdagochtend nog vijftig trainers college gaf hoe hij zijn speelstijl introduceerde bij Ajax, schakelde de Duitse club een paar tandjes bij. De eerste keuze, de Zwitserse trainer Lucien Favre van Olympique Nice, bleek onhaalbaar, aangezien zijn club hem niet wilde laten gaan en de trainer zelf dat direct respecteerde. De druk op de clubleiding in Duitsland nam toe, maar gelukkig vonden ze in Amsterdam een luisterend oor. De clubleiding van Ajax zei niet direct nee, terwijl Bosz zelf ook openstond voor het gesprek. Het leverde een onderhoud op waarin beide visies op elkaar kwamen te liggen. Net zoals bij Ajax zou Bosz in Dortmund een frisse wind moeten laten waaien. Met dezelfde ingrediënten: veel talent, aantrekkelijk voetbal, spelen om de prijzen. En Bosz mocht twee assistenten meenemen, waarmee Hendrie Krüzen direct onderdeel werd van de op handen zijnde deal. Het tweetal is al jarenlang een eenheid, volgens Bosz zelf bezit Krüzen kwaliteiten die bij hem minder aanwezig zijn, waardoor ze samen bij Heracles Almelo, Vitesse, Maccabi Tel Aviv en Ajax indrukwekkend werk leverden.
De schok in Amsterdam was bij de spelersgroep en vooral de achterban groter dan bij de clubleiding. Waarom nam Ajax geen stelling, net zoals Olympique Nice, en gooide de club de deur direct met een flinke klap dicht? De vraag stellen is meer dan terecht. Peter Bosz is nog niet eens een jaar in dienst van Ajax, maar bracht wel een sportieve revolutie op gang. Ajax ging veel aantrekkelijker spelen dan onder zijn voorganger Frank de Boer, met totaal ander spelersmateriaal ook, doorgeselecteerd door de trainer zelf, uitmondend in een opmerkelijke triomftocht in Europa. Een prestatie, waar Amsterdam en Nederland weer trots op kon zijn, na jarenlange sportieve armoede over de landsgrenzen. Een kampioenschap bleef uit, ondanks het opvallende aantal van 81 punten, maar Feyenoord was even schier onverslaanbaar en eindigde, mede ingegeven door een tweede seizoenshelft zonder extra Europese duels, op één puntje meer. Het seizoen van zaaien was daarmee voorbij, op indrukwekkende wijze en vol genoegdoening van veel Ajacieden moest komend seizoen de tijd van oogsten aanbreken.
De hand van Bosz was op allerlei vlakken zichtbaar. Ajax nam afscheid van wispelturige talenten als Anwar El Ghazi en Riechedly Bazoer. Nemanja Gudelj, onder voorganger De Boer nog een bepalende schakel op het middenveld, werd gewogen en te licht bevonden. Hij verdween naar China, terwijl ook Mitchell Dijks vertrok. Kenny Tete en Jairo Riedewald werden van veelbelovende talenten in de basis van Ajax wisselspelers die vooral geduldig moesten wachten op hun kans. Het waren gedurfde ingrepen van Bosz, die voor hem noodzakelijk waren om zijn geliefde aanvallende en dominante manier van spelen erin te krijgen. Spelers bewandelden onder Bosz ook de omgekeerde weg. Nick Viergever werd van wisselspeler een stabiele dragende kracht in de verdediging. Daley Sinkgraven werd van een middenvelder vol vraagtekens omgeturnd tot een linksback met voetballend vermogen. En Lasse Schöne, die al jaren bij Ajax rondliep en vooral de ideale twaalfde man was, werd omgedoopt tot sleutelspeler op de belangrijke positie van controlerende middenvelder. Ajax ging weer swingen, waarbij ook de levensader van de opleiding zichtbaar werd. Tussen succesvolle aankopen als Davinson Sánchez en Hakim Ziyech lieten talenten als Matthijs de Ligt, Kasper Dolberg, Justin Kluivert, Donny van de Beek en Frenkie de Jong zich met regelmaat op een positieve wijze gelden. Eind mei, in Stockholm, resulteerde dat voor Ajax in een Europa League-finale. Het leverde geen prijs op, José Mourinho zette Manchester United uitstekend neer en bleek een maatje te groot, maar de toekomst lachte Ajax toe. De voorronde van de Champions League, een nieuwe titelrace, komend seizoen moest het onder Bosz allemaal tot bloei komen. En de trainer zelf? Die was in de Zweedse hoofdstad uitgesproken. ‘Ik weet niet hoe de selectie er in de voorbereiding exact uitziet, maar ik zal wel de trainer zijn’, sprak hij na de finale. ‘Bij mijn vorige clubs had ik clausules in mijn contract, bij Ajax niet. Dat zegt wel iets, ik heb het bij Ajax uitstekend naar mijn zin.’
VERSTANDSHUWELIJK
Totdat het gerucht van Dortmund en Bosz geen gerucht, maar werkelijkheid bleek. Was dit een Ronald Koeman-move, met de befaamde sprong op de voorbij razende trein? Die gedachte nam aanvankelijk de overhand. Bosz was immers ook bij Vitesse en Maccabi Tel Aviv voortijdig vertrokken, toen een nieuwe uitdaging voorbijkwam. En met Dortmund lonkte wel een hele bijzondere uitdaging. Een club die nog recent in de finale van de Champions League stond, een grootmacht in een uitdagende competitie als de Bundesliga, waar bovendien ook de financiële voorwaarden imponerend zijn. Het klonk Bosz allemaal mooi in zijn oren, maar zijn eerste gedachte was die van een morele verplichting naar Ajax. Zijn werk was nog niet af, hij zat er nog midden in. Toch sloegen ook de twijfels toe. Waarom blijven bij een club waar het allemaal achter de schermen toch niet zo lekker liep? Het waren voor hem lange tijd bijzaken, als voetbalman kon hij zich helemaal overgeven aan de wisselwerking met zijn spelers, met daarbij kompaan Krüzen aan zijn zijde. Dat Ajax een complexe club was, met vele lijntjes en persoonlijke belangen, daar was hij al zo vaak voor gewaarschuwd. Het hoorde erbij, dus hij maakte zich er niet te druk om. Maar nu de club ook niet direct aan Dortmund een duidelijk nee verkondigde, was voor Bosz een teken aan de wand.
Bosz kon perfect functioneren, ondanks de interne strubbelingen, dat bleek dit seizoen wel. Want dat er al langere tijd sprake was van een verstandshuwelijk met bepaalde mensen binnen Ajax was voor velen duidelijk. Vooral de relatie tussen Bosz en Dennis Bergkamp was flink bekoeld. De komst van Bosz kwam uit de koker van Marc Overmars en Edwin van der Sar. De rol van Bergkamp veranderde na de komst van Bosz. Zat hij bij De Boer nog als assistent op de bank, onder Bosz zag hij de thuisduels vanaf de perstribune. Met Krüzen en Hennie Spijkerman zaten immers al twee assistenten op de bank, terwijl ook keeperstrainer Carlo l’Ami altijd duidelijk aanwezig was langs de lijn. Bergkamp maakte er publiekelijk geen probleem van en nam op de tribune plaats, maar hield zijn eigen gedachten erop na. Het was niet de eerste keer dat zijn eigenzinnige karakter hem tegenover andere mensen binnen Ajax zette. In het verleden botste de voormalige topspits nadrukkelijk met Wim Jonk, met een hevige kampenstrijd tot gevolg, terwijl hij vorig jaar ook met assistent Orlando Trustfull een stroeve relatie onderhield. Hennie Spijkerman en Carlo l’Ami zochten in al die confrontaties nadrukkelijk de kant van Bergkamp op, waardoor de verschillende eilandjes binnen Ajax achter de schermen weer zichtbaar werden. Door het succes van Bosz en Krüzen wist Spijkerman voldoende. Hij zou na dit seizoen niet langer terugkeren in de staf van Ajax, totdat Dortmund bij Bosz aanklopte en de assistent toch weer voor zichzelf toekomst ziet bij de hoofdmacht.
Voor Bosz was het geen reden om de confrontatie aan te gaan. Integendeel. Een keer per maand schoof hij met Krüzen en Spijkerman aan bij het technisch overleg van het technisch hart. Verder focuste hij zich met Krüzen aan zijn zijde vol genoegdoening op het voetbal en zijn ploeg, en onderhield een uitstekende relatie met directeur spelersbeleid Marc Overmars. De trainer liet Bergkamp gewoon onderdeel uit blijven maken van de technische staf, gaf hem dagelijks de ruimte om op het veld spelers individueel te begeleiden. Met zijn directe omgeving, de spelers, Overmars en Krüzen liep het zeer voortvarend, dus liet Bosz zich niet leiden door randzaken. Dat Bergkamp ook bij uitduels in de Eredivisie verstek liet gaan accepteerde Bosz. Hij volgde zijn eigen koers en had geen trek in machtsspelletjes. Bovendien hebben Bosz en Krüzen er in het begin alles aangedaan om met Bergkamp, Spijkerman en l’Ami een goede relatie te krijgen. Tevergeefs. Op een gegeven moment hebben ze het los gelaten, het was verspeelde energie, terwijl ze merkten dat het geen invloed had op het sportieve proces. Ajax ging met de week beter draaien.
Dat de clubleiding van Ajax niet direct Dortmund de deur wees, is niet vreemd als de bijzondere hiërarchie binnen de Amsterdamse club nader wordt bekeken. Het technisch hart, en niet een technisch directeur of algemeen directeur, beslist over voetbalinhoudelijke zaken binnen de club. Zoals in het rapport Ling al werd verkondigd, zit de besluitvorming binnen Ajax daardoor vol met gedoogconstructies en aparte lijntjes. Zo is de rol van Bergkamp er eentje van cultuurbewaker. Een titel waar geen enkele verantwoordelijkheid aan hangt. Samen met Overmars en hoofd jeugdopleiding Saïd Ouaali neemt Bergkamp zitting in het technisch hart, met algemeen directeur Van der Sar als voorzitter van het orgaan. Door samen te sparren moet de visie van Ajax worden bewaakt, alleen in de praktijk neigt het naar aparte besluitvorming. Een derde assistent zonder verantwoordelijkheid beslist over allerlei voetbaltechnische zaken, inclusief het functioneren en de toekomst van de hoofdtrainer. Het blijft een bizarre constructie binnen een voetbalclub. Als Dortmund de flirt met Bosz opent en Bergkamp mee mag beslissen, dan laat zich gemakkelijk raden welke houding Ajax uiteindelijk zal aannemen. Het veelbesproken technisch hart van de Amsterdamse club leek heel even weer te kloppen, maar vertoont opnieuw kuren.
De bekoelde relatie met Bergkamp was voor Bosz geen doorslaggevend argument om bij Ajax te vertrekken, maar het gebrek aan een soepele relatie heeft op de achtergrond zeker wel een bepalende rol gespeeld. Ajax zette in op een transfersom van vijf miljoen euro en dit was voor Dortmund geen onoverkomelijk obstakel. Vanmiddag wordt hij gepresenteerd. 'Wij zijn niet de clubleiding, dus hebben we in dit geval geen invloed’, aldus aanvoerder Davy Klaassen. ‘Ze weten dat wij als spelers heel blij met deze trainer waren. Voor hem is het een mooie kans, maar voor de club een flinke aderlating. In het afgelopen seizoen is er veel goeds opgebouwd, het is jammer dat we dat met deze trainer niet door kunnen trekken.’ Klaassen zelf staat mogelijk ook voor een vertrek. ‘Maar dat hangt niet af van het wel of niet aanblijven van een trainer.’ Meerdere spelers laten weten het vertrek van Bosz zeer te betreuren. Het is opnieuw een duidelijk signaal dat zijn aanpak en voetbalvisie aansloeg.
Gevolg is dat Bosz een volgende stap in zijn trainerscarrière maakt en Ajax terug bij af is. Na een jaar vol vermaak maar zonder prijs moet het technisch hart opnieuw een zeer belangrijk besluit nemen. Wie wordt de opvolger van Bosz? Het ideale scenario zou een trainer zijn die verder gaat op de lijn-Bosz, maar is die voor handen? De naam van Erik ten Hag wordt genoemd. De trainer van FC Utrecht is een veelbelovende oefenmeester, die net als Bosz een uitgesproken visie erop nahoudt, maar heeft geen ervaring als hoofdtrainer bij een topclub. Datzelfde geldt voor Marcel Keizer, waar binnen Ajax veel waardering voor is. De huidige trainer van Jong Ajax heeft in zijn eerste seizoen in Amsterdam uitstekend gepresteerd met de beloften, waar resultaat aan vermaak werd gekoppeld, en onderhoudt al sinds zijn jeugd een uitstekende relatie met Bergkamp. Ook de naam van Clarence Seedorf wordt genoemd, in combinatie met een veldtrainer naast zich. De succesvolle middenvelder staat, na een mislukt avontuur bij AC Milan, open voor een nieuwe uitdaging als hoofdtrainer. Jaap Stam, tot vorig seizoen samen met Andries Ulderink verantwoordelijk voor Jong Ajax, zit nog midden in een avontuur bij het Engelse Reading. Hij kende een sterk seizoen in het Championship en miste op een haar na promotie. Ook buitenlandse trainers als de Duitser Roger Schmidt passeren de revue. Het is een prangend vraagstuk waar de clubleiding van Ajax deze week verder op in zal gaan. En zo ligt de bal in Amsterdam even stil, zijn alle spelers uitgevlogen, maar is er van een rustige zomerstop allang geen sprake meer. De gedachten van Overmars zijn uitgekomen. De rust is voorbij in Amsterdam.