De Zwarte Piet-discussie #59

quote:

Hoewel ik het met je eens ben dat 'Blackface' inderdaad niet op een lijn staat met het fenomeen Zwarte Piet ben ik het niet eens dat de aanmerkingen op Zwarte Piet onterecht zouden zijn puur en alleen omdat Nederland niet dezelfde zeer gespannen rassengeschiedenis kent zoals de VS.

De overeenkomst tussen 'Blackface' en Zwarte Piet is de set van uiterlijke kenmerken die afkomstig zijn van dezelfde Westerse karikatuur. Dat is echter niet genoeg om beide tradities op een lijn te zetten. 'Blackface' is een traditie die ontstaan is om zwarte burgers te weren uit het theatermetier en tegelijkertijd raciale stereotypen te propageren. De oorsprong van Piet als 'zwarte helper' ligt zoals Lunatiek steeds aangeeft in (waarschijnlijk) Germaanse symboliek, vergelijkbaar met Kerst.

Echter zijn beiden deze hun (voor-)christelijke kenmerken grotendeels verloren. Zwarte Piet is geen zwarte duivel zoals Krampus. In de 19e eeuw is de koloniale karikatuur van de Afrikaan in gebruik geraakt. Dit beeld legitimeerde alle acties van Westerse mogendheden in Afrika. De karikatuur met de donkere (vaak zwarte) huid in combinatie met de rode lippen en het kroeshaar is tot in de tweede helft van de 20ste eeuw beeldbepalend geweest en dus ook onze houding t.o.v. donkere mensen bepaald.

Het is bijna geschiedvervalsing om te claimen dat de huidige vorm van Zwarte Piet geen overblijfsel is uit datzelfde discours. In de afgelopen decennia is eerst Zwarte Piet slimmer voorgesteld en bij de influx van Surinamers begon Zwarte Piet een Surinaams accent aan te nemen. Een stap die niet te verklaren valt als Zwarte Piet geen donker persoon zou moeten voorstellen.

De reactie tegen dit protest was zo hevig omdat men de laatste jaren men die link in de perceptie van de blanke bevolking was verdwenen. Maar dat het in de perceptie van de meerderheid niet meer bestond, betekent niet dat de historische beladenheid van de karikatuur niet meer zou bestaan en daarom maar getolereerd moet worden. Die beladenheid bestaat nog steeds voor een minderheid en lijkt ook niet helemaal te zijn verdwenen gezien de reacties op het anti-pieten protest.

In een goed werkende democratie wordt de minderheid beschermt voor de meerderheid. Men moet dus niet buigen voor de wil van de minderheid maar men hoort er voor open te staan en bereid te zijn om compromissen te sluiten. In het geval van Zwarte Piet zou dit maar een kleine compromis zijn.

Zoals Etto aangaf is identity politics overgekomen vanuit de Verenigde Staten via de sociale media. Dit doet niets af aan de legitimiteit van kritiek op een reliek uit een Westers koloniaal verleden. Zwarte Piet heeft namelijk duidelijk gemaakt dat er op vele andere gebieden namelijk ook latente spanningen bestaan binnen de multiculturele samenleving op het gebied van identiteit en inclusiviteit.