Neoliberalisme, wat houdt het in? #8

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 15:01 schreef Klopkoek het volgende:
Libertariers zijn iig redelijk consistent in hun definitiegebruik, itt GSbrder.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 16:00 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Landen zoals Singapore, UAE en Qatar maken ook gebruik van sovereign wealth funds.
We kunnen het ook moeilijk onder socialistische instrumenten scharen, zulke instrumenten.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 16:40 schreef Bram_van_Loon het volgende:
Dat hebben we al geprobeerd, het beviel de mensen niet goed. Daarom zijn we ermee gestopt.

quote:

Het positieve aan libertariërs is dat ook zij een schithekel hebben aan neoliberalisme

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 16:39 schreef Bram_van_Loon het volgende:

[..]

Jij weet blijkbaar weinig van Noorwegen af, of jij kleurt het met opzet eenzijdig.
Noorwegen heeft vast een filosoof in dienst die bepaalt hoe het geld van dat fonds besteed mag worden. Twee belangrijke consequenties: het grootste deel van het geld wordt bewaard voor de toekomst (iets wat jou moet aanspreken) en het geld wordt ingezet voor de volledige bevolking, het verdwijnt niet in de zakken van een paar fat cats.
Bovendien is kapitalisme geen neoliberalisme. Nogmaals, bij kapitalisme heb je strenge spelregels en een onafhankelijk scheidsrechter, bij een neoliberale samenleving heb je geen strenge spelregels voor de grote spelers (wel voor de kleine spelers) en wisselen de scheidsrechter en de grote spelers regelmatig van positie. De bekende draaideur en het cronykapitalisme wat natuurlijk geen kapitalisme is.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 16:51 schreef Wegenbouwer het volgende:

[..]

Alles dat in grote mate wordt beheerd door de overheid valt buiten het kapitalisme (niet privaat, meestal geen vrijwillige deelname, geen of beperkte concurrentie). Of je het socialisme wilt noemen of iets anders (staatskapitalisme, cronyisme, enz) is weer een andere zaak.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 17:27 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Dan neem je, bewust, een zeer smalle of nauwe definitie van het kapitalisme op.
De overheid doet, in SWFs, nog steeds investeringen met kapitaal, in de verwachting daar winst op te maken. Zeker, de middelen zijn onteigend van de private partijen en deze private partijen waren niet vrijwillig in het afstaan van hun middelen, maar de manier waarop SWFs handelen, managen en rekenen is 100% kapitalistisch te noemen. Dit doen zij niet door het kapitaal in handen van de arbeiders te geven. Zo is ABN Amro, ondanks haar aandeelhoudersconstructie, een kapitalistische bank te noemen.

quote:

Capitalism is an economic system based on private ownership of the means of production and their operation for profit.

quote:

Private property is a legal designation for the ownership of property by non-governmental legal entities

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 17:43 schreef Wegenbouwer het volgende:

[..]

Dit is een vrij standaard definitie van kapitalisme, zo die bv ook op wikipedia staat:

[..]

[..]

quote:

Het kapitalisme is een economisch systeem dat is gebaseerd op investeringen van geld in de verwachting winst te maken. De productiemiddelen zijn meestal in privaat eigendom van particuliere ondernemers die daarbij veelal gebruikmaken van loonarbeid om meerwaarde te creëren.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 17:44 schreef GSbrder het volgende:

[..]

Ik heb ook gewoon een Nederlandse definitie voor je, eveneens van Wikipedia:

[..]

Let op het woordje 'meestal'. Let op de eerste zin en in welke mate een SWF daaraan voldoet.

quote:

Op dinsdag 1 november 2016 17:52 schreef Wegenbouwer het volgende:

[..]

Dat is ook de reden dat ik altijd de engelse versie gebruik, die is kwalitatief beter, zo ook in dit geval

Het woordje 'meestal' is waarschijnlijk toegevoegd om te voorkomen dat een economie waarin het kapitaal niet 100% privaat is, niet langer kapitalistisch te noemen is. Op zich wel logisch.

Maar het is nog steeds onzin om staatsfondsen het label kapitalistisch te geven, al kunnen ze natuurlijk bestaan binnen een over het algemeen kapitalistisch systeem.

quote:

Jan Terlouw: “De jeugd moet morgen in staking gaan”

Hans Wetzels | 1 november 2016 | Reageer

Jeugdboekenschrijver Jan Terlouw was ooit hét gezicht van D66. Inmiddels vindt de ex-politicus dat de samenleving kapotgaat aan de neoliberale politiek. Zijn nieuwste boek, Het Hebzuchtgas, is een stevige aanklacht. Een gesprek over TTIP, politieke verantwoordelijkheid en wat de jeugd van tegenwoordig te wachten staat.

De zomer van 2016 is nog oer-Hollands nat als ik Jan Terlouw bij hem thuis ontmoet. De vuistdikke hagelstenen en verlammende hittegolven van enkele weken later zijn nog nergens te bekennen. De politiek heeft de afgelopen jaren nadrukkelijk gefaald, constateert Terlouw in het ruime buitenhuis op het Gelderse platteland waar hij samen met zijn vrouw Alexandra woont. Ondanks zijn bijna 85 jaar acht Terlouw zichzelf niet ontslagen van de taak om te observeren, registreren en waar nodig onheilstijdingen aan te brengen. De schrijver en ex-politicus is militanter dan ooit.

Het Hebzuchtgas

Eind jaren zeventig was Jan Terlouw hét gezicht van D66. Politicus is hij niet meer, maar jeugdboeken schrijft hij nog steeds. Zijn nieuwste boek bevat, net als veel van zijn eerdere werk, een flinke dosis maatschappijkritiek. Het Hebzuchtgas, dat in november ter ere van zijn verjaardag wordt uitgebracht, is een aanklacht tegen de neoliberale politiek die na het uiteenvallen van de Sovjetunie in gang is gezet.

Het verhaal Het Hebzuchtgas speelt zich af in het fictieve land Tradicië. De 18-jarige hoofdpersoon Julia begrijpt niet dat van alle volwassenen niemand zich druk maakt over de zich opstapelende klimaatproblemen. Ze gaat op onderzoek uit en komt tot de ontdekking dat iedereen in Tradicië verslaafd is aan hebzuchtgas. Een directe verwijzing naar de verslaving aan fossiele brandstoffen waar de echte wereld chronisch aan lijdt.

Regendruppels tikken zacht tegen de ramen van het voormalige koetshuis terwijl Alexandra koffie inschenkt. Vreest Terlouw dat toekomstige generaties een wel erg Hobbesiaanse toekomst tegemoet gaan als de economie niet losgeweekt wordt van het fossiele infuus? “Ja. We kunnen het heus nog wel een jaar of tien uithouden met fossiele brandstoffen en het huidige tempo van klimaatverandering. Maar het IPCC verwacht miljoenen klimaatvluchtelingen tegen het einde van deze eeuw. Daarnaast is de politiek wereldwijd steeds minder de baas en kan zij dus ook minder goed bepalen welke richting we uitgaan.”

Politieke verantwoordelijkheid

Jan Cornelis Terlouw is een kind van de wederopbouw. Hij werd in 1931 geboren op het Overijsselse platteland, in Kamperveen. Van huis uit is hij natuurkundige; jarenlang werkte hij als kernfysicus. In 1970 besloot hij de politiek in te gaan. Terlouw werd gemeenteraadslid in Utrecht, Tweede Kamerlid en klom als fractievoorzitter van D66 op tot minister van Economische Zaken. “Helaas hebben we de afgelopen decennia een systeem laten ontspruiten waarin de markt alle vrijheid kreeg”, blikt hij terug. “Van huis uit ben ik liberaal, ik vind absoluut niet dat de overheid alles moet doen. Maar ik ben wel van mening dat in een democratie politici verantwoordelijkheid dienen te nemen en na moeten denken over een rechtvaardige samenleving. Ik heb sterk de indruk dat de politiek dat niet meer begrijpt.”

Het klimaatprobleem, de financiële crisis, de eurocrisis; het zijn in de essentie allemaal politieke problemen en dus ook politieke verantwoordelijkheden, meent Terlouw. “Als je naar de maan kunt reizen, moet je toch ook iets kunnen bedenken om banken beter te reguleren. Maar nee hoor. Ministers, ondernemers en zelfs vakbondsleiders kwamen na de crisis van 2008 niet verder dan het koste wat kost herstellen van de groei. Konden ze werkelijk niks anders bedenken?”

De wet van de jungle

De victorie van het nu door hem verguisde neoliberalisme is een sluipend proces geweest, legt Terlouw uit. Een beginpunt is dan ook lastig aan te wijzen. De structurele aanpassingspolitiek van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in de jaren tachtig, de Europese interne markt, privatiseringsgolven en ruimere kredietmogelijkheden waren allemaal momenten waarop het neoliberale vrije marktdenken steeds verder werd geïnstitutionaliseerd. Momenten waarop met de kennis van nu aan de bel getrokken had moeten worden. Terlouw: “De vrije markt, weet je wat dat is? Dat is de wet van de jungle! De sterksten worden extreem rijk en de zwakkeren leggen het loodje. Dat is ook precies wat er gebeurd is.” Vanuit haar neoliberale geloofsdogma heeft de politiek veel teveel van haar verantwoordelijkheden naar de markt toe geschoven, vindt Terlouw achteraf.

Maar was hijzelf geen onderdeel van die politiek die dit heeft laten ontstaan? Eind jaren zeventig trad het idee van de markt als het meest efficiënte, maatschappelijke ordeningsprincipe op de voorgrond met de verkiezingen van Margaret Thatcher in het Verenigd Koninkrijk en Ronald Reagan in de VS. Precies de periode dat Jan Terlouw als politicus in Nederland aan de knoppen draaide. “Die vrije markt leek destijds een erg voordelig idee”, geeft hij enigszins schuldbewust toe. “De energievoorziening aan de markt overlaten, de PTT privatiseren, dat is allemaal geleidelijk aan gebeurd. Ook in de jaren daarna, onder de Paarse kabinetten waar mijn partij aan meedeed. Toen ik in de Eerste Kamer zat, heb ik bijvoorbeeld voor liberalisering van het energiebeleid gestemd. Dat zou ik nu nooit meer doen.”

Partijlid

Desondanks blijft Terlouw tot op de dag van vandaag lid van D66 – een ondernemerspartij die niet vies is van marktdenken en ook nu weer fervent voorstander is van vrijhandelsverdragen als TTIP. De ex-politicus is even stil. “Die vrijhandelsverdragen deugen natuurlijk van geen kant. Als je zo’n verdrag moet realiseren door het buiten de democratische besluitvorming te houden, dan zit je op de verkeerde weg.” Goed en fout zijn binnen de politiek echter niet altijd even duidelijk af te bakenen volgens Terlouw: “Ik vind dat D66 de afgelopen jaren in het landsbelang heeft gehandeld. Door te zorgen dat het kabinet niet viel, werd instabiliteit voorkomen. Maar ook D66’ers zullen kritisch naar TTIP moeten leren kijken.”

Terlouw zwijgt even, denkt na. “Ik vind nog steeds dat de overheid zich niet overal mee moet bemoeien. En ik vind nog steeds dat D66 fantastische dingen heeft gedaan op ethisch gebied. Abortussen, euthanasie: dat zijn vrijheden die bij de mensen zelf moeten liggen. Maar we zijn vergeten dat je als politicus bij élk onderwerp je verantwoordelijkheid dient te nemen. Ook als het gaat om economie. Als je ophoudt de vraag te stellen wat rechtvaardig is, dan verlies je je ziel. ”

D66 zal weer bijdraaien en de heilloze weg van het compromisloze neoliberalisme achter zich laten, denkt partij-icoon Terlouw. Daarom kiest hij ervoor om, zolang het kan, een vinger in de politieke pap te houden. “D66 is mijn partij en ik prakkiseer er niet over om eruit te stappen. Het is een groot misverstand te denken dat liberalisme alleen maar gaat over de vrije markt. Een echte liberaal erkent de verantwoordelijkheden van de overheid. Ik heb gelukkig nog enige invloed binnen mijn partij en denk dat ook D66 weer terug wil naar het sociaalliberalisme dat mijn generatie voorstond.”

In staking

Terlouw schenkt nog een kopje koffie in en tuurt een moment uit het raam. Zijn huis in het plattelandsdorpje Twello is omgeven door een ruimtelijke tuin. Hij heeft altijd dicht bij de natuur gewoond, benadrukt Terlouw; liefde voor de natuur is hem met de paplepel ingegoten. “In 1972 was ik een van de weinige politici die de waarschuwingen van de Club van Rome serieus nam. Mensen dachten toen nog dat de grondstoffenvoorraad oneindig was en het met de opwarming van de aarde wel zou meevallen.”

Ondertussen dreigt de huidige generatie jongvolwassenen in de toekomst geconfronteerd te worden met een realiteit van onbeheersbare klimaatproblematiek en groeiende ongelijkheid. Toch overheerst bij de babyboomers, ceo’s, politici en lobbyisten nog steeds de illusie dat de economie voor eeuwig door kan groeien en dat iedereen van die welvaart meeprofiteert. “Een kleine groep mensen is steenrijk geworden van die gedachte. Ondertussen viert de onvrede over het politieke en economische systeem hoogtij; iets als de Brexit bijvoorbeeld komt daar uit voort. Maar het Brusselse establishment wil maar niet inzien waar die boosheid vandaan komt. Wat een gezanik! Als ze in Brussel niet snel de ogen openen, gaan ze onvermijdelijk op hun bek.”

“Jonge mensen moeten morgenochtend allemaal in staking moeten gaan”, stelt Terlouw als radicale oplossing. “Jullie moeten ophouden het spelletje mee te spelen totdat er alleen nog maar duurzame energie gebruikt wordt, het financiële systeem getemd is en de politiek weer luistert. Want op dit moment verwoest het politieke establishment jullie toekomst.”

Drakendoder

De boodschap van Terlouw is met de jaren militanter geworden. Daarom blijft hij stug doorschrijven en publiceren. Zijn zeggingskracht als romancier is stukken groter dan die van de politicus, meent hij. Al in het boek Koning van Katoren (1971) werd de hoofdpersoon Stach geconfronteerd met politieke intriges, corruptie en de hebzucht die overal in de wereld op de loer ligt. “In dat boek heb ik een aantal reële problemen proberen aan te stippen. De draak die Stach moet bestrijden staat bijvoorbeeld voor milieuvervuiling; de zes zure ministers symboliseren machtspolitiek. Ik ben zelf opgegroeid met de kinderboeken van de conservatieve schrijver W.G. van de Hulst. De boodschap daarin was dat ondeugend zijn niet loont en dat volwassenen het altijd beter weten. Ik heb geprobeerd dat in mijn boeken om te draaien. Want de problemen van later worden veroorzaakt door de volwassenen van nu. Niet omgekeerd.”

De schrijver en voormalige minister kijkt op zijn horloge. Hij is nog bereid mijn meegebrachte kinderboek te signeren en me naar het station van Twello te rijden, maar daarna moet hij weer aan de slag. “Ik zie steeds meer jongeren de welvaart afwijzen omdat ze weten welke prijs ervoor betaald moet worden”, besluit hij hoopvol. “Ik zie mensen vegetariër worden en jongvolwassenen die niet kiezen voor een goedbetaalde carrière in de financiële sector. Ze realiseren zich dat eeuwige groei in een eindig systeem nou eenmaal niet mogelijk is. Voordat de stormen echt gaan toenemen en de hagelstenen nog dikker worden moet de jeugd zeggen; klaar, we spelen uw spelletje niet meer mee. Jullie zullen problemen tegenkomen en tegengewerkt worden, net als Stach. Mijn advies: zorg dat jullie daartegen gewapend zijn.”

https://downtoearthmagazi(...)gen-in-staking-gaan/

quote:

Op donderdag 3 november 2016 15:49 schreef deelnemer het volgende:

[..]

In Nederland was het boekje 'Speel nooit een uitwedstrijd' van Pieter Winsemius (1988) het startpunt van het koketteren met sport door bedrijfsleven politiek.

[ afbeelding ]

Tegenwoordig is alles op de TV is een competitief jasje gestoken (zang, het politiek debat in de verkiezingen, etc ...)

quote:

Op donderdag 3 november 2016 16:34 schreef deelnemer het volgende:

[..]

Mensen zijn groepsdieren die doen aan hiërarchie vorming. Er is geen reden om olie op het vuur te gooien, gezien de vele uitwassen.

quote:

Op donderdag 3 november 2016 16:34 schreef deelnemer het volgende:

[..]

Mensen zijn groepsdieren die doen aan hiërarchie vorming. Er is geen reden om olie op het vuur te gooien, gezien de vele uitwassen.

quote:

Op donderdag 3 november 2016 22:09 schreef deelnemer het volgende:

[..]

Een beetje functionerende groep laat zich niet leiden door een competitief / agressief type, maar volgen liever een wijze leider die staat voor het algemeen belang. Zo wordt het al te competitieve in banen geleid.

quote:

Op donderdag 3 november 2016 22:19 schreef deelnemer het volgende:

[..]

De kans om oud te worden neemt toe als je verstandig leeft. Het leven is ook leuker als mensen niet bezig zijn met de rangorde.

quote:

Economie

Begrotingsraad

Op 19 oktober is de Europese Unie weer een beetje minder democratisch geworden. Dat zit zo.

Ewald Engelen 02-11-2016

Op die dag maakte de Commissie bekend een nieuwe adviesraad te hebben ingesteld, een Europese begrotingsraad. Volgens het persbericht gaat het om een ideetje uit die Europese dystopie die het vijf-presidentenrapport heet en die als titel draagt: De voltooiing van Europa’s Economische en Monetaire Unie. In dat epistel, waar Juncker, Schulz, Draghi, Tusk en onze eigen Dijsselbloem voor hebben getekend, wordt de weg naar een Europese federale staat geplaveid. En daarin wordt dus ook de oprichting van een onafhankelijke Europese Budgettaire Raad aangekondigd.

Hier is de omschrijving: ‘Deze nieuwe entiteit zou de nationale begrotingsraden coördineren en complementeren die in de context van de EU-richtlijn inzake begrotingskaders zijn opgericht. Hij zou een publieke en onafhankelijke beoordeling geven op Europees niveau van de wijze waarop de begrotingen (...) presteren tegenover de economische doelstellingen en aanbevelingen vervat in het budgettaire governancekader van de EU.’

Probeer tot je te laten doordringen wat er staat: een Europese begrotingsraad gaat ‘nationale begrotingsraden coördineren’ en hun werk beoordelen aan de hand van ‘doelstellingen en aanbevelingen’ van de Europese Commissie. Parlement, Prinsjesdag, algemene beschouwingen, democratische strijd over wat we waar aan besteden, nationale begrotingssoevereiniteit: het wordt als het aan de vijf presidenten ligt (en als wij niet oppassen) een zaak van technocraten die vanuit Brussel wel even zullen bepalen of het allemaal kan en mag.

Nou kun je van dat vijf-presidentenrapport veel vinden – en ik vind er van alles van en heb dat op deze plek ook meermalen opgeschreven – maar niet dat het irrelevant is. Sluipenderwijs wordt momenteel het ene na het andere ideetje ingevoerd. Bankenunie? Check! Kapitaalmarktenunie? Check! En nu dus ook een Europese Budgettaire Raad. Dat betekent dat het van het grootste belang is om meer te weten over de samenstelling ervan. Als we dan toch een technocratie krijgen, dan wel graag bestuur door de juiste technocraten. Dit is wat het vijf-presidentenrapport erover zegt: ‘De samenstelling van de Raad zou pluralistisch moeten zijn en er zou een breed scala aan [sic!] expertise moeten worden ingezet.’

Pluralistisch, klinkt uitstekend. Dus een raad met niet alleen maar Dijsselbloem-adepten, maar ook keynesianen, marxisten, minskyanen en misschien zelfs een economisch socioloog of (doe eens gek) een financieel geograaf. Niets van dat al. De voorzitter is een Deen die voor de Deense centrale bank en de OECD heeft gewerkt en ooit lid was van de Delors-commissie die de introductie van de euro moest voorbereiden; geen eurokritische geluiden van die kant dus.

De tweede op de lijst is onze eigen mainstream econoom Roel Beetsma, over wie een van zijn collega’s (nee, ik zeg niet wie) op Twitter meldde toen het nieuws bekend werd: ‘Ah, daar is Roel – “het maakt niet uit wat het economische probleem is want we moeten toch bezuinigen” – Beetsma weer.’ De derde is een Italiaanse econoom, verbonden aan hét neoklassieke bolwerk in Italië, de Bocconi Universiteit in Milaan, die sinds 2007 bijbeunt als adviseur van de Italiaanse werkgeverslobbyist Confindustria.

En het wordt nog erger. De overige twee kandidaten – een Française en een Pool – hebben namelijk hun godganse leven in de draaideur tussen financiële sector en overheid klem gezeten. De Pool heeft als hoofdeconoom bij ING gewerkt en doet nu hetzelfde aan de overkant, bij de Europese Ontwikkelingsbank. Terwijl de Française jarenlang op het Franse ministerie van Financiën heeft gewerkt, adviseur van Hollande is geweest en in 2015 is overgestapt naar de Franse verzekeringsmoloch Axa waar ze verantwoordelijk is voor toezicht en compliance.

Als waar je zit bepaalt wat je ziet, kun je op basis van deze namenlijst één ding concluderen: de belangen van de schatkist, het grootbedrijf en de grootbanken zijn goed vertegenwoordigd, die van burgers, het midden- en kleinbedrijf en het milieu zwaar ondervertegenwoordigd. Hoe de commissie dit een ‘pluralistische raad’ kan noemen die ‘een breed scala aan expertise’ vertegenwoordigt is mij een raadsel.

En het doet ertoe. Want de raad zou, in de woorden van het vijf-presidentenrapport, verantwoordelijk worden voor ‘een betere naleving van de gemeenschappelijke begrotingsregels, een deskundiger publiek debat en een sterkere coördinatie van het nationale begrotingsbeleid’. Deskundiger publiek debat – dat is eurospraak voor kop houden en luisteren.