Een drinker in huisOmgaan met het drankprobleem van een ander
(Informatiefolder van het NIGZ)
`Drink dan ook niet zoveel.'
`Wat was je toch weer ontzettend vervelend, gisteravond.'
`Hou nou toch eens op met dat stomme drinken.'
`De Groot meldt zich weer ziek, jaja.'
`Weet je dan niet hoe je thuisgekomen bent vannacht.'
`Luister dan ook eens een keer, je kunt er toch ook een páár drinken.'
(Overal waar in deze informatie 'jij' of 'drinker' staat, had ook 'zij' of 'drinkster' kunnen staan.)
Zulke opmerkingen hebben twee dingen gemeen. Iedereen met een zware drinker om zich heen herkent ze. En ze helpen geen zier. Waarom eigenlijk niet?
Omdat een zware drinker de greep op zijn drankgebruik kwijt is. Stoppen of minderen op basis van gezond verstand of wilskracht lukt niet meer. Meestal weet hij dat wel. En de verwijten kan hij dromen. Misschien maakt hij ze ook aan zichzelf. Maar ze helpen niet, omdat er andere maatregelen nodig zijn. De aanpak van een alcoholprobleem kan ook anders. U kunt daar een rol in spelen. Daar gaat deze informatie over.
Veelzeggende signalen
Problematisch drankgebruik ontwikkelt zich doorgaans sluipend. Het wordt ook vaak verdoezeld door ontkenning en verhulling. Intussen maakt u zich steeds meer zorgen. Af en toe lijkt het probleem eventjes weg. Maar dan komt het toch weer terug. Een beetje heviger dan daarvoor. Herkent u iets in de volgende signalen, dan is de drank `uw' drinker boven het hoofd aan het groeien.
Drinken om van stemming te veranderen. Drankgebruik om somberheid te overwinnen of angst en zenuwen de baas te worden. Omdat het zonder drank niet meer lukt.
Nooit genoeg hebben aan 1 of 2 drankjes. Raakt het lichaam aan alcohol gewend, dan is er steeds meer nodig om hetzelfde effect te voelen.
Snel en gulzig drinken. De drinker zoekt de roes en die moet er snel zijn. Hij heeft zijn glas als eerste leeg en vult het als eerste of enige bij.
Camouflage. Soms drinkt hij stiekem en camoufleert hij drankgebruik met kauwgom of pepermunt. Een snel drankje bij thuiskomst kan de kegel van de namiddagborrel verdoezelen.
Van incident naar gewoonte. Het begon met af en toe eens stevig drinken op een vrijdag of zaterdag. `Gaat wel over' dacht u. Maar nu staat alles bijna elke avond in het teken van de drank.
Schone beloften. `Ik stop ermee, ik doe het niet meer.' En hij meent het nog ook. Maar helaas, elke keer gaat het toch weer mis.
Onthoudingsverschijnselen. Als de drinker eventjes niet of minder drinkt, kan hij last krijgen van onthoudingsverschijnselen. Die kunnen variëren van gevoelens van onrust, transpireren, slecht slapen tot angstig en gespannen worden. In ergere gevallen kan hij gaan beven of toevallen krijgen. Zulke verschijnselen zijn redenen om weer te gaan drinken. Want dan verdwijnen ze weer eventjes.
Problemen. De drinker krijgt lichamelijke klachten, komt voortdurend te laat, verzuimt van het werk, verwaarloost anderen, veroorzaakt conflicten, moet steeds meer kritiek slikken, komt in aanraking met politie en justitie. Ook allemaal redenen om weer te gaan drinken, waardoor de problemen alleen maar verergeren.
Het probleem ligt bij de drinker
Het kan sluipend uit de hand gelopen drankgebruik zijn. Het kan een bewuste vlucht in de drank zijn om problemen te ontlopen. Het kan een gevolg van de opvoeding zijn.
Wie onzeker is, kan zich met alcohol een houding geven of een hele piet voelen. Vaak is het zo, dat stoppen met teveel drinken alleen maar lukt als er ook iets aan die problemen gedaan wordt. Aan de andere kant: er kan alleen maar iets aan die problemen gedaan worden als er ook iets aan het alcoholgebruik wordt gedaan. Een kip of ei-situatie? Niet echt. Want de situatie kan meestal doorbroken worden door eerst met drinken te minderen of te stoppen.
Praten met een drinker
Iemand op zijn drankgebruik aanspreken is lastig als hij zelf vindt (of volhoudt) dat er eigenlijk niets aan de hand is. En dat is doorgaans het geval. Op- en aan-
merkingen leveren meestal een ontwijkende reactie op:
`Het valt best mee.'
`Waar bemoei je je mee.'
`Mijn collega's drinken veel meer.'
Een bekende is ook:
`Ik kan er zo mee stoppen als ik dat wil.'
`Vroeger dronk ik veel meer.'
Dit soort gesprekken leiden meestal tot ruzie en leveren niets op. En zo ontstaat een patstelling: je raakt zelf steeds meer overtuigd van een drankprobleem, maar de drinker wil er absoluut niets van horen.
De valkuil
Teveel drinken veroorzaakt allerlei problemen. Die kunnen zo groot worden, dat ze de hoofdrol gaan spelen. Wat u in de verleiding kan brengen om te denken: `Logisch dat hij veel drinkt. Hij heeft het ook zo moeilijk.' De drinker is het daar altijd volledig mee eens. Hij kan of wil niet inzien, dat een belangrijk deel van de problemen juist ontstaat door het drinken. Dankbaar haalt hij oorzaak en gevolg door elkaar.
Vragen aan u zelf
Het probleem ligt bij de drinker. Hij is er zelf verantwoordelijk voor, zal er zelf iets aan moeten doen. Maar hij zal altijd proberen om dat te ontlopen. Hij zoekt excuses voor drankgebruik. Is dankbaar voor elk gebaar dat hij kan uitleggen als acceptatie, rechtvaardiging of ontkenning van het probleem. En is altijd op zoek naar argumenten die 'bewijzen' dat het allemaal best meevalt.
Als u op de volgende vragen vaker dan twee maal ja' moet antwoorden, maakt u het de drinker te gemakkelijk. Omdat u zich aan hem aanpast. En hem zo de gelegenheid geeft zijn eigen verantwoordelijkheid uit de weg te gaan.
Een aanpak voor verandering
Gaat u met dergelijk gedrag door, dan hoeft u niet op verandering ten goede te rekenen. U moet naar een situatie toe, waarin het de drinker duidelijk wordt dat hij zelf voor zijn drankgebruik verantwoordelijk is. En dat hij dus zelf zal moeten kiezen voor een oplossing. Verwijten helpen niet. En elk spoortje van toegeeflijkheid betekent meteen twee stappen terug. Wat is dan wel een goeie aanpak? Die hangt van de situatie af; maar hij bestaat altijd uit één of meer van de volgende elementen.
- Kies een goed moment
Begin er niet over als de drinker onder invloed is. Dat is zinloos. Het werkt meestal ook niet om te beginnen met `en nu gaan we eens over jouw drinken praten'. Daarvan gaan de haren alleen maar recht overeind staan en treedt meteen het hele verdedigingsmechanisme in werking.
- Veroordeel niet
U bent verontwaardigd, beledigd, teleurgesteld, kwaad. Dat mag. Sterker nog: u hebt er recht op. Waar het om draait is wat u met die gevoelens doet. Het openlijk veroordelen van drankgebruik wekt verzet op. Het stellen van confronterende vragen leidt tot spanningen. Achter de verdediging van de drinker gaan vaak angst voor verandering en schaamtegevoel schuil. Dat zijn sterke emoties. Steeds weer herhalen dat iemand teveel drinkt roept alleen maar ontkenning op. Wat echter niet te ontkennen valt is de hinder die u ervaart van het drinken. Zeg daarom duidelijk waar u last van hebt. Dit is een directe aanleiding om een gesprek te voeren. Geef aan dat u het drinkgedrag niet kunt veranderen en dat u bepaalde gevolgen ervan niet accepteert.
- Zoek steun
Het kan een hele steun zijn om te praten met anderen over het drankprobleem.
Zoek naar middelen om het isolement, waar je als partner in terecht komt, te doorbreken.
- Stel grenzen
Bent u op de een of andere manier belangrijk voor de drinker, maak dan duidelijk wat u wel en niet pikt. En laat het niet over uw kant gaan als die grenzen overschreden worden. Om eventuele twijfel weg te nemen: u mag als vriend, vriendin, familielid, partner of collega inderdaad dergelijke eisen stellen. Want u onderhoudt er een relatie mee. En een relatie is iets, waar beide partijen aan bijdragen.
- Dreig niet met loze argumenten
U hoeft een dreiging maar één keer niet waar te maken of de drinker neemt u al niet meer serieus. Dreigen gebeurt vaak in een opwelling van woede of verdriet. U kunt daar beter een andere uitlaatklep voor zoeken.
- Doe u zelf geen geweld aan
U hebt recht op respect en een eigen leven. Laat uw gevoel van eigenwaarde en uw lol in het leven niet bederven door een drinker. Ga iets nieuws of anders doen, waar de drinker buiten staat.
- Los geen problemen voor de drinker op
Vaak wordt de drinker geholpen door zijn omgeving. Problemen die door het drinken zijn ontstaan worden voor hem opgelost, zijn rommel wordt voor hem opgeruimd, taken worden van hem overgenomen. Het resultaat daarvan is, dat de drinker er geen druppel minder door gaat drinken. Hij ondervindt immers geen enkel nadeel van zijn gedrag. Hij wordt keurig ziek gemeld, de ziekmelding wordt zonder meer geaccepteerd. Afspraken worden voor hem afgezegd, een ander maakt de excuses voor hem.
- Kijk achter de drank
Achter drinkgewoonten gaan vaak angsten, ongenoegens, problemen en schuldgevoelens schuil. Het risico van steeds meer drinken is dan groot. Het lichaam went immers aan alcohol. Natuurlijk kan er ook een (tijdelijk) probleem spelen dat het alcoholgebruik in de hand werkt. Maar ook dan geldt: alcohol kan geen problemen oplossen. Er moet dus geprobeerd worden om andere oplossingen te vinden. De drinker moet daar een actieve rol in spelen. Want alleen dan kan hij weer zelfvertrouwen opbouwen.
Help de drinker weer positief over zichzelf te denken
De meeste problematische drinkers denken negatief over zichzelf. Gevoed door schaamte, schuldgevoelens en alle verwijten. Ze vinden zichzelf niks waard. Erkennen dat je een fors alcoholprobleem hebt, valt dan niet mee. Probeer daar begrip voor te hebben. Wees u ervan bewust dat de drinker ook een gevecht met zichzelf voert. En dat hij dat gevecht op zijn omgeving afreageert. Overstelp hem daarom niet met nog meer verwijten. Blijf respect houden, hoe moeilijk dat misschien ook is. Dat respect mag u echter niet verhinderen uw eigen grenzen te blijven stellen.
- Bied perspectief
Een probleemdrinker kan zich een leven zonder alcohol niet meer voor-stellen. Hij weet wat bij stoppen of minderen op de loer ligt: onzekerheid, angst, zenuwen, het leven als een groot zwart gat. Geen prettig vooruitzicht. Die onzekerheid moet weggenomen worden. Want door angst voor een toekomst zonder drank laten mensen zich niet behandelen. Het moet hen duidelijk worden dat problemen op te lossen zijn en in elk geval dragelijk gemaakt kunnen worden . Daarvoor is zonodig allerlei allerlei hulp beschikbaar. Hulp die uiteindelijk ook uitzicht biedt op een herstel van relaties met de omgeving, een verbeterde gezondheid, een leven zonder angst en vooral met meer rust.
- Neem de weerstand tegen hulpverlening weg
Veel mensen, ook niet-drinkers, hebben verkeerde ideeën over hulpverlening. Ze denken bijvoorbeeld dat je altijd in een kliniek opgenomen moet worden. Dat een behandelaar je niks kan leren. Dat een echte drinker niet te helpen is; Of dat de vuile was zo buiten komt te hangen. Zulke ideeën kunnen het kiezen voor een behandeling in de weg staan. Maar Nederland heeft niet voor niets een uitgebreide; vertrouwelijke en zeer professionele alcoholhulpverlening. Mensen waarvan je het nooit gedacht zou hebben, maken er gebruik van. En een eerste kennismaking kan al veel weerstand wegnemen. Begin bijvoorbeeld eens met de de Alcohol Infolijn 0900 - 500 20 21 te bellen. Daar hoeft u geen naam of adres te noemen, maar ze kunnen u wel op het Spoor van op uw situatie gerichte hulpverlening zetten. Of neem contact op met een van de hulp- en zelfhulpinstanties die aan het eind van deze informatie worden vermeld. Ook daar mag u gerust zeggen dat u Bert uit Breda bent, terwijl u eigenlijk Douwe heet en in Drachten woont.
Margot
Rob is 19 en woont nog bij zijn moeder Margot thuis. Hij werkt hard en mag daarna graag een biertje drinken. Want hij houdt van gezelligheid. Omdat het nogal eens uit de hand loopt, heeft hij met Margot afgesproken dat hij door de week niet meer buitenshuis drinkt. In het weekend zet hij de bloemetjes buiten. Op vrijdag na het werk met collega's. Op zaterdag met vrienden in het café. Op zondag na het sporten met zijn teamgenoten. Rob is onbewust tolerantie voor alcohol aan het opbouwen en vindt dat hij inmiddels heel wat kan hebben. ‘Van tien pils wordt hij niet anders', zeggen zijn vrienden. Maar de laatste tijd komt hij steeds vaker dronken thuis, dikwijls afgeleverd door diezelfde vrienden. Zijn sportprestaties zijn niet meer wat ze waren. Hij krijgt steeds meer opmerkingen over z'n drankgebruik. Z'n kleren stinken naar drank, z'n lijf en ochtendkegel ook. Margot heeft hem verteld dat hij maar een kamer moet zoeken als het zo doorgaat.
En toen, Margot?
Probeer met Rob in gesprek te blijven. Stel regels en geef je grenzen aan en maak duidelijk wat je belangrijk vindt. Zet zijn alcoholgebruik tegenover de dingen waar hij plezier in heeft, maar die hij op deze manier kwijtraakt. Zeg duidelijk wat je niet meer van hem pikt. En wanneer je dreigement in werking treedt. Doe op dat punt geen water bij de wijn. En Margot, heb je al eens met Rob's vrienden gepraat? Probeer het eens, toon interesse. Met Rob erbij en zonder hem voor schut te zetten.
Kort samengevat
Praat nooit over drankgebruik met iemand die onder invloed is.
Vermijd welles/nietes discussies.
Kaart problemen zo vroeg mogelijk aan.
Stel grenzen, houd u daar aan. Gebruik geen loze argumenten en dreigementen.
Praat over de overlast die het drinken van de ander u bezorgt
Los geen problemen voor de drinker op.
Benadruk de positieve kanten van de drinker.
Twijfel niet aan uzelf. Het alcoholprobleem moet vooral door de drinker zelf opgelost worden. U bent niet het probleem.
Durf ook met anderen over de problemen te praten. Informeer bij de Alcohol Infolijn (0900) 500 20 21 (¤ 0,10 per minuut) naar mogelijkheden voor hulp.
Gemakkelijk gezegd...
Daar staat u dan. Met wat uitleg, wat voorbeelden en een lijstje goede raad in de hand. Maar u ziet er als een berg tegen op om ermee aan de slag te gaan. Omdat u het gevoel hebt dat u 'uw' drinker gaat verraden. Misschien slaat de angst u al om het hart. Omdat u zeker weet dat de drinker kwaad zal worden. Of omdat u bang bent om duidelijke keuzes te maken. Wat staat u dan te wachten?
De keus is toch aan u
Wilt u uw eigen leven leefbaar houden, dan moet u beseffen dat 'uw' drinker zélf zijn probleem aan zal moeten pakken. Dat betekent voor u: stoppen met verwijten en de bal steeds opnieuw resoluut bij hem zelf terugleggen. Want hij is verantwoordelijk voor zichzelf, hij zal het moeten doen, hij moet zelf willen veranderen. Elke ontsnappingskans die u hem biedt, zal hij onmiddellijk gebruiken.
Dus moet de knop helemaal om. Dat is in het begin best eng, maar het is de enige manier. Bovendien hoeft u daarin niet alleen te staan. Want er is altijd een vorm van hulp beschikbaar die op de situatie van u en 'uw' drinker aansluit...
Meer informatie
Wilt u meer informatie over alcohol, kijk dan op de website
www.alcoholvoorlichting.nlU kunt ook altijd de Alcohol Infolijn bellen (0900) 500 20 21 (¤ 0,10 per minuut).
Uitgave
Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ), Woerden, in samenwerking met Jellinek Preventie, Amsterdam.
Redactie
Wim van Dalen, Marjolein Hol
Tekst
Roel Kerssemakers, Rob Posma (eindtekst)
Bron:
http://www.minderdrinken.nl/info-over-alcohol/een-drinker-in-huis