24-04-2018
Een op acht vogelsoorten met uitsterven bedreigd![763?appId=2dc96dd3f167e919913d808324cbfeb2&quality=0.8]()
© EPA
Wetenschap & Planeet Als de vogelstand een indicatie is voor de gezondheid van de planeet, mogen we ons zorgen maken. Een op de acht vogelsoorten wordt wereldwijd met uitsterven bedreigd, waarschuwt een internationaal standaardwerk.
Leeuweriken, zwaluwen of tortelduiven. Vogels van alledag, maar wanneer hoorde of zag u ze voor het laatst? “We moeten ons absoluut inspannen. Niet alleen voor de bijna uitgestorven vogels. Dat de algemene soorten achteruitgaan, is ook heel zorgelijk”, zegt Barend van Gemerden (51) , medewerker van Vogelbescherming Nederland en een van de auteurs van The State of the World’s Birds.
Om de vijf jaar verschijnt dit internationale standaardwerk met de laatste cijfers over vogelaantallen. Het beeld in de nieuwste editie, net gepubliceerd, is bedroevend. Bijna driekwart van de 1.468 bedreigde vogelsoorten heeft te lijden onder landbouw, ontbossing en ‘binnendringende soorten’. Denk daarvoor aan muizen, ratten en katten die door mensen op eilanden zijn geïntroduceerd en de vogelstand decimeren.
“Veel werk aan de winkel”
Wereldwijd gaat het niet best met de vogels. “Dit is wel de trend die doorzet. Met een aantal soorten gaat het iets beter, maar over de hele lijn neemt de druk op vogelpopulaties alleen maar toe”, aldus Van Gemerden, die in Abu Dhabi een congres bijwoont met 250 collega’s over de bescherming van de routes van trekvogels. “In Nederland lopen we echt voorop. Het gaat het steeds beter met de waterkwaliteit. We hebben een voorbeeldfunctie, maar kijken we wereldwijd, dan is er nog heel veel werk aan de winkel. We exporteren onze kennis. De Waddenzee werkt bijvoorbeeld samen met soortgelijke gebieden in Korea.”
Voor mijn kinderen is het al normaal geen veldleeuwerik te horen
Barend van Gemerden (BirdLife International)
Graag een positief verhaal, benadrukt Van Gemerden, maar ook hij ziet de teloorgang van zoveel vogelhabitat. “De weilanden waarin ik vroeger speelde, waren een groot feest met alle soorten weidevogels. Ik ken nu nog een klein gebiedje waar je ze nog vindt, dat is speciaal zo ingericht. Maar als je verder fietst, wordt het stil. Voor mijn kinderen is het daar al normaal geen veldleeuwerik te horen. Het is zorgelijk hoe ook de algemene soorten achteruit gaan."
Oorzaken
In het rapport van BirdLife International worden de belangrijkste oorzaken voor de teruggang van de vogelstand door menselijk ingrijpen op een rij gezet.
Hoofdschuldige is de landbouw, die wereldwijd vogelleefgebieden verandert in productiegrond en daar ook nog eens bestrijdingsmiddelen overheen spuit, waardoor het belangrijkste voer van veel vogels (insecten) wordt vergiftigd. Andere bedreigingen voor vogels: ontbossing, jagen, klimaatverandering, huizenbouw en visserij (zeevogels).
Alleen al rond de Middellandse Zee komen jaarlijks tussen 12 en 38 miljoen vogels om door stroperij.
![763?appId=2dc96dd3f167e919913d808324cbfeb2&quality=0.8]()
© REUTERS - Thailand vernietigt op grote schaal vogelhabitat voor rijstvelden.
Bos
Van Gemerden ziet wereldwijd veel initiatieven van zusterorganisaties van Vogelbescherming Nederland. Bij sommige soortgroepen slaat dat aan en staan bedreigde vogelsoorten er een stuk beter voor. Bij andere soort is dat te lastig. "Als je praat over ontbossing zijn er veel vogelsoorten die zich speciaal hebben aangepast aan leven in bossen. Als dat bos verdwijnt, is het met ze gedaan.”
“Met andere soorten gaat het beter. Er zijn wereldwijd grote investeringen om bepaalde soorten strandlopers te beschermen en je ziet resultaat. Een universeel probleem is dat steeds meer van het land in gebruik wordt genomen voor landbouw. De intensiteit van het landgebruik in Nederland en heel Europa is gigantisch. Als je hier door de weilanden loopt, zie je nauwelijks meer een bloem. Ook problematisch zijn gebieden als de Waddenzee. Die hebben we beschermd, maar wereldwijd heb je vergelijkbare gebieden en die staan er veel slechter voor. Ze worden ingedamd of heel intensief gebruikt voor visserij. Het veranderen van zo’n leefgebied is voor gespecialiseerde vogelsoorten een heel slechte ontwikkeling.”
In het jaarboek concludeert BirdLife International dat de wereldbevolking best gevoed kan worden zonder dat steeds wordt beknibbeld op de ruimte voor vogels en andere dieren. De drie belangrijkste uitdagingen zijn: minder verspilling van voedsel, minder gebruik van bestrijdingsmiddelen en de juiste oogst op de juiste plek.
(HLN)