De meest populaire, maar misschien ook wel de meest bekritiseerde voetbalcommentator van Nederland heeft sinds deze week zijn eigen boek: El Sierd. NU.nl ging langs bij Sierd de Vos (57).
Er zijn zaterdagmiddag 74 minuten gespeeld in Estadio Anoeta in San Sebastian als Atletico Madrid-verdediger Angel Correa een domme overtreding maakt. Carlos Vela van Real Sociedad gaat neer. Penalty.
1500 kilometer verderop zit Sierd de Vos in zijn commentaarhokje in de studio van
Ziggo Sport in Amsterdam. "Tja Correa, die moet je niet laten verdedigen", schampert hij in zijn microfoon. "Noord-Korea verdedigt slecht, Zuid-Korea wordt geholpen door Amerika en deze Correa kan er ook niets van."
De uitspraak is typisch Sierd de Vos. Zijn manier van commentaar geven heeft hem in de afgelopen jaren de status van cultheld bezorgd. In polls en internetfora wordt hij vergeleken met commentatoren van de open netten die wekelijks in het stadion zitten. De Vos moet het doen met een schermpje van 40 bij 50 centimeter, maar dat maakt hem niet minder populair. Er is zelfs een Facebookpagina met meer dan 100.000 likes waarop zijn mooiste uitspraken zijn uitgeschreven door zijn fans. En ook in zijn boek zijn achterin de meest opzienbarende verzameld. Na een harde overtreding op Tottenham-verdediger Younes Kaboul zei hij ooit: "Een aanslag op Kaboul, dat gebeurt wel vaker. Maar nu op Old Trafford."
De Vos houdt nou eenmaal van "bloemrijk taalgebruik", zoals hij het zelf noemt. De wedstrijd Sociedad tegen Atletico is inmiddels een halfuur afgelopen en hij heeft zijn commentaarhokje van amper twee bij twee meter, bekend onder de bijnaam 'de bezemkast', omgeruild voor het restaurant van de studio. Hij neemt een slok water en zegt: "Ik bedenk zo’n uitspraak niet van te voren, hoor. Een voetballer met de naam Correa daar kun je wel iets mee, maar dat gebeurt op het moment zelf. Dan valt alles samen."
Mede door de overtreding van Correa heeft Atletico met 2-0 verloren. Zijn Atletico, de club waar De Vos al 25 jaar aan verbonden is. Toen hij in 1991 voor een reportage voor zijn toenmalige werkgever de NOS in Madrid was maakte hij voor het eerst kennis met Atletico en Estadio Vicente Calderon.
"Wat ik daar zag had ik nog nooit meegemaakt. Die begeestering bij de mensen op de tribune, het stadion ging tekeer. En het waren geen hooligans. Nee, het waren opa, oma, zoon, dochter en kleinkinderen. Mensen die al dertig jaar bij elkaar in het vak zaten. Dat maakte zoveel indruk dat ik me in een kantoortje in het stadion gemeld heb en zei: Ik kom uit Nederland en wil lid worden."
De Vos zegt sindsdien "verknocht" te zijn aan Atletico, al kan hij er niet mee zitten dat de Madrilenen zojuist verloren hebben. "Sociedad was zeventig minuten lang simpelweg beter. En ik besef bijvoorbeeld ook dat een club als Barcelona mooier voetbal speelt dan Atletico. Ik ben objectief."
Toch raakte je onlangs in opspraak omdat je iets te blij zou zijn geweest voor Atletico…De Vos zucht. Het gaat over de Champions League-wedstrijd PSV-Atletico. Toen Andres Guardado namens PSV zijn strafschop gekeerd zag worden door doelman Jan Oblak, zong hij: "Obli, oblak, cada día te quiero más". Oftewel: Oblak, elke dag houden we meer van je. Op sociale media kreeg hij de hoon van de PSV-supporters over zich heen. De Eindhovense club was ook niet blij en besloot dat de spelers na afloop geen interviews mochten geven aan
Ziggo Sport. De zender bood op zijn beurt excuses aan.
"Ik kan het allemaal uitleggen en dat ga ik ook doen", zegt De Vos nu twee maanden later. "Ik heb objectief commentaar gegeven, dat is ook erkend door allerlei mensen. Ik heb eerder in die wedstrijd gezegd dat PSV een penalty verdiende, maar niet kreeg. En dat een goal van Luuk Jong onterecht werd afgekeurd. Vervolgens kreeg PSV wel een penalty, die dus gestopt werd door Oblak. In mijn poging enthousiast weer te geven wat er in het stadion gebeurde, in de hoek met Atletico-supporters, heb ik gezongen wat zij op dat moment zongen. Ik hoorde ze in mijn koptelefoon."
De beelden van de strafschop en het zingen van De Vos verschenen nog tijdens de wedstrijd op Twitter met de vraag wat de PSV-supporters ervan moesten denken. "Een schandalige tweet", noemt De Vos het. "Nota bene van iemand die zich collega noemt, maar dat natuurlijk niet is. De tweet werd ook nog een keer of 200 geretweet, terwijl mijn uitleg van een seconde of vijftig waarin ik vertelde waarom de fans het lied zongen ontbrak. Althans, daarvan zijn maar vijf seconden weergegeven. Het was een poging om mij in diskrediet te brengen. Maar goed, achteraf bezien was het verstandiger geweest dat lied helemaal niet te zingen."
De Vos is een beetje aan gewend aan dit soort commotie. Enerzijds bindt hij met zijn commentaar een grote schare fans, waardoor hij al eens officieus tot de beste commentator van Nederlands werd uitgeroepen. Aan de andere kant is niet iedereen even blij met hem. Dries Roelvink overwoog ooit juridische stappen tegen De Vos omdat hij de zanger en zijn zoon Dave in zijn commentaar voor losers had uitgemaakt. En over zaakwaarnemer Mino Raiola zei De Vos dat diens hoofd zo groot is dat het niet in zijn eigen pizzaoven past.
"Ik doe vier vijf wedstrijden per week. Weet je hoeveel tekst dat is? Dan weeg je niet elk woord meer even precies af. Zoiets als ik over Raiola zei, bereid ik ook niet voor. De aanleiding was dat Raiola in Het Parool Johan Cruijff een demente eikel had genoemd. Ik vond niet dat hij dat mag zeggen. Raiola heeft namelijk zijn baan te danken aan Cruijff. Cruijff heeft ervoor gezorgd dat spelers zich bewust werden van hun waarde. Hij was de eerste voetballer met een zaakwaarnemer. In een vlaag van oprechte emotie heb ik toen het een en ander over Raiola gezegd. Achteraf had het misschien iets minder gekund. Maar ja, dit gaat over één minuut van die honderdduizenden minuten die ik in de afgelopen jaren commentaar heb gegeven."
Die minuut is wel bijna 100.000 keer bekeken op YouTube."Ja, maar wat kan ik daar aan doen? Ik heb het er niet opgezet. Door het internet gaan sommige uitspraken een eigen leven leiden, terwijl het vaak maar een zin is uit een veel langer verhaal. Laatst gebeurde het weer. Ik werd gebeld door iemand van de website ajaxshowtime.com voor een vooruitblik op Celta de Vigo-Ajax. Ik vertelde over wat voor ploeg Celta is, in welk systeem ze spelen. Ik werd ook gevraagd naar John Guidetti. Ik noemde hem een schreeuwlelijk die ooit bij Feyenoord het jaar van zijn leven had met twintig doelpunten in 23 wedstrijden, maar dit seizoen nog maar twee keer in de basis stond, twee keer inviel en in elf wedstrijden nog niet heeft gescoord. Het was een normale analyse, die ook keurig is gepubliceerd. Maar wat doen vervolgens al die knip- en plaksites…"
De Vos pakt zijn telefoon en scant de koppen. "Sierd de Vos: Guidetti heeft een veel te grote muil'", leest hij op. "Dat heb ik niet eens gezegd. En daar dan nog drie variaties op. En dan reageert er weer iemand met: 'Sierd mag echt dood'. Nou, dat kregen Evert ter Napel en Theo Reitsma vroeger nooit over zich heen."
Gebeurt het vaker dat je zo’n reactie krijgt?"Twee jaar geleden was er iemand die wekenlang schreef: Wie steekt Sierd dood? Toen ben ik wel even nagegaan of het allemaal mocht wat hij zei. De man is vervolgens opgehaald en heeft een middagje op het bureau mogen uitleggen waar hij dat postte. Maar de laatste jaren is het gelukkig minder. En vergeleken met wat andere bekende mensen naar hun hoofd krijgen valt het bij mij denk ik nog mee."
Misschien zijn mensen meer gewend geraakt aan Sierd de Vos."Dat zou wel gek zijn want ik doe dit werk al 35 jaar. Dan is het geen kwestie meer van wennen."
Het boek El Sierd, dat is geschreven door Dennis Mulkens, gaat over die 35 jaar van De Vos in de sportjournalistiek. Hij werkte voor de NOS, KRO, AVRO, TROS, RTL, weer de NOS, Canal Plus, Sport1 en nu voor
Ziggo Sport. Hij reisde de wereld rond en deed verslag van EK’s, WK’s, de Olympische zomer- en winterspelen en bezocht honderden wedstrijden in de Spaanse Primera Divsion. Het boek is deels een biografie en staat vol ongelooflijke avonturen. Een koffer met 125.000 gulden cash vergeten bij een tussenlanding in Stuttgart, het overkwam De Vos. Hij werd ooit uit zijn slaap gehouden door een plagerige Romario in een helikopter en tijdens een autorit met René van der Gijp werd besloten diens Deense dog Zico achter het stuur te zetten. Met alle gevolgen van dien.
"Ik heb een hoop meegemaakt en vertel graag", verklaart De Vos de uitgave van zijn boek. "Ik heb alleen geen tijd om het te schrijven en dus heeft iemand anders dat over me gedaan. Het is trouwens niet alleen een biografie en een verzameling anekdotes. Het is ook een reishandboek voor de voetbaltoerist in Spanje. Ik weet precies waar je zijn moet."
Krijgen we in het boek een andere Sierd de Vos te zien dan we gewend zijn?"Er staan dingen in over mijn privéleven waar ik op televisie nooit over hoef te vertellen. Het is best lastig om jezelf bloot te geven over mislukkingen en relatieve successen. Maar de schrijver en de uitgever vonden dat dat er wel bij hoort. Daar hebben we een middenweg in gevonden."
Noem eens een voorbeeld?"In het hoofdstuk De Liefde had ik bijvoorbeeld alle vriendinnen bij naam op kunnen noemen die ik heb meegemaakt, maar dat doe ik niet."
Je vertelt wel over jouw leven als alleenstaande vader van je elf jaar oude zoontje Kyrill."Anders dan de meeste mannen heb ik na mijn scheiding in 2010 ervoor gekozen om mijn kind alleen groot te brengen in plaats van hem een keer in de twee weken bij zijn moeder op te halen. Ik haal hem op van voetbaltraining, help hem met zijn huiswerk en als er op school een vader nodig is voor een museumbezoek dan ga ik mee. Ik ben fulltime vader. Dat is mooi, maar dat heeft me wel wat gekost."
Wat dan?"Ik heb mijn ambities moeten bijstellen. Vroeger was ik 150 tot 200 dagen per jaar in het buitenland voor mijn werk. Dat kan ik nu niet meer doen. Aan de andere kant hebben commerciële omroepen door de crisis de tering naar de nering moeten zetten. Er is geen geld meer om voor elke wedstrijd van FC Barcelona af te reizen naar het stadion. Dat is jammer voor de beleving, maar het zorgt er wel voor dat ik twee uur na het laatste fluitsignaal in Spanje weer thuis kan zijn en kan de oppas naar huis kan."
Dus eigenlijk is het ideaal voor jou die 'bezemkast'?"Nee, natuurlijk mis ik het stadion. Daar hoef ik alleen maar om me heen te kijken en ik kan bloemrijk vertellen wat er gebeurt. Dan ben ik niet afhankelijk van de shots van een regisseur. Niet elke collega kan het daarom opbrengen om verslag te doen van een scherm. Er zijn er die gestopt zijn. Maar ik zie er een uitdaging in. Het voordeel dat ik ten opzichte van jongere collega’s heb is bovendien dat ik dat ik vijftien jaar lang wel in al die stadions geweest ben. Ik weet precies wat er in dat gangetje en in dat barretje naast het stadion gebeurt. Een commentator moet die sfeer overbrengen."
Het verwijt is weleens dat je daarin doorslaat. Dat het soms amper over de wedstrijd gaat."Ach, veel commentatoren, behalve Frank Snoeks, geven nog op precies dezelfde manier commentaar als in Herman Kuiphof in 1970." De Vos verlaagt zijn stem: "Pieters Graafland rolt de bal uit naar Van Duivenbode. Van Duivenbode naar Hasil. Kan-ie naar links? Nee? Dan maar naar rechts naar Van Hanegem. Van Hanegem schiet. Paal!"
En dat voegt niets toe?"Het is hartstikke handig als je Vincent Bijlow heet. Maar de meeste mensen die voor de televisie zitten kunnen gewoon zien. Bovendien is het vreemd gezien de enorme informatiestroom via internet, kranten, tijdschriften, mobiele telefoons en tablets. Iedere voetbalconsument weet zoveel meer dan vijftig jaar geleden dat veel van het doorgaans gebezigde commentaar overbodig is. Ik kies er daarom voor om het voetbal te duiden en dat met origineel taalgebruik. Ik wil geen behang zijn bij een wedstrijd."
De Vos zoekt in zijn tas en haalt er een volgeschreven geel A4-tje uit. Het is zijn inleiding op de wedstrijd van vanmiddag tussen Sociedad en Atletico. Voor de gelegenheid leest hij hem nogmaals voor, net als vanmiddag toen de bal allang rolde. Het gaat over de Antoine Griezmann, de spits van Atletico. Als Frans jongetje werd hij in de jeugd door elke trainer afgewezen omdat hij te klein was, tot hij in Spanje wel onderdak vond bij Sociedad. "Elke maand stond hij op het piepkleine vliegveldje van Macon en nam huilend afscheid van papa Alain, mama Isabel en zus Maud", leest De Vos voor.
"Ik heb er een uur over gedaan om dit te schrijven", vertelt hij terwijl hij het blaadje terug stopt in zijn tas. "Een mooie wedstrijd verdient een introductie. Ik lees mede daarom elke dag vijf Spaanse sportkranten. Mijn voorbereiding op een wedstrijd duurt zo’n drie tot vier uur. Voor een Clásico tussen Barcelona en Real Madrid ben ik drie dagen bezig. Dat moet als je echt iets wil toevoegen als commentator, zeker omdat het bij betaaltelevisie vaak liefhebbers zijn die bijna alles van een club weten. Ondanks alle zijpaden die ik bewandel durf ik te beweren ik meer informatie over een wedstrijd geef dan welke commentator dan ook. Al behoeft een goede wedstrijd bijna geen commentaar. Het is veel moeilijker om commentaar te geven bij een slechte wedstrijd. Probeer die maar eens interessant te houden. Dan grijp ik naar nevenaspecten waar ik lang op heb gestudeerd."
Maar soms is die informatie hoe de vriendin van de rechtsbuiten eruit ziet."Ja, maar we moeten niet vergeten dat voetbal amusement is. Bij sommige omroepen zijn ze geneigd om er wetenschap van te maken. Maar geloof me, mensen gaan naar het stadion of zetten de televisie aan omdat ze iets leuks willen zien. En alles daaromheen hoort er ook bij. Waarom denk je dat Voetbal International tegenwoordig twee societypagina’s heeft met vooral bikinifoto’s van spelersvrouwen? Omdat dat op internet ook gebeurt. 'Kijk eens, wat een lekkerding', staat er dan bij. Ik zeg dat niet, dat is ordinair. Maar zo heel af en toe geef ik even een tweede schermtip. Zoek zijn vriendin eens op, zeg ik dan vlak voor de rust. Die informatie hoort er ook bij. Net als de sfeer en het bloemrijke taalgebruik. Dat is het totaalpakket van El Sierd."