Evolutie in het Nieuws #3

quote:

Op dinsdag 26 november 2013 23:59 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Was niet onlangs in het nieuws dat al die zogenaamde verschillende soorten mens gewoon diverse uiterlijke variaties waren? Dit door een vondst van diverse typen vlak bij elkaar in Georgië of zo?

Het suggereert dat Homo Habilis, Homo Rudolfensis, Homo Erectus en anderen allemaal tot dezelfde soort behoren.
Het artikel waar jij op reageerde heeft het over de Neanderthaler en de Denisovans

quote:

Op vrijdag 6 december 2013 10:02 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:

[..]

Het suggereert dat Homo Habilis, Homo Rudolfensis, Homo Erectus en anderen allemaal tot dezelfde soort behoren.
Het artikel waar jij op reageerde heeft het over de Neanderthaler en de Denisovans

Nou ja, ik ben geen deskundige in dit vak, maar de vraag is dan wel waar de grens ligt.
Als iemand fossielen van diverse huidige menselijke aardbewoners naast elkaar zou zien, zou hij ook wel vreemd opkijken. Niet alleen de normaal geachte vormen, maar ook bijvoorbeeld dwergen of mensen met Down-syndroom of zo.

quote:

Op zondag 8 december 2013 02:59 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Nou ja, ik ben geen deskundige in dit vak, maar de vraag is dan wel waar de grens ligt.
Als iemand fossielen van diverse huidige menselijke aardbewoners naast elkaar zou zien, zou hij ook wel vreemd opkijken. Niet alleen de normaal geachte vormen, maar ook bijvoorbeeld dwergen of mensen met Down-syndroom of zo.

Het verschil tussen Neanderthalers en de Denisova-mens is een genetische distantie.
Gaat niet over een onderscheid op basis van morfologie, maar over mitochondriaal DNA wat significant verschilt, en die Denisova-mens apart zet vergeleken met Neanderthalers en de vroege moderne mens.

Toen men de Denisova grot in Siberië onderzocht waren de gevonden menselijke resten te fragmentarisch om een goed beeld te kunnen vormen van het uiterlijk. Het ging slechts over twee gebitselementen en een vingerkootje, gevonden in een laag die gedateerd kon worden uit een tijd tussen ~29,200-48,650 jaar geleden.

Maar de omstandigheden in die grot hebben ervoor gezorgd dat er uit die fragmenten wel goed DNA kon worden onttrokken. En het mitochondriale DNA profiel verschilde dus significant van wat we weten over het mitochondriale DNA van Neanderthalers of het mitochondriale DNA van vroege moderne mensen.

Wat wel over morfologie gezegd kon worden was dat het vingerkootje waarschijnlijk van een kind was (5-7 jaar oud) En een gevonden kies ( 2e of 3e molaar van de linker bovenkaak) van een jong volwassene, Ander individu maar behorend tot dezelfde mensensoort.
De morfologie (vorm/grootte) van die kies was heel anders dan wat we kennen bij Neanderthalers. Leek qua grootte eigenlijk het meest op wat we kennen van de Australopithecus.

Het verhaal werd nog boeiender toen Denisova DNA in kleine percentages ook in het DNA van moderne mensen werd terug gevonden. Er is in het verleden op kleine schaal vermenging geweest en dat heeft in sommige gebieden zijn genetische sporen achter gelaten bij nu levende mensen..
In heel kleine percentages werd het aangetroffen in China, maar vooral in Melanesië (Papua's in New Guinea en Bougainville eiland, en bij aboriginal's in Noordelijk Australië) werd bij mensen 4-6% Denisova DNA gevonden.
Een heel eind weg van Siberië..

Daarom zijn deze nieuwe onderzoeksresultaten bij het DNA onderzoek van fossielen van Atapuerco in Spanje, en een associatie met het DNA profiel van Denisovans. (overigens niet exact gelijk maar wel gelijkend) een verrassende ontwikkeling. Het maakt de puzzel wie die Denisova mens was nog complexer, en de verspreiding van die mens nog groter.

Een bron die ik bij dit schrijven heb gebruikt is o.a. deze pagina
Maar er zijn op het internet natuurlijk nog een hoop andere plaatsen waar je kan lezen over de Denisova grot, het Denisova DNA en de Denisova-mens als je er meer over wilt weten.

En o ja, liever de vragen en de discussie naar aanleiding van nieuwsberichten hier, wat meer in het Evolutie discussie & vragentopic

.

[ Bericht 0% gewijzigd door barthol op 08-12-2013 18:16:01 ]

16-12-2013

Evolutie op z’n kleinst



Enzymen zijn onontbeerlijk in elke cel: ze versnellen chemische reacties in het lichaam die anders heel langzaam zouden gaan. Een enzym met de lastige naam dihydrofolaatreductase (DHFR, zie plaatje) helpt bijvoorbeeld bij een van de tussenstappen in de omvorming van foliumzuur (ook wel bekend al vitamine B9) tot stoffen die essentieel zijn bij de aanmaak van DNA en eiwitten.

DHFR kregen we ooit van bacteriën. Om te zien in hoeverre het enzym sinds de overdracht tussen bacterie en mens is veranderd, maakten de onderzoekers een tussenvariant: een gehumaniseerd bacterieel enzym, waarbij delen van het bacteriële DHFR zijn vervangen door typisch menselijke stukjes. Vervolgens analyseerden de wetenschappers precies hoe goed dit enzym zijn werk doet.
Wat bleek? Hoewel veel stappen van de werking van het enzym aan het evolueren zijn, is er één ding vrijwel gelijk gebleven: het samenbrengen van de te reageren stoffen en het versnellen van de reactie. Dat is volgens de onderzoekers onverwachts, want de menselijke variant van DHFR is behoorlijk sneller dan de bacteriële variant.

De studie laat niet alleen zien hoe evolutie op molecuulniveau werkt, maar kan volgens het onderzoeksteam ook nog eens helpen bij geneesmiddelontwikkeling. Als dit enzym bij mensen bijvoorbeeld niet goed werkt, wat tot ziekte kan leiden, kan er op basis van de bacteriële variant naar een geneesmiddel worden gezocht. Dat gaat dan sneller en makkelijker dan bij de mens.
Het onderzoek werd gepubliceerd in het Journal of Biological Chemistry.

(faqt.nl)

quote:

Voorouders slangen legden geen eieren

Geschreven op 17 december 2013 door KIJK-redactie

De moderne slang legt eieren, maar zijn voorouders deden het anders. Hun jongen zagen het levenslicht door een bevalling.

http://www.kijkmagazine.n(...)-legden-geen-eieren/

quote:

Op dinsdag 17 december 2013 18:07 schreef zakjapannertje het volgende:

[..]

http://www.kijkmagazine.n(...)-legden-geen-eieren/

Wow!

31-12-2013

Eén op drie Amerikanen gelooft niet in evolutietheorie


© thinkstock.

Een derde van de Amerikanen gelooft niet in de evolutietheorie, en is ervan overtuigd dat de mens "sinds het begin in zijn/haar huidige vorm bestaat". Dat blijkt uit een peiling van het instituut Pew Research.

Ongeveer een kwart van de Amerikanen meent dat "God of een ander Hoger Wezen" de evolutie een hand heeft toegestoken, terwijl 32 procent denkt dat de evolutie het gevolg is van "natuurlijke processen". Eenzelfde peiling in 2009 leverde ongeveer een identiek resultaat op.

De verschillen polariseren zich langs partijlijnen: vooral Democraten geloven in de evolutietheorie. Zo ligt het percentage Darwinisten bij de partij van Obama op 67, bij de partij van ex-president Bush en John McCain "slechts" op 43. Van de partijlozen gelooft 65 procent in de evolutietheorie.

Creationisme
De evolutietheorie, die stelt dat mens en aap voortkomen uit dezelfde voorouders, ligt in de VS al een tijdje onder vuur. Aanhangers van het niet-religieus onderwijs willen dat de evolutietheorie wordt onderwezen, fundamentalistische christenen willen dat het creationisme (de mens is, meteen in zijn huidige gedaante, geschapen door God) wordt onderwezen.

De meningen over het ontstaan van de mens verschillen tevens naargelang de beleden godsdienst. Blanke evangelistische protestanten zijn voornamelijk creationist, de andere protestanten eerder evolutionist.

(HLN)

quote:

Op donderdag 2 januari 2014 09:13 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
31-12-2013

Eén op drie Amerikanen gelooft niet in evolutietheorie

[ afbeelding ]
© thinkstock.

Een derde van de Amerikanen gelooft niet in de evolutietheorie, en is ervan overtuigd dat de mens "sinds het begin in zijn/haar huidige vorm bestaat". Dat blijkt uit een peiling van het instituut Pew Research.

Ongeveer een kwart van de Amerikanen meent dat "God of een ander Hoger Wezen" de evolutie een hand heeft toegestoken, terwijl 32 procent denkt dat de evolutie het gevolg is van "natuurlijke processen". Eenzelfde peiling in 2009 leverde ongeveer een identiek resultaat op.

De verschillen polariseren zich langs partijlijnen: vooral Democraten geloven in de evolutietheorie. Zo ligt het percentage Darwinisten bij de partij van Obama op 67, bij de partij van ex-president Bush en John McCain "slechts" op 43. Van de partijlozen gelooft 65 procent in de evolutietheorie.

Creationisme
De evolutietheorie, die stelt dat mens en aap voortkomen uit dezelfde voorouders, ligt in de VS al een tijdje onder vuur. Aanhangers van het niet-religieus onderwijs willen dat de evolutietheorie wordt onderwezen, fundamentalistische christenen willen dat het creationisme (de mens is, meteen in zijn huidige gedaante, geschapen door God) wordt onderwezen.

De meningen over het ontstaan van de mens verschillen tevens naargelang de beleden godsdienst. Blanke evangelistische protestanten zijn voornamelijk creationist, de andere protestanten eerder evolutionist.

(HLN)

Was dit een paar jaar terug niet nog 40%?
Wat dat betreft misschien minder sneue cijfers dan het artikel doet vermoeden.

quote:

Op donderdag 2 januari 2014 13:26 schreef Monolith het volgende:

[..]

Was dit een paar jaar terug niet nog 40%?
Wat dat betreft misschien minder sneue cijfers dan het artikel doet vermoeden.

Idd, de trend is interessanter.

quote:

Viewpoint: Human evolution, from tree to braid

If one human evolution paper published in 2013 sticks in my mind above all others, it has to be the wonderful report in the 18 October issue of the journal Science.

The article in question described the beautiful fifth skull from Dmanisi in Georgia. Most commentators and colleagues were full of praise, but controversy soon reared its ugly head.

What was, in my view, a logical conclusion reached by the authors was too much for some researchers to take.

The conclusion of the Dmanisi study was that the variation in skull shape and morphology observed in this small sample, derived from a single population of Homo erectus, matched the entire variation observed among African fossils ascribed to three species - H. erectus, H. habilis and H. rudolfensis.

The five highly variable Dmanisi fossils belonged to a single population of H. erectus, so how could we argue any longer that similar variation among spatially and temporally widely distributed fossils in Africa reflected differences between species? They all had to be the same species.

'Be Different or Die' Does Not Drive Evolution, Bird Study Finds

quote:

A new study has found that species living together are not forced to evolve differently to avoid competing with each other, challenging a theory that has held since Darwin's Origin of Species.

[...]

"The real novelty of this research is that it takes the evolutionary age of species into account," said Dr Nathalie Seddon of Oxford University's Department of Zoology, co-author of the study. "A first glance at our data suggests the same patterns that Darwin had expected. It is only when accounting for the fact that species vary in age, and then comparing between lineages of similar age, that the picture changes."

Bron

Nature publicatie

Dit gaat overigens niet over de gehele evolutietheorie, maar enkel een onderdeel daarvan. _{Lijkt me onnodig om te benadrukken, maar we hebben hier soms een beetje te "hoopvolle" meelezers.}
Waar men nu dus er van overtuigd is dat evolutie plaatsvind, ook in oudere soorten, omdat er een druk bestaat om "anders" te zijn dan je soortgenoten, lijkt dit toch niet het geval te zijn. Bij relatief jonge soorten is dit wel het geval, maar bij ouderen soorten weer een stuk minder.

Lijkt me interessant om te zien waar de vervolgstudie naar toe leidt.

Persoonlijk vind het artikel wel een beetje te sensationeel, men geeft de indruk vrij revolutionair bezig te zijn, maar het lijkt meer op een kleine toevoeging/aanpassing aan dat wat we al weten en waar de laatste jaren al meer is aan gesleuteld. Dat bijvoorbeeld coöperatie een belangrijk evolutionair mechanisme is bij sociale diersoorten ipv concurrentie. Heeft deze studie ook wat meer van weg.

quote:

The Most Fascinating Human Evolution Discoveries of 2013

Wow. I’ve just spent the last couple days going through the paleoanthropology news that broke in 2013 and I must say it was a banner year. There were so many exciting new findings that bear on scientists’ understanding of just about every chapter of humanity’s seven-million-year saga—from our ancestors’ first upright steps to the peopling of the Americas. But don’t take my word for it. Check out the links below for highlights from our latest turn around the sun and see for yourself just how very far we have come.

Analysis of the shape of the braincase of seven-million-year-old Sahelanthropus tchadensis from Chad supports the claim that it is the oldest human ancestor on record.

The femur of Orrorin tugenensis, a putative human ancestor that lived six million years ago in Kenya, has a shape that is intermediate between that of fossil apes and early members of the human lineage—a finding that confirms previous claims that the creature walked upright.

Tiny, rarely preserved middle-ear bones from two of our ancient relatives that lived millions of years ago exhibit modern features, which may indicate an early shift in hearing ability.

The latest round of studies of Australopithecus sediba, a nearly two-million-year-old relative of ours from South Africa, reveals a previously unknown form of upright walking and decidedly humanlike jaws and teeth. But is it the ancestor of our genus, Homo? Not so fast.

Our ability to throw projectiles with speed and accuracy originated around two million years ago in Homo erectus thanks to key shoulder adaptations, a study of college athletes suggests. This new throwing arm helped make our ancestors deadly predators. Indeed, early Homo became so good at hunting large game that they may have driven many of Africa’s large carnivores to extinction by outcompeting them.

Spectacular skull from the site of Dmanisi in Georgia is the fifth skull to emerge from the site, which dates to 1.77 million years ago. The specimens are quite diverse in size and shape, yet they all come from the same time and place, and thus surely belong to the same species. The discovery team argues that the variation seen in this one group suggests that several early human species that scientists have named may in fact belong to a single, variable species. Not everyone agrees. Either way, some of the variation evident in the lower jaw bones from Dmanisi may be the result of overuse of toothpicks.

A hand bone dating to nearly 1.5 million years ago, probably from H. erectus, shows that a key feature related to the dexterity and strength necessary for making and wielding complex tools evolved half a million years earlier than previously thought.

First partial skeleton of Paranthropus boisei, a 1.34-million-year-old specimen from Tanzania’s Olduvai Gorge, indicates that this species had an extremely robust build and spent at least some of its time in the trees.

Researchers unearthed a treasure trove of fossils belonging to an as-yet-unidentified human relative from a cave in South Africa’s Cradle of Humankind—and invited the world to follow the adventure as it unfolded (not the usual way of doing things in paleoanthropology, which is notoriously secretive).

DNA from a 400,000-year-old fossil from Spain—the oldest human DNA yet by a long shot—unexpectedly resembles DNA from the mysterious Denisovan people who lived in Siberia 80,000 years ago.

Stone-tipped javelins from Ethiopia date to more than 279,000 years ago, making them nearly 200,000 years older than the previous record holders. Experts thought that H. sapiens was the first species to invent composite projectiles, but the new finds pre-date the origin of our kind and thus must be the handiwork of another species. It’s one more wrinkle in the surprisingly complex story of the evolution of human creativity.

The first high-quality genome of a Neandertal—a female who lived in Siberia around 50,000 years ago–shows that her parents were as closely related as half siblings and that her recent ancestors mated with close relatives, too. Comparison of her genome with genomes of other extinct humans suggests that both Neandertals and an unknown human species interbred with the mysterious Denisovans from Siberia—yet more evidence of interspecies boot-knocking among our ancestors.

Neandertals had a good year. A French find revealed they used special bone tools called lissoirs to make animal hides smooth and supple just as modern-day leather workers do. They also seem to have independently invented string (one of the all-time great innovations) by 90,000 years ago, free from the influence of anatomically modern H. sapiens. In addition, analysis of a cave in Italy showed that Neandertals were neatniks, organizing their homes to create spaces dedicated to specific tasks (a behavior previously ascribed exclusively to modern humans). And re-assessment of a site in France demonstrated that Neandertals intentionally buried their dead. Time to stop using their name as a pejorative? Hell yeah.

Additional wrist bones of the wee human “hobbits” that lived in Indonesia as recently as 17,000 years ago bolster the case for the remains representing a distinct species, H. floresiensis, and not diseased modern humans as critics have claimed. On a sad note, archaeologist Mike Morwood, co-discoverer of our little hobbit cousins, passed away.

Conventional wisdom holds that Native Americans are descended from East Asians, but the genome of a Siberian boy who lived 24,000 years ago suggests that about a third of their ancestry comes from Europe.

Bron

quote:

'Ardi' Skull Reveals Links to Human Lineage

Jan. 6, 2014 — One of the most hotly debated issues in current human origins research focuses on how the 4.4 million-year-old African species Ardipithecus ramidus is related to the human lineage. "Ardi" was an unusual primate. Though it possessed a tiny brain and a grasping big toe used for clambering in the trees, it had small, humanlike canine teeth and an upper pelvis modified for bipedal walking on the ground.

Scientists disagree about where this mixture of features positions Ardipithecus ramidus on the tree of human and ape relationships. Was Ardi an ape with a few humanlike features retained from an ancestor near in time (between 6 and 8 million years ago, according to DNA evidence) to the split between the chimpanzee and human lines? Or was it a true relative of the human line that had yet to shed many signs of its remote tree-dwelling ancestry?

New research led by Arizona State University paleoanthropologist William Kimbel confirms Ardi's close evolutionary relationship to humans. Kimbel and.........>>

Lees verder het artikel op: ScienceDaily: 'Ardi' Skull Reveals Links to Human Lineage

[ Bericht 3% gewijzigd door barthol op 06-01-2014 22:55:50 ]

quote:

New Fossils Shed Light On the Origins of Lions, Tigers, and Bears

Jan. 6, 2014 — New fossils from Belgium have shed light on the origin of some of the most well-known, and well-loved, modern mammals. Cats and dogs, as well as other carnivorous mammals (like bears, seals, and weasels), taxonomically called 'carnivoraformes', trace their ancestry to primitive carnivorous mammals dating back to 55 million years ago (the beginning of the time period called the Eocene). A study, published in the most recent issue of the Journal of Vertebrate Paleontology, discusses the origins of this group and describes new specimens of one of the earliest of these primitive taxa.

The species, dubbed Dormaalocyon latouri, had previously been found at the Belgian locality of Dormaal (thus the name of the genus). New specimens found by lead author Floréal Solé and his colleagues, allow for a better characterization of the animal, and its placement in the evolutionary history of carnivores. "Its description allows better understanding of the origination, variability and ecology of the earliest carnivoraforms," says Solé.
The new specimens include over 250 teeth and ...>>

lees verder: ScienceDaily: New Fossils Shed Light On the Origins of Lions, Tigers, and Bears

quote:

Op maandag 6 januari 2014 23:11 schreef barthol het volgende:

[..]

lees verder: ScienceDaily: New Fossils Shed Light On the Origins of Lions, Tigers, and Bears

07-01-2014

Maak kennis met de voorouder van katten, honden, beren, tijgers en leeuwen



Ze moeten doorgaans niks van elkaar hebben: katten en honden. En toch delen ze een voorouder. Wetenschappers hebben in België nu heel veel resten van de voorouder van vleeseters zoals honden, katten, beren, tijgers en leeuwen ontdekt en krijgen zo een beter beeld van de evolutie van tal van moderne dieren.

Het is niet voor het eerst dat onderzoekers resten van deze gedeelde voorouder – Dormaalocyon latouri genaamd – terugvinden. Wel maken de nieuwe vondsten ons beeld van dit beestje een stuk completer.

Tanden
Onder de nieuwe fossiele resten bevinden zich zo’n 250 tanden en enkelbootjes. Dat betekent onder meer dat onderzoekers nu een completer beeld hebben van het gebit van D. latouri: eerder waren alleen de twee bovenste kiezen ons bekend. De onderzoekers troffen zelfs melktandjes aan. Het feit dat deze er heel primitief uitzien suggereert dat het beestje aan de oorsprong van de eerder genoemde vleeseters staat en dat de wortels van deze vleeseters dus in Europa liggen.

Enkels
De enkelbotjes die onderzoekers hebben teruggevonden, wijzen erop dat Dormaalocyon in de bomen leefde. Dat komt overeen met de plek waar de resten van Dormaalocyon zijn teruggevonden. In dit deel van België waren in de tijd dat dit beestje leefde bossen te vinden waarin het warm en vochtig was.

Hoewel D. latouri aan de oorsprong van vleeseters zoals katten, honden, beren, tijgers en leeuwen lijkt te staan, is het waarschijnlijk dat er nog primitievere soorten te vinden zijn.

(Scientias.nl)

07-01-2014

Ardi lijkt toch familie van ons te zijn



Als paleontologen ergens van wakker kunnen liggen, dan is het wel Ardi. Een aap- en tegelijkertijd mensachtig organisme dat zo’n 4,4 miljoen jaar geleden leefde. Want wat is Ardi nu: een aap met mensachtige trekjes of een mens met aapachtige trekjes? De kogel lijkt nu eindelijk door de kerk!

Ardipithecus ramidus (kortweg ‘Ardi’) had een klein brein en grote tenen waarmee deze takken vast kon grijpen. Een echte aap, zou u zeggen. Maar Ardi had tegelijkertijd ook kleine, mensachtige tanden en het grote bekken stelde Ardi in staat om op twee benen te lopen. Mensachtig, zou u zeggen. En daarmee belanden we direct in een vurig debat in de studie naar de oorsprong van de mens. Want wat is Ardi nu? Mensachtig? Of aapachtig?

Onderzoekers van de Arizona State University scheppen met een nieuw onderzoek iets meer duidelijkheid. Ze bestudeerden de onderkant van de schedel van A. ramidus en vergeleken het met de onderkant van de schedel van moderne mensen. Dit deel van het lichaam is heel interessant, omdat het heel complex is en verband houdt met het brein, de houding van een organisme en de manier waarop een organisme kauwt. Maar misschien nog wel belangrijker: dit deel van het lichaam is bij apen heel anders dan bij mensen.

De onderzoekers ontdekten dat dit deel van de schedel van Ardi grote overeenkomsten vertoont met dat van moderne mensen en juist helemaal niet lijkt op dat van apen. De vondst wijst erop dat Ardi nauwer verwant is aan mensen dan aan chimpansees. “Gezien de hele kleine omvang van Ardi’s schedel zijn de overeenkomsten tussen de onderkant van de schedel van Ardi en de mens verbazingwekkend,” merkt onderzoeker William Kimbel op.

(Scientias.nl)

07-01-2014

Hoe zorgde evolutie ervoor dat vissen op het land konden leven?


© UNIVERSITEIT VAN NEDERLAND. Dr. Roy Erkens.

De aarde is zo'n 4,5 miljard jaar oud. In het begin was er niet veel, slechts een paar bacteriën. Maar die bacteriën hebben er wel voor gezorgd dat wij er nu zijn. Wat is er tussen toen en nu allemaal ontstaan? Dr. Roy Erkens gebruikt in dit college een creatieve tijdlijn!


(volkskrant)

13-01-2014

200.000 jaar mens, maar niet altijd dezelfde!

Hoewel het voor het ongeoefende oog misschien lastig is om de mens van tienduizenden jaren geleden te onderscheiden van de mens van nu, is dat voor wetenschappers een eitje. Regionale variatie in huidskleur, afweersysteem en stofwisseling laten zien dat evolutie zeker niet tot stilstand is gekomen.
door Fransje Smits

Hoewel de meest kenmerkende eigenschappen van de mens in Afrika zijn ontstaan, ziet ons lichaam er nu toch anders uit dan toen de eerste homo sapiens [1] Afrika verliet. Dit blijkt uit onderzoek van het menselijk genoom en van overblijfselen van menselijke skeletten. Van genen is vaak onduidelijk wat ze precies met het lichaam doen. Als onderzoek van het genoom dus laat zien dat de frequentie waarmee een bepaalde genvariant voorkomt is veranderd, is dat niet per se terug te zien in menselijke overblijfselen. Waarschijnlijk is dat bij het merendeel van de gevallen van genetische verandering zelfs niet zo. Meestal gaat het immers ook maar om heel subtiele verschillen.


Kaart van hoe de mens zich over de wereld verspreidde. De gekleurde strepen geven aan hoeveel duizendtal jaar geleden groepen mensen (weergegeven met zwarte pijlen en strepen) wegtrokken.

Andersom hoeven veranderingen van het skelet niet voort te komen uit genetische verandering. De omgeving oefent namelijk ook na bevruchting van de eicel invloed uit op het lichaam en op welke genen aan en uit worden gezet. Aan het feit dat ons lichaam er anders uit is gaan zien liggen dus meerdere processen ten grondslag.

Versnelling van menselijke evolutie
Aan regionale variatie in lichaamskenmerken (zoals huidskleur) is goed te zien dat er nadat onze voorouders uit Afrika wegtrokken nog genetische verandering heeft plaatsgevonden. Recent onderzoek laat zelfs zien dat Noord-Nederlanders genetisch verschillen van Zuid-Nederlanders. Dit soort regionale verschillen wijst op recente selectie.


Vergelijking tussen de schedels van een Neanderthaler (rechts) en de homo sapiens of moderne mens (links).

Niet alleen heeft er sinds onze laatste gemeenschappelijke voorouder dus nog genetische verandering plaatsgevonden, het heeft er alle schijn van dat evolutie zelfs versneld is. Deze versnelling is te verklaren vanuit drastische veranderingen in de leefomgeving gecombineerd met een sterke bevolkingsgroei. In nieuwe leefomgevingen werden andere lichamelijke kenmerken gunstig. En omdat er in een grotere bevolking meer mutaties (toevallige veranderingen in het erfelijk materiaal) worden gegenereerd, is er ook een grotere kans dat er geselecteerd kan gaan worden op zo’n nu gunstig geworden kenmerk.

Vermoedelijk werden genetische oplossingen voor de uitdagingen waarvoor de nieuwe omgeving ons stelde, ook aangedragen doordat homo sapiens zich met andere mensachtigen (zoals de Neanderthaler) heeft gekruist. Deze kruisingen hebben vast ook voor veel ongunstige eigenschappen gezorgd. Maar ongunstige eigenschappen werden door selectie gauw genoeg weer geëlimineerd, terwijl de eigenschappen die voortplantingsvoordeel boden, konden blijven bestaan.

[imghttp://www.kennislink.nl/(...)small.jpg?1389176194[/img]
Tekort aan vitamine D kan resulteren in de Engelse ziekte, met als kenmerkend verschijnsel de kromme benen te zien op deze röntgenfoto.

Huidskleur
De duidelijkste genetische verandering is wel huidskleur. Onderzoek toont aan dat er in niet-Afrikaanse populaties de afgelopen tienduizend jaar sterk is geselecteerd op genen die hierop van invloed zijn. Homo sapiens ontstond niet ver van de evenaar. Mensen die van die plek wegtrokken, kregen door de verminderde blootstelling aan de zon te maken met vitamine D-tekorten.

Omdat deze tekorten aandoeningen als de Engelse ziekte tot gevolg konden hebben, hadden mensen die meer vitamine D opnamen omdat ze net wat lichter getint waren een voortplantingsvoordeel.

Huidskleur hangt niet perfect samen met breedtegraad, onder andere omdat ook voeding (met name vlees en vis) een bron is van vitamine D. Mogelijk heeft dus niet alleen het wegtrekken van de evenaar, maar ook het door de komst van de landbouw veranderende voedingspatroon voor de lichtere huidskleur gezorgd.

Afweersysteem
Een tweede terrein waarop zich sinds de uittocht uit Afrika belangrijke genetische verandering heeft voorgedaan, is dat van ons afweersysteem. Ook hierin zijn grote regionale verschillen ontstaan.

Door domesticatie nam de omgang met dieren in Eurazië [15] sterk toe en eveneens kwamen mensen veel dichter op elkaar te wonen. Infectieziekten kregen hierdoor vrij spel. Omdat infectieziekten dodelijk kunnen zijn en de kans op voortplanting dus sterk inperken, was een mutatie die infectieziekten minder dodelijk maakt in deze gebieden enorm gunstig.


Domesticatie: Een koe wordt gemolken in het Antieke Egypte.

De ziekten die Europeanen met zich meedroegen en voor hen al lang niet meer dodelijk waren, bleken dat bij de verovering van Amerika voor de Indianen nog wel te zijn. In Afrika werden Europese kolonisten echter geconfronteerd met malaria. Hiertegen hadden de Afrikanen in de loop der tijd genetische bescherming ontwikkeld. Mogelijk kan dit verklaren waarom het de Europeanen wel lukte om de Amerika’s maar niet om Afrika te veroveren.

Stofwisseling
Ook is er de afgelopen tienduizend jaar sterk geselecteerd op genen die te maken hebben met het verwerken van voedsel. Niet zo gek misschien als je weet hoe zeer de komst van de landbouw ons voedingspatroon heeft veranderd. Granen en zuivelproducten zijn we tienduizend jaar geleden pas in grote hoeveelheden gaan consumeren.

Hoe langer er ergens al landbouw bedreven wordt, hoe langer geleden het is dat mutaties op het gebied van stofwisseling optraden en hoe minder gevoelig mensen zijn voor welvaartsziekten. Een bekend voorbeeld van zo’n mutatie is ons, door de domesticatie van dieren, toegenomen vermogen om zuivel te verteren. In Noord-Europa maken tegenwoordig bijna alle volwassenen het enzym lactase aan, wat het mogelijk maakt melksuikers af te breken [21].


Ook onder bepaalde groepen Afrikanen heeft zich lactosetolerantie ontwikkeld. Door de Sahara rondtrekkende Toearegs bijvoorbeeld konden de melk van hun kamelen goed gebruiken; hier op de foto’s begeleiden zij overigens toeristen op een rondreisje.

De toename in de hoeveelheid geconsumeerde koolhydraten had aandoeningen gerelateerd aan insulineresistentie (zoals diabetes) en daarmee een selectie op hogere insulinegevoeligheid [23] tot gevolg. Daarnaast zijn er veranderingen opgetreden in de frequentie waarmee genvarianten die te maken hebben met het vervoer van vitaminen voorkomen.

Seksuele selectie
Verder blijkt er recentelijk onder andere geselecteerd te zijn op genen die van invloed zijn op hersenen, botten, reuk, smaak, haargroei en oogkleur. De meeste van de in dit artikel beschreven genetische veranderingen lijken overigens eerder het resultaat van natuurlijke dan van seksuele selectie. Een andere huidskleur, afweer en stofwisseling ging namelijk gepaard met een grotere kans om gezond de reproductieve [25] leeftijd te bereiken. Maar tussen bruine en blauwe ogen en tussen kroeshaar en steil haar lijken geen functionele verschillen te bestaan. Dat maakt het waarschijnlijker dat de selectie op haargroei en oogkleur seksueel van aard was.

Veranderende menselijke overblijfselen
Naast onderzoek van het menselijk genoom, laat ook onderzoek van overblijfselen van menselijke skeletten zien dat ons lichaam is veranderd. Dit onderzoek heeft bijvoorbeeld duidelijk aangetoond dat de mens gedurende de afgelopen tienduizenden jaren niet altijd even lang is geweest. Lange tijd krompen we en het dieptepunt in lichaamslengte werd vermoedelijk zo’n vijfduizend jaar geleden bereikt. Tegenwoordig zijn we weer bijna net zo lang als onze jagende en verzamelende voorouders.

Ook is onze hersenomvang afgenomen. Deze krimp heeft vermoedelijk geen genetische grondslag. Hoewel er tegenwoordig weinig effect meer lijkt te zijn van intelligentie op voortplantingssucces, lijkt het ook weer niet waarschijnlijk dat een kleiner brein een groter nageslacht met zich meebracht, zeker honderden of duizenden jaren geleden niet. Ons krimpende brein lijkt, net als ons krimpende lichaam, eerder een uiting van een slechtere gezondheid.


We zijn pas vrij recentelijk landbouw gaan bedrijven. Op de voeding die landbouw ons biedt, is ons lichaam daarom nog niet afgestemd. Deze mismatch zou resulteren in een slechtere gezondheid, met een kleiner brein, een kleiner lichaam en slechter gebit tot gevolg.
Wikimedia Commons

Het aantal generaties ná de komst van de landbouw is namelijk te klein om ons genetisch volledig aan het nieuwe voedingspatroon aan te passen. Wat we dankzij de landbouw zijn gaan eten, deed ons lichaam dus niet per se goed. Ook ons verslechterde gebit en onze kleiner geworden bekkeningang zouden aan deze mismatch te wijten kunnen zijn.

Sterke veranderingen in de leefomgeving brachten dus ook een veranderend menselijk lichaam met zich mee. In hoeverre het veranderen van de mens zelf vervolgens ook weer zorgde voor verdere culturele veranderingen (bijvoorbeeld de industriële revolutie [31]) blijft nog onduidelijk. Er valt dus nog veel meer te ontdekken over de wederzijdse beïnvloeding van onze omgeving en onze biologie.

Fransje Smits is als postdoctoraal onderzoeker in de sociologie verbonden aan de Universiteit van Luxemburg.

(kennislink)

[ Bericht 0% gewijzigd door ExperimentalFrentalMental op 14-01-2014 09:09:26 ]

Zeer interessant. Maar heb je ook een betere versie van die verspreidingskaart? Ik kan de bijschriften niet lezen.

quote:

Op woensdag 15 januari 2014 01:02 schreef Kees22 het volgende:
Zeer interessant. Maar heb je ook een betere versie van die verspreidingskaart? Ik kan de bijschriften niet lezen.

Dat is een afbeelding van Wikimedia Commons