Evolutie in het Nieuws #3

24-12-2012

Ecosystemen Oost-Afrika beïnvloedden menselijke evolutie

Ecosystemen in Oost-Afrika, waar de mens is ontstaan, veranderden snel, en zorgden daardoor voor evolutie van onze soort.


Foto: Thinkstock

Dat schrijven geologen van Penn State University maandag in twee artikelen in PNAS.
De mensensoort, Homo erectus, is ontstaan in het Oosten van Afrika. De onderzoekers bekeken daar de Olduvai vallei.

Uit sedimenten in de bodem van meren analyseerden zij welke planten dominant waren tijdens het ontstaan van de mens, zo’n 2 miljoen jaar geleden. Ook konden zij uit de samenstelling van de plantenmaterialen afleiden hoeveel regenwater er in die tijd viel.

Het blijkt dat het gebied een relatief snelle afwisseling kende tussen open grasland en dichte bossen. Droge periodes vielen samen met de graslandbegroeiing, terwijl de natte periodes werden gekenmerkt door de dichte bossen.

De afwisseling tussen de twee typen ecosysteem duurde slechts honderden of enkele duizenden jaren.

Afsplitsing

Omdat het milieu dit gedrag vertoonde rondom het ontstaan van de mens, verklaren de onderzoekers dat dit wel eens de reden zou kunnen zijn voor de afsplitsing en evolutie van de menselijke soort.

De conclusie van deze artikelen gaat in tegen bestaande theorieën over het ontstaan van de mens. De huidige consensus ging uit van een langzame overgang van bos naar grasland in het gebied. De mens zou daarvan geprofiteerd hebben door op twee benen te gaan lopen.

Door: NU.nl/Stephan van Duin

(nu.nl)

quote:

Inleveren op andere gebieden door grote hersenen

AMSTERDAM - Door guppies handmatig te selecteren op hersengrootte, tonen wetenschappers voor het eerst experimenteel aan dat grote hersenen veel energie kosten en wat de eventuele voordelen zijn.


De resultaten publiceren de biologen van de Uppsala University uit Zweden donderdag in het tijdschrift Current Biology.

Dat grote hersenen veel energie gebruiken, is al lang bekend. Wat echter nog nooit onderzocht was, was de wisselwerking tussen hersenen en energiebehoefte van andere organen en voortplanting.

Ideeën hierover kwamen alleen uit vergelijkende studies tussen soorten en niet binnen een en dezelfde soort.

Selectiedruk

In deze studie keken de wetenschappers naar verschillen binnen een soort. Door pasgeboren guppies te selecteren op grote en kleine hersenen ten opzichte van hun lichaamsgrootte, evolueerde de grootte van de hersenen opmerkelijk snel onder die hoge selectiedruk. Hierdoor ontstonden snel twee duidelijk van elkaar te scheiden groepen.

Na de selectie scoorden vooral de vrouwelijke guppen met grote hersenen beduidend beter bij een numerieke test waarbij leren omgaan met hoeveelheden een rol speelde. Maar doordat er meer energie door de hersenen gebruikt werd, hadden deze ‘slimme’ guppies kleinere andere organen en minder nakomelingen.

De effecten werden waargenomen ondanks het feit dat de vissen ruimvoldoende voedsel kregen.

Competitief

De onderzoekers zijn benieuwd wat er gebeurt in toekomstige experimenten met de vissen als ze in meer competitieve, meer natuurlijke omgevingen terechtkomen met minder voedsel en roofdieren: hebben ze dan nog steeds een voordeel van hun betere cognitieve eigenschappen?

Daarnaast vermoeden de biologen dat de relatief kleine families bij mensen en andere hogere diersoorten, mogelijk geholpen hebben bij het groter worden van onze hersenen.

Nu

05-01-2013

Nieuw bewijs dat onze roots toch echt in Azië liggen



Wetenschappers hebben in Myanmar fossiele resten gevonden die erop wijzen dat onze echte roots niet in Afrika, maar in Azië liggen.

Dat is te lezen in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences. Het onderzoek onderschrijft de steeds sterker wordende theorie dat onze verre voorouders niet in Afrika, maar in Azië ontstonden en daar vandaan naar Afrika trokken.

Schakel
De onderzoekers vonden in Myanmar de fossiele resten van een nieuwe primatensoort. Ze hebben de primaat de naam Afrasia djijidae gegeven. Het dier leefde zo’n 37 miljoen jaar geleden en vormt een belangrijke schakel in de evolutie van de eerste anthropoïden: een groep waartoe onder meer mensapen en mensen behoren.

Libië
De nieuwe soort lijkt opvallend genoeg sterk op de Afrotarsius libycus. Deze werd onlangs in de woestijn van Libië ontdekt en is van een vergelijkbare leeftijd. Het feit dat de twee zo op elkaar lijken, wijst erop dat familie van A. djijidae kort daarvoor naar het noorden van Afrika toog en zich daar ontwikkelde tot de A. libycus. Als familie van A. djijidae eerder naar Afrika was vertrokken, hadden er reeds meer verschillen moeten zijn tussen A. djijidae en A. libycus. “Afrasia bewijst niet alleen dat anthropoïden in Azië ontstonden, maar vertelt ons ook wanneer onze voorouders naar Afrika gingen en zich daar evolueerden tot apen en mensen,” concludeert onderzoeker Chris Beard.

Azië
Lang gingen onderzoekers ervan uit dat de voorouders van onze voorouders in Afrika ontstonden, zich daar ontwikkelden en uiteindelijk de wereld bevolkten. Maar de laatste jaren worden in Azië regelmatig fossiele resten gevonden die die theorie tegenspreken. Dat verklaart waarom wetenschappers in Afrika jarenlang tevergeefs naar fossiele resten van hele verre voorouders zochten.

Hoe?
Het onderzoek is belangrijk. Het bewijst namelijk niet alleen dat onze verre voorouders eigenlijk uit Azië komen, maar helpt ons ook om exacter vast te stellen wanneer deze Aziatische voorouders naar Afrika gingen. Hoe deze primaten die reis precies maakten, blijft onduidelijk. Dat moet echter vrij lastig zijn geweest. In de tijd van A. djijidae bevond zich tussen Afrika en Eurazië veel water: de Tethysoceaan.

Of het ook echt A. djijidae was die de oversteek maakte, is eveneens onduidelijk. Naar alle waarschijnlijkheid waren het overigens meerdere soorten primaten die uiteindelijk Afrika koloniseerden. In Libië zijn namelijk ook fossiele resten gevonden van anthropoïden die niet direct lijken op A. djijidae.

(scientias.nl)

Dat is wel een beetje erg ver teruggrijpen.
Maar het kan nog verder terug.
Onze eigenlijke wortels liggen natuurlijk ergens in zee, waar de eerste zichzelfreproducerende eencelliggen ontstonden.

quote:

Op donderdag 10 januari 2013 01:52 schreef Kees22 het volgende:
Dat is wel een beetje erg ver teruggrijpen.
Maar het kan nog verder terug.
Onze eigenlijke wortels liggen natuurlijk ergens in zee, waar de eerste zichzelfreproducerende eencelliggen ontstonden.

Met "eerste zichzelfreproducerende eencelliggen" heb je het dan over bacteriën, of denk je dan al zover in de evolutie dat je het over Eukaryote eencelligen hebt?

quote:

Op donderdag 10 januari 2013 02:20 schreef barthol het volgende:

[..]

Met "eerste zichzelfreproducerende eencelliggen" heb je het dan over bacteriën, of denk je dan al zover in de evolutie dat je het over Eukaryote eencelligen hebt?

Nou ja, het begin van de menselijke evolutie veronderstelt toch wel een minimale gelijkenis met mensen. Als ik dit artikel goed begrijp, wordt hier gesproken over de eerste primaten. Enkele stappen eerder.
Ik vind de gang van onze rechtoplopende voorouders nog wel interessant, maar de daarvoorliggende gang van onze bologige voorvoorvoorouders al minder.
IK chargeerde dat met de eencelligen.

quote:

Op donderdag 10 januari 2013 02:29 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Nou ja, het begin van de menselijke evolutie veronderstelt toch wel een minimale gelijkenis met mensen. Als ik dit artikel goed begrijp, wordt hier gesproken over de eerste primaten. Enkele stappen eerder.
Ik vind de gang van onze rechtoplopende voorouders nog wel interessant, maar de daarvoorliggende gang van onze bologige voorvoorvoorouders al minder.
IK chargeerde dat met de eencelligen.

Het artikel ( als ik het goed lees) gaat niet over de eerste primaten, maar over de eerste "Antropoïde" primaten, en dat is de tak van primaten waaruit de mensapen en de mens is ontstaan, of in elk geval horen de halfapen (ook primaten) er niet bij.

Ok ik begrijp nu waarom je het over eencelligen had. Maar ik vind het altijd zo raar als er over de eerste eencelligen wordt gesproken. Je kan dan toch ook zeggen "de eerste bacteriën".

[ Bericht 2% gewijzigd door barthol op 10-01-2013 03:06:47 ]

quote:

Op donderdag 10 januari 2013 02:54 schreef barthol het volgende:

[..]

Het artikel ( als ik het goed lees) gaat niet over de eerste primaten, maar over de eerste "Antropoïde" primaten, en dat is de tak van primaten waaruit de mensapen en de mens is ontstaan, of in elk geval horen de halfapen (ook primaten) er niet bij.

Ok ik begrijp nu waarom je het over eencelligen had. Maar ik vind het altijd zo raar als er over de eerste eencelligen wordt gesproken. Je kan dan toch ook zeggen "de eerste bacteriën".

Je had het zelf al over eukaryote eencelligen. Ik wou juist die discussie vermijden.

Die foto gaf mij de indruk van een erg vroege primaat. Maar misschien vergis ik me daarin.

quote:

Op vrijdag 11 januari 2013 01:30 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Je had het zelf al over eukaryote eencelligen. Ik wou juist die discussie vermijden.

Die foto gaf mij de indruk van een erg vroege primaat. Maar misschien vergis ik me daarin.

De foto is natuurlijk van een moderne (hedendaagse) Tarsier (met een net zo lange evolutiegeschiedenis als wijzelf) . En de keuze voor die foto is natuurlijk omdat in het artikel artikel vermeld staat:

quote:

De nieuwe soort lijkt opvallend genoeg sterk op de Afrotarsius libycus.

Maar die Afrotarsius is dus een primaat uit het Eoceen. En of je die Afrotarsius tot de tarsiers moet rekenen is controversieel.

Ik elk geval rept het artikel ook over:

quote:

de eerste anthropoïden

Dan zit je bij de primaten al in de tak van de Haplorhines
De Strepsirrhines (Lemuren en Loris) zijn dan al een andere tak.

quote:

Op vrijdag 11 januari 2013 01:30 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Je had het zelf al over eukaryote eencelligen. Ik wou juist die discussie vermijden.

Die foto gaf mij de indruk van een erg vroege primaat. Maar misschien vergis ik me daarin.

Ach dat is 37 miljoen jaar geleden. De eerste zelfreplicerende eencelligen (het eerste leven, want bij leven hoort per definitie replicatie) waren ruim een honderdvoud eerder met 3,8 miljard jaar geleden.

Die antropoiden zijn zo laat dus niet

quote:

Op vrijdag 11 januari 2013 02:02 schreef barthol het volgende:

[..]

De foto is natuurlijk van een moderne (hedendaagse) Tarsier (met een net zo lange evolutiegeschiedenis als wijzelf) . En de keuze voor die foto is natuurlijk omdat in het artikel artikel vermeld staat:

[..]

Maar die Afrotarsius is dus een primaat uit het Eoceen. En of je die Afrotarsius tot de tarsiers moet rekenen is controversieel.

Ik elk geval rept het artikel ook over:

[..]

Dan zit je bij de primaten al in de tak van de Haplorhines
De Strepsirrhines (Lemuren en Loris) zijn dan al een andere tak.

[ afbeelding ]

Dit leert me weer het een en ander.

Maar wat heeft dat nou met onze herkomst uit Azië te maken?

De gangbare theorie is dat we altijd al uit Afrika afkomstig zijn maar dit fossiel duid er misschien op dat we rond 37 mlj jaar geleden vanuit Azie trokken naar Afrika en daarna pas in Afrika verder zijn geevolueerd tot homoniden.

quote:

Op vrijdag 11 januari 2013 03:00 schreef Bramdecaviaeter het volgende:
De gangbare theorie is dat we altijd al uit Afrika afkomstig zijn maar dit fossiel duid er misschien op dat we rond 37 mlj jaar geleden vanuit Azie trokken naar Afrika en daarna pas in Afrika verder zijn geevolueerd tot homoniden.

Ja, als je ver genoeg teruggaat komen we allemaal uit zee gekropen.
Ik snap de relevantie niet zo goed.
Met een aap kan ik me nog enigszins verwant voelen, maar een stokstaartje of zo vind ik toch al minder interessant.

Het gaat erom waar de gezamenlijke voorouder van de Anthropoidea leefde.



Wat het oorspronggebied was van waaruit die Anthropidea zich hebben verspreid en gesplitst in Platyrhini en Catarrhini (wij behoren uiteraard tot de Catarrhini)
En dan moet je dat niet bekijken met de wereldkaart van nu, maar die van het late Eoceen.

Je zou ook verder in de evolutie kunnen kijken en je afvragen waar de gezamenlijke voorouder van de Hominoidea ergens heeft geleefd.
Van die groep tref je nu de Gibbons en de Orang Oetans in Z.O.Azie enerzijds en Gorilla, Chimp/Bonobo in Afrika, (en de mens overal maar met een oorspronggebied in Afrika.)
Waar leefden die Hominoidea toen dat nog niet opgesplitst was, maar die gezamenlijke voorouder leefde.

Jaja, dat is allemaal heel interessant. Ik zou wel eens een combinatie willen zien van de evolutie en van de geografische veranderingen.

Maar waarom we nou opeens uit Azië komen in plaats van uit Afrika, ontgaat mij.
Als ik het goed begrijp zijn de voorlopers van de hominiden die in Afrika ontstonden, uit Azië gekomen. (aannemende dat dat toen al bestond!!) en naar Afrika verhuisd.
Maar als je zo verder terug gaat redeneren, komen we allemaal uit zee.
Dus mijn vraag is: wat voegt dit toe?

quote:

Op zaterdag 12 januari 2013 03:35 schreef Kees22 het volgende:
Jaja, dat is allemaal heel interessant. Ik zou wel eens een combinatie willen zien van de evolutie en van de geografische veranderingen.

Maar waarom we nou opeens uit Azië komen in plaats van uit Afrika, ontgaat mij.
Als ik het goed begrijp zijn de voorlopers van de hominiden die in Afrika ontstonden, uit Azië gekomen. (aannemende dat dat toen al bestond!!) en naar Afrika verhuisd.
Maar als je zo verder terug gaat redeneren, komen we allemaal uit zee.
Dus mijn vraag is: wat voegt dit toe?

Het gaat er niet primair over waar wij vandaan komen.

Waar het over gaat dat is dat er eerst twee fossielen van Afrotarsius zijn gevonden,
In 1985 in Egypte en in het Oligoceen gedateerd.
en in 2010 in Libië. en in het late Eoceen gedateerd.
Aan de naamgeving is te zien dat het naar Afrika verwijst, en dat er in eerste instantie aan een verwantschap met Tarsiers werd gedacht. Op gegeven moment zag men bewijzen voor een verwantschap met Antropoiden , dus de lijn naar de evolutie naar apen van de nieuwe Wereld en apen van de oude wereld (waaronder dus ook de mensapen en wij).
Aan de hand van die fossielen en de link met Antropoiden werd de oorsprong van Antropoide primaten in Afrika geplaatst.

Totdat in 2012 een fossiel in Myanmar werd gevonden die Afrasia djijidae werd genoemd. Ook uit het Eoceen. En die bleek nauw verwant met Afrotarsius (de fossielen in N.Afrika)
Dat was opmerkelijk, niet alleen door de afstand tussen de vindplaatsen, maar (als je de wereldkaart van het Eoceen bekijkt) ook omdat Afrika in die tijd nog geen land verbinding had met Azië.

Nu blijkt dat die Antropoide primaten hun oorspronggebied dus niet in Afrika hebben, maar in Azie.
Dat is nieuws, een inzicht wat is veranderd.

Overigens betreffen die fossielen geen complete skeletten, maar delen van de kaak en gebitselementen.
En moet je die afrotarsius en Afrasia niet zien als de gemeenschappelijke voorouders van de antropoide primaten, maar als exemplaren uit een groep soorten die eosimiformes worden genoemd, en in die goep moet je dus ook de gezamenlijke voorouders van apen (van de nieuwe wereld, en van de oude wereld) zoeken. en toevallig horen onze voorouders daarbij als het om apen van de oude wereld gaat.

Wat dat betreft kan het nog steeds zijn dat alles in Afrika afspeelde maar dat die Afrasia djijidae zijn leefgebied sterk heeft uitgebreid.

@ Kees22: opzich is het niet zo spectaculair, er werd vroeger alleen niet zo op azie gericht. Het zou wel kunnen dat we wat meer richten op aziatische fossielen van antropoiden en dat we daar nog ontbrekende puzzelstukjes vinden. Maar uiteindelijk is het in evolutie en in geologie toch elke keer een heen en weer geschuif van soorten.

14-01-2013

Nieuw bewijs dat de hobbit een echte soort was



Wetenschappers hebben polsbotjes van Homo floresiensis, oftewel de hobbit, ontdekt op het eilandje Flores. De botjes wijzen erop dat de hobbits tot een aparte soort behoorden en dus niet gewoon mensen met een groeiachterstand waren.

Het levert eigenlijk sinds de eerste ontdekking van restanten van H. floresiensis discussies op. Was de kleine mensachtige (ietsje langer dan 1 meter en om en nabij de 25 kilo zwaar) een nieuwe soort of waren dit gewoon moderne mensen met een ziekte, waardoor ze heel klein bleven? Over het algemeen wordt de hobbit als een nieuwe soort gezien en nu komen wetenschappers met nieuw bewijs daarvoor.

LB1
Op het eilandje Flores (Indonesië) vonden wetenschappers enkele polsbotjes. Ze vergeleken de botjes met die van LB1: de eerste resten die van Homo floresiensis werden teruggevonden. Op basis daarvan konden de wetenschappers vaststellen dat het echt om resten van Homo floresiensis – ook wel Floresmens genoemd – gaat.

Echte soort
Vervolgens vergeleken de onderzoekers de polsen van H. floresiensis met die van andere mensachtigen, waaronder Australopithecus, Homo erectus en Neanderthalers. Ook werd de pols vergeleken met die van Homo sapiens. De anatomie van de pols van H. floresiensis wijst erop dat de evolutie die leidde tot de hobbit eerder plaatsvond dan de totstandkoming van moderne mensen en Neanderthalers. In andere woorden: de hobbit kan geen zieke moderne mens zijn geweest. Dat schrijven wetenschappers in het blad Journal of Human Evolution.

Evolutie
Hoe H. floresiensis precies is ontstaan, blijft ook na dit onderzoek onduidelijk. Eén van de hypothesen die wetenschappers er al een tijdje op nahouden, is dat H. floresiensis gehoorzaamde aan de Wet van Foster. Volgens deze wet worden grote diersoorten nadat ze zich op een eiland gevestigd hebben, kleiner omdat er minder voedsel voorhanden is. Mogelijk belandden mensachtigen (H. erectus, wellicht?) op het eilandje Flores en evolueerden daar tot de kleinere H. floresiensis? Of waren de voorouders van H. floresiensis die op Flores belandden, al aan de kleine kant toen ze op het eiland aankwamen?

Het nieuwe onderzoek is slechts een heel klein puzzelstukje in een enorme puzzel die wetenschappers al sinds LB1 ontdekt werd, bezighoudt. Er blijven nog genoeg vragen. Maar wellicht dat meer vondsten op Flores die vragen stuk voor stuk kunnen oplossen en de puzzel in de toekomst alsnog compleet maken.

(scientias.nl)

18-01-2013

Indiase voorouders van Aboriginals

Ruim 4000 jaar geleden bereikten emigranten uit India al Australië, blijkt uit genetisch onderzoek.


Heeft deze Aboriginal-jongen ook Indiaas bloed door zijn aderen stromen?

In de wetenschap was tot nu toe consensus over de kolonisatie van Australië door de mens: die was in twee golven het continent binnengekomen. Ongeveer 45.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen aan, na een lange tocht via Zuidoost-Azië vanuit Afrika, vanwaar ze zich tussen 125.000 en 60.000 jaar geleden over de wereld begonnen te verspreiden. De tweede immigratiegolf begon aan het einde van de 18e eeuw vanuit Europa, na de “ontdekking” van Australië.

Het lijkt nu een bijna onmogelijke onderneming, om in primitieve bootjes de zeestraten rond het huidige Indonesië over te steken. Tijdens diverse ijstijden in het pleistoceen was het zeeniveau echter veel lager dan nu, omdat veel van het water op aarde vastgelegd was in de ijskappen. Java, Sumatra en Borneo lagen vast aan het Aziatische continent (Sunda) en Australië en Nieuw Guinea vormden één landmassa, de Sahul Shelf. Mensen die vanuit Azië naar het zuidoosten trokken, hoefden maar een klein stukje over volle zee om Australië te bereiken.

Deze migranten namen de tijd voor hun reis en ze hebben langs hun route dan ook genetische sporen achtergelaten. Het genoom van de oorspronkelijke bevolking van Australië, de Aboriginals, vertoont grote overeenkomsten met dat van de bewoners van Nieuw Guinea en met de Mamanwa, een groep oorspronkelijke bewoners van de Filippijnen. Dat toont aan dat de landverhuizers niet in korte tijd naar Australië trokken, maar dat een aantal van hen op veel plaatsen onderweg is blijven hangen.

Onderzoekers uit Leipzig en Rotterdam hebben nu in het DNA van Aboriginals uit Noord-Australië sporen gevonden van een nog een migratiegolf Zij schrijven hierover in het blad PNAS. Ruim 4000 jaar geleden moeten er mensen uit India naar Australië verhuisd zijn. Een deel van het DNA van Aboriginals uit de Northern Territories bleek hetzelfde te zijn als dat van Dravidische volken in Zuid-India, die beschouwd worden als de oudste bewoners van het Indiase subcontinent. Op grond van de veranderingssnelheid van DNA moet die Indiase migratiegolf 141 generaties terug hebben plaatsgevonden, oftewel 4230 jaar geleden (aangenomen dat een generatie 30 jaar is).

Deze Indiase genetische sporen zijn niet aangetroffen in het DNA van andere Zuidoost-Aziatische bevolkingsgroepen die onderzocht zijn. Dat impliceert dat de Indiërs die naar Australië trokken, dat in betrekkelijk korte tijd moeten hebben gedaan, zonder te blijven hangen op de tussenliggende eilanden.

Deze immigratiegolf van 4200 jaar geleden valt samen met een verandering in de archeologische vondsten in Australië. In deze periode verschijnen zgn. microlieten: kleine, vlijmscherpe schilfers steen die gebruikt werden als mesjes of pijlpunten.

Ook de oudste fossielen van de dingo, de Australische wilde hond, dateren van ongeveer 4000 jaar geleden. Op grond van hun DNA lijkt die Zuidoost-Aziatische voorouders te hebben, maar hij lijkt het meest op Indiase honden. Het is heel goed mogelijk dat de Indiërs op hun reis naar het zuidoosten ook hun huisdieren hebben meegenomen.

Niks nieuws onder de zon dus, Australië was 4000 jaar geleden ook al een immigratieland. En het is nog steeds populair onder Indiërs: na Nieuw Zeeland, China en Groot Brittannië staat India tegenwoordig op de vierde plaats van landen waar emigranten Australië als bestemming kiezen.

(wetenschap24.nl)

Is een generatie van 30 jaar niet wat lang voor een pre-industriëel volk? 15 - 20 jaar lijkt me wat realistischer, maar dan moet er een andere verklaring gevonden worden voor opduiken van microlieten in de archeologische vondsten.