abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
  dinsdag 2 augustus 2011 @ 22:32:24 #51
74484 flyguy
Full of Dutch Courage
pi_100250655
quote:
0s.gif Op dinsdag 2 augustus 2011 02:18 schreef dvr het volgende:

[..]

Nee. Dat zou leuk zijn, als je op grond van 10M aan onderpand even 100M bij de FED kon weghalen. Maar dat kan dus niet. Enfin, hoe het wel werkt heb ik hierboven al duidelijk genoeg uitgelegd..

[..]

Je hebt helemaal gelijk. Ik had het over de verhouding eigen kapitaal van de bank ten opzichte van de passiva. Had moeten zeggen dat van de passiva tenminste een x gedeelte in liquide activa (wat naar de CB gaat) en de rest in meer illiquide activa kan.
The more debt, the better
pi_100258490
quote:
0s.gif Op dinsdag 2 augustus 2011 19:31 schreef sandemann het volgende:

Alleen verkleint hij daarmee zijn eigen solvabiliteit. Probleem van de bankdirecteur is bovendien dat hij fraudeert, en dat alles in de boeken terecht komt.
Zullen we er daarom maar vanuit gaan dat dat niet gebeurt, en dat banken, die onder toezicht van accountants, aandeelhouders, commissarissen, rating agencies, centrale bank en overheid staan, er geen gewoonte van maken om massaal tot onder hun reserves girale tegoeden te creëren? Er wordt meer dan genoeg geklooid, gefraudeerd en gemanipuleerd door banken, maar dan wel op wettelijk toegestane wijze (want de politiek fraudeert vrolijk mee tegen alle principes van deugdelijk boekhouden in). Wat jij schetst is niet waar ons geld op gebaseerd is.

quote:
En wat voor reserves zijn dat dan, hoe stel je je dat voor?
De reserves zijn wat de bank aan direct opvraagbare tegoeden bij de centrale bank heeft, plus wat ze in kas hebben. Het is vanuit die reserves dat ze krediet verlenen en opgevraagde tegoeden aan klanten terugbetalen (cashopnames en overmakingen).

quote:
Dat zeg ik, een betaalrekening met 100 euro erop, waarop hij 900 rood mag staan, dus 1000 euro giraal geld om van te shoppen.
Nee, je veronachtzaamde die roodstand van 900, zoals je hier weer doet. Hij 'mag' niet 900 roodstaan, hij STAAT 900 rood zodra hij de bank uitwandelt. Of dat nou op een tweede rekening is of op een creditcard of middels een doorlopend krediet, of wat dan ook -- hij is 900 euro aan de bank verschuldigd (hij kan niet op dezelfde rekening 1000 euro hebben staan én 900 rood staan, vandaar die tweede rekening).

quote:
Je bent nu in ieder geval zover dat je afscheid hebt genomen van dat 90% via-via verhaal. Nou nog die kasreserves.
Nee. Ieder woord dat ik hierboven geschreven heb staat. Dat je nog niet erg je best doet om de materie te begrijpen is jouw zaak. Voor de duidelijkheid: Ik heb in het begin uitgelegd hoe fractioneel bankieren werkt, aan de hand van een eenvoudig maar representatief voorbeeld met steeds één transactietje. Vervolgens bleef jij er bij, dat een bank *poef* uit het niets geld kan creëren en je illustreerde dat met een voorbeeld waarin je een paar nogal belangrijke details over het hoofd zag. Toen ik op dat voorbeeld voortborduurde om uit te leggen welke problemen er aan kleefden, betekende dat niet dat het daarmee ineens wel een representatieve voorstelling van fractioneel bankieren werd.

Concreet: In de dagelijkse praktijk kijken bankmedewerkers die normale kredieten verschaffen natuurlijk niet naar de reserves. Dat is hun zorg niet, er is altijd meer dan genoeg in reserve om de dagelijkse zaken mee te regelen (daarvoor hebben ze hogerop mannetjes die dat nauwlettend in de gaten houden). Ze kijken ook niet of er die dag wel genoeg nieuw spaargeld is ingelegd. Dat is ook hun zorg niet. Dus als jij een lening komt halen en ze vinden je kredietwaardig, dan typen ze inderdaad even wat in de computer en POEF jij hebt je geld. Maar dat is niet ter plekke voor jou gemaakt, het komt gewoon uit hun eigen reserve.

quote:
0s.gif Op dinsdag 2 augustus 2011 20:07 schreef sandemann het volgende:
Even nog simpeler samenvatten: Jan is blut en sluit een overeenkomst met de bankier. Jan gaat naar huis met een girale 1000 euro en de bankier heeft een schuldbekentenis van 1000 euro van Jan. De reservevereiste van 10% bepaalt dat de bankier bij dit alles 100 euro basisgeld aanhoudt.

Dvr stelt dat de bankier dan ook nog 1000 euro kasreserve moet hebben.
Nee, dat stel ik niet. Ik borduurde voort op jouw ene voorbeeld en gaf aan, voor dat specifieke voorbeeld dus, dat de bank ook nog voldoende kasgeld in huis zou moeten hebben voor het geval dat Jan zijn girale tegoed kwam opnemen. Niet om aan het wettelijke reservevereiste te voldoen maar om simpelweg zijn verplichting aan Jan na te kunnen komen (je had immers geschreven dat de bank verder blut was. In dat geval zouden ze Jan zijn geld niet kunnen geven als hij het kwam opvragen). In realiteit hebben banken maar een heel klein deel van hun reserves contant in huis - net genoeg om de normale dagelijkse opnames van klanten aan te kunnen. De rest van hun reserves staat giraal op hun reserverekening bij de centrale bank.

quote:
Dit mogen kennelijk geen schuldbekentenissen zijn, want dan zou die van Jan wel voldoen. Het moet dus chartaal geld zijn?
Nee. Ik vertelde eerder al dat giraal of chartaal niet uitmaakt. Die reserve van 10% mag uit beide bestaan.

Overigens, zoals ik al zei is dat money multiplier-verhaal een theorie waarvan de werking door sommige economen betwist wordt. En in de praktijk zijn de reservevereisten veel lager dan 10%, en voor veel tegoeden van klanten houden banken zelfs helemaal geen reserve aan (of hooguit wat ze in de dagelijkse praktijk nodig hebben, want je kunt natuurlijk niet te vaak tegen klanten zeggen 'komt u uw geld volgende week maar halen' als ze even een paar duizend willen opnemen).

quote:
0s.gif Op dinsdag 2 augustus 2011 21:02 schreef sandemann het volgende:
De paradox zit hem in het tijdperspectief versus ruimteperspectief. Sommigen zien de hele kredietbubbel gewoon als een langgerekte vertraging: als iedereen iedereen weer terugbetaalt, komen we feitelijk niets tekort.
Nu begin je het een beetje door te krijgen. Het grote probleem van de financiële crisis is dat het geld dat op termijn allemaal zou moeten terugkomen (plus rente), niet meer terug zal komen. Dit omdat er te veel en te lichtzinnig krediet verstrekt is tegen onderpanden die niet deugen. Huizen waarvan de toekomstige waarde veel te hoog was ingeschat, salarissen die door werkloosheid wegvallen, aandelenportefeuilles die crashen, enzovoort. Zodoende komen de banken (+verzekeraars, pensioenfondsen, etc), en de mensen van wie zij het geld beheren, langzaamaan in de knel. En zolang de economische groei niet aantrekt -en dat doet hij niet, en zal hij ook niet meer doen- lopen de schulden door rente en door voortgaande verkwisting door de overheid alleen maar op en zullen er steeds meer kredieten als oninbaar afgeschreven moeten worden.

Wat die tijdsfactor betreft, banken overbruggen in feite het gat tussen goedkoop kortlopend krediet en duur langlopend krediet: Ze geven jou bv. een lage rente op je direct opvraagbare spaartegoed, en lenen 'stiekem' het grootste deel daarvan tegen een hoge rente aan een huizenkoper in de vorm van een hypotheek die pas over 30 jaar afgelost wordt. Het renteverschil is winst (het eerder toegelichte tussenstapje met de obligaties die ze in onderpand geven aan de CB, op grond waarvan ze goedkoop geld voor in hun reserves kunnen lenen, waar ze óók rente op verdienen, sla ik even over). Jij had ook als spaarder je geld rechtstreeks aan die huizenkoper kunnen uitlenen, zonder bemiddeling van de bank, maar dan was je het dertig jaar lang kwijt geweest en het risico dat hij zijn rente en aflossingen niet kan/zal voldoen is ook nogal groot. De bemiddeling in risico en opportuniteit (bij je geld kunnen) is waar banken hun bestaansrecht aan ontlenen.
  woensdag 3 augustus 2011 @ 21:26:42 #53
259770 iamcj
Niets is onmogelijk
pi_100288658
quote:
0s.gif Op dinsdag 2 augustus 2011 13:55 schreef dvr het volgende:

[..]

En daarmee wil je zeggen..? Niets in je quote weerspreekt wat ik zei (al is het ongelukkig dat ze de term money..created gebruiken). In mijn uitleg heb ik het principe van fractioneel bankieren en het functioneren van de Money Multiplier teruggebracht tot het niveau van een individuele inleg van geld en een individuele lening, In de praktijk is die 1:1-relatie er vanzelfsprekend niet; het is een continu-proces waarin duizenden deposito's en kredieten van verschillende groottes en met verschillende tijdsduur de bank in- en uitgaan. Maar zoals ook in jouw tekstje staat, kan de bank daarbij doorgaan met lenen totdat hun reserve het wettelijk minimumniveau bereikt heeft.

Met andere woorden: Ze lenen geld uit hun reserve uit; ze kunnen geen geld uitlenen dat er niet al is. Of met nog andere woorden: ze brengen geld uit hun reserves in omloop, vergroten daarmee de maatschappelijke geldhoeveelheid, en dat noemen we 'geld scheppen'. Maar nieuw geld creëren doen ze niet; dat blijkt wel wanneer de rekeninghouders ineens allemaal 'hun geld' terugwillen en er dan achterkomen dat ze alleen een giraal tegoed, d.w.z. een claim op geld hadden, die de bank niet met echt geld kan nakomen.
We bedoelen allemaal hetzelfde volgens mij, alleen jij gebruikt iets andere definities.

Wat ik duidelijk wilde maken is dat een individuele bank een lening kan uitschrijven, die groter is dan hun reserves toelaten.

Iets anders waar ik niet goed vat op heb, als je default op een lening. Wat gebeurt er dan.

In mijn optiek moet de bank de lening afschrijven van de winst, maar dat geld is in deposito bij een andere bank. Dus is de invloed klein.

Als je sommige deflationisten leest, zou 1 default er voor zorgen dat er cumulatief giraal geld wordt vernietigd, net zo als het wordt gecreeerd.

Wat weet/vind jij?
Wie bang is voor morgen, kan niet genieten van vandaag.
Religie is als taal, een basisbehoefte voor een maatschappij, iedereen spreekt zijn eigen dialect en even verder op begrijp je niet meer wat de ander zegt.
pi_100294197
quote:
0s.gif Op woensdag 3 augustus 2011 21:26 schreef iamcj het volgende:

[..]

We bedoelen allemaal hetzelfde volgens mij, alleen jij gebruikt iets andere definities.

Wat ik duidelijk wilde maken is dat een individuele bank een lening kan uitschrijven, die groter is dan hun reserves toelaten.

Stel bank heeft 100 euro reserves en geeft een lening uit van 200 hoe gaan ze die 200 uitbetalen bij opname of overboeking?
pi_100294436
Zo'n opname is een bankrun en dan vallen ze om. Het gebeurt zelden dat de volledige reserve wordt opgevraagd in cash. Overboeking kun je het beste zien als het doorgeven van het recht om die 200 euro cash op te nemen. Voor het overgrote deel blijven die rechten (giraal geld) gewoon doorgegeven worden, zonder dat er daadwerkelijk wordt gecasht.
pi_100294541
quote:
0s.gif Op woensdag 3 augustus 2011 21:26 schreef iamcj het volgende:

[..]

We bedoelen allemaal hetzelfde volgens mij, alleen jij gebruikt iets andere definities.

Wat ik duidelijk wilde maken is dat een individuele bank een lening kan uitschrijven, die groter is dan hun reserves toelaten.

Iets anders waar ik niet goed vat op heb, als je default op een lening. Wat gebeurt er dan.
Wie default? En je kunt als partij altijd nog ergens een onderliggende counterparty vast laten leggen. Dat zorgt vaak ook voor een betere rating van die bank (of het product) :+
People once tried to make Chuck Norris toilet paper. He said no because Chuck Norris takes crap from NOBODY!!!!
Megan Fox makes my balls look like vannilla ice cream.
pi_100294603
quote:
0s.gif Op woensdag 3 augustus 2011 02:23 schreef dvr het volgende:

Ik borduurde voort op jouw ene voorbeeld en gaf aan, voor dat specifieke voorbeeld dus, dat de bank ook nog voldoende kasgeld in huis zou moeten hebben voor het geval dat Jan zijn girale tegoed kwam opnemen. Niet om aan het wettelijke reservevereiste te voldoen maar om simpelweg zijn verplichting aan Jan na te kunnen komen (je had immers geschreven dat de bank verder blut was. In dat geval zouden ze Jan zijn geld niet kunnen geven als hij het kwam opvragen).
Ik had niet aangegeven dat de bank blut was, maar dat de bankier niets extra's in huis had. Met andere woorden: de uitstaande deposito's waren precies een tienvoud van de reserve. Jij zegt: "meer dan een bank in reserve heeft kan hij niet uitlenen ". Dat komt doordat je het vanuit het tijdsperspectief bekijkt: de bankier leent steeds hetzelfde geld uit, dus evenveel als hij 'heeft'. Dat het 10x is uitgeleend, maakt het voor jou kennelijk niet meer. Dat is waar we steeds vastlopen, en daarom hebben die semantische discussies ook geen zin. Door die schuingedrukte uitspraak van je werd ik weer op het verkeerde been gezet.

Terwijl we het in feite denk ik helemaal niet oneens zijn. Het voorbeeld van Jan toont dat goed aan: hij gaat met 100 euro naar de bank en gaat vervolgens voor 1000 euro shoppen. Natuurlijk staat hij dan 900 euro rood, wat hij dus verschuldigd is. En zolang die winkeliers die het girale geld hebben ontvangen niet massaal komen cashen, voordat Jan heeft afbetaald, is er niets aan de hand. Zijn we het echt eens?

[ Bericht 0% gewijzigd door sandemann op 03-08-2011 23:18:03 ]
pi_100297350
quote:
0s.gif Op woensdag 3 augustus 2011 21:26 schreef iamcj het volgende:

Wat ik duidelijk wilde maken is dat een individuele bank een lening kan uitschrijven, die groter is dan hun reserves toelaten.
Bedoel je: groter dan ze aan geld in hun reserves hebben? Want dat kan niet; ze kunnen geen geld (cash noch giraal) uitlenen dat ze zelf niet al hebben. Met andere woorden, gewone commerciële banken kunnen geen geld maken.
Of bedoel je: Ze kunnen af en toe hun reserves tot onder het wettelijk minimumvereiste laten dalen? Dat zal incidenteel gebeuren en dan boekhoudkundig gladgestreken worden, maar ze kunnen dat natuurlijk niet structureel doen (alhoewel ze daar wel veel ruimte hebben).

quote:
Iets anders waar ik niet goed vat op heb, als je default op een lening. Wat gebeurt er dan.

In mijn optiek moet de bank de lening afschrijven van de winst, maar dat geld is in deposito bij een andere bank. Dus is de invloed klein.

Als je sommige deflationisten leest, zou 1 default er voor zorgen dat er cumulatief giraal geld wordt vernietigd, net zo als het wordt gecreeerd.
De bank moet die vordering dan inderdaad afschrijven, maar noodwetgeving heeft er voor gezorgd dat ze dat kunnen uitstellen, en die slechte assets dus nog een tijd 'marked to myth' (zeg maar: tegen de oorspronkelijke waarde, of slechts een beetje afgeboekt) in de boeken kunnen laten staan. Dat is heel verneukeratief, want een spaarder of investeerder kan nu denken dat zijn geld veilig is bij de bank, terwijl de bezittingen van die bank in werkelijkheid, in de huidige markt, 30-40% minder waard zijn dan waarvoor ze in de boeken staan (dat is het percentage dat de FDIC nu gemiddeld tegenkomt bij banken die in faillissement gaan).

Wanneer een bank de waarde van vorderingen (lopende kredieten aan klanten) moet afschrijven heeft dat feit op zich geen directe invloed op de geldhoeveelheid, maar wel op de mate waarin die bank nieuwe leningen kan verstrekken en dus girale tegoeden kan scheppen. De volgende dag worden er dus minder nieuwe leningen verstrekt, en zo neemt de maatschappelijke geldhoeveelheid dan op natuurlijke wijze af. Dat is deflatoir (gelddeflatie). En door de afnemende kredieten treedt er contractie op in de reële economie omdat de koopkracht afneemt. Dat heeft op termijn lagere prijzen (prijsdeflatie) tot gevolg.

Er zit inderdaad een sneeuwbaleffect in, vooral wanneer grote partijen (banken, verzekeraars, landen) omvallen. Ten eerste omdat andere financiële partijen dan onverwacht hoge afboekingen moeten doen, die dan weer hún faillissement kunnen veroorzaken, maar ook omdat al het onderlinge leenverkeer tot stilstand komt (als bv. ING failliet gaat, wil de Rabo geen geld meer aan ABN lenen, want die hadden misschien nog wel heel veel geld van ING tegoed en zouden in het faillissement meegetrokken kunnen worden). Soortgelijke effecten zie je ook op alle niveau's van de gewone (niet-financiële) economie; wanneer de economische groei in krimp omslaat, breidt die contractie zich als een olievlek uit die sneller in omvang toeneemt naarmate steeds meer partijen steeds harder getroffen worden.
pi_100302842
quote:
0s.gif Op woensdag 3 augustus 2011 23:13 schreef sandemann het volgende:

Zijn we het echt eens?
Weet ik niet, want dan moet je je voorbeelden echt op het scherpst van de snede formuleren.

Laten we even doen alsof er alleen giraal geld bestaat, dat de bank een reserve van $1000 heeft en dat een reservevereiste van 10% geldt. Vervolgens komt Jan bij die bank en vraagt een krediet van $10.000. Mijn indruk van jouw stelling is, dat jij denkt dat dat kan, want de bank heeft 10% in reserve en mag dus $10.000 op Jan's betaalrekening zetten. Maar dat kan dus niet. Ze hebben maar $1000 in reserve, en meer geld dan ze al hebben kunnen ze niet uitlenen. En dat is maar goed ook, anders hadden ze een dag later bijna een ton, en weer een dag later bijna een miljoen aan geld geschept zodra dat geleende geld zijn rondje door de economie gemaakt heeft en weer bij de bank terugkeert. In zo'n systeem zouden we binnen een paar weken allemaal miljardair zijn (en kostte een broodje kroket tienduizenden euro's).
pi_100307977
Daarom bestaat er ook niet alleen giraal geld. Dus laten we het reëler houden en doen alsof de bank een reserve aan basisgeld heeft van $1000, en dat daar al $10.000 aan giraal krediet tegenover staat, dus de reserve zit op het minimum. Jan komt binnen met $10 aan chartaal geld en gaat naar buiten met $100 aan giraal geld. Eens?
pi_100313210
Okay iedereen is het eigenlijk eens, zonder het in de gaten te hebben.

Wat Steve Keen en Mike Shedlock hebben gezien is dat het systeem eigenlijk nog iets extremer is. Die 1000 euro wordt eerst uitgeleend, trukendoos open om zogenaamd aan de 10% reserve regel te volgen. Daarna gaan de centrale banken de keus maken: ervoor zorgen dat de bank weer 100 euro reserves krijgt, of ervoor zorgen dat de hoeveelheid crediet weer afneemt. En ze kiezen dan iha voor het eerste, want dat is beter voor de cijfertjes die aan horen te geven hoe goed het met de economie gaat.
pi_100316308
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 11:34 schreef sandemann het volgende:
Daarom bestaat er ook niet alleen giraal geld. Dus laten we het reëler houden en doen alsof de bank een reserve aan basisgeld heeft van $1000, en dat daar al $10.000 aan giraal krediet tegenover staat, dus de reserve zit op het minimum. Jan komt binnen met $10 aan chartaal geld en gaat naar buiten met $100 aan giraal geld. Eens?
Nee, want dan zouden de reserves onder het minimumvereiste duiken.
pi_100316633
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 14:23 schreef Istrilyin het volgende:

Daarna gaan de centrale banken de keus maken: ervoor zorgen dat de bank weer 100 euro reserves krijgt, of ervoor zorgen dat de hoeveelheid crediet weer afneemt. En ze kiezen dan iha voor het eerste, want dat is beter voor de cijfertjes die aan horen te geven hoe goed het met de economie gaat.
De FED wil, in ieder geval officieel, de kredietverstrekking juist weer laten toenemen om de economische groei te stimuleren. Maar daarnaast moesten de reserves toenemen om het financiële systeem robuuster te maken. Op zich is dat niet tegenstrijdig want je kunt kredieten ook stimuleren door de rente te verlagen (wat natuurlijk gedaan is). Op de korte termijn is dat sowieso effectiever dan aan de reservevereisten te sleutelen want die waren niet echt het probleem. Het is in Amerika bijvoorbeeld gewoonte om iedere nacht officieel even alle banktegoeden in spaartegoeden om te zetten, waar helemaal geen reserve-eis voor geldt.
pi_100319033
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 15:51 schreef dvr het volgende:

[..]

De FED wil, in ieder geval officieel, de kredietverstrekking juist weer laten toenemen om de economische groei te stimuleren.
....
De FED is een organisatie die slechts beinvloed wordt door het bankwezen, en onafhankelijk is van de bevolking van de USA, het congres daar en de president. De FED neemt allerlei beslissingen die bijzonder vaak het gevolg hebben dat het heel goed gaat met de leiders van de financiele wereld. Van alle winst die in de USA gemaakt wordt komt 40% uit de financiele hoek. Dat is, lijkt mij, enigsinds absurt voor een service industrie die in feite alleen hoort bij te houden wie van wie nog iets tegoed heeft.
pi_100319071
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 15:45 schreef dvr het volgende:

Nee, want dan zouden de reserves onder het minimumvereiste duiken.
Jan heeft toch een schuldbekentenis afgegeven van $90?
Ok, in hetzelfde voorbeeld stort Jan $10 chartaal bij de bank, krijgt hiervoor $10 giraal geld, waarop de bankier Jan meteen $9 chartaal uitleent, die dat direct terugstort, waarop hij $8,10 extra giraal geld krijgt etc. Totdat hij evengoed met $100 de deur uitloopt en de bankier evengoed achterblijft met $10 basisgeld in reserve en een schuldpapier van $90. Eens?
pi_100321000
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 16:58 schreef Istrilyin het volgende:

De FED is een organisatie die slechts beinvloed wordt door het bankwezen, en onafhankelijk is van de bevolking van de USA, het congres daar en de president.
Oh, jij komt ook nog even een paar misverstanden en vooroordelen in de wereld helpen? :)

De FED wordt voornamelijk bestuurd door door de overheid (president) aangestelde 'governors', is sterk gereguleerd, is afhankelijk van de treasury en van de markt, etc. Het financiële beleid van de laatste jaren wordt voornamelijk door de regering en politiek bepaald, die hun oren erg naar bankiers laten hangen. Dit doordat zij belangrijke sponsors van verkiezingscampagnes zijn, en vooral ook omdat bijna alle overheidsadviseurs en -functionarissen op financieel gebied uit de financiële wereld afkomstig zijn. En omdat de Republikeinen een dikke vinger in de pap hebben, en zij geld liever naar de private dan naar de publieke sector zien gaan.

quote:
Van alle winst die in de USA gemaakt wordt komt 40% uit de financiele hoek. Dat is, lijkt mij, enigsinds absurt voor een service industrie die in feite alleen hoort bij te houden wie van wie nog iets tegoed heeft.
Ik meende dat het rond de 20% lag, wat inderdaad ook al heel hoog zou zijn. Maar dat komt vooral door de uitzonderlijke omstandigheden van de financiële/economische crisis, waarin normale bedrijven hun winsten sterk hebben zien teruglopen terwijl er alles aan gedaan is om de banken te versterken, en dus inderdaad hun winsten sterk te laten groeien zodat ze hun buffers konden aanvullen. Dat was in de ogen van de politiek noodzakelijk. Dat de bankiers daar persoonlijk bovenmatig van hebben kunnen profiteren is inderdaad erg kwalijk, maar anderzijds vergeten mensen in al hun gescheld op de bankiers wel eens, dat het geld dat die bankiers beheren gewoon van ons is; het gaat om onze bank- en spaartegoeden, aandeelwaarde, pensioenen, verzekeringspremies, enzovoort. In die zin hebben wij er dus belang bij dat die banken niet tenonder gaan (al zullen ze dat op termijn evengoed wel doen..).

quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 17:00 schreef sandemann het volgende:

Jan heeft toch een schuldbekentenis afgegeven van $90?
Ok, in hetzelfde voorbeeld stort Jan $10 chartaal bij de bank, krijgt hiervoor $10 giraal geld, waarop de bankier Jan meteen $9 chartaal uitleent, die dat direct terugstort, waarop hij $8,10 extra giraal geld krijgt etc. Totdat hij evengoed met $100 de deur uitloopt en de bankier evengoed achterblijft met $10 basisgeld in reserve en een schuldpapier van $90. Eens?
Ja, op die manier kan het wel. :) Vooropgesteld dat Jan genoeg zekerheden kan bieden om al die kredieten te kunnen krijgen.
pi_100321156
Ok, en je bent het ook met me eens dat Jan en de bankier de flauwekul overslaan en direct de totale kredieten en bijbehorende zekerheden uitwisselen? (Dus Jan krijgt ineens de $100.) Of zit daar nou juist je kritiek, in plaats van in die schuldbekenning/zekerheid?
pi_100322339
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 18:06 schreef sandemann het volgende:
Ok, en je bent het ook met me eens dat Jan en de bankier de flauwekul overslaan en direct de totale kredieten en bijbehorende zekerheden uitwisselen? (Dus Jan krijgt ineens de $100.) Of zit daar nou juist je kritiek, in plaats van in die schuldbekenning/zekerheid?
Als je een voorbeeld wilt bedenken dat representatief is voor hoe fractioneel bankieren in het echt en in het groot werkt, dan zal de bankier dat geld niet meegeven. Dit omdat er simpelweg te weinig vrij geld is; zijn reserves zouden tot onder het minimumvereiste duiken (maar in de praktijk lossen ze dat op door gedurende 24 uur van een andere bank wat bij te lenen. Daarom zijn bankfaillissementen ook zo rampzalig, dat hele interbancaire leningsverkeer komt tot stilstand omdat niemand weet welke andere banken nu in de gevarenzone zitten).

Je noemde zelf het belang van de tijdsfactor al, maar die is echt essentieel. Als je de volgorde van transacties omdraait, heeft dat enorme gevolgen voor het hele systeem. Op het hoogste niveau, bij de centrale bank, moet bijvoorbeeld eerst 'collateral' (obligaties) geplaatst worden voordat de centrale bank nieuw geld mag aanmaken. Als dat andersom ging, konden ze met het nieuw aangemaakte geld obligaties kopen en die weer als collateral gebruiken voor nog meer nieuw geld. De overheid zou dan via de centrale bank letterlijk onbeperkt en kostenloos schulden kunnen maken, en daarmee zou het vertrouwen onder de munt volledig verdwijnen. Zo is het bij gewone commerciële banken ook: ze kunnen en mogen geen krediet verstrekken voordat eerst de benodigde zekerheden gesteld zijn. Anders komt er een bijna onbeperkte kredietcreatie op gang die de economie om zeep helpt. Vandaar dat ik er zo op hamer, dat banken 1) geen nieuw (basis)geld maken, maar het alleen in omloop brengen; en 2) dat daar altijd waarde en zekerheden tegenover staan.

In jouw voorbeeld moest Jan een bijna oneindig aantal keren terug naar de balie om uiteindelijk met die $100 weg te kunnen wandelen. In de praktijk gaat dat natuurlijk anders; leners geven het geld uit in de economie en de ontvanger brengt het geld weer naar de bank. In werkelijkheid maakt het geld dus steeds een rondje door de economie en bij ieder rondje vindt een transactie plaats waarin (als het goed is) waardecreatie heeft plaatsgevonden, doordat mensen gewerkt hebben om grondstoffen te winnen en te bewerken tot iets waardevols, dat Jan dan koopt. Zodoende is er aan iedere kredietverlening, en dus aan iedere 'geldschepping', daadwerkelijke economische waarde en groei gekoppeld die er voor zorgt dat de geldhoeveelheid altijd in een bepaalde verhouding blijft staan tot de daadwerkelijke economie. De centrale banken en overheden proberen er door bijsturing van rentetarieven, reservevereisten en regelgeving voor te zorgen dat die verhouding stabiel is, zodat de economie op lange termijn optimaal kan functioneren. Soms tevergeefs helaas, want m.n. politici hebben er een handje van om ook tegengestelde kortetermijndoelen te dienen, bijvoorbeeld dat ze de economie willen stimuleren door de rente te verlagen, waarbij ze uit het oog verliezen dat dat ten koste kan gaan van de toekomstige koopkracht, want ooit moet het met rente terugbetaald worden en dan moet daar wel voldoende voor gewerkt zijn. En het probleem met Jan en andere mensen is dat wanneer ze te goedkoop kunnen lenen, ze weleens vergeten om nog voor hun weelde te werken.
  donderdag 4 augustus 2011 @ 20:02:44 #69
259770 iamcj
Niets is onmogelijk
pi_100325187
De theorie zegt dat pas als bank meer giraal geld op zijn balans heeft dan leningen en zijn reserve ratio laat het toe, dan mag hij een lening uitschrijven, waarbij deposits en leningen weer in balans zijn.

Die lening komt bij een andere bank terecht als deposit, waardoor die bank een onbalans heeft en dus ook een lening mag uitschrijven.

Zo wordt het overal uitgelegd.

De vraag is of een bank meer leningen uit mag schrijven dan dat hij giraal geld in kas heeft als zijn reserve dat toelaat.

DVR zegt nee
Sanedemann zegt ja.

Ik twijfel op basis van deze zinnen uit MMM:

"While others expand assets = leningen on basis of expected reserve growth.

If the lending banks expect tot lose these deposits .... they will not loan more than their excess reserves.

[ Bericht 1% gewijzigd door iamcj op 04-08-2011 20:10:51 ]
Wie bang is voor morgen, kan niet genieten van vandaag.
Religie is als taal, een basisbehoefte voor een maatschappij, iedereen spreekt zijn eigen dialect en even verder op begrijp je niet meer wat de ander zegt.
  donderdag 4 augustus 2011 @ 20:19:30 #70
259770 iamcj
Niets is onmogelijk
pi_100325818
Stel er bestaat maar 1 bank.

Die bank heeft een reserve van 1000 over, die 9.000 aan leningen kan dragen en dus 10.000 deposits.

Hij kan die 9000 in 1 keer uitlenen omdat hij weet dat gelijk die 9000 euro weer gestort wordt en hij weer in balans is.

Op basis van de woorden "expect' en expected reserve growth, denk ik dat het theoretisch kan, maar ik kan het niet echt hard maken.

In de praktijk is het ook niet relevant denk ik. De reserve ratio is toch bepalend.
Wie bang is voor morgen, kan niet genieten van vandaag.
Religie is als taal, een basisbehoefte voor een maatschappij, iedereen spreekt zijn eigen dialect en even verder op begrijp je niet meer wat de ander zegt.
pi_100326030
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 20:02 schreef iamcj het volgende:
De vraag is of een bank meer leningen uit mag schrijven dan dat hij giraal geld in kas heeft als zijn reserve dat toelaat.

DVR zegt nee
Sanedemann zegt ja.

Ik twijfel op basis van deze zinnen uit MMM:

"While others expand assets = leningen on basis of expected reserve growth.
Dit wordt mijn laatste bijdrage hier want ik word jullie ongeloof nu echt een beetje beu. Iedere uitleg en ieder voorbeeld is uiteindelijk een simplificatie, maar het zou jullie onderhand toch duidelijk moeten zijn, dat zelfs als je een bepaalde (schijnbare) uitzondering kunt bedenken, daarmee nog niet het hele systeem op die uitzondering gebaseerd is. Als jullie desalniettemin hardnekkig aan dat onzinverhaal willen vasthouden, moet je dat zelf maar weten.

En iamcj, het antwoord op je vraag had ik in het vorige bericht al gegeven: wanneer een bank even te weinig geld in reserve heeft, leent hij dat bij van een bank die juist even wat teveel heeft. Voor het systeem van 'alle banken als geheel' zijn de reserves dus altijd voldoende. Vandaar dat als je een voorbeeld bedenkt dat representatief moet zijn voor het systeem, je er nooit vanuit kunt gaan dat een bank tot onder zijn reservevereiste doorgaat met uitlenen.
  donderdag 4 augustus 2011 @ 20:53:36 #72
259770 iamcj
Niets is onmogelijk
pi_100327065
Hier wordt het weer anders uitgelegd.

http://ezinearticles.com/(...)f-Thin-Air&id=921796

So, the bank makes Loan #1 of $90,000 and keeps $10,000 on reserve. This is the critical point where the bank creates money. According to the bank's balance sheet, the $90,000 loan to the borrower is also a $90,000 asset for the bank. By its own brand of money magic, the bank has created $90,000 out of thin air.

But the process does not stop here. Since the bank now has an asset of $90,000, it can make another loan based on this asset. Since the same Federal Reserve rules apply, the bank must keep 10% of this asset on reserve. This means it can loan only 90% of the $90,000. This means that Loan #2 is $81,000. By creating another loan, the bank has created another asset. The $81,000 loan to the borrower becomes an $81,000 asset for the bank. Once again the bank creates money out of thin air.

Federal Reserve rules allow the bank to make five to six loans based on the original $100,000 deposit. Each loan creates an additional asset. We'll stop at three loans, review the process, and add up how much money the bank has created.
Wie bang is voor morgen, kan niet genieten van vandaag.
Religie is als taal, een basisbehoefte voor een maatschappij, iedereen spreekt zijn eigen dialect en even verder op begrijp je niet meer wat de ander zegt.
  donderdag 4 augustus 2011 @ 21:04:19 #73
74484 flyguy
Full of Dutch Courage
pi_100327598
quote:
0s.gif Op donderdag 4 augustus 2011 20:53 schreef iamcj het volgende:
Hier wordt het weer anders uitgelegd.

http://ezinearticles.com/(...)f-Thin-Air&id=921796

So, the bank makes Loan #1 of $90,000 and keeps $10,000 on reserve. This is the critical point where the bank creates money. According to the bank's balance sheet, the $90,000 loan to the borrower is also a $90,000 asset for the bank. By its own brand of money magic, the bank has created $90,000 out of thin air.

But the process does not stop here. Since the bank now has an asset of $90,000, it can make another loan based on this asset. Since the same Federal Reserve rules apply, the bank must keep 10% of this asset on reserve. This means it can loan only 90% of the $90,000. This means that Loan #2 is $81,000. By creating another loan, the bank has created another asset. The $81,000 loan to the borrower becomes an $81,000 asset for the bank. Once again the bank creates money out of thin air.

Federal Reserve rules allow the bank to make five to six loans based on the original $100,000 deposit. Each loan creates an additional asset. We'll stop at three loans, review the process, and add up how much money the bank has created.
Complete onzin.
The more debt, the better
pi_100357925
Waardevolle input van iamcj.

De twee botsende perspectieven in deze kwestie verschillen hoofdzakelijk in de (al dan niet veronderstelde) consequenties van deze perspectieven. Technisch zijn we het in grote lijnen wel eens, maar er blijft een sterke neiging bestaan om een inherente discussie te voeren over de soliditeit van zo'n systeem. Dat bankiers louter op basis van FRB alle basisgeld kunnen verveelvoudigen, wil niet zeggen dat ze dat ook doen. Enerzijds niet vanwege andere reguleringen die dat tegenhouden, anderzijds niet omdat ze zelf ook solide willen zijn.

Waar we het hier steeds over gehad hebben is de cash reserve ratio.
Daarnaast bestaat de capital adequacy ratio, een ratio van kapitaal versus risico.
En zo zullen er wel meer regels zijn.

De bronnen geven verder aan dat banken wel degelijk met een druk op de knop geld kunnen scheppen. (Bovendien moet ik de eerste bron nog zien die dat ontkent.) Dat daarachter een logisch en redelijk solide systeem zit, waarbij elk risico op een bepaalde manier wordt gedekt, is evident. Waarbij 1 risico niet volledig gedekt kan worden, namelijk bankruns. Wat dan ook de belangrijkste kritiek is op FRB.

De grootste oorzaak van onbegrip is volgens mij de gedachte dat geld op een 1 of andere manier 'werkelijk' moet bestaan, dat er een ander equivalent voor giraal geld moet zijn dan een schuldbekenning. De rest is namelijk een kwestie van regulering en vertrouwen.
  maandag 23 juli 2012 @ 11:07:23 #75
259770 iamcj
Niets is onmogelijk
pi_114559536
Om de kip of het ei-discussie nieuw leven in te blazen:

De lening is eerst:

Basil Moore
(Moore 1979; Minsky, Nell et al. 1991) overturned the “money multiplier” model of money creation
with empirical research which showed that bank lending preceded reserve creation (see also Holmes
1969; Carpenter and Demiralp 2010)

Holmes, who was then Senior Vice-President of the New York Federal Reserve, argued that the belief “that
the banking system only expands loans after the [Federal Reserve] System (or market factors) have put
reserves in the banking system” was based on “a naive assumption”. Instead, he argued, ‘In the real world,
banks extend credit, creating deposits in the process, and look for the reserves later. The question then
becomes one of whether and how the Federal Reserve will accommodate the demand for reserves. In the very
short run, the Federal Reserve has little or no choice about accommodating that demand; over time, its
influence can obviously be felt.’ (Holmes 1969, p. 73)

In short (!), the money multiplier model is wrong because it has the causation backwards—banks create loans based on the demand by borrowers, perceived profitability, and capital they are holding. The quantity of currency held or in circulation and quantity of reserve balances held or in circulation at the time of the decision to create the loan have nothing to do with it. If there are reserve requirements, then the quantity of reserve balances may increase as lending may increase reserve requirements and the central bank will have to raise the quantity of reserve balances circulating to achieve its target. Similarly, if credit creation raises the public’s demand for currency, then the central bank will have to increase currency in circulation, as well. It also means that the loanable funds model is wrong. Banks are not constrained by deposits whatsoever, but the quantity of deposits they can raise after making a loan to replace a withdrawal will affect the profitability of the loan. Again, the constraint is a price constraint, not a quantity constraint.
Read more at http://www.nakedcapitalis(...)#v6SZRXX1FSrX8T0t.99

http://www.nakedcapitalis(...)shing-neon-sign.html
Wie bang is voor morgen, kan niet genieten van vandaag.
Religie is als taal, een basisbehoefte voor een maatschappij, iedereen spreekt zijn eigen dialect en even verder op begrijp je niet meer wat de ander zegt.
  dinsdag 24 juli 2012 @ 11:12:27 #76
78918 SeLang
Black swans matter
pi_114598154
quote:
0s.gif Op maandag 23 juli 2012 11:07 schreef iamcj het volgende:
Om de kip of het ei-discussie nieuw leven in te blazen:

De lening is eerst:

Basil Moore
(Moore 1979; Minsky, Nell et al. 1991) overturned the “money multiplier” model of money creation
with empirical research which showed that bank lending preceded reserve creation (see also Holmes
1969; Carpenter and Demiralp 2010)

Holmes, who was then Senior Vice-President of the New York Federal Reserve, argued that the belief “that
the banking system only expands loans after the [Federal Reserve] System (or market factors) have put
reserves in the banking system” was based on “a naive assumption”. Instead, he argued, ‘In the real world,
banks extend credit, creating deposits in the process, and look for the reserves later. The question then
becomes one of whether and how the Federal Reserve will accommodate the demand for reserves. In the very
short run, the Federal Reserve has little or no choice about accommodating that demand; over time, its
influence can obviously be felt.’ (Holmes 1969, p. 73)

In short (!), the money multiplier model is wrong because it has the causation backwards—banks create loans based on the demand by borrowers, perceived profitability, and capital they are holding. The quantity of currency held or in circulation and quantity of reserve balances held or in circulation at the time of the decision to create the loan have nothing to do with it. If there are reserve requirements, then the quantity of reserve balances may increase as lending may increase reserve requirements and the central bank will have to raise the quantity of reserve balances circulating to achieve its target. Similarly, if credit creation raises the public’s demand for currency, then the central bank will have to increase currency in circulation, as well. It also means that the loanable funds model is wrong. Banks are not constrained by deposits whatsoever, but the quantity of deposits they can raise after making a loan to replace a withdrawal will affect the profitability of the loan. Again, the constraint is a price constraint, not a quantity constraint.
Read more at http://www.nakedcapitalis(...)#v6SZRXX1FSrX8T0t.99

http://www.nakedcapitalis(...)shing-neon-sign.html
Bovenstaande is correct en doet niets af aan de perfecte en uitgebreide uitleg die dvr hier al heeft gepost.

Een bank zal nieuwe leningen verstrekken als is voldaan aan de volgende condities:
1) De bank is voldoende gekapitaliseerd (voldoende eigen vermogen)
2) Er zijn kredietwaardige partijen die willen lenen
3) De lening levert winst op voor de bank.

Als aan deze condities is voldaan dan zal de bank de lening verstrekken. Als de bank vervolgens niet meer de vereiste reserves heeft dan zal ze die direct lenen bij een andere bank die een overschot heeft. Een bank zal dus geen leningen verstrekken alleen maar omdat ze genoeg reserves heeft, de causaliteit is omgekeerd.

De invloed die centrale bank heeft op kredietcreatie is beperkt. Zij kan kredietcreatie wel afremmen maar niet pushen. Als de hoeveelheid krediet te snel stijgt dan kan zij de monetaire basis krimpen (of minder snel laten stijgen). Ook kan zij een aantal rentetarieven direct verhogen. De prijs van kapitaal stijgt dan en daarmee worden leningen voor de partijen die willen lenen niet meer rendabel en neemt de vraag naar leningen dus af.

De andere kant op werkt maar tot op zekere hoogte. Door het omgekeerde te doen wordt lenen aantrekkelijker en onder normale omstandigheden leidt dat tot expansie. Maar als banken niet voldoende zijn gekapitaliseerd en/of als kredietwaardige mensen domweg niet meer willen lenen omdat ze geen bestemming hebben voor het geleende geld (of omdat ze al veel teveel schuld hebben) dan kun je de rente wel verlagen of de monetaire basis vergroten maar dat helpt weinig. Dat is de bekende "liquidity trap" waar we momenteel in zitten. "Pushing on a string". Daarom doet de lage rente en QE (monetaire basis x3!) nu bijna niets.

[ Bericht 0% gewijzigd door SeLang op 24-07-2012 11:25:32 ]
"If you want to make God laugh, tell him about your plans"
Mijn reisverslagen
pi_114600570
quote:
2s.gif Op dinsdag 24 juli 2012 11:12 schreef SeLang het volgende:

[..]

Bovenstaande is correct en doet niets af aan de perfecte en uitgebreide uitleg die dvr hier al heeft gepost.

Een bank zal nieuwe leningen verstrekken als is voldaan aan de volgende condities:
1) De bank is voldoende gekapitaliseerd (voldoende eigen vermogen)
2) Er zijn kredietwaardige partijen die willen lenen
3) De lening levert winst op voor de bank.

Als aan deze condities is voldaan dan zal de bank de lening verstrekken. Als de bank vervolgens niet meer de vereiste reserves heeft dan zal ze die direct lenen bij een andere bank die een overschot heeft. Een bank zal dus geen leningen verstrekken alleen maar omdat ze genoeg reserves heeft, de causaliteit is omgekeerd.
Ik zie de economie als een groot regelsysteem, in een regelsysteem is het toch bizar dat je zo op de grenzen van onstabieliteit zit te werken alleen maar om de winsten te maximaliseren. Zo zie ik in ieder geval de interbanciare flitsleningen die ze met elkaar moeten afsluiten om maar net binnen de gestelde grenzen te manouvreren.
  dinsdag 24 juli 2012 @ 12:55:56 #78
78918 SeLang
Black swans matter
pi_114601097
quote:
0s.gif Op dinsdag 24 juli 2012 12:36 schreef Basp1 het volgende:

[..]

Ik zie de economie als een groot regelsysteem, in een regelsysteem is het toch bizar dat je zo op de grenzen van onstabieliteit zit te werken alleen maar om de winsten te maximaliseren. Zo zie ik in ieder geval de interbanciare flitsleningen die ze met elkaar moeten afsluiten om maar net binnen de gestelde grenzen te manouvreren.
Nou ja, dat maakt op zichzelf het systeem niet instabiel. Als een bank een stel nieuwe leningen heeft verstrekt en aan het eind van de dag blijkt dat ze nu in plaats van 10% reserves nog maar 9,9% reserves heeft dan leent ze die 0,1% extra van een andere bank die wel meer dan 10% reserves heeft. Ik zie daar op zich geen probleem in.

Het probleem zit meer in de onderkapitalisatie van veel banken (vaak verborgen door markt-to-myth en andere truuks) waardoor banken (terecht) niet meer aan elkaar durven te lenen. Dan kunnen ze alleen nog bij de centrale bank terecht, in normale tijden tegen een hoge rente (en tegenwoordig bijna voor niets), waarmee feitelijk de belastingbetaler de risico's op zich neemt.
"If you want to make God laugh, tell him about your plans"
Mijn reisverslagen
pi_114601305
quote:
0s.gif Op dinsdag 24 juli 2012 12:55 schreef SeLang het volgende:

[..]

Nou ja, dat maakt op zichzelf het systeem niet instabiel. Als een bank een stel nieuwe leningen heeft verstrekt en aan het eind van de dag blijkt dat ze nu in plaats van 10% reserves nog maar 9,9% reserves heeft dan leent ze die 0,1% extra van een andere bank die wel meer dan 10% reserves heeft. Ik zie daar op zich geen probleem in.

Het probleem zit meer in de onderkapitalisatie van veel banken (vaak verborgen door markt-to-myth en andere truuks) waardoor banken (terecht) niet meer aan elkaar durven te lenen. Dan kunnen ze alleen nog bij de centrale bank terecht, in normale tijden tegen een hoge rente (en tegenwoordig bijna voor niets), waarmee feitelijk de belastingbetaler de risico's op zich neemt.
Ik zie daar wel een probleem in, als we gewoon naar andere logisitieke processen kijken wat ook allemaal regelsystemen zijn. Dan leent audi ook niet zomaar een lading M6 boutjes bij BMW omdat ze vanwege slechte organisatie krap zitten, BMW kan die niet missen in hun proces, zo zou het bij banken ook moeten gaan. Dit aan elkaar lenen kost de consument ook alleen maar geld omdat het allemaal extra recources binnen de organistatie kost en niets meer is als het oppoetsen van cijfers omdat hun verdienmodel op het randje van het toelaatbare functioneert.
  dinsdag 24 juli 2012 @ 13:09:14 #80
78918 SeLang
Black swans matter
pi_114601562
quote:
0s.gif Op dinsdag 24 juli 2012 13:01 schreef Basp1 het volgende:

[..]

Ik zie daar wel een probleem in, als we gewoon naar andere logisitieke processen kijken wat ook allemaal regelsystemen zijn. Dan leent audi ook niet zomaar een lading M6 boutjes bij BMW omdat ze vanwege slechte organisatie krap zitten, BMW kan die niet missen in hun proces, zo zou het bij banken ook moeten gaan.
Om bij jouw voorbeeld te blijven, het equivalent is anders: Audi leent die boutjes niet van BMW omdat die (volgens jouw voorbeeld) zelf krap zitten maar bij Peugeot die een overschot heeft en ze daarom graag aan Audi verkoopt.
"If you want to make God laugh, tell him about your plans"
Mijn reisverslagen
pi_114602569
quote:
0s.gif Op dinsdag 24 juli 2012 13:09 schreef SeLang het volgende:

[..]

Om bij jouw voorbeeld te blijven, het equivalent is anders: Audi leent die boutjes niet van BMW omdat die (volgens jouw voorbeeld) zelf krap zitten maar bij Peugeot die een overschot heeft en ze daarom graag aan Audi verkoopt.
Maar ook bij peugoet heeft men geen overschotten (ondanks de verminderde prouctie) omdat dit niet goed is voor je bedrijfsprocessen. ;)
pi_114604315
Interbancair leenverkeer hoort gewoon bij hoe banken werken en zorgt ervoor dat het beschikbare geld zo efficiënt mogelijk benut kan worden. Als er in Land A te weinig kredietwaardige leners zijn, dan kan het geld in Land B alsnog renderen en daar helpen om welvaart te creëren. Het doet geen enkel afbreuk aan welk proces dan ook, in tegendeel het faciliteert en optimaliseert de hele kredietverlening.

Hier nog een mooi artikel over moderne geldschepping, waarin ook veel aandacht uitgaat naar geldcreatie (en -vernietiging) in de schaduwbanken: http://www.zerohedge.com/(...)odern-money-creation
abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
Forum Opties
Forumhop:
Hop naar:
(afkorting, bv 'KLB')