Het Astronomie Topic #6

26-07-2011

'Jonge' vulkaan ontdekt aan andere kant van de maan


Foto: NASA

Wetenschappers van de Washington University in St. Louis hebben een vulkanische 'hot spot' ontdekt aan de andere kant van de Maan. Dat schrijft het Nederlandse Discovery Channel. Uit de ontdekking blijkt dat de Maan geologisch meer actief is dan tot nu toe werd aangenomen.

Op de 'hot spot' tussen de Compton en de Belkovich inslagkraters is een opeenhoping van het radioactieve element thorium terug te vinden. En dat is volgens wetenschapper Bradley Jolliff zeer ongewoon.

Maanevolutie herbestuderen
Door de ontdekking van de vulkanische 'hot spot', zien wetenschappers zich nu genoodzaakt om hun ideeën over de vulkanische geschiedenis van de maan te heroriënteren. "Het bewijs van deze ongewone samenstelling van de vrij recente thermische vulkanische activiteit dwingt ons om de evolutie van de Maan dieper te bestuderen", aldus Jolliff.

'Recent' onstaan
Jolliff en zijn collega's gaan ervan uit dat de nieuw ontdekte vulkanische provincie veel recenter ontstaan is dan de meeste van de vulkanische functies in de kleine provincie aan 'onze kant' van de Maan. Die ontwikkelden zich een miljard tot drie à vier miljard jaar geleden. Dat het gebied erg laat tot stand kwam, kan niet toegeschreven worden aan radioactief afval, omdat die warmtebronnen verminderen met de tijd. Het wordt dan ook moeilijker om lava naar de oppervlakte te spuwen.

Gesmolten buitenkern
Jolliff vermoedt daarom dat de Maan nog een gesmolten buitenkern heeft die het mogelijk maakt om pulsen van warmte op te wekken. Dat is ook het geval voor de Hawaiiaanse vulkanische keten. Een geplande missie op de Maan later dit jaar kan daar mogelijk uitsluitsel over geven. (adha)

(HLN)

27-07-2011

"Voor het eerst Alfvén-golven waargenomen in buitenste deel zon"

Met een NASA-satelliet voor zonobservatie zijn voor het eerst krachtige Alfvén-golven waargenomen in het buitenste deel van de zon, de zogenaamde corona. Deze magnetische golven in plasma verklaren de zeer hoge temperaturen in de corona en de hoge snelheden van de zonnewind.

De resultaten worden gepubliceerd in het vakblad Nature. Bij het onderzoek was ook KUL-hoogleraar Marcel Goossens betrokken.

Tot nog toe hadden wetenschappers geen verklaring voor het feit dat de temperaturen in de corona oplopen tot 2 à 3 miljoen graden Celsius, terwijl de temperaturen in de fotosfeer van de zon - de zonneschijf - slechts ongeveer 6.000 graden bedragen.

Evenmin was geweten waarom de zon ondanks haar zwaartekracht het (wegens de hoge temperaturen geïoniseerd) gas van de corona - het plasma - niet kan vasthouden en dit wegstroomt als zonnewind. Aan de aardbaan kunnen die zonnewinden snelheden halen van 300 tot 600 km per seconde.

Het bestaan van deze Alfvéngolven werd al in 1942 voorspeld door Hannes Alfvén, die in 1970 bekroond werd met de Nobelprijs Fysica. Het is voor het eerst dat ze daadwerkelijk worden geobserveerd in de corona van de zon. Uit deze waarnemingen van de corona blijkt dat het plasma zich in deze golven beweegt met snelheden tot 20 km per seconde en de golven zichzelf voortplanten met snelheden tot 200 tot 250 km per seconde. De verklaring voor de hoge temperaturen en sterke zonnewinden is dat deze Alfvèn-golven gezien hun grote plasmasnelheden voldoende energie bezitten om de corona te verhitten en de zonnewind aan te drijven. (belga/jv)

(HLN)

quote:

Op maandag 1 augustus 2011 21:40 schreef -CRASH- het volgende:
[ afbeelding ]

Full-Frame Image of Vesta
NASA's Dawn spacecraft obtained this image of the giant asteroid Vesta with its framing camera on July 24, 2011. It was taken from a distance of about 3,200 miles (5,200 kilometers). Dawn entered orbit around Vesta on July 15, and will spend a year orbiting the body. After that, the next stop on its itinerary will be an encounter with the dwarf planet Ceres.

The Dawn mission to Vesta and Ceres is managed by NASA's Jet Propulsion Laboratory, Pasadena, Calif., for NASA's Science Mission Directorate, Washington, D.C. It is a project of the Discovery Program, managed by NASA's Marshall Space Flight Center, Huntsville, Ala. UCLA is responsible for overall Dawn mission science. Orbital Sciences Corporation of Dulles, Va., designed and built the Dawn spacecraft.

The framing cameras have been developed and built under the leadership of the Max Planck Institute for Solar System Research, Katlenburg-Lindau, Germany, with significant contributions by the German Aerospace Center (DLR) Institute of Planetary Research, Berlin, and in coordination with the Institute of Computer and Communication Network Engineering, Braunschweig, Germany. The framing camera project is funded by NASA, the Max Planck Society and DLR. More information about Dawn is online at http://www.nasa.gov/dawn .

Image credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Vette foto

01-08-2011

Donkerste 'sterrenstelsel' ooit gevonden



Met de 10-meter Keck II-telescoop op Mauna Kea, Hawaii, is het bestaan bevestigd van het donkerste 'sterrenstelsel' dat ooit is ontdekt. Het gaat om een verzameling van slechts ca. duizend zonachtige sterren, op kleine afstand buiten ons eigen Melkwegstelsel gelegen, die ingebed zijn in een wolk van donkere materie met een massa van ongeveer 600.000 zonsmassa's.

Het merkwaardige dwergstelseltje, Segue 1 geheten, werd twee jaar geleden al ontdekt, maar dankzij spectroscopische metingen met de Keck-telescoop kon de massa van de donkere-materiewolk voor het eerst vrij nauwkeurig worden bepaald, op basis van de spreiding in de bewegingssnelheden van de afzonderlijke sterren.

Segue 1 blijkt bovendien voor een belangrijk deel uit extreem oude sterren te bestaan, die in de vroege jeugd van het heelal moeten zijn ontstaan, gezien hun zeer geringe gehalte aan elementen zwaarder dan waterstof en helium. De nieuwe resultaten zijn gepubliceerd in Astrophysical Journal .

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

03-08-2011

Brokstuk ontploft ruimteveer komt boven water door droogte in Texas


Een brandstoftank van de Columbia, die in 2003 bij zijn terugkeer in de dampkring ontplofte. © epa

Door de droogte in de Amerikaanse staat Texas is een brandstoftank van het ruimteveer Columbia, dat in 2003 bij zijn terugkeer in de dampkring ontplofte, aan de oppervlakte gekomen. De brandstoftank, één van de achttien stuks die de Columbia telt, lag jarenlang verborgen in Lake Nacogdoches, ten noorden van Houston. Door de aanhoudende droogte is het waterpeil van het meer gedaald en kwam het brokstuk te voorschijn.

De Columbia ontplofte door een beschadigd hitteschild. Daarbij kwamen zes astronauten om het leven. De brokstukken van het ruimteveer vielen verspreid over de staten Texas en Louisiana op aarde. Weinig stukken werden geborgen. (dpa/lpb)

(HLN)

01-08-2011

Herschel ontdekt zuurstofmoleculen in Orionnevel



Met de Europese ruimtetelescoop Herschel is voor het eerst moleculair zuurstof ontdekt in het heelal. De zuurstofmoleculen (O2, bestaande uit twee afzonderlijke zuurstofatomen) zijn aangetroffen in de Orionnevel, een kolossaal stervormingsgebied op ca. 1500 lichtjaar afstand van de aarde.

Omdat zuurstof na waterstof en helium het meest voorkomende element in het heelal is, hebben sterrenkundigen altijd aangenomen dat ook de moleculaire vorm ervan veel in de kosmos moet voorkomen. De dampkring van de aarde bestaat bijvoorbeeld voor twintig procent uit moleculair zuurstof. Tot dusver was het bestaan van moleculair zuurstof in het heelal echter nooit ondubbelzinnig aangetoond; een detectie met de Zweedse Odin-telescoop, in 2007, is nooit bevestigd. Dat deed vermoeden dat de hoeveelheid moleculair zuurstof in het heelal veel geringer was dan verwacht.

Astronomen nemen aan dat de zuurstofmoleculen 'onzichtbaar' blijven doordat ze vastvriezen aan het oppervlak van interstellaire stofdeeltjes, en deel gaan uitmaken van dunne ijslaagjes op die stofdeeltjes. Waar die deeltjes vervolgens worden bestraald door pasgeboren sterren, zou het ijs weer verdampen, en moeten ook de zuurstofmoleculen weer vrijkomen.

De waarnemingen van de infraroodruimtetelescoop Herschel, die in het voorjaar van 2009 is gelanceerd, lijken deze theorie te bevestigen, maar sterrenkundigen hebben nog steeds geen verklaring voor het feit dat de waargenomen hoeveelheden O2 echt veel geringer zijn dan wordt verwacht. Ook is nog niet duidelijk wat er nu zo bijzonder is aan de locaties in de Orionnevel waar de zuurstofmoleculen zijn aangetroffen.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

quote:

Op woensdag 3 augustus 2011 16:58 schreef -CRASH- het volgende:
Ah... ik hoorde vanmoergen op het werk al iets boven de herrie uitkomen...
Herschel..... zuurstofatoom......???????

En dan de hele dag zitten te malen wat het nieuws was

03-08-2011

Bestaan andere heelallen is aantoonbaar



De theorie dat ons heelal een kolossale 'zeepbel' is in een schuim van ontelbare andere heelallen kan worden getoetst. Dat schrijven Britse en Canadese wetenschappers in twee natuurkundige vaktijdschriften. Tot nog toe werd ervan uitgegaan dat het bestaan van dit zogeheten multiversum nooit zou kunnen worden aangetoond.

De wetenschappers denken echter dat botsingen tussen naburige heelallen herkenbare cirkelvormige sporen zouden achterlaten in de kosmische achtergrondstraling - het afgekoelde restant van de straling die vrijkwam bij de oerknal. Met behulp van computersimulaties hebben zij afbeeldingen gemaakt van hoe de verdeling van de achtergrondstraling eruit zou zien als ons heelal met naburige 'zeepbellen' in aanraking is gekomen.

Het zal overigens nog niet meevallen om kringen in de kosmische achtergrondstraling op te sporen: de verdeling van deze straling over de hemel is nogal chaotisch. Bovendien kunnen er ook door toeval cirkelvormige patronen zijn ontstaan.

Om deze problemen te overwinnen hebben de wetenschappers een computeralgoritme ontwikkeld dat statistisch kan beoordelen hoeveel 'botsingssporen' de kosmische achtergrondstraling vertoont. De eerste rekenresultaten zijn binnen, maar deze kunnen nog geen uitsluitsel geven over het bestaan van het multiversum. De hoop is nu gevestigd op de nieuwe gegevens over de kosmische achtergrondstraling die momenteel met de Europese satelliet Planck worden verzameld.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

05-08-2011

Telde onze aarde ooit twee manen?


© ap

Amerikaanse wetenschappers denken dat onze aarde in een ver verleden twee manen telde, die uiteindelijk op elkaar zijn gebotst. Dat staat te lezen in het wetenschapsblad Nature.

De kant van de maan die naar de aarde is gericht, wordt gekenmerkt door uitgestrekte vlakten. De achterkant van het hemellichaam is veel rotsachtiger. De korst is er ook vijftig kilometer dikker. Een botsing met een kleinere maan, miljarden jaren geleden, zou deze onregelmatige vorm kunnen verklaren.

De bevinding is het resultaat van de theorie dat de maan ontstaan is uit puin dat vrijkwam door meerdere botsingen tussen onze jonge aarde en veel kleinere planeten. Wetenschappers denken nu dat daarbij niet een maar twee manen zijn ontstaan. De kleinere maan zou een massa hebben gehad van ongeveer een dertigste van de maan die we nu kennen.

Beide zouden samen zo'n 100 miljoen jaar lang rond de aarde hebben gedraaid. Ruim vier miljard jaar geleden zouden zij dan gebotst en samengesmolten zijn, aldus de theorie van de Amerikaanse wetenschappers. (adha)

(HLN)

quote:

Op zaterdag 6 augustus 2011 22:51 schreef Googolplexian het volgende:

Water Flows Discovered on Mars

Misschien een goed idee om het filmpje ook hier te plaatsen?
MARS - De Missies! Deel 7

08-08-2011

Bouwstenen van DNA gevonden in meteorieten



Amerikaanse astrobiologen hebben belangrijke bouwstenen van DNA aangetroffen in meteorieten - stenen die afkomstig zijn uit de ruimte. De wetenschappers, onder andere van het Carnegie Institution of Washington en van NASA's Goddard Space Flight Center, publiceren hun bevindingen vandaag in Proceedings of the National Academy of Sciences .

Eerder zijn al organische verbindingen (koolwaterstoffen) en zelfs aminozuren aangetroffen in meteorieten. Ook wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan aan nucleobasen in meteorieten - belangrijke bouwstenen van DNA (de vier belangrijkste nucleobasen in het DNA van aardse organismen zijn cytosine, guanine, adenine en thymine). Het was tot nu toe echter niet mogelijk om onomstotelijk vast te stellen dat die daadwerkelijk een buitenaardse oorsprong hadden; het zou ook om aardse verontreinigingen kunnen gaan.

Een team onder leiding van scheikundige Jim Cleaves is daar met behulp van nieuwe analysetechnieken nu echter wél in geslaagd. Bij twaalf verschillende koolstofhoudende meteorieten, waarvan er negen afkomstig zijn van Antarctica, kon worden vastgesteld dat ze nucleobasen bevatten die niet afkomstig zijn uit de omgeving waarin de ruimtestenen werden gevonden. Zo bleek de concentratie van de moleculen in de meteoriet enorm veel hoger te zijn dan in het ijs waarin de ruimtesteen was gevonden. In drie gevallen bleek het zelfs te gaan om bepaalde nucleobase-analogs (purinen) die op aarde relatief zeldzaam zijn.

De ontdekking ondersteunt het vermoeden dat de bouwstenen van het leven op aarde afkomstig zijn uit de kosmos, en dat de allereerste fasen van de 'biogenese' - het ontstaan van leven - in de interstellaire ruimte heeft plaatsgevonden. Dat zou betekenen dat de kans groot is dat ook elders in het heelal leven voorkomt.

© Govert Schilling

(allesoversterrenkunde)

09-08-2011

Aarde wordt omgeven door gordel van antimaterie



De aarde wordt op een hoogte van enkele honderden kilometers omgeven door een - extreem ijle - gordel van antimaterie. Dat concludeert een internationaal team van natuurkundigen op basis van metingen van het PAMELA-experiment (Payload for Antimatter Matter Exploration and Light-nuclei Astrophysics), een Europees satellietexperiment dat vijf jaar geleden werd gelanceerd.

Antimaterie bestaat uit elementaire deeltjes waarvan sommige eigenschappen (zoals elektrische lading en spin) precies tegenovergesteld is aan die van 'gewone' materiedeeltjes in de wereld zoals wij die kennen. Op aarde wordt antimaterie in kleine hoeveelheden geproduceerd in deeltjesversnellers. Zodra antimaterie met gewone materie in aanraking komt, annihileren ze elkaar echter.

De antiprotonen in de aardse magnetosfeer, tussen de binnenste en de buitenste Van Allen-gordels, worden op soortgelijke wijze geproduceerd als in aardse deeltjesversnellers: door energierijke botsingen van gewone deeltjes. In dit geval gaat het om zeer snel bewegende kosmische-stralingsdeeltjes die in botsing komen met atomen in de ijle bovenste lagen van de atmosfeer. Als gevolg van hun (negatieve) elektrische lading raken de geproduceerde antiprotonen vervolgens gevangen in het magnetisch veld van de aarde, waaar ze enige tijd kunnen verblijven alvoren ze vernietigd worden bij een botsing met een 'gewoon', positief geladen proton.

Het bestaan van zo'n antimaterie-gordel werd geruime tijd geleden al voorspeld door theoretici. De PAMELA-metingen, die gepubliceerd zijn in Astrophysical Journal Letters , lijken deze voorspelling nu te bevestigen. De ontdekking zal hopelijk meer licht werpen op de eigenschappen van energierijke kosmische straling. Praktische toepassingen voor het nuttig 'gebruik' van de antimaterie zijn er vooralsnog niet; natuurkundigen hebben op aarde al de grootst mogelijke moeite om antimaterie gedurende korte tijd te 'isoleren' van gewone materie.

(allesoversterrenkunde)

11-08-2011

Zon produceert grootste zonnevlam in jaren



Dinsdag heeft de zon een zonnevlam van klasse X6.9 geproduceerd - de grootste sinds 2006. De uitbarsting vond plaats aan de rand van de zonneschijf, waardoor de meeste straling aan de aarde voorbijging. Wel veroorzaakte de vrijgekomen röntgenstraling van de zon verstoringen in de ionosfeer van de aarde, die het radioverkeer op de lange golf hinderden. De afgelopen week vonden er op de zon al meer van deze uitbarstingen plaats, maar die waren van kleinere omvang.

Zonnevlammen zijn hevige explosies op de zon waarbij energierijke deeltjes en straling vrijkomen. Vaak gaan deze explosies gepaard met zogeheten coronale massa-ejecties (CME's), die het aardmagnetische veld ernstig kunnen verstoren. Ook bij de zonnevlam van 9 augustus ontstond zo'n CME, maar die was niet direct op de aarde gericht.

Zonnevlammen worden in vijf categorieën ingedeeld. De minst hevige, die van de klassen A, B en C, hebben nauwelijks gevolgen voor de aarde. Zonnevlammen van de M-klasse zijn al in staat om korte 'blackouts' in het radioverkeer te veroorzaken. X-vlammen kunnen communicatie- en GPS-systemen platleggen en zelfs storingen in het stroomnet teweegbrengen.

De komende jaren zal het aantal uitbarstingen op de zon waarschijnlijk blijven toenemen. De piek wordt in 2013 verwacht.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)

11-08-2011

Oorzaak supernova-explosies vastgesteld



Een veel voorkomend soort sterexplosies - supernovae van type Ia - wordt in de meeste gevallen niet veroorzaakt door botsingen tussen witte dwergsterren. Tot die conclusie komt een internationaal team van astronomen deze week in Science (12 augustus).

Supernovae van type Ia zijn kolossale sterexplosies die tot op miljarden lichtjaren waarneembaar zijn. Waarnemingen van deze objecten hebben onder meer geleid tot de ontdekking dat ons heel steeds sneller uitdijt. Maar hoewel alle supernovae van dit type hetzelfde helderheidsverloop laten zien, kon hun oorzaak tot nu toe niet gemakkelijk worden vastgesteld.

Aangenomen werd al wel dat een supernova van type Ia de explosie is van een witte dwergster die deel uitmaakt van een compact dubbelstersysteem. De vraag was echter of de andere ster van dat systeem een normale ster is of óók een witte dwerg.

Om die vraag te kunnen beantwoorden, hebben de astronomen 41 recente supernova-explosies van dit type onderzocht op de aanwezigheid van neutraal natriumgas. In de omgeving van witte dwergen komt dat gas niet voor, in de omgeving van normale sterren wel.

Uit het onderzoek blijkt nu dat bij 35 van de 41 supernova-explosies van type Ia natriumgas wordt waargenomen dat zich met grote snelheid van het centrum van de explosie verwijdert. Dat betekent dat bij meer dan tachtig procent van deze supernova-explosies ook een normale ster betrokken is.

© Eddy Echternach (www.astronieuws.nl)

(allesoversterrenkunde)