Kabinet neemt talent de laatste strohalm afhttp://opinie.volkskrant.(...)_laatste_strohalm_af Minister van Bijsterveldt en staatssecretaris Zijlstra van OCW zagen aan de fragiele poten van internationalisering van het hoger onderwijs.
In een brief aan de Tweede Kamer van 8 april kondigen zij de afschaffing van het Huygens Scholarship Programma (HSP) aan. Het HSP verzekerde de aanwezigheid van talentvolle Nederlandse studenten aan prestigieuze universiteiten overal ter wereld en haalde buitenlands toptalent naar Nederlandse universiteiten.
Voor excellente Nederlandse studenten die tijdens of na hun Bachelor aan een topinstelling in het buitenland willen studeren is het HSP is de belangrijkste en een van de weinige beschikbare beurzen. Alternatieven bestaan nauwelijks of werden eerder stopgezet. De voorgenomen afschaffing luidt het einde in van de ambitie dat Nederlandse studenten en de Nederlandse kenniseconomie meedraaien op wereldniveau.
Door het HSP kregen een ruime talentvolle 100 Nederlandse studenten de afgelopen jaren de kans om aan buitenlandse universiteiten te studeren. Nog eens ongeveer 250 getalenteerde buitenlandse studenten kregen de kans om aan Nederlandse universiteiten te studeren. Trude Maas-Brouwer, voorzitter van de HSP-commissie, plaatst het HSP in historisch perspectief:
'In de tijd van Huygens zelf was het belangrijk uit wat voor familie je kwam en wat je daardoor voor mogelijkheden had. De context voor zijn talentontwikkeling was optimaal. [...] Dat gold wat minder voor vele anderen in zijn tijd. Een tijd waarin onderwijs niet voor iedereen was weggelegd. Een tijd vermoedelijk dus ook waarin er veel talent nauwelijks ontwikkeld werd.'
Die tijden, waarin talent onbenut bleef, lijken onder het bewind van 'Langstudierder' Halbe Zijlstra en collega Bijsterveldt-Vliegenthart te herleven.
Afgeschaft "vanwege het beperkte aantal bursalen"?
Het argument het HSP "mede vanwege het beperkte aantal bursalen" af te schaffen, zoals de bewindspersonen schrijven, snijdt geen hout. De toegang tot het programma is juist altijd bewust beperkt gehouden. Van de 2076 aanmeldingen in 2010 kregen slechts 361 studenten een beurs. Van de succesvolle aanmeldingen waren 122 Nederlandse studenten die naar het buitenland wilden. Voor deze laatste groep zijn er nagenoeg geen alternatieven en komt deze bezuiniging extra hard aan.
Laten we even op een rijtje zetten wat de overheid doet om buitenlandervaring onder studenten mogelijk te maken. Voor Bachelorstudenten, die hun volledige opleiding in het buitenland willen doen, en voor promovendi die in het buitenland vaak niet zoals in Nederland als werknemers worden gezien, doet de regering al jaren vrijwel niets. Deze laatste groep krijgen in het buitenland vaak niet betaald en worden geacht hun eigen studiekosten en levensonderhoud te betalen.
Het zijn voornamelijk Masterstudenten die naar het buitenland vertrekken. Met de voorgenomen afschaffing van studiefinanciering voor deze groep, verdwijnen ook de laatste middelen om studieambities in het buitenland te verwezenlijken. Eerder zijn ook de Rubiconbeurzen, waarmee pas gepromoveerde onderzoekers een tijdje onderzoek aan een buitenlandse instelling konden doen, stopgezet. De resultaten zijn er ook naar: wat betreft diplomamobiliteit blijft Nederland achter op Europees niveau, zoals als blijkt uit de laatste cijfers van de Nuffic.
Het Europese Erasmusprogramma blijft over, maar dat richt zich voornamelijk op culturele uitwisseling, als het even kan aan een zonnig strand. In serieuze en getalenteerde studenten met buitenlandambitie wordt niet geïnvesteerd.
Kenniseconomie zonder toponderzoekers?
De afschaffing raakt niet alleen de individuele getalenteerde studenten, maar ook de Nederlandse kenniseconomie als geheel. De kennis die studenten opdoen in het buitenland tijdens onderzoeks- of studieperiode aan universiteiten als Harvard, MIT en Oxford is niet al binnen de Nederlandse dijken aanwezig. Buitenlandse studenten brengen nieuwe kennis, invalshoeken en contacten naar Nederland. Kennisuitwisseling met het buitenland is essentieel voor de Nederlandse wetenschap en economie. Juist HSP-beurzen stimuleren deze uitwisseling van kennis en bereiken daarmee een dynamische Nederlandse kenniseconomie, die in de top-5 van de wereld prijkt, zoals het kabinet ambieert en in haar regeerakkoord schreef.
De Nederlandse kenniseconomie trekt zich door deze maatregelen niet alleen verder terug achter de dijken, ook gaat de aangekondigde afschaffing volledig voorbij aan de internationale realiteit. Collegegelden staan in heel Europa onder druk. In Engeland stijgen deze komend jaar naar 10,000 Euro aan de meeste instellingen. Hoe lang zijn Nederlandse studenten nog vertegenwoordigd aan de Britse topuniversiteiten? Zonder HSP-beurzen worden de internationale topinstellingen een onbereikbare droom juist voor Nederlandse topstudenten, wat zijn weerslag zal hebben op onze positie in de wereldeconomie. Tijdens Huygens’ leven kwam de Gouden Eeuw tot zijn einde. Wordt 2011 het rampjaar voor de Nederlandse kenniseconomie?