Vonkenboer | zondag 26 september 2010 @ 11:20 |
![]() Hallo, Het schijnt dat er op internet nog al veel tegenstrijdige verhalen de ronde doen over hoe het zit met de zone-indeling in een badkamer en waar dus welke elektrotechnische materialen toegepast mogen worden. Wanneer moet iets bijvoorbeeld spuitwaterdicht (IPx5) uitgevoerd of waar mag ik schakelaars plaatsen in een badkamer ? Mag ik recht boven de douche wel een inbouwspotje plaatsen ? Al dit soort zaken hebben te maken met de zone-indeling van de badkamer, daar kun je eigenlijk uit halen wanneer iets wel en wanneer iets niet op een bepaalde plaats toegestaan is. Ik baseer mijn in dit topic op de voorschriften die op dit moment geldig zijn namelijk de NEN1010:2015 De badkamer is elektrotechnisch gezien één van de meest gevaarlijke ruimten in een woning. Mensen hebben in deze ruimte vaak een natte huid of bevinden zich in het water, waardoor de weerstand van de huid tegen elektrische stromen zeer laag is. Een kleine aanraakspanning is vaak voldoende om een gevaarlijke of dodelijke stroom door het lichaam te laten lopen. ![]() De zone-indeling Om die reden is een badkamer verdeeld in zone 0 tot en met zone 2. Per zone zijn er verschillende eisen voor de toe te laten spanning en het wel/of niet mogen aanbrengen van installatiematerialen. Hieronder bespreek ik even kort de verschillende zone's. ![]() Zone 0 - Dit is de ruimte in de badkuip of in de douchebak tot aan de bovenrand van de badkuip of douchebak. En gaat tot en met een hoogte van 2.60m. In zone 0 is de grenswaarde van de aanraakspanning beperkt tot 12 V wisselspanning of gelijkspanning met rimpel of 30 V gelijkspanning zonder rimpel. Dit noemt men ook wel een SELV-keten (Safety Extra Low Voltage), de voedingsbron van de SELV-keten moet zich buiten zone 0 bevinden. De beschermingsgraad voor toestellen die in de badkuip worden aangebracht moet tenminste IPX7 zijn, dit is waterdicht en beschermd bij onderdompeling op 1 meter diepte gedurende 30 min. De zone indeling loopt door tot 5 cm in de wand van de badkamer Elektrisch materiaal in zone 0 moet vast bevestigd zijn en speciaal ontworpen en gemaakt zijn voor gebruik in de badkuip of douchebak. In zone 0 mogen geen lasdozen, schakelaars en wandcontactdozen worden toegepast. ![]() Zone 1 - Bij een badkuip of een douchebak is dit de ruimte boven de gehele kuip of douchebak tot een hoogte van 260 cm gerekend vanaf de afgewerkte vloer. De ruimte onder de badkuip of douchebak wordt ook gerekend tot zone 1. Als er in een badkamer geen badkuip of douchebak staat heeft zone 1 een hoogte van 260 cm vanaf de vloer en een horizontale afmeting van 120 cm vanaf het middelpunt van de wateraanvoer (kraan, douchekop o.i.d. op de wand of het plafond. De zone indeling loopt door tot 5 cm in de wand van de badkamer In zone 1 mogen alleen toestellen zijn aangebracht die daarvoor geschikt zijn en vast zijn aangesloten de beschermingsgraad moet dan minimaal IPX4 of IPX5 zijn, dit wordt ook wel spatwaterdicht en/of spuitwaterdicht genoemd. In zone 1 mogen ook geen lasdozen, schakelaars en/of wandcontactdozen zijn geplaatst. ![]() Zone 2 - Komt alleen voor in badkamers met een badkuip of douchebak; zone 2 is de ruimte gerekend vanaf zone 1 met een straal van 60 cm tot een hoogte van 260 cm vanaf de afgewerkte vloer. Bij een badkamer zonder badkuip of douchebak is er geen zone 2 maar een vergrote zone 1 met een horizontale maat van 120 cm. In zone 2 mogen uitsluitend toestellen zijn aangebracht die geschikt zijn voor deze zone en vast zijn aangesloten. Ook zijn toestellen die gevoed worden door een SELF (Safty Extra Low Voltage) of PELV (Protective Extra Low Voltage) in zone 2 toegestaan. De voedingsbron voor deze keten moet dan buiten zone 0 of zone 1 geplaatst zijn. Ook in zone 2 mogen geen lasdozen, schakelaars en/of wandcontactdozen zijn geplaatst. Een speciale scheerwandcontactdoos is wel toegestaan. In de nieuwe NEN 1010:2015 komt zone 3 niet meer voor, dat houdt dus in dat buiten zone 2 geen beperkingen zijn voor het plaatsen en aansluiten van elektrisch materieel. ![]() ![]() Aarding is eigenlijk niet de juiste benaming ![]() potentiaalvereffening. Potentiaalvereffening wil eigenlijk zeggen: dat iets geen spanning oftewel (potentiaal) mag hebben. Dat houdt in dat alle vreemde geleidende delen en alle geleidende buitenkanten van toestellen (gestellen*) onderling verbonden moeten zijn met een vereffeningsleiding van voldoende doorsnede. Voorbeelden van vreemde geleidende delen zijn: • metalen wanden; • metalen frames van bijvoorbeeld voorzetwanden; • metalen frames in badkamerwanden. Maar ook: • warm- en koudwaterleidingen; • douchebak en/of badkuip; • wapening in de vloer (de aardmat); • wandcontactdoos voor wasmachine en/of wasdroger. In deNEN1010 staat dat deze vereffening plaatselijk moet zijn. Dat wil zeggen dat alle beschermingsleidingen en vereffeningsleidingen binnen een badkamer met elkaar verbonden moeten zijn ! Daar hebben we in de badkamer het centrale aardpunt voor. ![]() Bij installaties die voor 1 januari 2001 aangelegd zijn, komt de beschermingsleiding rechtstreeks vanuit de meterkast naar het centrale aardpunt (CAP) in de badkamer met een blanke koperdraad van 4 mm2 (BC 4). In installaties van na 1 januari 2001 komt de voeding voor het CAP vanuit de centraaldoos in de badkamer met een groen/gele beschermingsleiding van 2,5 mm2 (VD 2,5) • In de badruimte moet je een blijvend bereikbare lasdoos voor het CAP aanbrengen met voldoende spruiten. Deze plaats men normaal gesproken achter de spiegel of onder de wastafel. • Het CAP moet voldoende aansluitklemmen hebben en geschikt zijn voor draden van 4 mm2. • Op de speciale badkameraardrail mag je maar een draad per aansluitklem aansluiten. Omdat de doorsnede van de beschermingsleiding 2,5 mm2 is, moet de vereffeningsleiding ook minstens 2,5 mm2 zijn. Verder geldt de doornsnede van; • VD 2,5 mm2 als de leiding in buis ligt (tegen mechanische beschadiging is beschermd); • CU 4 mm2 als de leiding niet in buis ligt (niet tegen mechanische beschadiging beschermd is). ![]() • Tussen het CAP en de centraaldoos breng je een installatiebuis aan met een groen/gele vereffeningsleiding van VD 2,5 mm2. • Tussen het CAP en elk vreemd geleidend deel breng je een, al of niet geisoleerde, aparte leiding aan. Geleidende delen die normaal gesproken geen gevaar kunnen opleveren zijn; – deurknoppen; – scharnieren; – raam- en deurkozijnen; – geleidende stankafsluiters (sifons) van kunststof baden en douchebakken; – ophanghaken Deze hoeven ook niet geaard te worden op het centrale aardpunt. Onderstaand schema geeft weer hoe een vereffening er in de badkamer uit zou kunnen zien. ![]() Ik hoop dat het enigzins duidelijk geworden is welke zone's zich waar in de badkamer bevinden en wat waar toegestaan is. Problemen ? Vragen ? Suggesties ? Ik hoor het graag ![]() [ Bericht 3% gewijzigd door Vonkenboer op 10-12-2017 14:33:41 ] | |
JSS | zondag 26 september 2010 @ 12:07 |
Duidelijk verhaal ![]() Eén ding staat er niet expliciet in: ik mag dus vanaf zone 1 gewoon 230V-apparatuur gebruiken (spotjes,bijv.), zolang deze maar IPx4 zijn? | |
Beijtje | zondag 26 september 2010 @ 12:11 |
Dank voor dit topic!!! ![]() Meteen een vraag: de twee inbouwspotjes die ik wil maken zijn allebei in zone 1 zie ik nu. (Eigenlijk is mijn hele badkamer zone 1 omdat ik geen douchebak heb (maar de douche is wel in een apart nisje met gordijn)waardoor ik dus geen lichtschakelaar zou mogen hebben, maar goed, dat zie ik maar even over het hoofd) Dat mag dus IPX4 OF IPX5 zijn? Was dat eerst anders ofzo? Want op internet kwam ik dus plaatjes tegen waarbij daar een onderscheid werd gemaakt met zone 1 en 2. En moeten ze ook 12V zijn? En - voor mij dus niet relevant maar ben gewoon nieuwsgierig - wat is dan verschil met zone 2 en welke IP waarde moet je daar toepassen? Bedankt alvast! | |
exlurker | zondag 26 september 2010 @ 12:14 |
Even een korte aanvulling, De zone indeling loopt door tot 5 cm in de wand van de badkamer, | |
Vonkenboer | zondag 26 september 2010 @ 12:19 |
quote:In zone 1 mag je geen lasdozen, besturings en beveiligingstoestellen, schakelaars en wandcontactdozen worden geplaatst. In zone 1 mag je alleen toestellen plaatsen die uitsluitend geschikt zijn voor zone 1 die vast zijn aangesloten en opgesteld. De IP beschermingsgraad voor elektrisch materieel in zone 1 moet tenminste IPx4 zijn want dat is materiaal dat bestand is tegen opspattend water ook wel spatwaterdicht genoemd. Echter wanneer materiaal in zone 1 wordt blootgesteld aan waterstralen dan moet het IPx5 zijn. In een douche is dat bijvoorbeeld vaak het geval, IPx5 noemt men ook bestendig tegen waterstralen of te wel spuitwaterdicht. | |
JSS | zondag 26 september 2010 @ 12:21 |
Duidelijk. En je bent het header-plaatje voor Zone 1 vergeten ![]() | |
exlurker | zondag 26 september 2010 @ 12:22 |
![]() | |
Vonkenboer | zondag 26 september 2010 @ 12:29 |
quote:In zone 1 zo ie zo minimaal IPx4 tenzij het wordt blootgesteld aan waterstralen dan moet het IPx5 zijn. Zie voorgaande post van mij ![]() In zone 2 is dat minimaal IPx4 ![]() | |
Wokkel | zondag 26 september 2010 @ 12:30 |
Dank! Nog een vraagje, hoeveel cm moet een 220V geaard stopcontact van de wasbak zitten? Hier is het zo opgeleverd dat de rand van wasbak op nog geen 20cm van dat stopcontact zit op dezelfde hoogte. | |
Vonkenboer | zondag 26 september 2010 @ 12:54 |
Er is niet echt een voorgeschreven hoogte, maar wel wordt er altijd gekeken naar de doelmatigheid van een installatie. Met doelmatig bedoelt men eigenlijk of de hoogte past in de omgeving en "normaal" bereikbaar / werkbaar is. Vaak zit een wandcontactdoos voor een fohn, scheerapparaat, tandenborstel op lader iets naast de wasbak. De wasbak zelf valt buiten de zone indeling (en meestal zit een wasbak ook buiten zone 2) dus zolang de wandcontactdoos geaard is en achter een 30 mA aardlekschakelaar zit dan mag het gewoon. | |
Beijtje | zondag 26 september 2010 @ 17:27 |
quote:Thx! Ik snap het nu... En 12 V dus niet nodig? | |
Adelante | zondag 26 september 2010 @ 19:01 |
quote:Maar wat zou jouw advies zijn, toch minstens 50cm van een kraan ivm spatwatergevaar?? | |
exlurker | zondag 26 september 2010 @ 19:15 |
quote:Dat spatgevaar bij een wastafel valt best mee, ik geloof niet dat er iemand plassen water op de vloer stan na het handen wassen of tanden poetsen.Wij houden meestal 10 à 15 cm aan naast de wastafel | |
Vonkenboer | zondag 26 september 2010 @ 19:46 |
quote:Heb je ooit ergens in een nieuwbouwhuis een wandcontactdoos 50 cm van een kraan zien zitten ? Of boven een keukenblad ? Dat spatgevaar valt best mee, en als je je stiekem toch benauwd maakt daarover dan kun je altijd kiezen om een wandcontactdoos met afdek kapje te plaatsen ![]() | |
delavalmonteur | maandag 27 september 2010 @ 16:04 |
Maar je mag dus waar het net over ging, naast een wasbak, een gewone wcd plaatsen? Die je ook gewoon in een woonkamer e.d. zet? | |
Moro | maandag 27 september 2010 @ 16:38 |
quote:Ja, volgens de richtlijnen wel Vraagje sinds welke druk is zone 1 2600+vl, in 2000 is het nog 2250+vl | |
_Jeffrey_ | maandag 27 september 2010 @ 16:49 |
quote:Sinds de laatste versie (2007 + C1:2008). Er waren 4 zones (0 t/m 3), nu zijn het er maar 3 (0 t/m 2). Een andere verandering is dat je in de nieuwe versie de ruimte onder een bad ook als zone 0 moet zien. Dat was altijd "zone-loos".. dus je mocht er plaatsen wat je wilde (bv. een 230V motor voor een bubbelbad), nu mag dat niet meer. | |
Vonkenboer | maandag 27 september 2010 @ 18:21 |
quote:Ja, dat mag gewoon ![]() | |
Challi | zaterdag 2 oktober 2010 @ 19:12 |
Vonkenboer en Exlurker, hoe zit het nou met het aansluiten van een bubbelbad? Is het toegestaan de motor onder het bad op een lasdoos aan te sluiten, spuitwaterdicht? Zo nee, hoe zou het dan wel moeten? | |
exlurker | zaterdag 2 oktober 2010 @ 19:51 |
De ruimte onder de badkuip of douchebak word beschouwd als zone 1. Volgens de nieuwe NEN mag daar IPX4 (spatwaterdicht) schakelmateriaal worden toe gepast. De motor mag vast aangesloten worden met een dubbelpolige schakelaar of stekker. De reden daar van is dat bij onderhoud de motor spanningsvrijgemaakt moet kunnen worden in dezelfde ruimte. Wel opletten dat de motor ook geaard moet zijn (naast de gewone aarde uit het net) op het CAP (centraal aard punt) in de badkamer | |
_Jeffrey_ | zaterdag 2 oktober 2010 @ 20:48 |
quote:Even gechecked.. je hebt gelijk (701.30.3: "De ruimte onder de badkuip of douche wordt beschouwd als zone 1."). Toch weet ik vrijwel zeker dat er ooit sprake was dat dit zone 0 zou zijn/worden.. misschien zonder de 'C1:2008' toevoeging aan de NEN1010? | |
exlurker | zaterdag 2 oktober 2010 @ 20:58 |
Zone 0 is bij oud en nieuw gelijk, de ruimte in de badkuip of douchebak In de oude NEN was het zo dat de ruimte onder bad en douchebak helemaal niet onder een zone indeling vielen, een soort niemandsland dus De ruimte onder de douchebak word volgens de tabel tot zone 1 gerekend, dit geldt echter alleen als deze ruimte zonder hulpmiddelen toegankelijk is. Is dit niet het geval, dan valt dit gebied buiten de zones | |
Challi | zondag 3 oktober 2010 @ 00:12 |
Ok, dus als ik het goed begrijp liever een wcd dan een lasdoos IP X4 of X5? Ik ben eigenlijk bang voor een eventueel lekkende kitrand precies boven de wcd. Is een aardedraad vanuit de wcd of lasdoos naar het centraal aardpunt voldoende of moet er echt een aardedraad vanaf het chassis van de motor naar het centraal aardpunt? Het gaat hier trouwens om een bubbelbad met afneembare frontplaat. | |
PKfotografie | zondag 3 oktober 2010 @ 00:22 |
ik ben aan het zoeken naar inbouw spotjes voor in een inloop douche. aangezien ik meerdere verlichtings groepen in mijn badkamer maak, en geen raam heb. is het er dus echt donker. en moeten de spots voldoende licht geven om 2 m2 te verlichten. het liefste heb ik spots die 100% water dicht zijn. (niet dat je een douche kop in handen pakt, raar draait er mee, en vervolgens vol onder stroom komt te staan. ) heb al even door een paar bouwmarkten gelopen. maar kom niet veel verder als buitenverlichting of verlichting die meer als versiering dienst doet. als als hoofd verlichting. (0.8w led) is niet echt voldoende per spotje denk ik. | |
Vonkenboer | zondag 3 oktober 2010 @ 11:00 |
Kun je niet gewoon kiezen voor halogeenverlichting in de badkamer ? Die zijn er wel met een voldoende ip waarde ( IP 44 is spatwaterdicht ) ? | |
exlurker | zondag 3 oktober 2010 @ 11:18 |
quote:Geen vaste aansluiting maken,voor de wandcontactdoos kan je een WD uitvoering gebruiken en de kabel aan de onderzijde invoeren. Voor de aarde in de badkamer zie schema ![]() 1) is de 230V installatie met aarde 2) zijn de potentiaal vereffeningsdraden van af het CAP | |
Challi | zondag 3 oktober 2010 @ 17:44 |
Dank voor het schema Exlurker. | |
Beijtje | dinsdag 19 oktober 2010 @ 19:49 |
Nogmaals mijn vraag: ik heb een lamp in zone 1 met gevaar van inkomende douchestralen, dus moet IPX5 hebben. Maar moet de lamp of de spotjes daar ook 12v zijn? Is nu namelijk niet zo, maar wil misschien nieuwe spotjes installeren of anders in elk geval een nieuwe lamp ophangen. quote: | |
_Jeffrey_ | dinsdag 19 oktober 2010 @ 20:55 |
Om maar even met wat normen te gaan gooien...quote: quote:Ik heb het zelf 3 keer moeten lezen... maar er staat dus dat in zone 1 gewoon 230V inbouwspots gebruikt mogen worden, zolang deze maar IPX5 (in dit geval) zijn.. ik denk alleen dat je die niet zo snel zal vinden (als ze al bestaan) | |
Beijtje | dinsdag 19 oktober 2010 @ 23:30 |
quote:Pfff dat kan ik er niet uit opmaken hoor, haha. Maar goed, 12v of 230 maakt dus niet uit. Goed om te weten. (Het ging me trouwens niet alleen om inbouwspots maar ook om gewone plafondlampen, voor het geval ik toch helemaal afzie van het inbouwspotavontuur ![]() | |
Wuss | zaterdag 9 maart 2013 @ 16:15 |
hi Vonkenboer (of anderen), naar aanleiding van de post van Vonkenboer voor de zekerheid een vraag. Begrijp ik goed dat toegestaan is: een wasmachine staat in zone 2 wanneer een trekschakelaar gemonteerd is buiten zone 2 groet, Wuss | |
BartNH | donderdag 3 april 2014 @ 10:38 |
Ook al is het een oud topic ben ik hier wel benieuwd naar. Ik heb zelf geen douchebak. Daardoor zit de trekschakelaar van het licht waarschijnlijk in zone 1 (al vanaf de bouw) moet ik me daar druk om maken? | |
Vonkenboer | zondag 6 april 2014 @ 21:02 |
Ja, dit is gewoon toegestaan. Bevind de schakelaar zich binnen een straal van 1m 20 cm vanaf de douchekop ? [ Bericht 0% gewijzigd door Vonkenboer op 06-04-2014 21:30:00 ] | |
tiho1 | zondag 6 april 2014 @ 21:26 |
Waarschijnlijk alle schakelaars in huis wel. | |
Vonkenboer | zondag 6 april 2014 @ 21:29 |
Ik bedoelde 1m en 20 cm ![]() | |
BartNH | zondag 6 april 2014 @ 22:31 |
Horizontaal gemeten 85 cm vanaf de douchekop zelf, 110 vanaf de wandmontage. De schakelaar zit ruim 215 cm boven de vloer. Was dat vroeger ook niet een aparte zone? Die schakelaar verplaatsen ben ik absoluut niet van plan, dat is een behoorlijke verbouwing. Dit zit zo sinds de bouw. | |
Gieliovd | maandag 7 april 2014 @ 06:50 |
Nou, dan niet lullen maar douchen ![]() | |
Vonkenboer | maandag 7 april 2014 @ 17:33 |
Die schakelaar zit daar sinds de bouw al prima; is het toevallig zo'n trekschakelaar ? ![]() Vroeger waren de zones ook maar tot 2,05m qua hoogte. | |
BartNH | maandag 7 april 2014 @ 17:56 |
Dank je, het is inderdaad zo'n vervelende trekschakelaar. Zolang ie het doet blijft ie nog wel zitten. Mocht ik ooit de overloop opnieuw behangen dan maak ik gelijk wel een schakelaar buiten de badkamer. Toch interessant zoals die NEN1010 in de loop der jaren aangepast wordt. Voor een amateur niet bij te houden in ieder geval. Eigenlijk wonderlijk dat in twintig jaar de ideeën over elektrische veiligheid zo veranderd zijn. | |
Vonkenboer | dinsdag 8 april 2014 @ 18:58 |
Eisen veranderen doordat men tegenwoordig ook veel meer electrische apparaten in huis heeft; waar men vroeger genoeg had aan een lichtpunt in de woonkamer en drie wandcontactdozen is dat tegenwoordig wel heel anders ![]() Ook heb je steeds meer technische vooruitgang in materialen e.d. en ontstaan er op den duur nieuwere inzichten waar regelgeving dan op aangepast wordt. | |
Vonkenboer | zondag 10 december 2017 @ 14:38 |
Ook dit topic maar eens bijgewerkt; aangevuld. Ook hier werkten de afbeeldingen niet meer. ![]() |