F&L Filosofie & Levensbeschouwing
Een plek om te discussiëren over filosofische vragen, filosofen, religieuze vraagstukken of religie en levensbeschouwing in het algemeen.
Ik wil het topic over Filosofiemagazine verder niet verknallen, dus hier even verder met Friek.
Friek, jij ziet mij dus als naïef omdat ik vragen stel bij het filosofische gehalte van de hedendaagse filosofie. Ik vraag me af wat een leraar filosofie je nog denkt te kunnen leren en belangrijker nog: ik vraag me af waarom jij denkt dat een leraar filosofie zou stellen dat het een immens (misschien wel onmogelijk) karwei is om de grote lijnen van de filosofie te doorgronden. De kern van de zaak te pakken te krijgen, zodat je van daaruit de rest kunt (re)construeren.
Ik meen dat dat wel meevalt. Filosofie is natuurlijk een breed begrip, dat voor van alles wordt gebruikt. Maar laten we proberen om vast te stellen wat nu écht filosofie is. Wat maakt filosofie anders dan haar concurrenten? Wanneer is iets vlees noch vis? Wetenschap noch kunst, maar filosofie? Ik weet het niet. Ik heb het vermoeden dat de meeste 'filosofie' waarvan je in blaadjes leest ofwel een herkauwing van wetenschappelijke feiten is, ofwel een verzameling citaten van andere filosofen met een persoonlijk sausje erover, ofwel meer een soort kunstuiting: het beschrijven van gevoelens.
Zoals dus blijkt zijn al deze vormen van filosofie ook onder te brengen in andere categorieën, nl. de wetenschap en de kunst. Gesteld dat wetenschappers en kunstenaars hun taken serieus nemen, waarin kan de filosoof zich dan nog onderscheiden tov de rest?
Friek, jij ziet mij dus als naïef omdat ik vragen stel bij het filosofische gehalte van de hedendaagse filosofie. Ik vraag me af wat een leraar filosofie je nog denkt te kunnen leren en belangrijker nog: ik vraag me af waarom jij denkt dat een leraar filosofie zou stellen dat het een immens (misschien wel onmogelijk) karwei is om de grote lijnen van de filosofie te doorgronden. De kern van de zaak te pakken te krijgen, zodat je van daaruit de rest kunt (re)construeren.
Ik meen dat dat wel meevalt. Filosofie is natuurlijk een breed begrip, dat voor van alles wordt gebruikt. Maar laten we proberen om vast te stellen wat nu écht filosofie is. Wat maakt filosofie anders dan haar concurrenten? Wanneer is iets vlees noch vis? Wetenschap noch kunst, maar filosofie? Ik weet het niet. Ik heb het vermoeden dat de meeste 'filosofie' waarvan je in blaadjes leest ofwel een herkauwing van wetenschappelijke feiten is, ofwel een verzameling citaten van andere filosofen met een persoonlijk sausje erover, ofwel meer een soort kunstuiting: het beschrijven van gevoelens.
Zoals dus blijkt zijn al deze vormen van filosofie ook onder te brengen in andere categorieën, nl. de wetenschap en de kunst. Gesteld dat wetenschappers en kunstenaars hun taken serieus nemen, waarin kan de filosoof zich dan nog onderscheiden tov de rest?
Het ook echt een polemiek noemen, kom op gast. 
Maar ja, het zal wel verschil in stijl zijn dit.
Helaas maak je je schuldig aan een zogenaamde straw man: maak van je tegenstander eerst een karikatuur en breek die karikatuur vervolgens af. Ik vond je niet naïef dat je vragen stelde bij het filosofische gehalte bij de filosofie (wat zou daar naïef aan zijn?), maar omdat je zei dat je de filosofie (de filosofische canon dus) in 'grote lijnen wel begrijpt'. Mijn uiteindelijke standpunt is dan ook dat ik vind dat je 'heel voorzichtig' om mag gaan met dergelijke claims om zekere redenen.
Wat betreft de aard van de filosofie zal ik later nog een post maken.
Maar ja, het zal wel verschil in stijl zijn dit. Helaas maak je je schuldig aan een zogenaamde straw man: maak van je tegenstander eerst een karikatuur en breek die karikatuur vervolgens af. Ik vond je niet naïef dat je vragen stelde bij het filosofische gehalte bij de filosofie (wat zou daar naïef aan zijn?), maar omdat je zei dat je de filosofie (de filosofische canon dus) in 'grote lijnen wel begrijpt'. Mijn uiteindelijke standpunt is dan ook dat ik vind dat je 'heel voorzichtig' om mag gaan met dergelijke claims om zekere redenen.
Wat betreft de aard van de filosofie zal ik later nog een post maken.
Nou en of!quote:Op zaterdag 25 september 2010 01:06 schreef Louis22 het volgende:
Ik weet nu al dat de Nederlandse intelligentsia nog lang zal napraten over deze clash of titans
Wat filosofie precies is, is natuurlijk al een filosofisch vraagstuk an sich. Elke definitie is controversieel en heeft al een bepaalde filosofische houding in zich. De enige manier om erachter te komen wat filosofie is, is door filosofie bedrijven. Precies om deze reden dat de studie naar de geschiedenis van de filosofie een zinvolle taak blijft. Het is geen ideeënmuseum, maar een leermethode om gevoeligheid te krijgen met de aard van filosofische problemen. Problemen worden pas echt helder wanneer je ze verstaat in het licht van hun traditie en deze traditie bestudeerd.
Al betekent dit niet dat er geen filosofen zijn geweest die hier een antwoord op hebben proberen te geven. Het traditionele antwoord luidt dat het de 'koningin der wetenschappen' is en ook 'voor' die wetenschappen staat. Volgens deze opvatting is het de taak van de filosoof een globale visie op de werkelijkheid te geven voor het specialistische onderzoek van de vakwetenschap (filosofie was in het oude Griekenland daarentegen een benaming voor zowat elk vorm van onderzoek). Filosofie is volgens deze definitie dus alomvattend en fundamenteel (Kant en Descartes dachten dit bijvoorbeeld).
In de twintigste eeuw is filosofie in een veelheid van visies vervallen. Volgens de één is filosofie gewoon wetenschapsfilosofie: een poging het kenmerkende van wetenschappelijke kennis te bepalen (wetenschappelijke filosofie). Volgens anderen is filosofie datgene wat de mens authentiek kan maken en de maatschappij leert bekritiseren (existentiefilosofie). Weer anderen zeggen dat de filosofie een verheldering van de taal is en dat de filosofie zich uitsluitend zou moeten bezighouden met mensen erop te wijzen dat ze ‘onzin’ praten wanneer ze iets metafysisch proberen te zeggen (taalfilosofie en logica). Volgens Herman Philipse is filosofie een poging te komen tot een beredeneerde wereldbeschouwing.
Het verschil tussen filosofie en wetenschap is denk ik wel duidelijk in beeld te brengen. Over het algemeen kun je stellen dat een discipline filosofisch van aard blijft zolang de concepten niet helder en de methoden van onderzoek controversieel zijn. Zodra de problemen niet ambigu meer zijn, de concepten gestandaardiseerd zijn en er consensus bestaat over de methodologie, dan kun je eerder spreken over een aparte wetenschap dan over filosofie. In deze zin vind ik de beschrijving van filosofie als verheldering van de taal wel overtuigend: het draait er niet zozeer dat je een antwoord vindt op een vraag, maar leert de vraag kritischer te stellen door hem te verduidelijken. Zodoende kan een vraag ophouden een vraag te zijn.
Maar betekent dit dan dat er niets meer over blijft voor filosofie om te doen? Zullen alle problemen worden opgelost zodra zij worden doorgeschoven naar een onafhankelijke wetenschap? Ik denk het niet. De semantiek, de epistemologie, de filosofie van de geest, ethiek, metafysica – dat is de zogenaamde hardcore van filosofie. Dit komt door het zelfreflexieve karakter van deze gebieden, ze veronderstellen zichzelf bij het onderzoek. Bewustzijn is enkel te onderzoeken via een bewustzijn, metafysische uitspraken kunnen slechts gedaan worden binnen een metafysica en taal kan slechts onderzocht worden binnen de taal zelf.
Om het overzichtelijk te houden houd ik het hier even bij wat de aard van filosofie is en welke verhouding het heeft tot wetenschap. Volgende post ga ik in op wat precies de doelen kunnen zijn van een docent filosofie en of dat filosofie puur 'gevoelens beschrijven' is.
Al betekent dit niet dat er geen filosofen zijn geweest die hier een antwoord op hebben proberen te geven. Het traditionele antwoord luidt dat het de 'koningin der wetenschappen' is en ook 'voor' die wetenschappen staat. Volgens deze opvatting is het de taak van de filosoof een globale visie op de werkelijkheid te geven voor het specialistische onderzoek van de vakwetenschap (filosofie was in het oude Griekenland daarentegen een benaming voor zowat elk vorm van onderzoek). Filosofie is volgens deze definitie dus alomvattend en fundamenteel (Kant en Descartes dachten dit bijvoorbeeld).
In de twintigste eeuw is filosofie in een veelheid van visies vervallen. Volgens de één is filosofie gewoon wetenschapsfilosofie: een poging het kenmerkende van wetenschappelijke kennis te bepalen (wetenschappelijke filosofie). Volgens anderen is filosofie datgene wat de mens authentiek kan maken en de maatschappij leert bekritiseren (existentiefilosofie). Weer anderen zeggen dat de filosofie een verheldering van de taal is en dat de filosofie zich uitsluitend zou moeten bezighouden met mensen erop te wijzen dat ze ‘onzin’ praten wanneer ze iets metafysisch proberen te zeggen (taalfilosofie en logica). Volgens Herman Philipse is filosofie een poging te komen tot een beredeneerde wereldbeschouwing.
Het verschil tussen filosofie en wetenschap is denk ik wel duidelijk in beeld te brengen. Over het algemeen kun je stellen dat een discipline filosofisch van aard blijft zolang de concepten niet helder en de methoden van onderzoek controversieel zijn. Zodra de problemen niet ambigu meer zijn, de concepten gestandaardiseerd zijn en er consensus bestaat over de methodologie, dan kun je eerder spreken over een aparte wetenschap dan over filosofie. In deze zin vind ik de beschrijving van filosofie als verheldering van de taal wel overtuigend: het draait er niet zozeer dat je een antwoord vindt op een vraag, maar leert de vraag kritischer te stellen door hem te verduidelijken. Zodoende kan een vraag ophouden een vraag te zijn.
Maar betekent dit dan dat er niets meer over blijft voor filosofie om te doen? Zullen alle problemen worden opgelost zodra zij worden doorgeschoven naar een onafhankelijke wetenschap? Ik denk het niet. De semantiek, de epistemologie, de filosofie van de geest, ethiek, metafysica – dat is de zogenaamde hardcore van filosofie. Dit komt door het zelfreflexieve karakter van deze gebieden, ze veronderstellen zichzelf bij het onderzoek. Bewustzijn is enkel te onderzoeken via een bewustzijn, metafysische uitspraken kunnen slechts gedaan worden binnen een metafysica en taal kan slechts onderzocht worden binnen de taal zelf.
Om het overzichtelijk te houden houd ik het hier even bij wat de aard van filosofie is en welke verhouding het heeft tot wetenschap. Volgende post ga ik in op wat precies de doelen kunnen zijn van een docent filosofie en of dat filosofie puur 'gevoelens beschrijven' is.
Wat ik wel eens zie bij medestudenten is dat ze veels te veel proberen te bereiken in papers. Het resultaat is meestal dat het moeilijk te lezen is en blauw staat met slecht verdedigde en niet volledig beschreven claims. Men moet niet proberen in de filosofie wonderbaarlijke resultaten te behalen in x aantal A4'tjes. Het punt is juist dat filosofie hoort langzaam te gaan en zich steeds hoort voort te bouwen op de gevestigde traditie.quote:Op zaterdag 25 september 2010 01:04 schreef sneakypete het volgende:
Ik weet het niet. Ik heb het vermoeden dat de meeste 'filosofie' waarvan je in blaadjes leest ofwel een herkauwing van wetenschappelijke feiten is, ofwel een verzameling citaten van andere filosofen met een persoonlijk sausje erover, ofwel meer een soort kunstuiting: het beschrijven van gevoelens.
Voorbeeld: als er bepaalde onderscheiden ('distinctions') zijn gemaakt in terminologie bij bepaalde problemen dan kom je er niet meer aan onderuit om hierover verantwoording af te te leggen. Als je als filosoof serieus genomen wil worden zul je moeten uitleggen waarom je bepaalde filosofische terminologie accepteert of niet. Het is een herkauwing; een herkauwing van de complete traditie je achter je hebt liggen.
[ Bericht 1% gewijzigd door #ANONIEM op 25-09-2010 16:25:38 ]
Wat een docent filosofie je leert staat altijd beschreven in eindtermen bij een onderwijsinstelling. Die eindtermen op mijn opleiding zijn de volgende:quote:
Ik vraag me af wat een leraar filosofie je nog denkt te kunnen leren en belangrijker nog: ik vraag me af waarom jij denkt dat een leraar filosofie zou stellen dat het een immens (misschien wel onmogelijk) karwei is om de grote lijnen van de filosofie te doorgronden. De kern van de zaak te pakken te krijgen, zodat je van daaruit de rest kunt (re)construeren.
Bronquote:• Uitgebreide kennis van de diverse systematische disciplines van de wijsbegeerte en van de geschiedenis van de wijsbegeerte.
• het vermogen tot het helder uiteenzetten van een wijsgerig probleem, het beargumenteerd aanvoeren van mogelijke zienswijzen op dit probleem en het vanuit een eigen standpunt kritisch beoordelen van deze zienswijzen.
• Kennis van een of meer wetenschapsgebieden buiten de wijsbegeerte en inzicht in de relatie tussen wijsbegeerte en wetenschap, onder andere geoperationaliseerd middels een niet-wijsgerige component in de opleiding van tenminste 24 EC
• Analytische, bibliografische en communicatieve vaardigheden, verbonden met het lezen van primaire filosofische teksten, het kennis nemen van wetenschappelijk onderzoek op het gebeid van de wijsbegeerte en het mondeling en schriftelijk kunnen argumenten en presenteren.
Als je deze eindtermen wat zou aanpassen en versoepelen zou je denk ik neerkomen op wat de eindtermen zijn voor bijvoorbeeld het VWO-vak filosofie. Hier kun je wat verder uitgewerkte versies vinden van dergelijke eindtermen per examenonderwerp. Waar het op neerkomt is dat een docent filosofie je begeleidt richting die doelen.
Waarom ik het naïef (en mijn docenten ook) vind om te stellen dat je de filosofie in grote lijnen wel begrijpt als zelfverklaard autodidact heb ik al deels uitgelegd. Je pretendeert dan dat je systematische kennis hebt van de complete filosofiecanon en dat je alle filosofische problemen in het licht van hun traditie kan schouwen. Hierdoor begrijp je dus ook welke ontwikkeling deze problemen hebben doorgemaakt. Dit is al een onmogelijke opgave door de enorme hoeveelheid pagina's er aan filosofie versleten is.
Zoals ik al eerder zei:
"Sterker nog, het is al behoorlijk stevig om te stellen dat je een filosoof wel begrijpt. Als je alleen al kijkt naar alle interpretatietradities die bestaan op een filosoof en hem op andere wijze begrijpen dan andere tradities, laat dit al de veelzijdigheid van één enkele filosoof zien."
Je zou hier tegenin kunnen brengen dat die grote lijnen dan maar 'oppervlakkige kennis' inhouden. Op zich zou ik zoiets wel accepteren, maar je moet je dan constant beseffen dat die oppervlakkige kennis niet echte kennis is. Dat je een bepaalde filosoof kan duiden bij een filosofische stroming zegt nog niets, want zo'n korte ideeëngeschiedenis is vaak enorm kort door de bocht en filosofen zouden zichzelf vrijwel nooit een label opplakken. Vaak zijn de labels ook ontoereikend doordat ze enorm rekbaar zijn (neem bijv. 'liberalisme') en simplificaties zijn wat de filosoof dacht. De werkelijkheid zit altijd complexer in elkaar dan een stel suffe labels.
Om die werkelijkheid te kennen zul je in het diepe moeten duiken en filosofen moeten lezen, herlezen, herlezen en nogmaals herlezen. Je neemt hierbij de primaire teksten bij de hand, je leest béétje voor béétje de tekst door en probeert steeds te begrijpen wat diegene nu probeert te beargumenteren. Het is ook helemaal niet zo gek dat één van mijn docenten filosofie als flink pijn lijden bestempelde; de teksten zijn vaak alles behalve glashelder. (Ergste is misschien nog hierbij dat sommige filosofen (Plato, Kierkegaard) ironisch konden schrijven en totaal niet serieus meenden wat ze schreven.) Daarna zul je ook nog moeten lezen/communiceren wat anderen over de filosoof dachten, hoe zij bepaalde zaken interpreteerden en in discussie moeten gaan over wat nu een slechtere of betere interpretatie is. En wat heb je dan? Juist, een traditie.
Het is dus ook om bovenstaande dat ik (en mijn docenten ook wel) het nogal het naïef vind om te stellen dat je als zelfverklaard autodidact het in grote lijnen wel begrijpt. Het duurt echt zo ontzettend lang voordat je één enkele filosoof begrijpt, laat staan dat je een complete traditie wel 'in grote lijnen wel begrijpt'.
[ Bericht 5% gewijzigd door #ANONIEM op 25-09-2010 17:14:46 ]
Inhoudelijk draait het voor mij om dus om de vraag wat filosofie is.
In mijn ogen draait filosofie om het geven van gronden. Gronden voor kennis welteverstaan. Het zoeken van een eenheid der dingen, een ontologie. Een paradigma dus, een fundament waarop je het huis van de kennis laat staan. Maar waarom moeten we aannemen dat zo'n fundament bestaat of noodzakelijk is? En wat denk je voor kennis te vergaren als filosofoof anno 2010, behalve dan een bonte verzameling aan geschiedenis, waar je vervolgens je eigen smaak op loslaat?
Filosofie draait dus om ontologie, de aard of het wezen der dingen. Wat is die aard? Filosofisch gezien niets anders dan hun naam. Wat maakt alle wortels tot wortel? De naam, het woord 'wortel'. Meer niet. Filosofen zoeken er meer achter. Plato dacht bijv. dat er een 'idee wortel' bestaat, een oorspronkelijke, eeuwige wortel als het ware. Die is er niet, want het draait enkel om het woord. De wortel is een banaal voorbeeld natuurlijk. Maar het geldt ook voor woorden als 'God', 'rechtvaardigheid', 'goed en kwaad', 'waarheid' enz.
Nu kun je stellen: dit is ook filosoferen en daar kunnen we 'ns goed voor gaan zitten. Toch niet. Want ik geef hier juist aan wat de grenzen zijn van het filosoferen. Er kunnen geen fundamenten gegeven worden omdat het middel, waarbij je je nog kunt afvragen of het de naam middel verdient, de taal dus, altijd in beweging is.
Wat ik bedoel als ik zeg dat ik in grote lijnen begrijp wat filosofie behelst, dan bedoel ik dus (ik heb dat al herhaaldelijk aangegeven) niet dat ik alles weet van de filosofische geschiedenis. Ik meen echter min of meer te begrijpen wat de kern van de zaak is en daarmee ook wat het kernprobleem is met de filosofie. Het verklaart waarom eeuwenoude tegenstellingen (idealisme-realisme, determinisme-vrije wil) onoplosbaar zijn, omdat het om iets ontoetsbaars gaat.
Je beticht mij dus van de claim dat ik de gehele canon van de filosofie kan doorgronden. Ik zeg: ja en nee. Jij hebt gelijk als het gaat om de vraag of ik nu precies weet wat 'grote namen' als Plato, Hegel, Kant, Descartes, enz. enz. enz. allemaal hebben geschreven. Ik zie dat echter als niets meer dan historische feitenkennis. Zie dat als volgt: je kunt leren wanneer de Franse revolutie is begonnen en hoe die verliep. Je kunt je ook afvragen wat de kern van de zaak was: waarom die revolutie, welke factoren speelden daar? Ook dat is historisch herleidbaar natuurlijk maar het vraagt een andere beschouwing. En ik denk dat het nuttiger is om te begrijpen waarom mensen zo'n revolutie begonnen zijn, welke ideeën een rol spelen. Zo ook met de filosofie. Het maakt voor mij niks uit of ik alles van Hegel kan citeren, wanneer ik a priori kan uitleggen waarom wat hij zegt groottendeels irrelevant blijkt.
In feite zet jij dus ook een stropop op: Je beschuldigt me van een claim. Ik claim dat ik begrijp wat de kern van alle filosofie is en waarom je na het begrijpen van deze kern kunt stellen dat er weinig tot niets meer te filosoferen valt.
Natuurlijk heeft filosofie desalniettemin invloed. De ideeën van mensen die filosoof genoemd worden (bijv. Nietzsche, Marx, Plato, J.S. Mill) hebben generaties geïnspireerd. Maar dan gaat het gewoon om het maatschappelijk debat, waarbij een mix ontstaat van pure smaakuitingen en objectieve feiten. De smaakuitingen zijn ontoetsbaar, dus onbewijsbaar. De objectieve feiten kun je beter aan de wetenschappers overlaten. Wat dan als filosoof te doen?
Ik heb dus vooral de indruk dat we op een andere golflengte zitten. Jij vraagt je terecht af hoe ik als autodidact kan stellen dat ik de filosofie begrijp. Ik antwoord je daarop dat dat komt doordat een handjevol cruciale inzichten (die natuurlijk niet zelfbedacht zijn, maar afkomstig zijn van andere denkers) het mogelijk maken om de complete filosofie te reduceren tot de kern van de zaak: een taalspel met vele beperkingen.
Ik herhaal het gewoon nog maar een keertje: Ik ben er niet op uit om te ruzieën maar ik reageer op je stelling dat het naïef is om te denken dat je de kern van de filosofie (ik sprak van 'grote lijnen', misschien was het begrip 'kern' gepaster geweest) kunt doorgronden. Misschien is er dus gewoon een spraakverwarring gaande. Welnu: dat is al filosofie in een notendop.
Het lijkt er overigens op dat je hier ook zoiets zegt:
[ Bericht 6% gewijzigd door sneakypete op 27-09-2010 13:42:59 ]
In mijn ogen draait filosofie om het geven van gronden. Gronden voor kennis welteverstaan. Het zoeken van een eenheid der dingen, een ontologie. Een paradigma dus, een fundament waarop je het huis van de kennis laat staan. Maar waarom moeten we aannemen dat zo'n fundament bestaat of noodzakelijk is? En wat denk je voor kennis te vergaren als filosofoof anno 2010, behalve dan een bonte verzameling aan geschiedenis, waar je vervolgens je eigen smaak op loslaat?
Filosofie draait dus om ontologie, de aard of het wezen der dingen. Wat is die aard? Filosofisch gezien niets anders dan hun naam. Wat maakt alle wortels tot wortel? De naam, het woord 'wortel'. Meer niet. Filosofen zoeken er meer achter. Plato dacht bijv. dat er een 'idee wortel' bestaat, een oorspronkelijke, eeuwige wortel als het ware. Die is er niet, want het draait enkel om het woord. De wortel is een banaal voorbeeld natuurlijk. Maar het geldt ook voor woorden als 'God', 'rechtvaardigheid', 'goed en kwaad', 'waarheid' enz.
Nu kun je stellen: dit is ook filosoferen en daar kunnen we 'ns goed voor gaan zitten. Toch niet. Want ik geef hier juist aan wat de grenzen zijn van het filosoferen. Er kunnen geen fundamenten gegeven worden omdat het middel, waarbij je je nog kunt afvragen of het de naam middel verdient, de taal dus, altijd in beweging is.
Wat ik bedoel als ik zeg dat ik in grote lijnen begrijp wat filosofie behelst, dan bedoel ik dus (ik heb dat al herhaaldelijk aangegeven) niet dat ik alles weet van de filosofische geschiedenis. Ik meen echter min of meer te begrijpen wat de kern van de zaak is en daarmee ook wat het kernprobleem is met de filosofie. Het verklaart waarom eeuwenoude tegenstellingen (idealisme-realisme, determinisme-vrije wil) onoplosbaar zijn, omdat het om iets ontoetsbaars gaat.
Je beticht mij dus van de claim dat ik de gehele canon van de filosofie kan doorgronden. Ik zeg: ja en nee. Jij hebt gelijk als het gaat om de vraag of ik nu precies weet wat 'grote namen' als Plato, Hegel, Kant, Descartes, enz. enz. enz. allemaal hebben geschreven. Ik zie dat echter als niets meer dan historische feitenkennis. Zie dat als volgt: je kunt leren wanneer de Franse revolutie is begonnen en hoe die verliep. Je kunt je ook afvragen wat de kern van de zaak was: waarom die revolutie, welke factoren speelden daar? Ook dat is historisch herleidbaar natuurlijk maar het vraagt een andere beschouwing. En ik denk dat het nuttiger is om te begrijpen waarom mensen zo'n revolutie begonnen zijn, welke ideeën een rol spelen. Zo ook met de filosofie. Het maakt voor mij niks uit of ik alles van Hegel kan citeren, wanneer ik a priori kan uitleggen waarom wat hij zegt groottendeels irrelevant blijkt.
In feite zet jij dus ook een stropop op: Je beschuldigt me van een claim. Ik claim dat ik begrijp wat de kern van alle filosofie is en waarom je na het begrijpen van deze kern kunt stellen dat er weinig tot niets meer te filosoferen valt.
Natuurlijk heeft filosofie desalniettemin invloed. De ideeën van mensen die filosoof genoemd worden (bijv. Nietzsche, Marx, Plato, J.S. Mill) hebben generaties geïnspireerd. Maar dan gaat het gewoon om het maatschappelijk debat, waarbij een mix ontstaat van pure smaakuitingen en objectieve feiten. De smaakuitingen zijn ontoetsbaar, dus onbewijsbaar. De objectieve feiten kun je beter aan de wetenschappers overlaten. Wat dan als filosoof te doen?
Ik heb dus vooral de indruk dat we op een andere golflengte zitten. Jij vraagt je terecht af hoe ik als autodidact kan stellen dat ik de filosofie begrijp. Ik antwoord je daarop dat dat komt doordat een handjevol cruciale inzichten (die natuurlijk niet zelfbedacht zijn, maar afkomstig zijn van andere denkers) het mogelijk maken om de complete filosofie te reduceren tot de kern van de zaak: een taalspel met vele beperkingen.
Ik herhaal het gewoon nog maar een keertje: Ik ben er niet op uit om te ruzieën maar ik reageer op je stelling dat het naïef is om te denken dat je de kern van de filosofie (ik sprak van 'grote lijnen', misschien was het begrip 'kern' gepaster geweest) kunt doorgronden. Misschien is er dus gewoon een spraakverwarring gaande. Welnu: dat is al filosofie in een notendop.
Het lijkt er overigens op dat je hier ook zoiets zegt:
Maar waarom zou je de gehele canon moeten kennen en kunnen wanneer het volstaat te begrijpen dat filosofie groottendeels gaat om quasivragen en beweringen?quote:In deze zin vind ik de beschrijving van filosofie als verheldering van de taal wel overtuigend: het draait er niet zozeer dat je een antwoord vindt op een vraag, maar leert de vraag kritischer te stellen door hem te verduidelijken. Zodoende kan een vraag ophouden een vraag te zijn.
[ Bericht 6% gewijzigd door sneakypete op 27-09-2010 13:42:59 ]
Da's geen ontologie, maar een fundering. Ontologie is de zijnsleer; dan vraag je jezelf de vraag af wat er is. Zoiets hebben Quine ('On What There Is') en Russell ('On Denoting') proberen te te beschrijven.quote:
In mijn ogen draait filosofie om het geven van gronden. Gronden voor kennis welteverstaan. Het zoeken van een eenheid der dingen, een ontologie.
Nee, in wetenschapsfilosofische zin betekent een paradigma (volgens Thomas Kuhn) de set van praktijken die een wetenschappelijke discipline definiëren in een bepaalde tijd.quote:Een paradigma dus, een fundament waarop je het huis van de kennis laat staan.
Voorkeuren bestaan er natuurlijk altijd, maar het is nogal makkelijk om deze te reduceren tot slechts voorkeuren. Als filosoof probeer je iets zinnigs toe te voegen in de traditie waarin je staat. Zo probeert bijvoorbeeld Michael Sandel een nuttige contributie te leveren aan de voortgang van de conceptie van liberalisme, probeert Peter Singer in ethisch perspectief de dierenrechten verder uit te werken en ga zo maar door.quote:Maar waarom moeten we aannemen dat zo'n fundament bestaat of noodzakelijk is? En wat denk je voor kennis te vergaren als filosofoof anno 2010, behalve dan een bonte verzameling aan geschiedenis, waar je vervolgens je eigen smaak op loslaat?
En nu betekent ontologie ineens de 'aard der dingen'? Eerst was het nog het fundament van deze?quote:Filosofie draait dus om ontologie, de aard of het wezen der dingen.
Dus het wezen der dingen is hun naam en daarmee is de kous af? Dus het concept 'rechtvaardigheid' is slechts een naam dat verwijst naar iets? Beetje nietszeggende redevoering.quote:Wat is die aard? Filosofisch gezien niets anders dan hun naam. Wat maakt alle wortels tot wortel? De naam, het woord 'wortel'. Meer niet. Filosofen zoeken er meer achter. Plato dacht bijv. dat er een 'idee wortel' bestaat, een oorspronkelijke, eeuwige wortel als het ware. Die is er niet, want het draait enkel om het woord. De wortel is een banaal voorbeeld natuurlijk. Maar het geldt ook voor woorden als 'God', 'rechtvaardigheid', 'goed en kwaad', 'waarheid' enz.
Wacht even, dit is je hele opvatting over filosofie? Dat het gewoon maar een taalspelletje is en dat je daarmee de kern van de zaak wel begrijpt?quote:Ik heb dus vooral de indruk dat we op een andere golflengte zitten. Jij vraagt je terecht af hoe ik als autodidact kan stellen dat ik de filosofie begrijp. Ik antwoord je daarop dat dat komt doordat een handjevol cruciale inzichten (die natuurlijk niet zelfbedacht zijn, maar afkomstig zijn van andere denkers) het mogelijk maken om de complete filosofie te reduceren tot de kern van de zaak: een taalspel met vele beperkingen.
Sorry hoor, maar ik kan me helaas niet aan indruk onttrekken (na je onsamenhangende verhaal gelezen te hebben) dat je niet zo goed weet waar je over aan het praten bent. Daarnaast sieren de taalfouten en het verkeerd gebruiken van filosofische terminologie je niet echt. Ook de conclusies die je trekt ('filosofie is maar een taalspel', 'wat grote filosofen zeiden is maar historische feitenkennis') vind ik maar oppervlakkig en kortzichtig.
[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 28-09-2010 00:01:46 ]
Nou volgens mij snap jij niet waar ik het over heb.
Ontologie is de zijnsleer. Wat is het zijnde van het zijn? De naam. Die verwijst niet naar iets, want dan blijf je hangen.
Het enige wat jij kunt is wat namen ophoesten en hopen dat je het daarmee redden kunt.
Wat interesseert het mij wat Russel en Sandel dachten? Ik geef zojuist aan hoe zinloos dat allemaal kan zijn, wanneer je ten minste hoopt dat er een fundament gelegd wordt.
Vind jij het makkelijk dat ik al die gedachtenspinsels tot smaakuiting reduceer? Waarom niet?
Ontologie is de zijnsleer. Wat is het zijnde van het zijn? De naam. Die verwijst niet naar iets, want dan blijf je hangen.
Het enige wat jij kunt is wat namen ophoesten en hopen dat je het daarmee redden kunt.
Wat interesseert het mij wat Russel en Sandel dachten? Ik geef zojuist aan hoe zinloos dat allemaal kan zijn, wanneer je ten minste hoopt dat er een fundament gelegd wordt.
Vind jij het makkelijk dat ik al die gedachtenspinsels tot smaakuiting reduceer? Waarom niet?
Helaas, maar ik heb er geen zin meer om op in te gaan. Je hebt ook voorgaande posts van me vrijwel genegeerd en ik vind dit maar suffe pseudo-intellectuele interessantdoenerij met onnodig moeilijke woorden. Maar goed, daar heb je jezelf nu wel redelijk heer en meester in vertoond. Daarvoor mag je dan ook iemand anders zoeken.
[ Bericht 2% gewijzigd door #ANONIEM op 28-09-2010 01:02:58 ]
[ Bericht 2% gewijzigd door #ANONIEM op 28-09-2010 01:02:58 ]
Is de zijnsleer waar nu op gehamert wordt niet achterhaald geraakt in de filosofie?
Als je over zijnsleer spreekt denk ik gelijk aan hoe Kant over de kenervaring schrijft. En sinds de ontwikkeling van het moderne imperische 'wetenschappelijke' denken ligt de kenervaring niet langer binnen het veld van de filosofie omdat zij er niets meer aan kan toevoegen.
klopt dit?
Als je over zijnsleer spreekt denk ik gelijk aan hoe Kant over de kenervaring schrijft. En sinds de ontwikkeling van het moderne imperische 'wetenschappelijke' denken ligt de kenervaring niet langer binnen het veld van de filosofie omdat zij er niets meer aan kan toevoegen.
klopt dit?
Vrijheid kan je toch niet bewijzen!
De filosofie bloeit op als het geldende mens en wereldbeeld ongeloofwaardig wordt. Dat gebeurde in de Griekse oudheid en dat gebeurde aan het eind van de middeleeuwen. Volgens Herman Philipse is filosofie een poging te komen tot een beredeneerde wereldbeschouwing: de wereld, jezelf en de samenhang tussen beide.
Is men succesvol, dan splitst een gebied zich van de filosofie af en wordt een zelfstandige wetenschap. Maar als de fundamenten van een wetenschap ontoereikend blijken te zijn, dan gaat men ook daar weer filosoferen (denk aan de quantum mechanica). En omgekeerd, ontkent de filosofie de resultaten van zijn kinderen niet.
Door de veelheid aan specialismen en eenzijdig opgeleide specialisten, die elkaar niet goed begrijpen, is er behoefte aan overzicht. Een zinvolle taak voor de filosofie. Er zijn nog altijd onopgeloste conflicten tussen verschillende disciplines. Tussen een onpersoonlijke beschrijving (wetenschap), een persoonlijke beschrijving (literatuur) en een bovenpersoonlijke beschrijving (politiek, economie en recht). Als in een specialisme de filosofie ontbreekt, dan wordt het wereldbeeld dichtgetimmerd.
Het conceptuele denken is op zichzelf onbetrouwbaar. Het is noodzakelijk om de werkelijkheid conceptueel te splitsen, om over de werkelijkheid te kunnen nadenken. Het conceptueel splitsen van de werkelijkheid leidt tot een ontologie die teveel alleen op het conceptuele denken is gebaseerd. Deze manier om de werkelijkheid ontologisch in te richten, creëert niet bestaande dingen, zoals de theologische Vrije Wil of een natuurkundige Natuurwet.
De filosofie bevordert bewustwording en bewustwording bevordert filosofie.
[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 28-09-2010 17:11:43 ]
Is men succesvol, dan splitst een gebied zich van de filosofie af en wordt een zelfstandige wetenschap. Maar als de fundamenten van een wetenschap ontoereikend blijken te zijn, dan gaat men ook daar weer filosoferen (denk aan de quantum mechanica). En omgekeerd, ontkent de filosofie de resultaten van zijn kinderen niet.
Door de veelheid aan specialismen en eenzijdig opgeleide specialisten, die elkaar niet goed begrijpen, is er behoefte aan overzicht. Een zinvolle taak voor de filosofie. Er zijn nog altijd onopgeloste conflicten tussen verschillende disciplines. Tussen een onpersoonlijke beschrijving (wetenschap), een persoonlijke beschrijving (literatuur) en een bovenpersoonlijke beschrijving (politiek, economie en recht). Als in een specialisme de filosofie ontbreekt, dan wordt het wereldbeeld dichtgetimmerd.
Het conceptuele denken is op zichzelf onbetrouwbaar. Het is noodzakelijk om de werkelijkheid conceptueel te splitsen, om over de werkelijkheid te kunnen nadenken. Het conceptueel splitsen van de werkelijkheid leidt tot een ontologie die teveel alleen op het conceptuele denken is gebaseerd. Deze manier om de werkelijkheid ontologisch in te richten, creëert niet bestaande dingen, zoals de theologische Vrije Wil of een natuurkundige Natuurwet.
De filosofie bevordert bewustwording en bewustwording bevordert filosofie.
[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 28-09-2010 17:11:43 ]
The view from nowhere.
Ontologie (zijnsleer) gaat over het trekken van de scheidslijn tussen het bestaande en onbestaande. Met iedere conceptuele heroriëntatie verschuift de scheidslijn tussen het bestaande en onbestaande, en daarmee ook tussen het mogelijke en onmogelijke, en het wenselijke en onwenselijke.quote:Op dinsdag 28 september 2010 09:06 schreef Sattyagraha het volgende:
Is de zijnsleer waar nu op gehamert wordt niet achterhaald geraakt in de filosofie?
Als je over zijnsleer spreekt denk ik gelijk aan hoe Kant over de kenervaring schrijft. En sinds de ontwikkeling van het moderne emperische 'wetenschappelijke' denken ligt de kenervaring niet langer binnen het veld van de filosofie omdat zij er niets meer aan kan toevoegen.
klopt dit?
Als je gelooft dat heksen bestaan, dan is het mogelijk dat iemand een heks is, en wenselijk deze heks te verbranden. Maar als heksen niet bestaan, kan iemand geen heks zijn en is het moord.
Als je gelooft dat de vrije wil bestaat, dan ie het mogelijk iemand verantwoordelijk te stellen voor zijn daden, en wenselijk om iemand zijn slechte slecht gedrag te verwijten. Maar als de vrije wil niet bestaat, kan iemand niet verantwoordelijk zijn en is er geen schuld.
Volgens mij berusten al onze kennistheoretische twijfels op natuurlijke deelnemersbeperkingen. Als gevolg van onze deelnemersbeperkingen zien we slechts schaduwen van wat de dingen zijn op zichzelf. Met het begrip ‘natuurlijke deelnemersbeperkingen’ blijven we met beide voeten op de grond staan.
Kant misbruikt deze deelnemersbeperkingen om aan de wereld achter de schaduwen een eigen dynamica toe te dichten, los van de dynamica van de schaduwen. Zo blaast hij de metafysische concepten God, Ziel en Vrije Wil een nieuw leven in.
Toch zit er wel een diep probleem achter. De concepten om de wereld van buitenaf te beschrijven zijn anders van aard, dan de concepten om de situatie te beschrijven van iemand die zich in de wereld bevind.
[ Bericht 1% gewijzigd door deelnemer op 28-09-2010 12:26:15 ]
The view from nowhere.
Precies.quote:
[..]
Ontologie (zijnsleer) gaat over het trekken van de scheidslijn tussen het bestaande en onbestaande. Met iedere conceptuele heroriëntatie verschuift de scheidslijn tussen het bestaande en onbestaande, en daarmee ook tussen het mogelijke en onmogelijke, en het wenselijke en onwenselijke.
Als je gelooft dat heksen bestaan, dan is het mogelijk dat iemand een heks is, en wenselijk deze heks te verbranden. Maar als heksen niet bestaan, kan iemand geen heks zijn en is het moord.
Sorry hoor, maar dit klopt gewoon niet.
Ontologie draait om de vraag naar de aard der dingen. Dat is niet hetzelfde als vragen of iets bestaat.
Of een heks bestaat is niet een ontologische vraag, maar de vraag is volgens mij vooral dan wat een heks is. Of die vervolgens bestaat volgens de definitie is een vraag waarvoor je de wetenschap moet raadplegen. Hoe kun je middels een dialoog of gedachtenexpiriment er achter komen of iemand een heks is?
Het is maar wikipedia, maar goed:
Daarnaast is het niet zo dat het metafysische concept 'vrije wil' een noodzakelijke voorwaarde is voor het verantwoordelijk stellen van mensen. Dat kun je stellen, maar ik kan net zo goed stellen dat dat niet zo hoeft te zijn. Wel zou je kunnen zeggen dat 'vrije wil' en 'verantwoordelijkheid' een metafysische lading hebben; er zijn nogal wat intellectuelen geweest die de vrije wil eerst aanvielen (de mens ontoerekeningsvatbaar verklaarden) om vervolgens keihard een moreel appél te doen. Dat is natuurlijk een beetje raar, maar het is offtopic.
Ik heb me ook vaak het hoofd gebroken over de vragen rondom de vrije wil. Soms nog steeds. Maar eigenlijk moet je je realiseren dat het een schijnprobleem is. Of mensen een vrije wil hebben of niet maakt mij geen bal uit wanneer ik met wat collega's een klus klaar op het werk, wanneer ik met mijn vrouw in bed lig of wanneer we hier een discussie voeren. Wel heb ik dus kritiek op mensen die de vrije wil ondermijnen om vervolgens op de preekstoel te klimmen. Je kunt niet het ene metafysische concept verwerpen obv gebrek aan empirisch bewijs om vervolgens een ander metafyisisch concept als rechtvaardigheid uit de kast te halen. Dat getuigt van onkunde.
Ontologie is IMO de vraag naar de aard van iets. Het kan de vraag zijn naar de aard van alle dingen (wat is het wezen van de wereld?) of de aard van een specifiek fenomeen (het 'kwaad', of de wortel die ik noemde). Ik gaf aan: Filosofisch gezien is dat het woord zelf. Als filosoof opereer je binnen de taal die je omgeeft, maar probeer je er buiten te treden en er een oordeel over te geven. Kan dat? Dat is maar zeer de vraag omdat je zodra je iets wilt zeggen al ingekapseld zit in die taal. Een beetje zoals je ook niet jezelf van bovenaf kunt bekijken (tenzij in een filmopname, maar nooit direct. Je zit 'gevangen' in jezelf).
Dat zie ik als een beperking van de filosofie, een begrenzing. Hierdoor blijkt dat filosofische uitspraken over niet toetsbaar zijn, niet empirisch, net zoals bijv. Freuds psychoanalyse. Hoe kun je dan toetsen of een filosoof gelijk heeft? Wat is de filosofische methode hier en werkt deze wel? Het is moeilijk te zeggen vind ik. Enerzijds blijkt dus dat de filosofie een soort quasiwetenschap is. Anderzijds hebben filosofen hemel en aarde bewogen met hun stellingnames. Zonder Smith, Hegel en Marx geen koude oorlog. Toch kan ik me geen omwendingen of vernieuwingen meer indenken voor de filosofie. Misschien ligt dat aan mijzelf; ik heb immers geen glazen bol. Maar het kan ook betekenen dat de filosofie zijn afronding nadert. De laatste treden op een trap naar de volgende verdieping.
Dat wil IMO niet per se zeggen dat alle oude filosofie in de prullenbak moet. Het kan blijven bestaan als cultureel erfgoed of als kennis die herformulering behoeft en dan alsnog zinvol kan zijn.
Dat bedoel ik als ik zeg dat ik de filosofie in grote lijnen denk te snappen. Ik pretendeer nergens een groot kenner te zijn. Ik ben enkel een beetje op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen in de 19e (darwinisme) en 20e (taalkundige wending) eeuw.
Spreek dat gerust tegen: ik zou graag terugkeren naar het filosofische pathos.
Ik vind filosofie nog steeds ook wel interessant hoor (anders tikte ik dit niet), maar ik heb het idee dat er maar weinig filosofen zijn anno nu die écht in de traditie staan. Ze zijn juist nostalgisch, ze klampen zich vast aan een idool uit vervlogen tijden (Nietzsche, Plato, Aquino, Mill, Marx,..).
[ Bericht 11% gewijzigd door sneakypete op 29-09-2010 01:12:36 ]
Ontologie draait om de vraag naar de aard der dingen. Dat is niet hetzelfde als vragen of iets bestaat.
Of een heks bestaat is niet een ontologische vraag, maar de vraag is volgens mij vooral dan wat een heks is. Of die vervolgens bestaat volgens de definitie is een vraag waarvoor je de wetenschap moet raadplegen. Hoe kun je middels een dialoog of gedachtenexpiriment er achter komen of iemand een heks is?
Het is maar wikipedia, maar goed:
Mijn suggestie is dat filosofie, ontologie en metafysica min of meer driemaal hetzelfde zijn. Let op de laatste zinsnede:quote:Traditioneel is ontologie een tak van de filosofie, binnen de metafysica. Het beschrijft de eigenschappen, of breder: het zijn van het geheel van dingen, "entiteiten" of ook zijnden genoemd, waarvan aangenomen wordt dat ze bestaan of beter: zijn.
Ontologische (en je kunt dat ook noemen: semantische) vragen zijn filosofische bezigheden. Wat is er nog meer filosofisch? Een mooi gedicht? Een meningsuiting over de huidige cultuur? Een opsomming van feiten? Ik denk dat al die zaken een andere discipline betreffen. De dichtkunst, de natuurkunde, de politiek of de economie bijv. En als filosoof lijk je hieraan steeds ondergeschikter te raken.quote:waarvan aangenomen wordt dat ze bestaan of beter: zijn
Daarnaast is het niet zo dat het metafysische concept 'vrije wil' een noodzakelijke voorwaarde is voor het verantwoordelijk stellen van mensen. Dat kun je stellen, maar ik kan net zo goed stellen dat dat niet zo hoeft te zijn. Wel zou je kunnen zeggen dat 'vrije wil' en 'verantwoordelijkheid' een metafysische lading hebben; er zijn nogal wat intellectuelen geweest die de vrije wil eerst aanvielen (de mens ontoerekeningsvatbaar verklaarden) om vervolgens keihard een moreel appél te doen. Dat is natuurlijk een beetje raar, maar het is offtopic.
Ik heb me ook vaak het hoofd gebroken over de vragen rondom de vrije wil. Soms nog steeds. Maar eigenlijk moet je je realiseren dat het een schijnprobleem is. Of mensen een vrije wil hebben of niet maakt mij geen bal uit wanneer ik met wat collega's een klus klaar op het werk, wanneer ik met mijn vrouw in bed lig of wanneer we hier een discussie voeren. Wel heb ik dus kritiek op mensen die de vrije wil ondermijnen om vervolgens op de preekstoel te klimmen. Je kunt niet het ene metafysische concept verwerpen obv gebrek aan empirisch bewijs om vervolgens een ander metafyisisch concept als rechtvaardigheid uit de kast te halen. Dat getuigt van onkunde.
Ontologie is IMO de vraag naar de aard van iets. Het kan de vraag zijn naar de aard van alle dingen (wat is het wezen van de wereld?) of de aard van een specifiek fenomeen (het 'kwaad', of de wortel die ik noemde). Ik gaf aan: Filosofisch gezien is dat het woord zelf. Als filosoof opereer je binnen de taal die je omgeeft, maar probeer je er buiten te treden en er een oordeel over te geven. Kan dat? Dat is maar zeer de vraag omdat je zodra je iets wilt zeggen al ingekapseld zit in die taal. Een beetje zoals je ook niet jezelf van bovenaf kunt bekijken (tenzij in een filmopname, maar nooit direct. Je zit 'gevangen' in jezelf).
Dat zie ik als een beperking van de filosofie, een begrenzing. Hierdoor blijkt dat filosofische uitspraken over niet toetsbaar zijn, niet empirisch, net zoals bijv. Freuds psychoanalyse. Hoe kun je dan toetsen of een filosoof gelijk heeft? Wat is de filosofische methode hier en werkt deze wel? Het is moeilijk te zeggen vind ik. Enerzijds blijkt dus dat de filosofie een soort quasiwetenschap is. Anderzijds hebben filosofen hemel en aarde bewogen met hun stellingnames. Zonder Smith, Hegel en Marx geen koude oorlog. Toch kan ik me geen omwendingen of vernieuwingen meer indenken voor de filosofie. Misschien ligt dat aan mijzelf; ik heb immers geen glazen bol. Maar het kan ook betekenen dat de filosofie zijn afronding nadert. De laatste treden op een trap naar de volgende verdieping.
Dat wil IMO niet per se zeggen dat alle oude filosofie in de prullenbak moet. Het kan blijven bestaan als cultureel erfgoed of als kennis die herformulering behoeft en dan alsnog zinvol kan zijn.
Dat bedoel ik als ik zeg dat ik de filosofie in grote lijnen denk te snappen. Ik pretendeer nergens een groot kenner te zijn. Ik ben enkel een beetje op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen in de 19e (darwinisme) en 20e (taalkundige wending) eeuw.
Spreek dat gerust tegen: ik zou graag terugkeren naar het filosofische pathos.
Ik vind filosofie nog steeds ook wel interessant hoor (anders tikte ik dit niet), maar ik heb het idee dat er maar weinig filosofen zijn anno nu die écht in de traditie staan. Ze zijn juist nostalgisch, ze klampen zich vast aan een idool uit vervlogen tijden (Nietzsche, Plato, Aquino, Mill, Marx,..).
[ Bericht 11% gewijzigd door sneakypete op 29-09-2010 01:12:36 ]
Om even een bron en referentiepunt aan te geven: Ik heb dit jaar mezelf vastgebeten in de filosofie van de Nederlander Wouter Oudemans. Veel kritische vragen die ik hier stel omtrent de filosofie zijn aan zijn werk ontleend. Ik denk dat hij als vakfilosoof in elk geval meer autoriteit heeft dan ik.
Ik zie zijn werk als het antwoord dat je mist wanneer je bijv. Russels samenvatting leest van de filosofie, of het wat eenvoudigere (maar evengoed boeiend als inleiding) 'De wereld van Sofie'.
De vraag is wat er daarna nog te bedenken valt.
Ik zie zijn werk als het antwoord dat je mist wanneer je bijv. Russels samenvatting leest van de filosofie, of het wat eenvoudigere (maar evengoed boeiend als inleiding) 'De wereld van Sofie'.
De vraag is wat er daarna nog te bedenken valt.
Aristoteles (die het woord metafysica introduceerde) gebruikt het woord metafysica bij het classificeren van de dingen in deze wereld. Wanneer breng je verschillende dieren onder in dezelfde categorie (bijvoorbeeld: vissen) en wanneer breng je ze onder in verschillende categorieën (bijvoorbeeld: vissen en zoogdieren)? Aristoteles maakt daarvoor een onderscheid tussen vorm en materie. Je brengt ze onder in dezelfde categorie als ze vormgelijk zijn. Het begrip ‘vorm’ is verwant met het begrip ‘idee’ bij Plato. Hoeveel verschillende fundamentele categorieën zijn er? Zijn er bijvoorbeeld ook heksen?quote:Op woensdag 29 september 2010 01:01 schreef sneakypete het volgende:
Sorry hoor, maar dit klopt gewoon niet.
Ontologie draait om de vraag naar de aard der dingen. Dat is niet hetzelfde als vragen of iets bestaat.
Of een heks bestaat is niet een ontologische vraag, maar de vraag is volgens mij vooral dan wat een heks is. Of die vervolgens bestaat volgens de definitie is een vraag waarvoor je de wetenschap moet raadplegen. Hoe kun je middels een dialoog of gedachtenexpiriment er achter komen of iemand een heks is?
Het is maar wikipedia, maar goed:
[..]
Mijn suggestie is dat filosofie, ontologie en metafysica min of meer driemaal hetzelfde zijn. Let op de laatste zinsnede:
[..]
Ontologische (en je kunt dat ook noemen: semantische) vragen zijn filosofische bezigheden.
Aan de beschrijving van de fysica gaat dus een voorstelling van zaken vooraf, die Aristoteles meta-fysica noemt.
De atomist Democritus stelt: Alles is atomen en leegte. Hij had een heel andere kijkt op wat de fundamentele dingen zijn.
De begrippen metafysica en ontologie komen pas in zwang in de 17e eeuw, als men verschillende oplossingen tegenover elkaar stelt.
Ook de hedendaagse wetenschap kent een eigen metafysica. Dat is het idee van een proces. De ontologie van een proces kent drie elementen: decor, spelers en spelregels. Denk bijvoorbeeld aan een voetbalwedstrijd. Het decor bestaat uit de grasmat met witte strepen, de doelen en de bal. De voetballers zijn de spelers en de spelregels zijn je waarschijnlijk bekend. In de natuurkunde is het decor de tijdruimte, zijn de spelers deeltjes, en zijn de spelregels de natuurwetten.
Dat leidt weer tot vragen:
1. Bestaat de tijd los van de beweging van de spelers, of is de tijd een afgeleide van deze beweging? Stel dat alles in het universum een uur lang wordt stilgezet. Loopt de tijd dan door? Hoe kun je dat weten? Volgens de moderne natuurkunde (de algemene relativiteitstheorie) bestaat de tijdruimte niet onafhankelijk van de spelers daarbinnen.
2. Wij stellen ons voor dat een bewegingswet de ontwikkeling bepaald, maar in werkelijkheid leiden wij de bewegingswet uit de ontwikkelingen af. Tussen die twee zit een groot conceptueel gat. De spelregels voor de spelers zijn afgeleid uit hun feitelijke gedrag, maar worden in het procesmodel als onafhankelijk van de spelers voorgesteld.
zie ook http://en.wiktionary.org/wiki/metaphysics
en ook http://en.wiktionary.org/wiki/ontologyquote:metaphysics
1. The branch of philosophy which studies fundamental principles intended to describe or explain all that is, and which are not themselves explained by anything more fundamental; the study of first principles; the study of being insofar as it is being (ens in quantum ens).
Philosophers sometimes say that metaphysics is the study of the ultimate nature of the universe.
2. The view or theory of a particular philosopher or school of thinkers concerning the first principles which describe or explain all that is.
The metaphysics of Thomas Aquinas holds that all real beings have both essence and existence.
In Aristotelian metaphysics physical objects have both form and matter.
In his Pensées, Pascal mentioned some first principles recognized within his metaphysics: space, time, motion, and number.
3. Any fundamental principles or rules.
quote:ontology
1. The branch of metaphysics that addresses the nature or essential characteristics of being and of things that exist; the study of being qua being.
2. The theory of a particular philosopher or school of thought concerning the fundamental types of entity in the universe.
3. A logical system involving theory of classes, developed by Stanislaw Lesniewski (1886-1939).
4. A structure of concepts or entities within a domain, organized by relationships; a system model (computer science, information science).
[ Bericht 0% gewijzigd door deelnemer op 29-09-2010 16:14:49 ]
The view from nowhere.
Deze indeling in disciplines is ook een vorm van ontologie.quote:Op woensdag 29 september 2010 01:01 schreef sneakypete het volgende:
Wat is er nog meer filosofisch? Een mooi gedicht? Een meningsuiting over de huidige cultuur? Een opsomming van feiten? Ik denk dat al die zaken een andere discipline betreffen. De dichtkunst, de natuurkunde, de politiek of de economie bijv. En als filosoof lijk je hieraan steeds ondergeschikter te raken.
De vrije wil wordt niet verworpen op grond van empirisch bewijs, maar omdat het niet past in de metafysica van een proces.quote:Wel heb ik dus kritiek op mensen die de vrije wil ondermijnen om vervolgens op de preekstoel te klimmen. Je kunt niet het ene metafysische concept verwerpen obv gebrek aan empirisch bewijs om vervolgens een ander metafyisisch concept als rechtvaardigheid uit de kast te halen. Dat getuigt van onkunde.
De vraag naar het wezen der dingen heeft alleen zin binnen een bepaalde metafysische context, bijvoorbeeld een platonische ideeën wereld die door de Ziel wordt gekend. In een procesmodel bestaat het wezen van deze dingen uit hun structuur.quote:Ontologie is IMO de vraag naar de aard van iets. Het kan de vraag zijn naar de aard van alle dingen (wat is het wezen van de wereld?) of de aard van een specifiek fenomeen (het 'kwaad', of de wortel die ik noemde). Ik gaf aan: Filosofisch gezien is dat het woord zelf.
Inderdaad, je zit in de wereld en je kunt er niet buiten treden. Daarmee is nog niet alles verloren.quote:Als filosoof opereer je binnen de taal die je omgeeft, maar probeer je er buiten te treden en er een oordeel over te geven. Kan dat? Dat is maar zeer de vraag omdat je zodra je iets wilt zeggen al ingekapseld zit in die taal. Een beetje zoals je ook niet jezelf van bovenaf kunt bekijken (tenzij in een filmopname, maar nooit direct. Je zit 'gevangen' in jezelf).
Hoe stel je vast dat de aarde een bol is:
1. Door naar de aarde te kijken vanaf de maan
2. Door alle landen te vragen wat de aangrenzende landen zijn.
Je kunt dus vast stellen dat de aarde een bol is zonder erbuiten te treden.
Sommige filosofen hebben de neiging om het probleem (dat je in de wereld zit) verder te vernauwen tot het idee dat je in het bewustzijn opgesloten zit. Het bestaan van een onafhankelijke wereld buiten jezelf is de eerste metafysische aanname.
De wetenschappelijke methode blijkt een goed antwoord te zijn op dit probleem. Einde religie. Binnen religies daarentegen kent men andere methoden en kennisbronnen, die de wetenschap niet erkent (openbaringen, de heilige geest, mystieke ervaring). De filosofie is een vorm van vrij denken, die de wetenschappelijke methode erkent, maar zich er niet in opsluit.quote:Hoe kun je dan toetsen of een filosoof gelijk heeft? Wat is de filosofische methode hier en werkt deze wel? Het is moeilijk te zeggen vind ik. Enerzijds blijkt dus dat de filosofie een soort quasiwetenschap is.
The view from nowhere.
Oudemans laat zich intimideren door de wetenschap en de markteconomie en geeft het op. Maar binnen de wetenschap filosofeert men gewoon door. Schrodinger filosofeerde over het bestaan van DNA voordat het was ontdekt. Freeman Dyson filosofeert over het ontstaan van het leven. Frans van der Waal filosofeert over de ethiek. Dat doen ze allemaal binnen de metafysica van het procesmodel.quote:Op woensdag 29 september 2010 01:04 schreef sneakypete het volgende:
Om even een bron en referentiepunt aan te geven: Ik heb dit jaar mezelf vastgebeten in de filosofie van de Nederlander Wouter Oudemans. Veel kritische vragen die ik hier stel omtrent de filosofie zijn aan zijn werk ontleend. Ik denk dat hij als vakfilosoof in elk geval meer autoriteit heeft dan ik.
De vraag is wat er daarna nog te bedenken valt.
Een filosoof had Einsteins relativiteitstheorie ook kunnen ontdekken. Maar filosofen kunnen de wetenschappen niet meer bevatten. Is Oudemans daarom zo mismoedig? Misschien denkt Oudemans dat filosofie onafhankelijk van de wetenschap moet zijn. Waarom? De verschillende wetenschappelijke disciplines zijn ook niet onafhankelijk van elkaar.
Ik denk dat Oudemans constateert dat de Platonische zienswijze heeft afgedaan. Als je het idee van een Ziel schrapt (die past ook niet in de metafysica van een proces), dan valt heel Plato's filosofie in duigen. De concurrerende filosofie van Democritus heeft het gewonnen. De moderne wetenschap heeft dit model zo succesvol ingevuld en uitgewerkt, daar kun je als Platonist niets meer tegenover stellen. Maar zo komen filosofische kwesties tot een conclusie.
De conclusie is niet: de filosofie heeft geen zin, maar de metafysica van Democritus is juist en de metafysica van Plato is onjuist
[ Bericht 2% gewijzigd door deelnemer op 29-09-2010 19:12:44 ]
The view from nowhere.
Dat verklaart een hoop.quote:Op woensdag 29 september 2010 01:01 schreef sneakypete het volgende:
Ontologie is IMO de vraag naar de aard van iets.
Ik weet het ook niet
Dat kun je toch niet stellen als in de QM de deeltjeswerkelijkheid is vervangen door een onbegrijpelijke golf-werkelijkheid, waarbij er van een werkelijkheid onafhankelijk van de waarnemer niet meer gesproken kan worden.quote:Op woensdag 29 september 2010 15:30 schreef deelnemer het volgende:
[..]
De concurrerende filosofie van Democritus heeft het gewonnen. De moderne wetenschap heeft dit model zo succesvol ingevuld en uitgewerkt, daar kun je als Platonist niets meer tegenover stellen. Maar zo komen filosofische kwesties tot een conclusie.
De conclusie is niet: de filosofie heeft geen zin, maar de metafysica van Democritus is juist en de metafysica van Plato is onjuist
Dat begint op echte metafysica te lijken en was niet wat Democritus zich had voorgesteld.
|
|
