LIT Literatuur, Taal en Kunst
Boekbesprekingen, vragen over schrijvers, je favoriete theaterstuk, de mooiste schilderijen of de beste musea. Een must voor alle liefhebbers van kunst, boeken, theater en taal.
De aanleiding voor dit topic is een bezoekje aan de website www.spatiegebruik.nl (aanrader), waar je veel voorbeelden van foutief spatiegebruik kunt vinden. Weliswaar heb ik over foutief spatiegebruik een topic geopend, maar ik wil toch graag afzonderlijk inzoomen op een deelonderwerp daarvan.
Het gaat mij namelijk om de vraag hoe we moeten omgaan met het al dan niet aan elkaar schrijven van samenstellingen waarin een bijvoeglijk naamwoord voorkomt. In het genoemde topic over spatiegebruik kwam daarover al een discussie op gang: Foutief spatie gebruik
Maar ik wil die discussie graag loskoppelen. Reden is een recente signalering van spatiegebruik.nl, namelijk deze: http://www.spatiegebruik.nl/popup.php?id=2372
In de media wordt regelmatig melding gemaakt van de Mexicaanse griepprik. Dat is uiteraard onjuist, want dat zou gaan om een griepprik uit Mexico. Echter: de site kiest voor Mexicaansegriepprik als juiste schrijfwijze. In een eerder bericht ging de site ook al in op dezelfde materie: http://www.spatiegebruik.nl/popup.php?id=2259
In de laatsgenoemde uitleg staat dat je ook mag kiezen voor Mexicaanse-griepprik, dus met een verbindingsstreepje. Dat zou ook mijn voorkeur hebben, aangezien we de ziekte aanduiden als Mexicaanse griep;dus met een spatie. De term is namelijk nog niet ingeburgerd, wat dan wél weer geldt voor rodehond. Hetzelfde geldt ook voor rodekool. Maar witte kool moet volgens de officiële woordenlijst los en volgens Van Dale aan elkaar.
Zie ook: http://www.onzetaal.nl/advies/groenekool.php
En als we dan toch kijken naar hoe we omgaan met 'ingeburgerde' woorden, waarom schrijven we mexicaansegriep dan niet gewoon met een kleine letter M? We doen namelijk hetzelfde met haarlemmerolie...
Wanneer is iets eigenlijk "ingeburgerd" en wie bepaalt dat? En waarom zijn we niet consequent in onze omgang met woorden die we "inburgeren". Neem de ziekte hiv, die vroeger nog HIV heette, maar tegenwoordig gewoon als "hif" wordt uitgesproken. Zelfs de offciële woordenlijst maakt geen duidelijke keuze:
Trouwens, over het gebruik van verbindingsstreepjes, zegt Onze Taal:
Want een hiv-geïnfecteerde verpleegster die Engelse drop, haarlemmerolie, groene kool en rodekool uitdeelt aan aan rodehondpatiënten met de Mexicaanse griep, kan ik niet volgen...
[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 16-11-2009 11:56:01 ]
Het gaat mij namelijk om de vraag hoe we moeten omgaan met het al dan niet aan elkaar schrijven van samenstellingen waarin een bijvoeglijk naamwoord voorkomt. In het genoemde topic over spatiegebruik kwam daarover al een discussie op gang: Foutief spatie gebruik
Maar ik wil die discussie graag loskoppelen. Reden is een recente signalering van spatiegebruik.nl, namelijk deze: http://www.spatiegebruik.nl/popup.php?id=2372
In de media wordt regelmatig melding gemaakt van de Mexicaanse griepprik. Dat is uiteraard onjuist, want dat zou gaan om een griepprik uit Mexico. Echter: de site kiest voor Mexicaansegriepprik als juiste schrijfwijze. In een eerder bericht ging de site ook al in op dezelfde materie: http://www.spatiegebruik.nl/popup.php?id=2259
In de laatsgenoemde uitleg staat dat je ook mag kiezen voor Mexicaanse-griepprik, dus met een verbindingsstreepje. Dat zou ook mijn voorkeur hebben, aangezien we de ziekte aanduiden als Mexicaanse griep;dus met een spatie. De term is namelijk nog niet ingeburgerd, wat dan wél weer geldt voor rodehond. Hetzelfde geldt ook voor rodekool. Maar witte kool moet volgens de officiële woordenlijst los en volgens Van Dale aan elkaar.
Zie ook: http://www.onzetaal.nl/advies/groenekool.php
En als we dan toch kijken naar hoe we omgaan met 'ingeburgerde' woorden, waarom schrijven we mexicaansegriep dan niet gewoon met een kleine letter M? We doen namelijk hetzelfde met haarlemmerolie...
Wanneer is iets eigenlijk "ingeburgerd" en wie bepaalt dat? En waarom zijn we niet consequent in onze omgang met woorden die we "inburgeren". Neem de ziekte hiv, die vroeger nog HIV heette, maar tegenwoordig gewoon als "hif" wordt uitgesproken. Zelfs de offciële woordenlijst maakt geen duidelijke keuze:
En dan meld ik er nog even bij dat we bij aids alles gewoon aan elkaar schrijven, zonder verbindingsstreepje. Het wordt er mij niet duidelijker op. En dan druk ik het zwak uit.quote:hiv (human immunodeficiency virus), het
hiv–geïnfecteerde [hiv–ge·in·fec·teer·de], hivgeïnfecteerde [hiv·ge·in·fec·teer·de], de, hiv–geïnfecteerden [hiv–ge·in·fec·teer·den], hivgeïnfecteerden [hiv·ge·in·fec·teer·den]
hiv–infectie [hiv–in·fec·tie], hivinfectie [hiv·in·fec·tie], de[v.], hiv–infecties [hiv–in·fec·ties], hivinfecties [hiv·in·fec·ties]
hiv–positief [hiv–po·si·tief], hivpositief [hiv·po·si·tief], bnw., hiv–positieve [hiv–po·si·tie·ve], hivpositieve [hiv·po·si·tie·ve]
hiv–virus [hiv–vi·rus], hivvirus [hiv·vi·rus], het
Trouwens, over het gebruik van verbindingsstreepjes, zegt Onze Taal:
Volgens mij zijn we een beetje aan het doorslaan met het aaneenrijgen van woorden omdat ze "ingeburgerd" zijn. Ingeburgerd-zijn is nogal arbitrair. Laten we eens duidelijke keuzes maken voor de schrijfwijze van ziektes, groenten, daarin voorkomende landennamen, enzovoort.quote:Tot 1996 móést in samenstellingen als langeafstandsloper en groenezeepfabrikant trouwens een streepje worden geplaatst tussen het eerste en het tweede deel: uitsluitend lange-afstandsloper en groene-zeepfabrikant waren correct. Sinds 1996 mág dit streepje voor de duidelijkheid worden ingevoegd, maar gebruikelijke combinaties worden bij voorkeur aaneengeschreven.
Want een hiv-geïnfecteerde verpleegster die Engelse drop, haarlemmerolie, groene kool en rodekool uitdeelt aan aan rodehondpatiënten met de Mexicaanse griep, kan ik niet volgen...
[ Bericht 0% gewijzigd door #ANONIEM op 16-11-2009 11:56:01 ]
Ja, en dan kun je je nog afvragen of Mexicaansegriepprik met een hoofdletter of een kleine letter moet...
Als je het als 1 woord ziet, is het hoofdonderdeel (namelijk: "prik") geen landsnaam die met een hoofdletter moet...
Als je het als 1 woord ziet, is het hoofdonderdeel (namelijk: "prik") geen landsnaam die met een hoofdletter moet...
Geluk is een richting,
geen punt
---Loesje---
geen punt
---Loesje---
Ik moest stiekem toch wel lachen om die enorme OP met allerlei onderbouwingen over één woord 
Ik vind Mexicaanse griep-prik eigenlijk het meest logische, maar niet erg mooi.
Ik vind Mexicaanse griep-prik eigenlijk het meest logische, maar niet erg mooi.
Wat betreft de hoofdletter: die blijft staan omdat echt nog aan het land Mexico gerefereerd wordt, het is een griep die het eerst voorkwam in Mexico. Haarlemmerolie is gewoon een kwakzalversmiddeltje. Zie ook http://www.onzetaal.nl/advies/roquefort.php.
Dat samenstellingen met 'hiv' zowel met als zonder streepje mogen (is trouwens nieuw voor mij, dacht dat ze met streepje moesten), komt omdat veel mensen inderdaad [hif] zeggen, als gewoon woord, maar er zijn ook nog altijd mensen die [haa-ie-vee] zeggen, letter voor letter dus. En dan is een streepje weer verplicht.
Dat samenstellingen met 'hiv' zowel met als zonder streepje mogen (is trouwens nieuw voor mij, dacht dat ze met streepje moesten), komt omdat veel mensen inderdaad [hif] zeggen, als gewoon woord, maar er zijn ook nog altijd mensen die [haa-ie-vee] zeggen, letter voor letter dus. En dan is een streepje weer verplicht.
Je kunt die regels niet keihard maken denk ik. Er blijft altijd discussie, jij noemt haarlemmerolie, nu weet waarschijnlijk iedereen wel dat Haarlem een plaats is. Maar neem een colbert, al dan niet terecht toegeschreven aan Jean-Baptiste Colbert – hij is in ieder geval wel de naamgever. Wie weet dat nog? is zo’n relatie voldoende om een hoofdletter te rechtvaardigen? Of Dieselmotor? En iemand Boycotten omdat Charles Boycott als eerste geboycot (ge-Boycott) werd?
Zo heb je altijd duidelijke en onduidelijke gevallen. Ik denk dat je daaraan niet ontkomt. Je hebt woorden die in onbruik raken maar alleen in bepaalde uitdrukkingen of samenvoegingen nog voorkomen en waarvan de oorspronkelijke betekenis sedert lang verloren gegaan is. Dat je gebergte etymologisch in voor- en achtervoegsels met een specifieke betekenis kunt ontleden (ge– als collectivumaanduiding, ook te vinden bij gezusters of gebroeders, –te als substantiveringsaanduiding), wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen dat doet.
Dan is de vraag wat voor criterium je zou willen hanteren. Dat een rodekool zo heet omdat ze een rode kool is? (Dat hangt echter af van de bodem, het Duitse taalgebied spreekt b.v. over Blaukohl/kraut en Rotkohl/kraut, ook een blauwe rodekool is dus een rodekool.) Een etymologisch criterium? Een statistisch criterium?
Ik ben benieuwd. Ik ben zelf eigenlijk niet zo’n heel groot fan van zulke criteria. Van mij mag er wel iets meer vrijheid in de spelling waar het om zulke zaken gaat. Als de tussen-s ‘vrijgegeven’ wordt, mag dat wat mij betreft voor de tussen-n en de ingeburgerdheid van zulke woorden ook wel.
Zo heb je altijd duidelijke en onduidelijke gevallen. Ik denk dat je daaraan niet ontkomt. Je hebt woorden die in onbruik raken maar alleen in bepaalde uitdrukkingen of samenvoegingen nog voorkomen en waarvan de oorspronkelijke betekenis sedert lang verloren gegaan is. Dat je gebergte etymologisch in voor- en achtervoegsels met een specifieke betekenis kunt ontleden (ge– als collectivumaanduiding, ook te vinden bij gezusters of gebroeders, –te als substantiveringsaanduiding), wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen dat doet.
Dan is de vraag wat voor criterium je zou willen hanteren. Dat een rodekool zo heet omdat ze een rode kool is? (Dat hangt echter af van de bodem, het Duitse taalgebied spreekt b.v. over Blaukohl/kraut en Rotkohl/kraut, ook een blauwe rodekool is dus een rodekool.) Een etymologisch criterium? Een statistisch criterium?
Ik ben benieuwd. Ik ben zelf eigenlijk niet zo’n heel groot fan van zulke criteria. Van mij mag er wel iets meer vrijheid in de spelling waar het om zulke zaken gaat. Als de tussen-s ‘vrijgegeven’ wordt, mag dat wat mij betreft voor de tussen-n en de ingeburgerdheid van zulke woorden ook wel.
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Het ging me niet alleen om dat ene woord hoorquote:Op maandag 16 november 2009 12:13 schreef TNA het volgende:
Ik moest stiekem toch wel lachen om die enorme OP met allerlei onderbouwingen over één woord
Dat woord was alleen de aanleiding voor mijn vraag en de - inderdaad nogal lange - OP...Zelf zou ik trouwens kiezen voor Mexicaanse-griepprik. De prik hoort bij de griep. Je schrijft griepprik ook gewoon aan elkaar. Het gedeelte "Mexicaanse-" maakt dan duidelijk dat het om een samenstelling gaat die bij griep hoort.
Dank voor deze uitleg. Toch is het wel arbitrair wanneer zo'n term dan "ingeburgerd" is. Wat is daarvoor dan precies het criterium? Omdat mensen "hif" gaan zeggen?quote:Op maandag 16 november 2009 12:13 schreef Bleie het volgende:
Wat betreft de hoofdletter: die blijft staan omdat echt nog aan het land Mexico gerefereerd wordt, het is een griep die het eerst voorkwam in Mexico. Haarlemmerolie is gewoon een kwakzalversmiddeltje. Zie ook http://www.onzetaal.nl/advies/roquefort.php.
Dat samenstellingen met 'hiv' zowel met als zonder streepje mogen (is trouwens nieuw voor mij, dacht dat ze met streepje moesten), komt omdat veel mensen inderdaad [hif] zeggen, als gewoon woord, maar er zijn ook nog altijd mensen die [haa-ie-vee] zeggen, letter voor letter dus. En dan is een streepje weer verplicht.
Zie ook de officiële schrijfwijze hiervan:
Dat terwijl mensen SARS toch echt uitspreken als "sars" en niet als "Es Aa Er Es"....quote:SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome), de en het
hiv (human immunodeficiency virus), het
[ Bericht 3% gewijzigd door #ANONIEM op 16-11-2009 12:27:48 ]
Bij die afkortingen heb ik het gevoel dat er ook nog meespeelt dat een tekst vol afkortingen ‘lelijk’ zou zijn. Stel, iedereen zou continu URL LASER LED HIV HAVO SARS CPU BMW schrijven, dan zou een tekst lelijk worden. Na verloop van tijd besluit men dan maar dat het ‘in kleine letters mag’. Een fijnere oplossing zou mijns inziens ‘kleinkapitaal’ zijn, maar dat is eigenlijk iets wat een typografische keuze is. Hoofdletters zijn dat eensdeels ook wel, maar anderdeels worden die ook door de spelling beheerst. Hier kom je volgens mij een beetje op dat grensvlak.quote:Op maandag 16 november 2009 12:22 schreef isogram het volgende:
Dank voor deze uitleg. Toch is het wel arbitrair wanneer zo'n term dan "ingeburgerd" is. Wat is daarvoor dan precies het criterium? Omdat mensen "hif" gaan zeggen?
Zie ook de officiële schrijfwijze hiervan:
[..]
Dat terwijl mensen SARS toch echt uitspreken als "sars" en niet als "Es Aa Er Es"....
Ook daar geldt: ik zou de keus vrij laten. Als iemand per se LED wil schrijven omdat hij/zij het als een afkorting beschouwt, prima.
Daher iſt die Aufgabe nicht ſowohl, zu ſehn was noch Keiner geſehn hat, als, bei Dem, was Jeder ſieht, zu denken was noch Keiner gedacht hat.
Het is toch vanzelfsprekend dat je bij een samengesteld zelfstandig naamwoord (laten we dat zo even noemen, heb namelijk geen flauw idee hoe je het werkelijk benoemt), in dit geval 'Mexicaanse griep', daarachter een verbindingsstreepje plaatst bij zulke situaties..
Plakzin, weet het.
Plakzin, weet het.
Google is your friend, abuse your friends
Ik zou zeggen een uitwonendenbeurs (beurs voor uitwonenden)quote:Op maandag 16 november 2009 22:40 schreef Biancavia het volgende:
Is het dan ook 'uitwonendebeurs'?
(N.a.v. Geen uitwonende beurs meer kunnen krijgen :')
Geluk is een richting,
geen punt
---Loesje---
geen punt
---Loesje---
Nou, strikt genomen woont een beurs niet bij jou thuisquote:Op maandag 16 november 2009 22:40 schreef Biancavia het volgende:
Is het dan ook 'uitwonendebeurs'?
(N.a.v. Geen uitwonende beurs meer kunnen krijgen :')
|
|
