Willem Middelkoop's "Endgame"

Ik deel zijn apocalyptische termen niet zo, zonder het aan te dikken komt het ook wel over denk ik. Maar het lijkt mij evident dat de 'vlucht naar voren' niet eeuwig door kan blijven gaan. Overheidstekorten lopen op, de overheid consumeert veel, de consument doet dat niet, de versoepelde boekhoudregels scheppen ruimte voor lijken in de kast, hypotheken op het commercieel vastgoed worden steeds vaker niet terugbetaald, enzovoort. Er is geen reden om optimistisch te zijn.

Maar om dat in perspectief te plaatsen, van de week hoorde ik dat het wereldwijde energieverbruik gedaald is, dat laat zien dat het eigenlijk maar heel relatief is om van een economische crisis te spreken. Een teruggang in cijfers als het BBP en de consumentenuitgaven hoeven niet op een disfunctioneren van de economie te duiden, er vinden alleen verschuivingen plaats, en het is lastig om daar een algemeen waarde oordeel op te drukken. Kijk alleen al naar de zaken met tweedehands spullen, die beleven gouden tijden, de makelaar zal echter minder enthousiast zijn.

Goed punt wat Middelkoop aanstipte was de vermenging van de top van het bankwezen (vooral in de VS heb ik het idee), met de top van de overheid en de top van de centrale bank(en). Die driehoek van belangen is een belangrijke reden waarom verbeterd financieel toezicht nooit goed zal werken, de belangenverstrengeling is dermate groot dat er geen objectief toezicht kan zijn. De ECB scoort hierop nog het best, zij zijn in staat relatief onafhankelijk te opereren, de vraag is of dat stand zal houden als de EU een machtiger positie gaat krijgen met de nieuwe grondwet.

[ Bericht 5% gewijzigd door Bolkesteijn op 12-11-2009 02:32:34 ]

tvp

[ Bericht 27% gewijzigd door AAA2009 op 12-11-2009 03:30:52 ]

quote:

Op donderdag 12 november 2009 01:46 schreef Winner_Taco het volgende:

Klopt het wat deze man zegt ?

Ja, maar niet perse die termijn van twee jaar.

Wat er in de echte economie (d.w.z. in termen van productie, verkoop, werkgelegenheid) gebeurt is op zich niet eens zo belangrijk. Een recessie is vervelend, vooral voor wie zijn baan of pensioen verliest, maar het grote gevaar zit in de financiële economie, waar politiek, media en publiek maar beperkt zicht op hebben omdat ze er weinig verstand van hebben en er tot voor kort geen interesse in hadden.

Wat er het afgelopen jaar in feite gebeurd is, is dat banken het recht hebben gekregen om hun gigantische en nog steeds oplopende verliezen (op leningen die door de teruglopende economie ineens oninbaar zijn geworden) zo goed en zo kwaad als ze kunnen verborgen te houden, en dat overheden zich heel hoge schulden op de hals hebben gehaald om intussen de banken en de huizenmarkt overeind te houden en de economie te stimuleren.

Over die schulden moet rente betaald worden, en net zoals een gewone burger in de problemen kan komen doordat hij niet genoeg verdient om de oplopende rentelasten nog te betalen, kan dat ook met een overheid gebeuren. Feitelijk is de VS al jaren geleden op dat punt gekomen maar het duurt een tijd voordat dat voelbaar wordt. Overheden lossen dat normaliter op door te bezuinigen en door belastingen te verhogen, maar dat is nadelig voor de echte economie, waardoor nog minder bedrijven en huishoudens aan hun verplichtingen zouden kunnen voldoen. Dat is dus geen optie meer, en daarom is men maar geld gaan bijdrukken en in omloop brengen. Dat is een noodgreep, en eentje die je maar beperkt kunt volhouden omdat het geld daardoor minder waard wordt.

Daar komt die termijn van twee jaar vandaan. Zodra de wereld het vertrouwen verliest in een van de grote munteenheden (Pond, Dollar, Yen, Euro - ze volgen allemaal dezelfde politiek van geld scheppen), hem massaal dumpt en zo de waarde van die munt tot bijna 0 terugbrengt, stort het hele kaartenhuis in. Schulden die in die munt aangegaan zijn, zijn dan niks meer waard, wat betekent dat degene die de betreffende lening verstrekt heeft, zijn geld kwijt is. Er kan dan in heel korte tijd chaos ontstaan, omdat niemand in de financiële wereld nog weet hoeveel andere partijen nog waard zijn. Net als in het begin van de kredietcrisis komt dan het financiële verkeer plat te liggen, en kunnen banken niet meer aan hun verplichtingen voldoen. Die banken moeten dan op zijn minst even sluiten, of ze gaan gewoon failliet (een soort DSB-achtige taferelen).

Kortom, het geldverkeer komt dan plat te liggen, en daarmee de gehele economie; je kunt dan immers niet meer pinnen, flappen tappen of geld overmaken.

Ik ben er nog niet zoals Middelkoop van overtuigd dat dit perse tussen nu en 2012 gaat gebeuren. Theoretisch kunnen de overheden er gecoördineerd voor zorgen dat hun munten in een langzame glijvlucht minder waard worden. Dan worden de schulden weer draaglijker, maar de prijzen van allerlei producten zullen door prijsinflatie de pan uitrijzen. Dat is een heel moeilijke situatie, want het volk -dat te weinig overhoudt voor eten, huur, vervoer en verwarming- zal dan hogere lonen eisen om rond te kunnen komen, zodat producten door de hogere loonkosten nóg duurder worden en huishoudens nóg meer geld nodig hebben. Dat is de loon/prijs-spiraal die hyperinflatie veroorzaakt. Dat kun je tegengaan door als overheid vaste prijzen af te dwingen voor bepaalde belangrijke producten (brood, benzine e.d.) of door ze te rantsoeneren en verdelen (zoals de benzinebonnen in de jaren '70), maar ik geloof dat er in de geschiedenis nog nooit ook maar één overheid in geslaagd is om in dat stadium nog te voorkomen dat er toch hyperinflatie uitbreekt.

Het is te hopen dat Wouter Bos voorzorgsmaatregelen genomen heeft voor het geval dat het wereld-financieel stelsel plat gaat en de euro, al dan niet tijdelijk, niks meer waard is. In dat geval moet direct noodgeld aan de burgers verstrekt kunnen worden waarmee de binnenlandse economie kan blijven draaien. Om nog essentiele importgoederen (graan, olie, medicijnen e.d.) uit het buitenland te kunnen kopen zullen we mogelijk veel goud nodig hebben, dus het Nederlandse goud dat nu nog 'veilig' in de VS, UK en Canada ligt opgeslagen zou uit voorzorg nu al gerepatrieerd moeten worden, zodat we als de nood aan de man komt, handel kunnen blijven drijven met andere landen.

tvp

Helder verhaal van Middelkoop 100% met hem eens!

quote:

Op donderdag 12 november 2009 04:48 schreef dvr het volgende:Net als in het begin van de kredietcrisis komt dan het financiële verkeer plat te liggen, en kunnen banken niet meer aan hun verplichtingen voldoen. Die banken moeten dan op zijn minst even sluiten, of ze gaan gewoon failliet (een soort DSB-achtige taferelen).

Kortom, het geldverkeer komt dan plat te liggen, en daarmee de gehele economie; je kunt dan immers niet meer pinnen, flappen tappen of geld overmaken.

Dat is dus ook één van mijn grote bezwaren tegen fractioneel reserve bankieren, het zorgt er voor dat banken niet zonder elkaar en zonder centrale bank ten allen tijden verder kunnen draaien. Dat zorgt voor gigantische economische risico's zoals je ook beschrijft.

tvp

tvp

quote:

Op donderdag 12 november 2009 04:48 schreef dvr het volgende:
Het is te hopen dat Wouter Bos voorzorgsmaatregelen genomen heeft voor het geval dat het wereld-financieel stelsel plat gaat en de euro, al dan niet tijdelijk, niks meer waard is. In dat geval moet direct noodgeld aan de burgers verstrekt kunnen worden waarmee de binnenlandse economie kan blijven draaien. Om nog essentiele importgoederen (graan, olie, medicijnen e.d.) uit het buitenland te kunnen kopen zullen we mogelijk veel goud nodig hebben, dus het Nederlandse goud dat nu nog 'veilig' in de VS, UK en Canada ligt opgeslagen zou uit voorzorg nu al gerepatrieerd moeten worden, zodat we als de nood aan de man komt, handel kunnen blijven drijven met andere landen.

Dat dus. De gevolgen van het opeens instorten van de geldmarkt zijn totaal niet te overzien; door niemand.
Dan kan er niets meer, níets, wat nu geld kost, wat alles is. En dan gaan we echt terug naar landbouw en goud.
Heel apocalyptisch, maar waar zou echt herstel van deze situatie vandaan moeten gaan komen? En was het niet al die tijd per definitie gedoemd te mislukken, het blijven uitlenen van geleend geld en virtueel blijven groeien?

Ik verwacht dat als het financiële stelsel in elkaar lazert (en ik verwacht dat iets dergelijks gaat gebeuren) het mee zal vallen wat de gevolgen zullen zijn. Ongetwijfeld pijnlijk, maar de zon gaat de volgende dag gewoon weer op, mensen zullen gewoon brood willen kopen / ruilen, en melk willen drinken. Ik hoop inderdaad dat er met het scenario van het ineenstorten van het financiële stelsel rekening wordt gehouden door onze regering. En dat we niet te horen krijgen dat niemand dit kon voorzien (maar onze regering kennende wel meest waarschijnlijk).

Het feit dat na de grote crisis het papier-geschuif met interest rate swaps, credit default swaps en weet ik het allemaal niet, niet meer kan, daar zal ik geen minuut minder van slapen. Wat mij betreft gaat daar nu al een dikke streep door. Die derivaten hebben m.i. een negatief toegevoegde waarde (wegnemende waarde). Net als al die traders die op minuut niveau zitten te traden. Hebben we niets aan, weg ermee. Investeren moet op basis van lange termijn verwachtingen, niet op basis van statistische/technische schommelingen. Maar goed. Terug naar de Endgame. Mensen zullen hun belangen nog wel goed gaan verdedigen, en niet zo maar opgeven. Het worden interessante tijden.

Edit: typo's

[ Bericht 4% gewijzigd door zoost op 12-11-2009 18:36:00 ]

Origineel

http://video.google.com/videoplay?docid=3163105453918493460&

Ik denk dat je de aankomende 10 jaar vanuit moet gaan dat geld alleen maar een ruilmiddel is de aankomende periode minder geschikt om "waarde" vast te houden. (sparen)

http://pauwenwitteman.vara.nl/

Ik denk dat Willem gelijk heeft.

Het probleem aan het systeem is dat het krediet gecreerd wordt maar de te betalen rente niet. Daarom moet de hoeveelheid geld ieder jaar groter worden.

Als mensen hun leningen niet afbetalen lost het geld als het ware op. Dus is er minder geld om rente en aflossing te betalen. Dus worden de risico;s en daarmee de rente hoger. - > meer mensen in problemen -> und so weiter.

Deze rente stijging wordt nu voorkomen door de centrale banken, die het geld voor niets weggeven.

Die oplossende kracht wordt echter steeds groter en zodra de rente wordt verhoogd dan gaan we echt. Een credit crunch. Deflatie.

Dit zijn ook mooie cijfers bron ECB:



Komt ook nog een we hyptheekwaveje in Amerika aan, de option arm hypotheken.
Kans bestaat dat we nu op peakoil zitten, dat helpt ook niet.
Belastingverhogingen, vergrijzing.
Stijgende werkloosheid.

[ Bericht 67% gewijzigd door iamcj op 12-11-2009 21:52:37 ]

Tvp. En ja. Ik geloof Willem. We zitten aan het begin van een bijzonder onaangenaam traject. Geniet van al onze verworvenheden nu het nog kan, lang zal dat niet meer kunnen.

Word je niet vrolijk van.

quote:

Op donderdag 12 november 2009 17:37 schreef HarryP het volgende:
Ik denk dat je de aankomende 10 jaar vanuit moet gaan dat geld alleen maar een ruilmiddel is de aankomende periode minder geschikt om "waarde" vast te houden. (sparen)

Dat betekend dat je nu dus een grote lening aan moet gaan en direct moet consumeren. Over 10 jaar is geld toch niks meer waard

Ben het met de analyses eens, maar feit is dat niemand gebaat is met zo'n endgame scenario.

De oplossing:

a) Overheden die eindelijk eens de hand op de knip houden en stoppen met het verbrassen van belastinggeld. Het is MI een fabeltje dat lagere overheidsuitgaven leiden tot een mindere economie. Wat we nu, maar ook begin jaren 80 en midden jaren 70 hebben gezien, is dat verhoogde overheidsuitgaven niet automatisch tot meer groei leiden. Het is me dan ook een raadsel waarom het dan weer geprobeerd wordt.

b) Verhoging van de rente. We zullen echt zelf door de zure appel heen moeten bijten. Leuk kunnen we het niet maken, maar wat we nu doen, is slechts uitstel van een heel erg pijnlijke executie, die iedere dag steeds pijnlijker wordt.

c) Verlaging van lonen en uitkeringen. Mensen zullen moeten accepteren dat de bomen niet tot in de hemel groeien, en dat als producten goedkoper worden, dat eenzelfde levensstijl in zo'n geval met een lager loon kan worden bereikt. De afgelopen jaren hebben we onszelf gigantisch voor de gek gehouden, met stijgende lonen, dubbele inkomens, maar met huizenprijzen die nog veel harder stegen. Het wordt tijd dat we realiseren wat de echte waarde van onroerend goed is.

Er is natuurlijk ook wel een reden dat hij bij RTLZ weg is. Die man heeft belang bij een slechter wordende economie en onrust bij het volk met zijn goud business. Onrust saaien bij het publiek is voor hem kassa.

Natuurlijk heeft hij wel gelijk op veel punten, maar of alles vergaat en we straks niks meer hebben zet ik mijn vraagtekens bij.

We moeten gewoon zorgen dat we de dingen blijven maken die we echt nodig hebben en ondertussen vriendjes blijven met iedereen. Punt.

Dat vraagt veel creativiteit van centrale banken en politici. Soms moeten schulden worden opgekocht, soms moeten complete industrieën verschaft worden met werk en soms moeten mensen gedwongen worden ander werk te gaan doen.

Er zijn genoeg andere (mondiale) crises in de wereld die de neuzen allemaal dezelfde kant op zouden moeten kunnen krijgen. Hopelijk zijn we wat slimmer geworden dan in de jaren 30-40, toen we een wereldoorlog nodig hadden om eruit te komen. Met alle nieuwe communicatie-mogelijkheden en toegenomen mobiliteit moet er toch meer mogelijk zijn.

Wij kunnen alleen uit de crisis komen wanneer er een nieuwe technologische revolutie ontstaat zoals de pc en internet opkomst in de jaren 90, of de massa productie van de auto en de opkomst van de olie industrie in de vorige eeuw. iets van dat kaliber. Je kunt denken aan bijvoorbeeld energie. Niet 10x betere zonnepanelen of een superwindmolen maar, echt technologie die alleen ziet in SF films. Nulpunt energie, anti-zwaartekracht dat soort zaken. Maar ja dream on gaat voorlopig niet gebeuren ben ik bang.

Simpel weg meer geld creëren uit het niets en schuld met schuld betalen is alleen een uitstel van executie. In tussen vliegen steeds meer mensen op straat, bedrijven maken zo genaamd winst maar alleen met mensen de deur uit te trappen en kostenbesparingen. Maar als elk bedrijf dat doet wie koopt de producten of diensten van die bedrijven? Het is en blijft een nep herstel de klap komt nog wel en er is helemaal niks wat de overheid en centrale bankiers hier aan kan doen. Dit is niet negatief bedoeld maar gewoon de waarheid, mensen willen dat niet zien helaas.

quote:

Op zaterdag 14 november 2009 15:57 schreef ijsblokjes het volgende:
Er is natuurlijk ook wel een reden dat hij bij RTLZ weg is. Die man heeft belang bij een slechter wordende economie en onrust bij het volk met zijn goud business. Onrust saaien bij het publiek is voor hem kassa.....

Hier heb ik ook een groot vraagteken bij.

Als we iets kunnen missen is het wel een zoveelste zeepbel, zoals speculatie in goud.

Waarom probeert Middelkoop zich niet op constructieve ideeen te richten die daadwerkelijk bijdragen aan een gezonde economie en creativiteit ?

Wat die nu met goud gaat doen, is precies wat hij de banken al die jaren verweten heeft ....

Dat stelt bij mij grote vraagtekens inzake zijn integriteit en zijn deskundigheid/onafhankelijkheid als journalist.

quote:

Op zondag 22 november 2009 22:25 schreef Bankfurt het volgende:
Dat stelt bij mij grote vraagtekens inzake zijn integriteit en zijn deskundigheid/onafhankelijkheid als journalist.

Gelijk heb je om er vraagtekens bij te zetten, het is alleen de vraag of hij bepaalde dingen zegt om zakelijke winsten te creeren of hij zijn zakelijke activiteiten afstelt op zijn visie. Ik neig meer naar het laatste, aangezien hij voor de huidige en toekomstige problemen al waarschuwde voor hij dergelijke zakelijke activiteiten had. Wat veel mensen verder vergeten is dat Middelkoop vroeger heeft gespeculeerd op stijgende huizenprijzen. Hij is dus niet altijd pessimistisch, of zoals andere zeggen waaronder mij kritisch realistisch, geweest.

Ik ga eerst eens die twee andere boeken lezen.

SPOILER

Om spoilers te kunnen lezen moet je zijn ingelogd. Je moet je daarvoor eerst gratis Registreren. Ook kun je spoilers niet lezen als je een ban hebt.

quote:

Op vrijdag 13 november 2009 11:16 schreef Lyrebird het volgende:
Ben het met de analyses eens, maar feit is dat niemand gebaat is met zo'n endgame scenario.

De oplossing:

a) Overheden die eindelijk eens de hand op de knip houden en stoppen met het verbrassen van belastinggeld. Het is MI een fabeltje dat lagere overheidsuitgaven leiden tot een mindere economie. Wat we nu, maar ook begin jaren 80 en midden jaren 70 hebben gezien, is dat verhoogde overheidsuitgaven niet automatisch tot meer groei leiden. Het is me dan ook een raadsel waarom het dan weer geprobeerd wordt.

b) Verhoging van de rente. We zullen echt zelf door de zure appel heen moeten bijten. Leuk kunnen we het niet maken, maar wat we nu doen, is slechts uitstel van een heel erg pijnlijke executie, die iedere dag steeds pijnlijker wordt.

c) Verlaging van lonen en uitkeringen. Mensen zullen moeten accepteren dat de bomen niet tot in de hemel groeien, en dat als producten goedkoper worden, dat eenzelfde levensstijl in zo'n geval met een lager loon kan worden bereikt. De afgelopen jaren hebben we onszelf gigantisch voor de gek gehouden, met stijgende lonen, dubbele inkomens, maar met huizenprijzen die nog veel harder stegen. Het wordt tijd dat we realiseren wat de echte waarde van onroerend goed is.

Al deze dingen gaan de problemen niet oplossen, daar zijn de problemen te groot en te zichzelf versterkend voor, kijk alleen maar naar de tekorten in de USA en de UK, die landen gaan over niet al te lange termijn ten onder aan de rente en vallende valutakoersen.

We are going down. Ik maak mezelf in ieder geval vast op voor ruilhandel en onderhoud goede banden met mijn familie op het platteland om daar naar terug te keren, mocht het gaan gebeuren. Ik zie het nog wel gebeuren. Ik zie het in ieder geval niet meer 'goed' komen. Voor zover het ooit goed was.