Water op de maan gevonden!

Straks maakt de Nasa bekend dat er "grote hoeveelheden water" gevonden zijn op de maan. De ontdekking gebeurde door Chandrayaan-1, de eerste Indiase maanmissie, die uitgerust was met Nasa's Moon Mineralogy Mapper (M3). Daarmee is de droom van een permanente basis op de maan ineens stappen dichterbij gekomen.


Via zonnewind zou water gevormd worden op de maan.

Er is meer: niet alleen zit de maan blijkbaar met een flinke waterreserve, de missie zegt ook bewijs te hebben gevonden dat er nog steeds water gevormd wordt. Daar zorgt de zon vreemd genoeg voor.

"Sensationeel"
Bewijs van water vinden op de maan was één van de hoofddoelen van Chandrayaan-1, maar toch is iedereen verrast. Carle Pieters, planetair geoloog van Brown University en coördinator van het M3-project, zal later vandaag de vondst toelichten op een door Nasa georganiseerde persconferentie. Pieters heeft zelf nog niks gelost, maar collega's spreken van een "sensationele ontdekking die de agenda van de ruimtevaart een nieuwe richting zal geven".


ESA's idee van hoe de eerste maanbasis er zou kunnen uitzien.

Omstreden
De vondst is ook een fameuze opsteker voor het omstreden ruimteprogramma van India. Dat India naar de maan ging werd door velen afgedaan als een prestigeproject in een recente Aziatische ruimterace. Want ook de Chinezen hebben ambities in de ruimte. Moest een land, dat weliswaar een explosieve economische groeit kent maar met nog zoveel armoede heeft af te rekenen als India hier wel geld insteken?


Nasa heeft concrete plannen om weer mensen naar de maan te sturen. In 2018.

Essentieel
Water is essentieel voor het opzetten van een kolonie op de maan. Het dient immers niet alleen om te drinken. Er zou ook zuurstof uitgehaald kunnen worden om te ademen en zelfs in de vorm van waterstof als brandstof kunnen dienen.


Chandrayaan-1 aan het werk. In augustus gaf het ding de geest.

M3 magic
Tot nu veronderstelden wetenschappers wel dat er ijs in de kraters aan de polen van de maan zou kunnen zitten, maar er was geen hard bewijs voor. Met de M3, een 'imaging spectrometer', is dat dus gelukt. De M3 detecteert electromagnetische straling van verschillende mineralen in het maanoppervlak. Dat water zit bovendien dicht aan de oppervlakte, want de M3 kan niet dieper dan een paar millimeter 'kijken'.

Chandrayaan-1 werd vorig jaar in oktober in een baan om de maan gebracht. Vorige maand moest de missie vroeger dan voorzien afgebroken worden, maar de M3 aan boord had zijn werk toen al gedaan.

LRO & LCROSS
In juni lanceerden de Amerikanen ook al twee onbemande missies om water op de maan te vinden. De Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) registreerde temperaturen van -238 graden celsius in de poolkraters op de maan en ontdekte dat er waterstof is - een sterke indicator voor de aanwezigheid van water. De Lunar Crater Observation and Sensing Satellite (LCROSS) gaat op 9 oktober een sonde in een poolkrater 'schieten'. Wetenschappers hopen dat daardoor ijs tevoorschijn komt dat ze dan nader kunnen onderzoeken.


Maanoppervlak (rechts) en links zie je hetzelfde door de ogen van de M3-waterzoeker.

George Bush: 2013
De vorige Amerikaanse president Bush maakte op 17 december 2005 tijdens een persconferentie in het hoofdgebouw van de NASA grootse plannen bekend voor een permanent bewoonde maanbasis. Bush zei uiterlijk in 2013 een bemand ruimtestation te willen hebben. Als het ISS af is, zouden de eerste mensen naar de Maan moeten gaan om er een station te bouwen. Amerika is niet de enige die last heeft van "maankoorts": Japan wil voor 2016 een sterrenkijker op de schaduwzijde van de Maan hebben staan.


Dit zou op 9 oktober moeten gebeuren: LCROSS schiet een sonde in de maan om ijs/water aan de oppervlakte te brengen.

Hoe water op de maan wordt gevormd
Toen 40 jaar geleden de eerste maanstenen meekwamen met de Apollo-astronauten, werden daarin ook sporen van water gevonden, maar dat werd onmogelijk geacht en Nasa verklaarde het door te stellen dat de stenen jammer genoeg 'besmet' waren toen ze al terug op aarde waren.

Slechte dozen
Niemand lag daar wakker van omdat zuurstof-isotopen op de maan nu eenmaal niet te onderscheiden vallen van die op aarde en het bijgevolg toen onmogelijk was om verschillen te zien tussen zogezegd maanwater en ons water. De meest aannemelijke theorie werd bewaarheid: de dozen waarin de maanstenen bewaard werden deugden niet.


De in juni gelanceerde LRO.

Twee soorten water
Nu, veertig jaar later, ziet het plaatje er ineens anders uit. Er zijn volgens de wetenschappers mogelijk twee 'soorten' water op de maan. Een eerste komt van maan zelf, zeggen ze. Het is er altijd geweest of werd 'binnengesmokkeld' door kometen die het aan boord hadden en insloegen op de maan.

Zonwater
Een tweede soort, en de interessantste omdat dit water nog altijd gevormd wordt, zou vreemd genoeg van de zon komen. Dat werkt zo: het maanoppervlak bestaat uit solide steen ('bedrock') en regoliet. Regoliet is de laag los, vaak verweerd materiaal aan het oppervlakte van een planeet. Het kan bestaan uit brokken gesteente, puin, mineralen en allerlei ander los materiaal. Regoliet ligt bovenop vast, geconsolideerd materiaal, dat bedrock genoemd wordt. Die twee bestaan voor 45 procent uit zuurstof (gebonden aan voornamelijk silicaten).

Bombardement
De zon bombardeert via de zonnewind (een stroom van geladen deeltjes die ontsnappen van het oppervlak van de ster) die steen en regoliet voortdurend met protonen (in casu subatomaire waterstofdeeltje met een positieve elektrische lading). Die positief geladen waterstofdeeltjes slaan in op de maan aan eenderde de snelheid van het licht, en da's genoeg om de zuurstofverbinding in steen en regoliet te 'ontmantelen'. De 'losgeslagen' zuurstofdeeltjes en de waterstofdeeltjes in de zonnewind zouden water vormen op de maan.

Noorderlicht
Misschien vraagt u zich af waarom dat niet het geval is op aarde. Bij ons beschermd het magnetisch veld ons van de zonnewind-deeltjes. Ze stuiten op de zogenaamde Van Allen-gordels. Bij hevige activiteit van de zon kunnen de deeltjes in de buurt van de polen toch de Aarde bereiken: dan zie je het fameuze noorderlicht of aurora borealis. (mvl)






Bron