Er zit natuurlijk wat in die mening. Maar ik vraag me af of je die altijd zodanig kan toepassen. Stel je voor dat de MP weg moet omdat hij arbeidsongeschikt is geworden of dat de MP komt te overlijden. Moeten er dan verkiezingen komen?quote:Door Hns Goslinga
Mocht Jan Peter Balkenende voortijdig het ambt van minister-president verruilen voor een hoge post in de Europese Unie, dan ontstaat een ongekende politieke en staatsrechtelijke situatie. In de negentiende eeuw is het één keer voorgekomen dat een premier, de conservatief Mijer, kort na zijn aantreden opstapte om iets anders in de publieke dienst te gaan doen, maar toen had het ambt nog niet de aparte status en het gewicht dat het nu heeft. De politieke rel die het vertrek van Mijer opleverde, kan niettemin nog leerzaam zijn, zeker voor het CDA dat er iets te gemakkelijk van uitgaat dat een leiderswisseling in het Torentje een interne aangelegenheid is.
In de tijd van Mijer redeneerde het kabinet dat de benoeming en het ontslag van ministers een zaak van de koning was en van de koning alleen. De Kamer had zich daar niet mee te bemoeien, maar de eigenzinnige anti-revolutionair Keuchenius dacht daar anders over en kreeg een meerderheid achter een motie waarin hij het voortijdige vertrek van de premier kwalificeerde als ’een lokaas voor politieke immoraliteit’. Het punt was dat de Kamer Mijer ervan verdacht dat hij als formateur van het kabinet zijn benoeming in Indië zelf had bekokstoofd.
Met haar bemoeienis versterkte de Kamer haar positie ten koste van de koning en het kabinet, dat zich vanaf dat moment niet langer achter de troon kon verschuilen. Dat lijkt nu vanzelfsprekend, maar destijds riep dit wapenfeit grote weerstanden en heftige emoties op. Het conservatieve Kamerlid Wttewaall van Stoetwegen wond zich zelfs zo op over wat hij beschouwde als ’een aanranding van het prerogatief van de Kroon’ dat hij op het Binnenhof een hartaanval kreeg waaraan hij bezweek.
De Kamer veroverde niet alleen macht, maar markeerde met haar vernietigende oordeel over de vaandelvlucht van Mijer tegelijk als eis van zedelijkheid dat een ambtsdrager voor de volle termijn wordt benoemd. Balkenende zal daar, als het zo ver komt, rekening mee moeten houden, hoe eervol en verdedigbaar de benoeming in een hoge Europese functie ook zou zijn. Het CDA moet zich erop voorbereiden dat het parlement zich met een aflossing van de wacht in het Torentje stevig zal bemoeien.
Alhoewel, de Kamer is jammer genoeg op dit vlak niet meer zo streng in de leer. Zij liet althans begin vorig jaar het voortijdig vertrek van staatssecretaris van defensie Van der Knaap (CDA) naar de burgemeesterspost in Ede geruisloos passeren. In 2000 leverde een vergelijkbare overstap van staatssecretaris Job Cohen nog een stevig debat op, waarin premier Kok alles uit de kast moest halen om de benoeming van Cohen tot burgemeester van Amsterdam te verdedigen. De uitkomst van dat debat was dat van de regel alleen in uitzonderlijke gevallen mag worden afgeweken. Daartoe rekende Kok naast zware burgemeestersposten hoge internationale functies. Balkenende zou zich daarop kunnen beroepen.
Het CDA denkt eraan minister van buitenlandse zaken Maxime Verhagen als nieuwe premier naar voren te schuiven, maar de vraag is of dat zomaar kan. Staatsrechtelijk lijkt niets zich tegen zo’n korte rokade te verzetten en de ernstige financieel-economische situatie levert zelfs een stevig politiek argument om die rokade, mocht het zo ver komen, zo snel mogelijk uit te voeren. Uit een oogpunt van moraliteit rijzen er echter wel enige vragen. Het mag zo zijn dat de politiek het staatsrecht vormt, zeker als zich een unieke situatie voordoet, maar het is toch ook te hopen dat het staatsrecht, geschreven of ongeschreven, invloed heeft op het politieke handelen.
In dit geval moet de vraag onder ogen worden gezien of Balkenende het mandaat dat hij in 2006 van de kiezers heeft gekregen, zomaar aan een ander kan overdragen. In essentie zou dat niet minder betekenen dan dat het prerogatief van de koning, dat de Tweede Kamer zich in 1866 materieel toeëigende, ongemerkt in handen is gekomen van de politieke leiding van het CDA. Na bijna 150 jaar democratische ontwikkeling zijn we dus weer even ver van huis, misschien wel verder.
Het CDA kan tegenwerpen dat het mandaat overdraagbaar is, omdat het is verstrekt aan een vertegenwoordiger van de partij. Maar dat argument zou het sterke persoonlijke karakter miskennen dat de strijd om het Torentje de laatste decennia heeft gekregen. Het CDA was de eerste partij die dat zeer direct beklemtoonde, toen het in de verkiezingen van 1986 campagne voerde onder de slogan ’Laat Lubbers zijn karwei afmaken’. De korte rokade zou scherp de toegenomen macht van enkelingen in de Nederlandse politiek illustreren.
In het staatsrecht bestaat de ongeschreven regel dat na de val van een kabinet de kiezers worden geraadpleegd. Die regel is ontstaan na de periode 1963-1967, waarin op basis van één- en dezelfde verkiezingsuitslag drie kabinetten werden gevormd. Die praktijk werd in dat opstandige tijdsgewricht als het toppunt van het verfoeide regentendom gezien. De gedachte van de nieuwe regel was dat de kiezers de kans moeten krijgen te oordelen over de breuk die tot de crisis heeft geleid.
In dit geval, dat nog theoretisch is, zou er van een breuk geen sprake zijn. Maar met het aantreden van Verhagen als premier zou zich wel een majeure verandering in de leiding en het aanzien van het kabinet voltrekken, waaraan opnieuw geen kiezer te pas komt. Niet voor niets gaf D66-aanvoerder Pechtold, als bewaker van de geest van de jaren zestig, deze week aan dat een leiderswisseling in het Torentje niet zonder verkiezingen kan. Het is aannemelijk dat naar aanleiding daarvan onder zijn grafsteen Keuchenius even heeft geglimlacht.
De Groep Wilders kwam met één zetel in de Kamer zonder dat ook maar één persoon op die partij had gestemd. Daar sta je dan met je representatieve democratie.quote:Op zondag 20 september 2009 10:42 schreef Klopkoek het volgende:
Tuurlijk zijn er wel bezwaren. Mensen hebben op het CDA gestemd in de verwachting dat Balkenende de premier werd. Conservatief gedoe ook altijd, een onuitroeibaar virus.
Met alle respect, ook na die verkiezingen had Balkenende kunnen zeggen: ik ga lekker wat anders doen, hier is mijn opvolger...quote:Op zondag 20 september 2009 10:42 schreef Klopkoek het volgende:
Tuurlijk zijn er wel bezwaren. Mensen hebben op het CDA gestemd in de verwachting dat Balkenende de premier werd.
Klopt, maar tegelijkertijd zijn er heel veel mensen die wel op iemand stemmen omdat ze juist vertrouwen hebben in die persoon, en daar is ons kiesstelsel ook wel op ingekleed, doordat je voorkeursstemmen kunt uitbrengen.quote:Op zondag 20 september 2009 10:54 schreef Argento het volgende:
Ik zie daar geen enkel probleem mee. Het regeerakkoord wordt er niet door aangetast. Bovendien staat het volkomen los van de verkiezingsuitslag. We kiezen immers niet de MP en/of de ministers, wie kiezen voor de samenstelling van de Tweede Kamer.
Kamerleden zijn gekozen, die hebben een direct mandaat van de kiezer. Maar als Ferd Crone de PvdA-fractie verlaat om burgemeester van Leeuwarden te worden, dan sla je niet aan. Nu een door het staatshoofd benoemde dienaar van de Kroon naar Brussel vertrekt om daar een hoge internationale functie te bekleden, doe je opeens moeilijk.quote:Op zondag 20 september 2009 10:42 schreef Klopkoek het volgende:
Tuurlijk zijn er wel bezwaren. Mensen hebben op het CDA gestemd in de verwachting dat Balkenende de premier werd. Conservatief gedoe ook altijd, een onuitroeibaar virus.
Strikt volgens de regels werkt het zo maar ik gaf al aan dat een dergelijke actie een stap terug zou zijn. Een stap terug richting de etiquette van de jaren '50.quote:Op zondag 20 september 2009 10:57 schreef DS4 het volgende:
[..]
Met alle respect, ook na die verkiezingen had Balkenende kunnen zeggen: ik ga lekker wat anders doen, hier is mijn opvolger...
Zo lang er een meerderheid in het parlement is die het steunt zijn er geen nieuwe verkiezingen nodig. Het is aan de volksvertegenwoordigers om te beslissen of e.e.a. door de beugel kan.
Toch zou ik nu op dit moment geen verkiezingen willen. Zeker niet als het gaat om het vervangen van Balkenende. Ik vind dat geen essentieel bewindspersoon. En dan heb ik het over zijn kwaliteiten, of beter: het gebrek daaraan.quote:Op zondag 20 september 2009 11:05 schreef Klopkoek het volgende:
Strikt volgens de regels werkt het zo maar ik gaf al aan dat een dergelijke actie een stap terug zou zijn. Een stap terug richting de etiquette van de jaren '50.
Dat vind ik ook laakbaar en ik hoop dat er ooit een Tweede Porgressieve Revolutie komt die dat soort kiezersbedrog ook uit sluit.quote:Op zondag 20 september 2009 11:04 schreef Jurgen21 het volgende:
[..]
Kamerleden zijn gekozen, die hebben een direct mandaat van de kiezer. Maar als Ferd Crone de PvdA-fractie verlaat om burgemeester van Leeuwarden te worden, dan sla je niet aan. Nu een door het staatshoofd benoemde dienaar van de Kroon naar Brussel vertrekt om daar een hoge internationale functie te bekleden, doe je opeens moeilijk.
Als dat voor Balkenende zou gelden, dan gaat het daar al mis omdat Balkenende wordt gekozen als Kamerlid (want daar ziet zijn kandidatuur nou eenmaal op) maar vervolgens niet in de Kamer, maar in het kabinet gaat zitten.quote:Op zondag 20 september 2009 11:03 schreef Iblis het volgende:
[..]
Klopt, maar tegelijkertijd zijn er heel veel mensen die wel op iemand stemmen omdat ze juist vertrouwen hebben in die persoon, en daar is ons kiesstelsel ook wel op ingekleed, doordat je voorkeursstemmen kunt uitbrengen.
Die CDA kiezers hebben dan geen verstand van staatsrecht en evenmin begrijpen ze waar de verkiezingen feitelijk op zien. Ik vind niet dat we dat gebrek aan kennis staatsrechtelijk moeten faciliteren door een regel in te stellen op grond waarvan een MP niet zomaar kan vertrekken. DS4 zei het al juist, als het parlement vindt dat dat niet kan, dan komt er een motie van wantrouwen en is er eenmaal een Kamermeerderheid dan liggen nieuwe verkiezingen voor de hand (de vertrouwensregel is weliswaar ongeschreven, maar dicteert dat het kabinet haar ontslag een de koningin aanbiedt ingeval van een motie van wantrouwen met voldoende Kamersteun).quote:Balkenende voerde de CDA–lijst aan tijdens de vorige verkiezingen, en veel mensen hebben hun voorkeurstem op hem uitgebracht. In die zin denk ik dat je toch niet te licht moet tillen aan zoiets. En ik kan me best voorstellen dat een aantal CDA kiezers zich een beetje bij de neus genomen voelt, en niet ten onrechte.
Ik denk dat Verhagen eerder een tussenpaus is. Camiel Eurlings is de volgende lijsttrekker van het CDA.quote:Op zondag 20 september 2009 11:07 schreef Montov het volgende:
Ik zeg: doen! Het CDA zal dan bij de volgende verkiezingen dik verliezen, want de kiezers gaan dat echt niet pikken. En Verhagen heeft totaal geen premieruitstraling om dat tij te kunnen keren.
Jij kent de CDA stemmer niet heel erg goed lees ik...quote:Op zondag 20 september 2009 11:07 schreef Montov het volgende:
Ik zeg: doen! Het CDA zal dan bij de volgende verkiezingen dik verliezen, want de kiezers gaan dat echt niet pikken.
Balkenende heb ik ook nooit op enige uitstraling kunnen betrappen. Ik denk eerder dat Verhagen het beter zal doen. Maar goed, dat zou de praktijk uit kunnen wijzen... en Balkenende stapt voorlopig niet op, althans, het is nu nog maar een gerucht.quote:En Verhagen heeft totaal geen premieruitstraling om dat tij te kunnen keren.
Je onderschat denk ik zijn kwaliteiten hoewel het bekend is dat hij een gebrek aan leiderschapskwaliteiten heeft ja. Zijn leidersschapstijl valt samen te vatten in de woorden 'laat maar waaien, alleen ingrijpen als het al fout is gelopen'.quote:Op zondag 20 september 2009 11:07 schreef DS4 het volgende:
[..]
Toch zou ik nu op dit moment geen verkiezingen willen. Zeker niet als het gaat om het vervangen van Balkenende. Ik vind dat geen essentieel bewindspersoon. En dan heb ik het over zijn kwaliteiten, of beter: het gebrek daaraan.
(mede daardoor is de term Balkenendenorm zo enorm ongelukkig...)
Waarom is dat nou weer kiezersbedrog? Hij krijgt een ander baantje... Mag hij?quote:Op zondag 20 september 2009 11:08 schreef Klopkoek het volgende:
Dat vind ik ook laakbaar en ik hoop dat er ooit een Tweede Porgressieve Revolutie komt die dat soort kiezersbedrog ook uit sluit.
Er zijn zoveel ongeschreven wetten. Dat de premier bijvoorbeeld in gaat op alle vragen die tijdens de algemene beschouwingen worden opgeroepen is ook een ongeschreven wet.quote:Op zondag 20 september 2009 11:09 schreef Argento het volgende:
[..]
Als dat voor Balkenende zou gelden, dan gaat het daar al mis omdat Balkenende wordt gekozen als Kamerlid (want daar ziet zijn kandidatuur nou eenmaal op) maar vervolgens niet in de Kamer, maar in het kabinet gaat zitten.
[..]
Die CDA kiezers hebben dan geen verstand van staatsrecht en evenmin begrijpen ze waar de verkiezingen feitelijk op zien. Ik vind niet dat we dat gebrek aan kennis staatsrechtelijk moeten faciliteren door een regel in te stellen op grond waarvan een MP niet zomaar kan vertrekken. DS4 zei het al juist, als het parlement vindt dat dat niet kan, dan komt er een motie van wantrouwen en is er eenmaal een Kamermeerderheid dan liggen nieuwe verkiezingen voor de hand (de vertrouwensregel is weliswaar ongeschreven, maar dicteert dat het kabinet haar ontslag een de koningin aanbiedt ingeval van een motie van wantrouwen met voldoende Kamersteun).
Dat is het hele eieren eten. Dat hele artikel in de OP is dan ook overbodig, althans, had 90% korter gekund.
vertrouwensregelquote:Op zondag 20 september 2009 11:12 schreef Klopkoek het volgende:
Bijvoorbeeld een artikel waarin staat dat de minister-president moet opbokken als het vertrouwen van de kamer weg is.
Staat niet in de gronwetquote:Op zondag 20 september 2009 11:13 schreef Argento het volgende:
[..]
vertrouwensregel
die hebben we dus al
en dus is ie ongeschreven, maar ongeschreven recht doet qua verbindende kracht niet onder voor geschreven recht, dus het opnemen in de Grondwet heeft geen enkele toevoegende waarde.quote:
Hij heeft geen persoonlijk overwicht, geen intellectueel overwicht, geen inhoudelijk overwicht, en het is een angsthaas die alles wil ontwijken. Stage presence heeft er nooit ingezeten. Het gesouffleerd moeten worden is daar slechts één van de gevolgen van, of dat nou door Donner gebeurt, of dat ambtenaren op papier zetten wat hij moet zeggen.quote:Op zondag 20 september 2009 11:11 schreef Argento het volgende:
Balkenende heeft geen 'stage presence' in de Kamer. Dat werd definitief en onherstelbaar ondermijnd toen hij zich opzichtig moest laten souffleren door Donner.
Wie het ook zou worden. Het zal wel de relatie tussen CDA en PvdA binnen het kabinet verbeteren (die kan nu niet slechter door de slechte verstandhouding tussen Bos en Balkenende).quote:Op zondag 20 september 2009 11:44 schreef Urquhart het volgende:
Het kan, maar ik zit niet echt te wachten op Verhagen
Dat is geen leidersschapstijl... Immers, niet actief, maar reactief. Dan ben je gewoon geen leider, maar volg je de gebeurtenissen.quote:Op zondag 20 september 2009 11:10 schreef Klopkoek het volgende:
Zijn leidersschapstijl valt samen te vatten in de woorden 'laat maar waaien, alleen ingrijpen als het al fout is gelopen'.
Dat moet ik nog zien eerlijk gezegd. De jongere CDA'ers moeten wel erg goed zijn als ze een goede positie willen (en krijgen).quote:Op zondag 20 september 2009 11:09 schreef Jurgen21 het volgende:
[..]
Ik denk dat Verhagen eerder een tussenpaus is. Camiel Eurlings is de volgende lijsttrekker van het CDA.
Och, Balkenende heeft laten zien hoe je de ladder beklimt in het CDA, door de huidige leider op zijn bek te laten vallen. Of is iedereen vergeten hoe de Hoop Scheffer uitgerangeerd werd door Balkenende en co?quote:Op zondag 20 september 2009 14:03 schreef DrWolffenstein het volgende:
Dat moet ik nog zien eerlijk gezegd. De jongere CDA'ers moeten wel erg goed zijn als ze een goede positie willen (en krijgen).
Geen nieuwe verkiezingen. Uitleg niet nodig.quote:Op zondag 20 september 2009 09:32 schreef Hexagon het volgende:
Na de roddels over Balkenende's mogelijke vertrek wel een interessante discussie. Mag een MP zomaar gewisseld worden tijdens een regeerperiode?
[..]
Er zit natuurlijk wat in die mening. Maar ik vraag me af of je die altijd zodanig kan toepassen. Stel je voor dat de MP weg moet omdat hij arbeidsongeschikt is geworden of dat de MP komt te overlijden. Moeten er dan verkiezingen komen?
Feitelijk is er niet zo veel verschil tussen een gekozen Tweede Kamerlid of iemand die vanuit dezelfde positie premier wordt. Natuurlijk aanvaard je een ambt, maar je zou in dit scenario kunnen verdedigen dat Balkenende de stap naar Europa maakt. Je kunt betogen dat hij vanuit die functie nog steeds de belangen dient van Nederland, als EU-lidstaat, etc. Het zou een ander verhaal zijn wanneer hij opstapte om directeur te worden van een pindakaasfabriek ofzo.quote:Op maandag 21 september 2009 14:24 schreef Pandorado het volgende:
In beginsel vind ik dat een premier bij het aanvaarden van zijn ambt de intentie moet hebben om zijn termijn vol te maken (Andere ministers, staatssecretarissen en Kamerleden trouwens ook). Tussentijds vertrekken is wat mij betreft alleen aan de orde bij onvoorziene omstandigheden, mits deze belangrijk genoeg zijn. Een beter baantje in Europa is wat mij betreft dan onvoldoende reden.
Een constructie waarbij de premier het premierschap neerlegt voor een beter betaalde baan in Europa en de minister van buitenlandse zaken dan premier wordt zou sowieso verwerpelijk zijn, omdat zij gezien hun bestaande functies natuurlijk ook nog eens zelf flinke vingers in de pap hebben als het gaat om de personele invulling van zo'n Europese baan.
Bovendien heeft hij eigenlijk al ontkend dat hij weggaat, zij het in mis te verstane woorden, zodat ook zo bekeken het nogal onfatsoenlijk zou zijn om nu nog weg te gaan. Naar Europa gaan is één ding; je in allerlei bochten wringen om de Tweede Kamer daarover niet voor te hoeven liegen, zou nog weer van een heel andere orde zijn.
Dit alles neemt niet weg dat we geen nieuwe verkiezingen moeten gaan houden puur omdat de premier weggaat. Wat van belang is, is of het parlement vertrouwen heeft in het "nieuwe" kabinet, net zoals dat het criterium is bij alle andere kabinetten. Ik zie geen zwaarwegende reden waarom het nu anders moet.
Dat klopt, maar dan nog is het de vraag of de Nederlandse belangen werkelijk gediend worden door Balkenende op zo'n post te zetten. Als we andere mensen hebben die ook capabel zijn (En dat is toch echt wel te hopen), zouden die belangen daar ook door een ander gediend kunnen worden en zouden we niet "op zoek" hoeven naar een andere premier.quote:Op maandag 21 september 2009 14:36 schreef isogram het volgende:
[..]
Feitelijk is er niet zo veel verschil tussen een gekozen Tweede Kamerlid of iemand die vanuit dezelfde positie premier wordt. Natuurlijk aanvaard je een ambt, maar je zou in dit scenario kunnen verdedigen dat Balkenende de stap naar Europa maakt. Je kunt betogen dat hij vanuit die functie nog steeds de belangen dient van Nederland, als EU-lidstaat, etc.
Als Balkenende doodvalt, dan ligt Verhagen voor de hand. Als Balkenende opstapt, ligt Verhagen ook voor de hand. Ministers of de premier vervangen dat kan. Als een minister ontslag neemt, dan zal immers toch iemand zijn taken moeten waar- of overnemen. Dat betekent echter nog niet dat ministers dan ook maar ontslag moeten kunnen nemen op ieder moment dat het hen belieft.quote:Het zou een ander verhaal zijn wanneer hij opstapte om directeur te worden van een pindakaasfabriek ofzo.
Feit is dat er gewoon een regeringscoalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie zit. Net zoals je ministers kunt vervangen, kun je ook de premier vervangen. Mocht Balkenende morgen dood neervallen (wat ik natuurlijk de man niet toewens), zal er ook ingegrepen moeten worden en krijg je ook een nieuwe premier. Het is dan vanzelfsprekend dat het CDA die post opeist als grootste partij en Verhagen lijkt me dan ook een voor de hand liggende keuze.
Hoe verder weg van Nederland we Balkenende kwijt kunnen, des te beter....quote:Op maandag 21 september 2009 15:23 schreef Pandorado het volgende:
Dat klopt, maar dan nog is het de vraag of de Nederlandse belangen werkelijk gediend worden door Balkenende op zo'n post te zetten. Als we andere mensen hebben die ook capabel zijn (En dat is toch echt wel te hopen), zouden die belangen daar ook door een ander gediend kunnen worden en zouden we niet "op zoek" hoeven naar een andere premier.
Maar misschien dat Balkenende in aanmerking komt voor een uitzonderlijk invloedrijke positie en andere capabele Nederlanders niet. In dat geval valt er iets voor te zeggen. Maar dan heb ik het dus niet over het eerste de beste Eurocommissariaat.
Maar waar wil je die grens trekken dan? Paar scenario's als voorbeeld:quote:Op maandag 21 september 2009 15:23 schreef Pandorado het volgende:
Als Balkenende doodvalt, dan ligt Verhagen voor de hand. Als Balkenende opstapt, ligt Verhagen ook voor de hand. Ministers of de premier vervangen dat kan. Als een minister ontslag neemt, dan zal immers toch iemand zijn taken moeten waar- of overnemen. Dat betekent echter nog niet dat ministers dan ook maar ontslag moeten kunnen nemen op ieder moment dat het hen belieft.
|
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |