TTKLPT: het TTKLPT Stratenboek.

Vroeger was euconomie het sjieke woord voor staatshuishoudkunde. Oftewel het kasboekje van de overheid. Ergens daarna is het vreselijk misgegaan. Ik zou het niet omschrijven als wijsheid achteraf maar als een stel horoscoopschrijvers met wetenschappelijke pretentie (of eerlijker: er wordt aanbiddend naar ze geluisterd alsof ze de toekomst voorspellen met hun magische modellen, terwijl de echte economen meestal er netjes bij vermelden dat hun model voor pak 'm beet 5% bewezen is, maar dat welke 5% dat is nog volop in onderzoek is).

Oh ja. Afwas.

Dit is een geniaal boek om kennis te nemen van economische basisprincipes:



Eigenlijk zou dit boek tot de verplichte lesstof op elke middelbare school moeten behoren.

Verdomd, het boek staat gewoon online.

The bad economist sees only what immediately strikes the eye; the good economist also looks beyond. The bad economist sees only the direct consequences of a proposed course; the good economist looks also at the longer and indirect consequences. The bad economist sees only what the effect of a given policy has been or will be on one particular group; the good economist inquires also what the effect of the policy will be on all groups.

Sorry, Claudia, maar economie en ik, dat zal nooit wat worden.

Ik ga maar eens een tof Vlaams bandje bekijken .

Ik geloof er niets van, SL. Uit wat ik wel eens van je lees of gelezen heb (bijv. over het verstrekken van subsidies) blijkt juist dat je er wel degelijk in geïnteresseerd bent, alleen heb je dat zelf misschien niet door.

Het boek is op dit niveau geschreven:

A young hoodlum, say, heaves a brick through the window of a baker’s shop. The shopkeeper runs out furious, but the boy is gone. A crowd gathers, and begins to stare with quiet satisfaction at the gaping hole in the window and the shattered glass over the bread and pies. After a while the crowd feels the need for philosophic reflection. And several of its members are almost certain to remind each other or the baker that, after all, the misfortune has its bright side. It will make business for some glazier. As they begin to think of this they elaborate upon it. How much does a new plate glass window cost? Two hundred and fifty dollars? That will be quite a sum. After all, if windows were never broken, what would happen to the glass business? Then, of course, the thing is endless. The glazier will have $250 more to spend with other merchants, and these in turn will have $250 more to spend with still other merchants, and so ad infinitum. The smashed window will go on providing money and employment in ever-widening circles. The logical conclusion from all this would be, if the crowd drew it, that the little hoodlum who threw the brick, far from being a public menace, was a public benefactor.

Now let us take another look. The crowd is at least right in its first conclusion. This little act of vandalism will in the first instance mean more business for some glazier. The glazier will be no more unhappy to learn of the incident than an undertaker to learn of a death. But the shopkeeper will be out $250 that he was planning to spend for a new suit. Because he has had to replace a window, he will have to go without the suit (or some equivalent need or luxury). Instead of having a window and $250 he now has merely a window. Or, as he was planning to buy the suit that very afternoon, instead of having both a window and a suit he must be content with the window and no suit. If we think of him as a part of the community, the community has lost a new suit that might otherwise have come into being, and is just that much poorer.

The glazier’s gain of business, in short, is merely the tailor’s loss of business. No new “employment” has been added. The people in the crowd were thinking only of two parties to the transaction, the baker and the glazier. They had forgotten the potential third party involved, the tailor. They forgot him precisely because he will not now enter the scene. They will see the new window in the next day or two. They will never see the extra suit, precisely because it will never be made. They see only what is immediately visible to the eye.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 20:15 schreef Claudia_x het volgende:

Ik vraag me af wat hij van jouw situatie zou vinden. Ik denk dat hij je zou prijzen om je productie. (Zijn belangrijkste kritiek op de VS, zowel de overheid als haar burgers, is dat er volop geconsumeerd maar amper geproduceerd wordt en je dat niet lang vol kunt houden. Die 'bubble' moet ooit barsten.)

Ik heb het boek niet gelezen maar wel lezingen van hem gehoord en dat klonk allemaal heel aannemelijk. Kern van zijn verhaal komt volgens mij neer op dat een groot deel van de economie vanaf de jaren negentig (beginnend met ict bedrijven) op zoveel gebakken lucht is gebaseerd, - op speculatie vooraf, voordat er daadwerkelijk geld 'gemaakt' is, - dat het alleen maar standhoudt zolang mensen erin geloven. Vertrouwen hebben, optimistisch zijn. Zoals het ook onderling tussen de banken gesteld was. Zodra bij één van de partijen het vertrouwen verdwijnt en er haperingen in het 'gebakken-lucht-systeem' komen, valt het systeem volgens het vallende dominosteentjes principe om.

Het opmerkelijke is niet dat het briljant is wat hij zegt (en schrijft), maar dat het klaarblijkelijk voor zoveel mensen niet duidelijk is. Er zijn veel mensen die denken en beweren dat het snel over zal zijn met de crisis, terwijl het naar mijn idee toch behoorlijk duidelijk is dat de grootste 'bubble' nog moet barsten. Er is een volkomen onhistorisch waanidee ontstaan, waar ik me maar moeilijk in kan inleven maar dat zal wel mijn cynische historische blik zijn, dat het niet echt mis kan gaan met de westerse economie. Dat een crisis altijd maar tijdelijk is en dat het wel overwaait, etc.

[ Bericht 0% gewijzigd door mane op 19-09-2009 22:17:34 ]

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 22:12 schreef mane het volgende:

Ik heb het boek niet gelezen maar wel lezingen van hem gehoord en dat klonk allemaal heel aannemelijk. Kern van zijn verhaal komt volgens mij neer op dat een groot deel van de economie vanaf de jaren negentig (beginnend met ict bedrijven) op zoveel gebakken lucht is gebaseerd, - op speculatie vooraf, voordat er daadwerkelijk geld 'gemaakt' is, - dat het alleen maar standhoudt zolang mensen erin geloven. Vertrouwen hebben, optimistisch zijn. Zoals het ook onderling tussen de banken gesteld was. Zodra bij één van de partijen het vertrouwen verdwijnt en er haperingen in het 'gebakken-lucht-systeem' komen, valt het systeem volgens het vallende dominosteentjes principe om.

Dat is een deel van het verhaal. Hij legt ook uit dat de Amerikaanse burgers precies doen wat hun overheid ook doet, namelijk schulden afbetalen door nog meer schulden te maken (Amerika heeft een grote schuld aan China waar momenteel vooral de Chinese burgers de dupe van zijn). Maar de kern van het verhaal gaat over productie en consumptie. Er is een soort waanidee ontstaan dat consumptie de motor van de economie is (terwijl consumptie alleen niets zegt, tenzij die consumptie 'gestaafd' wordt door productie; iedereen kan geld lenen om geld uit te geven).

Hij heeft me ook aan het denken gezet over de manier waarop de overheid omgaat met het bankstelsel. Hoe verantwoord verwacht je dat banken omgaan met andermans geld als de overheid een bankgarantie stelt en bovendien banken uit de brand helpt als het misgaat? Ik heb er nooit bij stilgestaan dat er een alternatief mogelijk is waarbij banken niet alleen concurreren op basis van rentepercentages maar ook op basis van hun reputatie: hoe goed gaan ze om met jouw geld?

In Andere Tijden werd er geklaagd dat de overheid de banken heeft toegestaan om te grote risico's aan te gaan; kan de overheid dit soort gedrag niet beter weer verbieden? Er is ook een alternatief mogelijk: laat consumenten zelf bepalen of ze bereid zijn grote risico's te lopen voor een potentieel hoog rendement. Ik ben dat in ieder geval niet.

Hoe dan ook, voor Nederland gaat een iets ander verhaal op. Er bestaan zekere parallellen (consumptie wordt hier bijvoorbeeld ook heilig verklaard, net als het bezitten van een huis), maar het zal vooral de dollar zijn die volledig instort. Over de euro is Schiff op korte termijn wel positief (al ziet hij voor de lange termijn een belangrijke rol weggelegd voor landen als China).

Ik vraag me trouwens het volgende af:

- Wat zou er gebeuren als de overheid banken niet uit de brand zou helpen? Waarom is het zo erg als een grote bank failliet gaat?
- Wat gebeurt er als een land failliet gaat? Wat zijn daar de gevolgen van?

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 22:39 schreef Claudia_x het volgende:

Hoe dan ook, voor Nederland gaat een iets ander verhaal op. Er bestaan zekere parallellen (consumptie wordt hier bijvoorbeeld ook heilig verklaard, net als het bezitten van een huis), maar het zal vooral de dollar zijn die volledig instort. Over de euro is Schiff op korte termijn wel positief (al ziet hij voor de lange termijn een belangrijke rol weggelegd voor landen als China).

Als de dollar volledig instort, zitten wij ook met de gebakken peren, toch?

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 22:44 schreef Claudia_x het volgende:
Ik vraag me trouwens het volgende af:

- Wat zou er gebeuren als de overheid banken niet uit de brand zou helpen? Waarom is het zo erg als een grote bank failliet gaat?
- Wat gebeurt er als een land failliet gaat? Wat zijn daar de gevolgen van?

Van een failliet land zijn toch genoeg voorbeelden te vinden? Vrij recent overkwam Argentinië het nog meen ik.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 22:44 schreef Claudia_x het volgende:
Ik vraag me trouwens het volgende af:

- Wat zou er gebeuren als de overheid banken niet uit de brand zou helpen? Waarom is het zo erg als een grote bank failliet gaat?
- Wat gebeurt er als een land failliet gaat? Wat zijn daar de gevolgen van?

Er zou heel veel gebeuren. Om één spoor te volgen (met zevenmijlslaarzen): als banken failliet gaan dan wordt er minder krediet verstrekt aan bestaande bedrijven (voor nieuwe investeringen) en nieuwe bedrijven (startkapitaal). Omdat met een verlaagde kredietverstrekking de bedrijvigheid stagneert en daalt (er is namelijk minder mogelijkheid om nieuw kapitaal aan te trekken voor investeringen die je afschrijvingen afdekken), lopen ook daarmee samenhangende belastingontvangsten (BTW bijvoorbeeld) terug waarmee de overheid collectieve voorzieningen mee betaalt zoals onderwijs en gezondheidszorg.

Dit heeft weer tot gevolg dat de arbeidsproductiviteit van mensen lager wordt, hetgeen betekent dat ze een lager inkomen verdienen, wat weer leidt tot minder ontvangsten uit inkomstenbelasting, wat dus weer leidt tot minder productie, etc. Deze neerwaartse spiraal gaat door totdat er een nieuw evenwicht is op een structureel lager welvaartsniveau. Maar omdat samenlevingen weinig zien zitten in een lager welvaartsniveau, zullen parlementen en regeringen er toch voor opteren om banken overeind te houden. De kosten van dit overeind houden zouden regeringen tevens over een langere periode kunnen terugverdienen.

Maar goed, regeringen hadden ook gewoon één bank kunnen laten klappen, gewoon om een voorbeeld te stellen. En het winstbegrip mag ook weleens opnieuw uitgelegd worden aan bankiers (misschien kan het verhaal van de bakstenengooier daarvoor gebruikt worden). Winst zou moeten gaan om waardecreatie en niet om waardeherverdeling.

[ Bericht 1% gewijzigd door zodiakk op 20-09-2009 00:11:02 ]

Maar zodiakk, ik begrijp een aantal dingen niet:

- Er wordt nu ook minder krediet verstrekt door banken omdat ze op hun geld gaan zitten. Het (tijdelijk) lagere welvaartsniveau krijg je sowieso. En de overheid moet nu ook gaan bezuinigen.
- Nu worden schulden gemaakt om schulden af te betalen. Dat kan toch nooit een verstandig beleid zijn?
- Als je banken om laat vallen wordt de markt gezuiverd van partijen die te onverstandig met hun geld omgaan om het zelf te redden. Je krijgt dus een potentieel hoger welvaartsniveau door nieuwe spelers die verstandiger/effectiever te werk gaan.
- Als een autofabrikant failliet gaat zullen er waarschijnlijk nieuwe spelers zijn die (delen van) het bedrijf opkopen. Waarom kan dat niet met banken gebeuren?
- De kosten die terugverdiend worden voor het overeind houden van banken zijn direct zichtbaar, maar hoe zit dat met het geld dat verkwanseld is? Het hele punt van Hazlitt is nu juist dat de overheid namens haar burgers investeert in banken die al bewezen hebben slecht met geld om te gaan. Het geld dat in deze banken geinvesteerd wordt kan niet in andere zaken geinvesteerd worden die anders zouden leiden tot een hoger welvaartsniveau.

Je laatste punt is trouwens precies de essentie van elke overheid: waardeherverdeling.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 23:37 schreef mane het volgende:

Als de dollar volledig instort, zitten wij ook met de gebakken peren, toch?

Volgens Schiff zal de euro tijdelijk de rol van de dollar overnemen. Op de semi-lange termijn is het dus zelfs gunstig voor ons als de dollar instort.

De pijn zal wel gevoeld worden, maar het kost uiteindelijk meer pijn om mee te werken aan het instandhouden van een munt die eigenlijk al failliet is.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 23:58 schreef NoCigar het volgende:

[..]

Van een failliet land zijn toch genoeg voorbeelden te vinden? Vrij recent overkwam Argentinië het nog meen ik.

En IJsland, maar het is me nog steeds niet duidelijk wat daar precies de gevolgen van zijn.

Hier staat iets over de gevolgen:

"Verontruste Argentijnen haalden hun geld van de bank en sluisden hun spaarcenten naar het buitenland. De in de regering teruggekeerde superminister-met-verregaande-bevoegdheden Domingo Cavallo heeft dat inmiddels verboden. Argentijnen mogen nog maar wekelijks 250 dollar opnemen en overboekingen naar het buitenland zijn slechts beperkt mogelijk."

Maar het ziet er toch naar uit dat er telkens een deal wordt gesloten met de schuldeisers, dus van een werkelijk faillissement is dan geen sprake.

Hier staat ook iets interesants:

"Het aanbod dat Argentinië doet aan zijn schuldeisers is uiterst mager. Om te vergelijken: landen als Rusland, Ecuador, Pakistan en Oekraïne saneerden hun schulden in het recente verleden tegen veel minder ongunstige voorwaarden. Bovendien is het Argentijnse plan geen voorstel, maar een dictaat. Schuldeisers die niet akkoord gaan met het plan moeten maar naar de rechtbank stappen om te procederen tegen de Argentijnse staat, zegt Lavagna. Met een handig trucje probeert de minister dat overigens zoveel mogelijk te ontmoedigen. Als een obligatiehouder zijn zaak wint bij de rechter en er een betere regeling voor zichzelf uit weet te slepen, dan is die betere regeling ook van toepassing op alle obligatiehouders die het Argentijnse voorstel wel hebben aangenomen. Waarom zou je dus de kosten maken en de risico’s lopen die zo'n rechtszaak met zich mee brengt? Laat een ander de kolen maar uit het vuur halen! Dat is de reactie waarop Lavagna hoopt."

Betekent dat dan dat een land nooit failliet kan gaan? Het ziet ernaar uit dat bijna altijd wel een land (Nederland in geval van Suriname) of instantie (het IMF) te hulp schiet.

Een overheid die banken redt, andere overheden / instanties die overheden redden:
Speculatie, vooruitgangsgeloof + vrees voor de dominotheorie.


Na ons de zondvloed .

quote:

Op zondag 20 september 2009 08:47 schreef Claudia_x het volgende:
Maar zodiakk, ik begrijp een aantal dingen niet:

- Er wordt nu ook minder krediet verstrekt door banken omdat ze op hun geld gaan zitten. Het (tijdelijk) lagere welvaartsniveau krijg je sowieso. En de overheid moet nu ook gaan bezuinigen.

Klopt, maar de overheid had nog veel meer moeten doen (ook aan het voorzieningenniveau) als de banken waren omgevallen.

quote:

- Nu worden schulden gemaakt om schulden af te betalen. Dat kan toch nooit een verstandig beleid zijn?

Ik zeg ook niet dat banken verstandig beleid voeren, maar dat ondanks hun onverstandige beleid het wel belangrijk is dat ze er zijn. En dat je dus beter dat onverstandig beleid kan aanpakken in plaats van de boel maar te laten klappen; dan gooi je het kind met het badwater weg.

quote:

- Als je banken om laat vallen wordt de markt gezuiverd van partijen die te onverstandig met hun geld omgaan om het zelf te redden. Je krijgt dus een potentieel hoger welvaartsniveau door nieuwe spelers die verstandiger/effectiever te werk gaan.

Dat klopt, maar dat is geredeneerd vanuit een scherpe scheiding tussen mark, staat en samenleving. Dat is theoretisch een mooi verhaal, maar de in de praktijk is de scheiding is niet zo scherp: alle partijen zijn sterk met elkaar verweven. Een 'zuivering' van de markt werkt vaak ontwrichtend richting samenleving. Mmensen raken hun baan kwijt, oudere werknemers kunnen niet meer aan de bak, etc. Gevolg daarvan is dat er veel meer gebruik wordt gemaakt van de WIA, waardoor er minder middelen beschikbaar zijn voor andere collectieve voorzieningen. Vanuit de theorie klopt het dat deze ontwrichting tijdelijk is en dat de markt op de langere termijn 'gezonder' wordt en kan leider tot een structureel hoger groeipad. Echter zijn de sociale gevolgen van de ontwrichtingen zo groot en duurt het zuiveren zó lang, dat ook hier dat parlementen liever kiezen voor een meer graduele oplossing (de bestaande banken 'zuiveren' van hun oude bedrijfsfilosofie, etc).

quote:

- Als een autofabrikant failliet gaat zullen er waarschijnlijk nieuwe spelers zijn die (delen van) het bedrijf opkopen. Waarom kan dat niet met banken gebeuren?

Dat kan ook met banken gebeuren, maar de kern van het verhaal is dat samenlevingen liever voor een gedempt, maar gradueel stijgend welvaartsniveau kiezen, dan voor een ongedempte stijging met zeer onregelmatige schokken.

quote:

- De kosten die terugverdiend worden voor het overeind houden van banken zijn direct zichtbaar, maar hoe zit dat met het geld dat verkwanseld is? Het hele punt van Hazlitt is nu juist dat de overheid namens haar burgers investeert in banken die al bewezen hebben slecht met geld om te gaan. Het geld dat in deze banken geinvesteerd wordt kan niet in andere zaken geinvesteerd worden die anders zouden leiden tot een hoger welvaartsniveau.

Dat geld dat is 'verkwanseld', is voor een groot deel 'bubbel-geld'. Overigens, de burgers hadden ook zelf hun geld massaal van de betreffende banken weg kunnen halen. Maar in plaats daarvan laten ze de beslissing over aan de gekozen regering, die dan een collectieve afweging maakt waarin ook continuïteit een belangrijke rol in speelt. Want als de overheid de banken had laten klappen, dan waren de burgers ook niet tevreden geweest ( zie eerder verhaal over verwevenheid). Het bestaan van 'bubbel-geld'' zou je kunnen zien als de smeerolie die het mogelijk maakt om schokken in samenleving, markt en overheid te dempen. Soms wordt het ventiel opengedraaid (als het slecht gaat), soms wordt het opgeblazen (als het heel goed gaat).

quote:

Je laatste punt is trouwens precies de essentie van elke overheid: waardeherverdeling.

Nouja, dat is een normatieve definitie.

[ Bericht 0% gewijzigd door zodiakk op 20-09-2009 14:09:10 ]

quote:

Op zondag 20 september 2009 11:53 schreef beeer het volgende:

[..]

Waarom zou de overheid op haar eigen scholen een boek verplicht stellen dat de rechtvaardiging van haar eigen optreden in twijfel trekt?

Beeer. Weet jij wel hoe het curriculum van scholen tot stand komt? En wat de rol van overheden daarin is?

Je krijgt toch een beetje het gevoel dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken, als je zo hoort over de voorzichtige aanpak van de bedrijfsfilosofie van de banken. Misschien moeten die harde klappen wel vallen om de hele bankierswereld ervan te overtuigen dat hun aanpak aan alle kanten rammelt, ook al kost dat de baan van vele mensen die er niet direct veel mee te maken hebben. Dan krijg je de woede die nodig is voor een mentaliteitsverandering.

quote:

Op zondag 20 september 2009 12:54 schreef MeneerTim het volgende:
Je krijgt toch een beetje het gevoel dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken, als je zo hoort over de voorzichtige aanpak van de bedrijfsfilosofie van de banken. Misschien moeten die harde klappen wel vallen om de hele bankierswereld ervan te overtuigen dat hun aanpak aan alle kanten rammelt, ook al kost dat de baan van vele mensen die er niet direct veel mee te maken hebben. Dan krijg je de woede die nodig is voor een mentaliteitsverandering.

Dat is inderdaad een afweging die je kan maken. Maar het is echt geen makkelijke.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 14:24 schreef Claudia_x het volgende:
Ik ben er wel een groot voorstander van om een baby in te passen in de dingen die je gewoon bent te doen en niet je leven volkomen over te laten nemen. Het is alleen de vraag wat praktisch haalbaar is. Achja, dat ontdekken we t.z.t. wel.

Dat is één van de grote uitdagingen van het ouderschap. Kinderen passen zich (helaas) niet zo makkelijk aan.

quote:

Op zaterdag 19 september 2009 14:31 schreef Claudia_x het volgende:

[..]

Wij zijn eind december / begin januari geweest (wat ik niemand aan zou raden, want het was er behoorlijk koud en veel restaurants zaten dicht) en ik vond het een prachtige stad. Het is geen Parijs met de ene toeristische trekpleister na de andere, maar de stad is mooi, schoon en ook modern. En de musea zijn inderdaad geweldig.

Ik ben er wel eens hartje zomer geweest, dat is al helemaal niet aan te raden. Ik heb het nog nooit zo benauwd gehad als toen. Een stad van uitersten.

Hoeveel kost 'een mooie fles whisky'?