quote:
Alleen om de wereld
Maud Effting, Malou van Hintum
Gepubliceerd op 22 augustus 2009 11:22, bijgewerkt op 22 augustus 2009 11:51
Amsterdam -
Toen solozeiler Henk Bezemer eens bij de Azoren voer, werd hij overvallen door windstilte. ‘Ik zat zo dicht bij de kust dat ik de mensen op het strand kon horen. Maar ik kwam geen meter vooruit. Het duurde dagen. Ik dreef zes uur de ene kant op, en dan weer zes uur de andere kant op. Elke keer kwam ik weer op dezelfde plek uit. Ik werd er gek van.’Windstilte, zegt Bezemer, is één van de vreselijkste dingen voor een solozeiler. Dat komt mede doordat het slaapgebrek zich op dat moment snel opbouwt. ‘Als er wind staat, ligt de boot redelijk stabiel. Maar zonder wind ligt de boot de hele tijd heen en weer te slingeren. Daardoor slaap je gewoon niet. Nét als je in slaapt valt, klapt hij weer om.’
Gevaar van windstilte
Bezemer wil maar zeggen: de grootste gevaren voor de 13-jarige Laura Dekker die binnenkort solo de wereld over wil zeilen, zijn níet de stormen. ‘Je kunt nog zo ervaren zijn, als je drie dagen geen wind hebt gehad, zit je wel te janken. Ik ook. Ik ken een geval van een jongen die zo lang bleef dobberen voor een eiland, dat hij op het laatst zijn boot in brand stak – om gered te worden. Uiteindelijk kwam hij tot bezinning en heeft hij het vuur zelf weer gedoofd.’Laura Dekker uit Wijk bij Duurstede is nog altijd van plan de jongste wereldomzeiler ooit te worden. Op 1 september vertrekt ze voor haar solotocht. Ze is dan 14. In september 2011 wil ze terug zijn. Maar de protesten tegen haar reis zijn inmiddels enorm. Maandag buigt de kinderrechter zich over een vrijdag ingediend verzoek van de Raad voor de Kinderbescherming om beide ouders uit het ouderlijk gezag te ontzetten en Bureau Jeugdzorg als voogd aan te stellen.
Ervaren solozeiler
Aan ervaring ontbreekt het Laura in ieder geval niet: ze is geboren op een boot in Nieuw Zeeland, tijdens een zeven jaar durende wereldreis die haar ouders maakten. Op haar zesde stak ze al Friese meren over, op haar elfde ging ze zes weken alleen op vakantie met haar boot. Onlangs zeilde ze solo naar Engeland.
Ervaren solozeilers, zoals Bezemer, twijfelen dan ook niet aan haar technische vaardigheden. ‘Ik denk dat ze het technisch kan. Laura is een nuchter kind. Bovendien neemt ze de passaatroute; daar staat meestal wind. Techniek zal niet het grootste probleem zijn.
Maar het gebeurt regelmatig dat solozeilers niet terugkeren. Daar hoor je niet veel over, maar er wordt niet veel over gepraat. Een boot komt gewoon niet meer aan.‘Een vriend van me heeft eens berekend hoe groot de kans was dat hij tegen een container aan zou varen. Dat was 1 op 7.5 miljoen. Alleen overkwam het hém vier keer. De laatste keer met dodelijke afloop.’Tijdens haar reis zal Laura langere periodes alleen zijn, soms wekenlang. Maar met een satelliettelefoon kan ze altijd contact maken. Ook heeft haar vader beloofd haar op te zoeken.
Kwartiertje slaap
Wat moeilijk voor haar zal zijn, is slapen, schat Bezemer. ‘Je kunt het je niet permitteren om zes uur te gaan slapen. De kans dat iemand over je heen vaart, wordt dan te groot. Je moet je slaap bij elkaar sprokkelen. Steeds ergens een uurtje. Dat train je in het begin van je reis met een kookwekker. Dat ritme moet je krijgen. Dat is heel vervelend. Solozeilen wordt wel the art of napping (de kunst van het dutjes doen) genoemd. Ik heb door slaapgebrek wel eens mensen aan boord van mijn boot gezien die er echt niet waren.’
Zeiler Edo Ankum, die met vrouw en jonge kinderen rondom Afrika voer, meent zelfs dat de dutjes nog korter moeten zijn: een kwartier tot twintig minuten. ‘Je hele bioritme moet veranderen’, zegt hij. ‘Maar er zijn ook solozeilers bij die zeggen: ach, ik ga om 10 uur naar bed en morgen om 8 uur gaat de wekker weer. Ze vertrouwen erop dat hun radar wel gaat piepen als er iets aankomt. Dat kan natuurlijk niet op Het Kanaal, maar op de Stille Oceaan, wie vaart daar nou? Bovendien: Laura maakt dit al van jongs af aan mee. Aan mijn eigen kinderen heb ik ook gemerkt dat ze ontzettend veel kunnen.’
Ellendig
Niettemin krijgen vrijwel alle zeilers te maken met zeeziekte – ervaring of niet. ‘Ik ken weinig mensen die nooit ziek zijn geweest tijdens een storm’, zegt solo- en wedstrijdzeiler Hans Bouscholte.
‘En het wordt verergerd door stress. Het kan zo erg zijn dat je jezelf dood wenst. Dat heb ik ook wel gehad. Er zijn voorbeelden van solozeilers die dat niet aan hebben gekund en overboord zijn gestapt. Als je het kunt delen met een ander, is het minder erg. Maar in je eentje voel je je op zo’n moment diep en diep ellendig.’
Volgens Bouscholte kan zeeziekte een dag tot een paar dagen duren. ‘Als je tussendoor steeds aan land gaat, en dat doet Laura, heb je er vaker last van. Maar ik heb bij het zeilen wel gezien dat de dames vaak mentaal sterker zijn dan de heren. Ze kunnen beter afzien. Aan de andere kant zag ik dat juist de oudere solozeilers iets rijper waren.
Jonge zeilers waren niet altijd even stabiel.’
Ook kunnen stormen voor grote ongelukken zorgen. ‘Het stormde, ik had geen spat geslapen, en er kwam een enorme windhoos’, vertelt Bezemer. ‘Ik stond in de kajuit en ik viel. Vier uur later werd ik wakker in een enorme plas bloed en met een gat in mijn hoofd. Ik had geen idee waar ik was, maar ik had een kaart van Engeland op tafel liggen. Toen heb ik de kustwacht gebeld. Een arts vroeg of ik in het Engels tot 10 kon tellen en achteruit. Dat lukte niet, dus toen hebben ze me maar opgehaald.’Gevaarlijke havens
En als het water niet voor problemen zorgt, kan het land dat alsnog doen. ‘Ik vind de havens in derdewereldlanden gevaarlijker dan de zee’, zegt Bezemer. ‘Ze moet bijvoorbeeld langs Colón, in Panama. Dat is een stad waar je ’s avonds de schoten van de bendes hoort. En Indonesië en Singapore vallen ook niet mee. Als ze in de commerciële havens, de marina’s komt, dan valt het mee. Maar daar heeft ze waarschijnlijk geen geld voor.’Ankum, die over zijn reis het boek Rondom Afrika schreef, kijkt daar anders tegenaan. ‘De kans dat ze op de middelbare school met de verkeerde mensen in aanraking komt, is veel groter. Wij hebben gemerkt dat je eigenlijk niets dan wellevende en behulpzame mensen tegenkomt, zolang je zelf ook vriendelijk en open bent. Maar met twee blonde kinderen hadden we natuurlijk wel baby power. We hadden een hoog knuffelgehalte. Ik vermoed dat Laura dat ook heeft.’
Recordpoging
De piraten bij Somalië, maar ook in andere werelddelen, ziet hij wel als probleem. ‘Toen wij bij de Golf van Aden lagen, was het ineens geen theoretisch verhaal meer.’
Toen hij vertrok kreeg hij destijds dezelfde reacties als Laura nu. Daar moet ze zich niets van aantrekken, vindt hij. ‘Gewoon koppig zijn. Maar de moeilijkheidn is wel dat ze een recordpoging onderneemt. Als je snelheid laat prevaleren boven veiligheid, kan het gevaarlijk worden.’
Bouscholte zou haar alleen later laten gaan. ‘Tot haar 18de zou ik over mijn dochter beslissen.’ En Bezemer is gemengd. ‘Het heilige moeten van zo’n record vind ik niets. Maar het is wel erg moedig en leuk wat ze doet.’ Hij vindt dat de media te veel benadrukken dat het allemaal wel meevalt. ‘Dat is niet zo.
De oceaan blijft ongastvrij. Het is niet onze natuurlijke omgeving. Een collega van me kreeg tijdens een solorace een giek tegen zijn hoofd en werd naast de boot gevonden. Hij had zijn overlevingspak aan. Maar hij was wel dood.’