Vaccin blokkeert rookverslaving
Van onze medisch redacteur
MAASTRICHT – Het universiteitsziekenhuis van Maastricht en het Slotervaartziekenhuis in Amsterdam zoeken samen enige honderden ’gezonde’ rokers om deel te nemen aan het uittesten van een nieuw vaccin tegen roken.
Beide ziekenhuizen willen op korte termijn in zee met elk driehonderd personen (leeftijd 18-65 jaar) die absoluut van het roken af willen, maar daartoe zelf niet in staat zijn. De voorkeur voor proefpersonen gaat derhalve uit naar verstokte paffers, die nog niet lijden aan ziekten die het directe gevolg zijn van hun rookgedrag (hart- en longziekten, vormen van kanker e.d.).
De experimentele entstof zet in het lichaam een immunologisch proces in werking waarbij, kort gezegd, de behoefteprikkel aan nicotine in de hersenen wordt geblokkeerd. Volgens longarts Paul van Spiegel, hoofd van de afdeling longziekten en directeur van de Rookstopkliniek van het Slotervaartziekenhuis, zorgt het nieuwe middel er voor dat antistoffen worden aangemaakt, waardoor nicotine wordt gebonden en uiteindelijk niet meer in het brein kan komen.
„Inderdaad, ingewikkeld verhaal”, geeft Van Spiegel toe. „Maar het komt er op neer dat nicotine feitelijk een te klein molecuul is om door het afweer- of immuunsysteem te worden herkend. Die afweer moet immers de antistoffen aanmaken en zorgen dat die nicotinebehoefteprikkel naar de hersenen uitblijft. Daarom worden er drie nicotinemoleculen samengebracht, zeg maar geklonterd, waardoor ze in het immuunsysteem wél opvallen en de gewenste afweerreactie in gang zetten. Daarmee kan de behoefte aan een sigaret worden gesmoord.”
Een eerdere fase van de studie toonde volgens beide ziekenhuizen al aan dat rokers in staat waren om te stoppen met roken als er na inenting antilichamen aangemaakt waren.
Effectiviteit
Wat thans wordt getest, is een nicotinevaccin dat is ontwikkeld door een Amerikaans biofarmaceutisch bedrijf. Feitelijk gaat het bij deze studie om een vervolgonderzoek naar de effectiviteit van het voorlopig tot ’NicVax’ gedoopte vaccin. Bij het patiëntenonderzoek wordt het vaccin gecombineerd met ’varenicline’ (merknaam Champix), een inmiddels beproefd product om het roken te laten. Op dit moment zijn er binnen Europa totaal drie verschillende nicotinevaccins in voorbereiding; de twee andere worden gemaakt door respectievelijk een Brits en een Zwitsers bedrijf.
De gezamenlijke studie in Maastricht en Amsterdam staat onder leiding van epidemioloog prof. dr. O. van Schayck uit Maastricht, en gaat enkele jaren duren. Van Spiegel: „De proefpersonen krijgen in de loop van ongeveer een half jaar zes vaccinaties. De eerste keer krijgen ze het genoemde antirookmiddel varenicline, daarna de injecties met het proefvaccin. Na die zes maanden hebben ze de maximale afweer tegen nicotine. Daarna volgen we onze proefpersonen om te kijken of ze wegblijven van het roken. Deze studie gaat dus ook over terugvalpreventie.”
Uitgebreide informatie over de vaccintest:
www.hag.unimaas.nl/nicotinevaccinstudie