Trouw: "WakkerNederland is er al lang"

quote:

Wakker Nederland is er al lang

Aspirant-omroepen, waaronder PowNed en Wakker Nederland, moeten morgen 50.000 leden hebben om in aanmerking te komen voor toetreding tot het publieke bestel. Wat kunnen zij toevoegen aan het huidige aanbod van de publieke omroep?


De publieke omroep is te links en elitair en bereikt slechts een kleine groep: kritiek die al jaren aan het publieke bestel kleeft. Volgens tv-deskundige Bert van der Veer is die kritiek gebaseerd op gevoel, niet op feiten. Een paar jaar terug leek er kans op echt inzicht toen de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) groot onderzoek beloofde. Uiteindelijk kwam het er niet van: ’te gecompliceerd en te duur’.


Intussen roert De Telegraaf zich om met omroepinitiatief ’Wakker Nederland’ op te komen voor de gewone, hardwerkende Nederlander die niet aan zijn trekken zou komen bij de publieke omroep.

Maar hoe elitair is de publieke omroep eigenlijk, met ’De Rijdende Rechter’, Jan Smit, Frans Bauer en de ’Dik voor Mekaarshow’? Is Nederland 1 al niet heel erg Telegraaf, met alle aandacht voor consumentennieuws, royalty, perikelen binnen de ’eigen micro-omgeving’ en licht amusement?

Ja, zeggen Marieke Schoenmakers en Karen de Bok, respectievelijk directeur en hoofdredacteur televisie bij de VPRO. „’Boer zoekt vrouw’, ’Radar’, ’De Rijdende Rechter’ en ’Blauw Bloed’ – allemaal programma’s waar Telegraaf-lezers naar kijken”, zegt Schoenmakers. Zelf kijkt ze geen live-televisie meer op zaterdagavond vanwege het eenzijdige aanbod. Liever kijkt ze de programma’s die ze eerder die week heeft opgenomen.


Karen de Bok dacht vier jaar geleden dat het ’gedaan was met kwaliteit en achtergrond bij de televisie’. De Bok: „Het medium is alleen nog maar goed voor amusement, meende ik toen. De VPRO past daar niet meer tussen.”

Inmiddels heeft de populariteit van programma’s als ’In Europa’ en ’Van Moskou tot Magadan’ voor haar aangetoond dat Nederland nog wel degelijk behoefte heeft aan verdiepende programma’s.

Dat aan de behoeften van Telegraaf-lezers onvoldoende zou worden voldaan bij de NPO is ook tv-deskundige en presentator Cornald Maas een ’mirakel’. „Werd het volk maar eens wat minder gehonoreerd”, verzucht hij. Daaraan toe voegend dat hij niets tegen amusement heeft – hij is tenslotte Songfestivalcommentator. Maar de balans is zoek bij de publieke omroep, stelt hij. „Ik wil ook kwalitatieve en inhoudelijke programma’s. Waarom moet elke slome eredivisiewedstrijd worden uitgezonden terwijl er van kunstprogramma’s als ’Opium’ (dat hij zelf presenteert, red.) onredelijk hoge kijkcijfers en marktaandelen worden geëist?”

Alles draait om kijkcijfers, hekelt hij. Ster-reclames, naast publiek geld een bron van inkomsten voor de NPO, dwingen programmamakers tot een hoge kijkdichtheid, ziet Harry de Winter, zelf programmamaker. „Hilversum meent die te scoren door zich op de grote massa te richten. Dat is niet de taak van de publieke omroep. Als het gaat om amusement en nieuws over pasgeboren poesjes en een zevenvingerige hond in Zeist wordt de Telegraaf-doelgroep echt voldoende bediend.”

Juist op het gebied van aandacht besteden aan cultuur en kwalitatieve informatie, ’kerntaken van de publieke omroep’, schiet de NPO te kort, vindt De Winter, tegenwoordig aandeelhouder bij zender ’Het Gesprek’, die zich richt op ’datgene wat Hilversum laat liggen’. „Zelfs een programma als Pauw & Witteman blijft te gezellig en wordt nooit hard en spannend”, vindt De Winter. „Omdat de makers zich richten op de kijkcijfers.”

Ook bij de VPRO wordt geklaagd over de dominantie van marktaandelen en kijkcijfers. „Kunnen publieke programma’s niet ook worden gewaardeerd op kwaliteit en impact?”, vraagt Marieke Schoenmakers zich af. De documentaire ’Beperkt Houdbaar’ van Sunny Bergman, over vrouwen die moeten voldoen aan het schoonheidsideaal, scoorde best aardige kijkcijfers, maar de mate waarin de film het maatschappelijke debat beïnvloedde, was vele malen groter, illustreert ze. „En uitzendingen van ’Tegenlicht’ worden over de hele wereld verkocht.”

Dat Nederland 1 een succesvolle familiezender is waarmee de NPO veel geld verdient, stoort de liefhebbers van verdiepende kwaliteitstelevisie niet. Wel vragen ze zich af waarom de publieke omroep de taak van commerciële zenders aan het overnemen is. Moet er belastinggeld worden besteed aan ’Bananasplit’ en ’Op zoek naar Evita’, amusement dat al voldoende aan bod komt bij SBS6 en RTL4? „Joop van den Ende krijgt toch ook geen subsidie voor zijn musicals”, verbaast Marieke Schoenmakers zich.

Ironisch genoeg deelt Wakker Nederland-voorzitter en Telegraaf-directeur Frank Volmer diezelfde verwondering. Hij vindt het ’schandalig dat de NPO belastinggeld verspilt aan door hoge kijkcijfers gedreven programma’s’.

Paradoxaal is dat hij moet erkennen dat zijn eigen doelgroep graag afstemt op programma’s als ’Boer zoekt vrouw’ en ’Bananasplit’. Volmer: „Maar deze programma’s horen niet thuis op de publieke zenders. Belastinggeld moet worden besteed aan journalistieke programma’s, niet aan amusement.” Toch belooft Telegraaf-hoofdredacteur Sjuul Paradijs de potentiële Wakker Nederland-kijker een ’mix van licht, luchtig en serieus amusement waarin de mens centraal staat’.

Volmer hamert er intussen op dat het bij de publieke omroep vooral schort aan een actualiteitenprogramma dat aansluit bij de belevingswereld van de Telegraaf-lezer. Wakker Nederland wil zo’n rubriek gaan maken, ’gericht op de kijker die hard werkt en geen tijd heeft om zich over veel dingen druk te maken buiten de eigen micro-omgeving maar zich wel ergert over het dichtslibben van de wegen’.

Volmer: „Bestaande actualiteitenrubrieken besteden weliswaar aandacht aan het fileprobleem, alleen zijn wij spreekbuis voor een grote groep en in staat onderwerpen écht te agenderen. Het leidt dan tenminste tot iets.” Ook wil Volmer het actualiteitenprogramma van ’Wakker Nederland’ met andere gasten die nu vaak optreden in rubrieken van ’een andere politieke kleur voorzien’.

De huidige rubrieken zijn te weinig onderscheidend, vindt hij, waarmee hij de visie deelt van de baas van de publieke omroep: Henk Hagoort. Volmer: „De rubrieken zijn niet eens links, ze zijn eerder kleurloos.”

Telegraaf-hoofdredacteur Sjuul Paradijs blikte in zijn eigen krant onlangs met weemoed terug op vervlogen tijden, toen ’actualiteitenprogramma’s nog een eigen mening hadden, zoals ’Tros Aktua’ en ’Avro’s Televizier’’. Paradijs: „Op geen van de drie publieke netten is nu een fatsoenlijk actualiteitenprogramma met een helder conservatief en neoliberaal stemgeluid.”

Hoogleraar journalistiek en cultuur Frank van Vree betwist dat de Telegraaf-lezer behoefte heeft aan ’achtergrond en meningsvorming’. Het feit dat alleen ’elitaire omroepen als VPRO en Vara nog kwaliteitsjournalistiek bedrijven in Hilversum’ bewijst volgens hem dat ’conservatieve mensen niet op dit soort tv zitten te wachten’. „Anders zouden commerciële zenders ook verdiepende actualiteitenprogramma’s maken”, zegt Van Vree, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Maar volgens Bert van der Veer heeft De Telegraaf wel een punt. „Hoewel het met de linksheid van de publieke omroep wel meevalt (zie kader, red.) is het gewoon een feit dat drie actualiteitenprogramma’s mede door de Vara worden gemaakt: ’Nova’, ’Buitenhof’ en ’Pauw & Witteman’.”

Volgens Karen de Bok van de VPRO zijn de samenwerkingsverbanden bij actualiteitenrubrieken de oorzaak van het afvlakken van profilering. „Het is ook imagokwestie”, voegt ze eraan toe. „Van ’Tros Aktua’-presentator Wibo van de Linde wist heel Nederland dat bij hem De Telegraaf op de mat viel.”

„Als je nu het liberale geluid op de Nederlandse televisie wilt horen, moet je zondagochtend Harry Mens kijken, verder heb je het dan wel gehad”, zegt Van der Veer. Er valt veel te zeggen voor samenwerking tussen verscheidene omroepen bij het maken van de rubrieken, vindt hij. „Voorheen had je gigantische redacties die eens per week drie kwartier zendtijd verzorgden. Dat klopt ook niet. Maar de Avro en de Tros hebben daarna niet genoeg hun best gedaan een eigen geluid te profileren. Ze zijn met amusement voor de massa gegaan.”

Hoewel het met dat amusement voor de Telegraaf-lezer dus wel goed zit bij de NPO, is het feit dat het bestel nu wordt belaagd door negen nieuwe omroepinitiatieven, waaronder Wakker Nederland, volgens Van der Veer wel veelzeggend. „Vroeger had je goede auto-, mode- en reisprogramma’s. Nu niet meer. Niet zo vreemd dat iedere belangengroepering zich tegenwoordig meldt. Elk ons omringend land heeft een kritisch, niet gesponsord reisprogramma, terwijl het bij ons altijd ontaardt in Frits Bom-achtige vrolijkheid. Ook aan slow-tv, waar ’Het Gesprek’ aan doet, komt de publieke omroep niet toe. Ze zijn in Hilversum met heel andere dingen bezig dan met het voorkomen van een potentiële invasie. Gelukkig hebben zich nog geen lieden aangediend die 50.000 leden willen werven voor Kook-tv.”

quote:

De publieke omroep te elitair? Tv-expert Bert van der Veer, jarenlang programmamaker bij Joop van den Ende en momenteel regisseur van Pauw & Witteman, kan het zich nauwelijks voorstellen. Hij neemt de proef op de som: onderuitgezakt in zijn fauteuil, met een pijp in de mond en gekleurde markeerstiften in de aanslag, gaat hij door de tv-gids. Geel staat voor elitair, groen worden de programma’s voor een Telegraaf-publiek, en wat als ’linksig’ kan worden ervaren, krijgt een roze kleur.

Geel worden op zaterdag: om 17.00 uur ’Kunstuur’ en twee uur later ’De Mattheüs masterclass’ op Nederland 2. Tussen de programma’s door moet de ’intellectuele kijker’ tijdens de emotionele herenigings-tv van Joris Linssen maar even de afwas doen, of zoiets.

Op het derde net kan hij ’savonds naar een reportage van Louis Theroux kijken. Dat was het dan voor die avond. Verder domineren sport, royaltyprogramma’s, Paul de Leeuw en de Toppers. „Moet dit aanbod doorgaan voor elitair?”, verwondert Van der Veer zich.

Dan een doordeweekse dag. Geel kleurt Van der Veer ’Tegenlicht’, ’Dokument’, ’De kunst van Margreet Dolman’ en ’Kunststof TV’ - allemaal op Nederland 2, maandagavond. De dinsdagavond is het aanbod schraler (alleen een Ikon-documentaire om 23.30 uur). Op woensdag zijn er ’De Leescoupé’, ’Holland Doc’ en een VPRO-documentaire. Van der Veers conclusie: „De programma’s die je elitair zou kunnen noemen omdat ze niet worden gemaakt om hoge kijkcijfers zijn overzichtelijk ondergebracht op een net.” Maar dat betekent niet dat intellectueel Nederland net zo aan zijn trekken komt als de ’Telegraaf’-lezer bij Nederland 1. Laatstgenoemde doelgroep heeft aan Nederland 1 echt een thuisnet, stelt Van der Veer, terwijl de programma’s op Nederland 2 worden gelardeerd met spelletjes, Frank Visser en ’Man bijt hond.

Telegraaf-lezers hebben niet te klagen: Van der Veer krast dagelijks hele blokken groen in de gids, de kleur die hij geeft aan programma’s waarmee die doelgroep naar zijn idee wordt bediend. Nederland 1 is vanaf 19.00 tot 23.00 uur heel erg Telegraaf. Ook op Nederland 3 wordt de doelgroep volop bediend met sport en amusement. „Er is dagelijks lekker veel tv voor de grote massa”, concludeert Van der Veer. „Het is duidelijk dat de meeste Nederlanders niet voor niets belasting betalen voor de publieke omroep.”

En hoe zit het met de linksheid van de publieke omroep?. Dat is immers nog zo’n punt van kritiek. Ook dit valt volgens Van der Veer reuze mee, ’hoewel drie prominente dagelijkse programma’s (’De wereld draait door’, ’Nova’ en ’Pauw & Witteman’, red.) waarschijnlijk als links worden ervaren’. Van der Veer: „Als ’Wakker Nederland’ met een ’Tros Aktua’-achtige rubriek het liberale geluid wil laten weerklinken, heeft De Telegraaf een punt.”

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:37 schreef Chewie het volgende:

[..]

En hoe komen die aan hun geld om programma's mee te maken? Tip, dat is niet alleen het geld wat ze ontvangen van hun leden en zelfs de sterinkomsten zijn nog niet voldoende.

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:40 schreef Fortune_Cookie het volgende:

[..]

De revolutie is nabij

Wat een giller.

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:48 schreef JohnnyKnoxville het volgende:

[..]

Dat krijgen ze van ons allemaal.
Maar daarmee zijn ze nog geen spreekbuis voor de overheid.

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:45 schreef Chewie het volgende:

[..]

en waarom niet? De VS is niet altijd een lichtend voorbeeld maar kritische tv kan zeker wel op commerciële zenders en dan gaat het vaak ook nog wat verder dan het gezapige en regelmatig de plank misslaande Zembla.

quote:

Kijk bijvoorbeeld een naar Bullshit van Showtime.

quote:

Hoe kan media de overheid goed controleren als ze aan het subsidieinfuus van diezelfde overheid hangt.

quote:

Het probleem dat commerciële zenders in Nederland zich amper met dit soort programma's bezig houden is omdat deze zenders nooit op kunnen boksen qua budget tegen de PO aangezien die al meer aan subsidie opstrijkt dan de commerciële zenders en qua reclame-inkomsten doet de PO maar een klein beetje onder, tevens is de markt voor dit soort programma's domweg kleiner dan die voor shows e.d. en dan is het vrij logisch dat de commerciele zenders hiervoor kiezen ze kunnen het geld maar 1 x uitgeven, iets wat niet op lijkt te gaan voor de PO.

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:54 schreef Scaurus het volgende:

[..]

Ik betaal mee aan diensten en producten die ik zelf consumeer. Godzijdank betaal ik niet voor de producten van een bedrijf waar ik nooit in mijn leven wat mee te maken heb. Bij de overheid is dat wel zo.

quote:

Op dinsdag 31 maart 2009 11:59 schreef Scaurus het volgende:

[..]

Want de staat is neutraal, heeft geen belangen en is er voor ons allemaal. Yeah right
Wat betreft scepsis tegenover overheidsingrijpen lopen de Amerikanen vijftig jaar vooruit.

quote:

(alhoewel BNR dat wel kan en kritischer is dan de subsidieslurper radio1)