Toveren is goochelen

26-11-2008

Bijna-doodervaringen, mediums, healings. Nederland is volgens de wetenschapsfilosofen Herman de Regt en Hans Dooremalen in de ban van een hype. Vandaag presenteren ze hun boek ‘Wat een onzin! Wetenschap en het paranormale’. Een gesprek met Herman de Regt.



"Bij mediums als Char of Ogilvie zijn mensen geneigd te geloven dat ze iets bijzonders zien waarvoor ze geen verklaring hebben. Omdat een 'bovennatuurlijke' of 'paranormale' verklaring het makkelijkst en snelst beschikbaar is, komen ze tot die conclusie. Bij een goocheltruc zie je hetzelfde, maar wéét je dat het een goochelaar is. Char en Ogilvie goochelen zonder dat ze zeggen dat ze goochelaars zijn. Hans Klok en David Copperfield doen dat wel. En toch zie je ook bij hen dat het menselijk lichaam in eerste instantie reageert alsof er iets wonderbaarlijks gebeurt. Dat zit in ons ingebakken. We poneren liefst zo snel mogelijk een oorzaak voor wat we zien. Drie, vier miljoen jaar geleden had dat ook evolutionaire voordelen. Mensen onthouden het beste de wonderbaarlijke dingen die ze zien. Drie, vier miljoen jaar geleden was het van belang de kenmerkende punten in het landschap te onthouden en te herkennen, om voldoende voedsel te kunnen verzamelen en te overleven. Om op bedreigingen te reageren, moet je ook snel oorzakelijke verbanden leggen, ook al betekent dat dat je daarin soms fouten maakt."

'Nederland lijkt in de ban te zijn van het paranormale en het bovennatuurlijke', schrijven jullie in het begin van jullie boek. Hoe kan dat in een ontkerkelijkte en 'wetenschappelijke' wereld?

" Mensen gaan inderdaad niet meer zo vaak naar plaatsen om God te eren. Tegelijk komt er een wetenschap op die de wereld steeds verder onttovert en ontnuchtert. Dat is niet leuk, het maakt de wereld minder spannend. Voor mij is de wereld ook mét de evolutietheorie nog steeds prachtig en mooi. Maar het raadselachtige over het ontstaan van het leven is wel weg. Er is sprake van een tegenreactie. Mensen willen niet leven in een lege, zinloze wereld. Daarom zijn ze van nature geïnteresseerd in het bovennatuurlijke."

Cardioloog Van Lommel krijgt er in het boek flink van langs over zijn theorie over bijna-doodervaringen (BDE). Maar hij heeft toch in hét wetenschappelijke tijdschrift The Lancet gestaan. Wat heeft hij verkeerd gedaan?

"Mensen die op het laatste moment gereanimeerd worden, rapporteren BDE's. Een van de dingen die ze rapporteren zijn buitenlichamelijke waarnemingen; ze menen uit hun lichaam te treden en zien zichzelf op de operatietafel liggen. Van Lommel heeft die voorvallen netjes geïnventariseerd en opgestuurd naar The Lancet. De redactie heeft dat gepubliceerd, plús een commentaar: 'uit deze inventarisatie blijkt niet dat er dus ook werkelijk zulke ervaringen zijn zonder dat er hersenactiviteit is'. In het artikel suggereert Van Lommel dat en in het boek dat hij vervolgens schreef, claimt hij dat zelfs. Tijdens experimenten zijn er in operatiekamers objecten geplaatst die alleen zichtbaar waren als je aan het plafond hing. Toch hebben mensen die uittraden die niet gezien. De enig mogelijke conclusie is dat buitenlichamelijke waarneming een constructie van de verbeelding is die op gang komt als je weer herstelt. Net zoiets als een droom. Die kunnen ook ontzettend levendig zijn. Feiten zijn er niet. Dat Van Lommel dat toch claimt, is ronduit schandalig."

Waarom slagen mediums als Char er in hele volksstammen aan de tv te kluisteren?

" Mensen zeggen weleens tegen ons: waarom doen jullie zo moeilijk, zoiets biedt mensen toch troost? Maar het kan ook leiden tot allerlei excessen, de affaire rond Jomanda en Sylvia Millecam (die in 2001 overleed aan borstkanker nadat ze hulp had gezocht bij alternatieve genezers, red.) is een goed voorbeeld. Tijdens healings treedt hoogstens een placebo-effect op. Patiënten leven soms heel even op maar hun ziekte geneest niet. Dat mensen als Jomanda zeggen dat ze kunnen genezen is ook schandalig. Hoeveel valse hoop kan een mens aan? Ik heb indertijd geprotesteerd tegen het KRO-programma Wie was ik? Een vrouw werd wijsgemaakt dat ze in een vorig leven haar kind had vermoord in Schotland. Ze werd daar mee naartoe genomen om de 'feiten' te checken en zat vertwijfeld te huilen aan de rand van een meer. Wat doe je zulke mensen als programmamakers aan?"

Intelligent Design (ID) is oude wijn in nieuwe zakken, schrijven jullie. Welke wijn en hoe zien die zakken er uit?

"ID claimt dat een intelligente ontwerper niet alleen met de vingers heeft geknipt om de wereld te scheppen, maar ook dat God, want daar gaat het uiteindelijk om, naderhand nog ingegrepen heeft. Hele complexe biologische structuren en organismen zouden met Darwins theorie niet te verklaren zijn. Hét voorbeeld dat ID-aanhangers altijd noemden was het oog. Totdat er wél een evolutionaire verklaring voor het oog kwam! Het probleem is dat ze altijd kunnen zeggen dat er ergens nog zo'n ingewikelde structuur is. Maar wetenschap laat altijd nieuwe vragen en mogelijkheden open. Tegelijkertijd verschrompelt de ID-theorie zo steeds verder. Naar het schijnt heeft Cees Dekker, dé ID-aanhanger van Nederland, pas nog gezegd dat de theorie toch niet zo goed is. Dat zou hem sieren, want Dekker is verder een hele goede wetenschapper."

Jullie besteden ook een hoofdstuk aan de onwerkzaamheid van homeopathie. Maar er zijn toch ook onderzoeken die er op wijzen dat homeopathie wel werkt?

"Nee, die zijn er niet. Het enige effect dat homeopathie soms lijkt te hebben, is dat van een placebo of suggestie. Middelen bieden dan enige verlichting. Maar na enige tijd keert de ziekte terug, tenzij die anders ook gewoon over zou zijn gegaan, zoals bij een gewone verkoudheid. Artsen die homeopathie toepassen blijven artsen: ze zouden beter moeten weten. Dat nemen we hen dan ook zeer kwalijk."

Wat is de remedie tegen al die 'onzin'?

"Over ons boek is gezegd dat het een mooie samenvatting is voor onze sympathisanten. Mensen die in onzin geloven, worden er niet op andere gedachten door gebracht. Maar wij hebben het boek geschreven voor de 'nieuwe generatie', al klinkt dat wel heel idealistisch. In onze colleges hebben we te maken met een nieuwe generatie 'jonge denkers', mensen die straks in onze maatschappij de beslissingen gaan nemen. We willen dat zij goed zijn ingelicht. Het extreme liberale denken dat zijn oorsprong vindt in de jaren zestig, toen de verbeelding aan de macht kwam, heeft ertoe geleid dat 'mensen mogen geloven wat ze willen geloven'. Maar bij wie moet beslissen, moet de wetenschap aan de macht zijn."

Komt het ooit nog goed?

"Ja en nee. Nee, omdat we een hele sterke natuurlijke neiging hebben onzin te geloven. Daar kunnen we niks aan doen. Ja, als we investeren in goed onderwijs, als we de volgende generatie duidelijk maken waar we wel en niet in moeten en kunnen geloven. We moeten mensen een handreiking geven om om te gaan met een wereld die nog steeds een regenboog heeft, maar waar die slechts de breking van licht in waterdruppels is en geen bijbelse duiding heeft. We zijn nog steeds bezig met de emancipatie van het denken. In feite breken we in ons boek een lans voor de wetenschappelijke methode als de enige juiste."

(bmdestem.nl)

28-11-2008

Onzin ontmaskerd

De waarheid is minder goed verteerbaar dan fijne verzinsels

Zweverige types die met geesten van overledenen praten, wetenschappers die de hand van een schepper in de natuur ontwaren, homeopaten die absurd ver verdunde oplossingen maken: ze krijgen er wetenschappelijk verantwoord van langs in het boek 'Wat een onzin!'. Ook God blijft niet gespaard.

Char Margolis kan communiceren met de doden, Derek Ogilvie ontvangt via telepathische weg klachten van baby’s en Pim van Lommel heeft wetenschappelijk bewijs geleverd voor het bestaan van een onsterfelijke ziel. Allemaal niet waar, maar miljoenen mensen geloven het toch. Hoe zijn ze op redelijker gedachten te brengen?

Met hun boek ‘Wat een onzin!’ doen wetenschapsfilosofen Herman de Regt en Hans Dooremalen een dappere poging. In het voorwoord schrijven ze: “Gelukkig merken we dat er ook mensen zijn die doorhebben dat er iets grondig mis is met een wereldbeeld waarin het bovennatuurlijke een plek heeft. Vaak vragen zij ons wat de argumenten zijn waarmee vrienden en familieleden van repliek gediend kunnen worden als tijdens diners of verjaardagen geopperd wordt ‘dat het toch zou kunnen’ dat de geest los van het lichaam kan bestaan.”

Een gids voor nuchtere feestgangers dus. Op honderdduizenden verjaardagen komen boeken van medium Char, babyfluisteraar Derek of zielzoeker Pim uit het pakpapier tevoorschijn, dus zo’n handleiding zou goed van pas kunnen komen voor aanwezigen die daar met kromme tenen naast staan.

De twee wetenschapsfilosofen pakken als eerste de gepensioneerde cardioloog (geen hersenonderzoeker) Pim van Lommel aan. Hij heeft bijna-doodervaringen wetenschappelijk onderzocht en daarover gepubliceerd in het gerenommeerde artsenvakblad The Lancet. Vervolgens schreef hij het boek ‘Oneindig bewustzijn’, waarvan al meer dan honderdduizend exemplaren zijn verkocht. Van Lommel heeft in allerlei televisieprogramma zijn overtuiging mogen verkondigen dat het bewustzijn losstaat van de hersenen.

Is dat wat hij bewezen heeft met zijn onderzoek? Hij wekt steeds die indruk, maar daar klopt niets van, schrijven De Regt en Dooremalen. Het enige wat Van Lommel heeft aangetoond, is dat een kleine twintig procent van de mensen na een reanimatie –zeer uiteenlopende - herinneringen zegt te hebben aan de periode dat ze bewusteloos waren. Of die gevormd zijn tijdens momenten dat er geen hersenactiviteit was, blijft onbewezen.

De conclusie dat het bewustzijn losstaat van de hersenen is daar natuurlijk helemaal niet uit te trekken. “De vraag die Van Lommel en collega’s in de Lancet stellen – hoe het kan dat er tijdens een periode van herseninactiviteit bewustzijn is – hoeven we helemaal niet te beantwoorden, want we hebben geen reden om aan te nemen dat dit verschijnsel bestaat.”

Er valt de cardioloog nog veel meer te verwijten, en dat doen de filosofen dan ook. Daarna maken ze gehakt van onder anderen Char Margolis, astrologen, homeopaten en aanhangers van‘Intelligent Design’ als alternatief voor de evolutietheorie. Onderweg verzamelen ze een lijst van twaalf criteria waaraan goede wetenschap moet voldoen.

Vervolgens wijden ze een hoofdstuk aan de vraag hoe het komt dat mensen zo’n sterke neiging hebben om onzin te geloven. Echte bewijzen zijn er niet, maar het is heel aannemelijk dat het een evolutionair voordeel oplevert om snel conclusies te trekken uit een beperkte set feiten, ook als dat betekent dat je af en toe een verkeerde oorzaak van een verschijnsel aanwijst.

Het hoofdstuk over heksen dat daarna komt, is maar een opmaat voor het echte werk. Hoeveel ruimte biedt de wetenschap voor het geloof in God? Net zoveel als voor het geloof in heksen: nagenoeg geen, concluderen de schrijvers. Wetenschappers die in God geloven, “hebben een ronduit verkeerd beeld van wetenschap”.

De Regt en Dooremalen pakken het grondig aan. Want als je wilt aantonen dat iets geen wetenschappelijke basis heeft, zul je moeten uitleggen wat wetenschap dan wél is. Daarbij een luchtige toon handhaven, is niet eenvoudig.

Dat is dan ook niet gelukt. ‘Wat een onzin!’ is beslist geen lichte kost. Wie al wat kaas heeft gegeten van wetenschapsfilosofie en niet schrikt van moeilijke woorden, zal zich er doorheen kunnen worstelen. Maar het is hoogst onwaarschijnlijk dat dit een bestseller wordt die verkoopcijfers à la 'Eindeloos bewustzijn' van Pim van Lommel of de boeken van Char Margolis gaat halen.

De slotwoorden spreken boekdelen. “De lezer die tot hier is gekomen, bevindt zich nu in het kamp van de opgevoede burger. Geconfronteerd met de over onze hoofden uitgestorte grondeloze kletspraat heeft hij de plicht om hard uit te roepen: ‘Wat een onzin!’". Tja.

Elmar Veerman

(Noorderlicht)

18-07-2009

Wetenschap op de grens van leven en dood

Bijna-doodervaringen: een bevestiging van de hemel of een bijzonder eindproduct van onze hersenen? Volgens de meeste wetenschappers hebben ze een biologische oorsprong, maar anderen denken dat elk mens deel uitmaakt van een groter, universeel bewustzijn.



“Ik was zeseneenhalve maand zwanger toen de bevalling begon. In het ziekenhuis kreeg ik medicijnen om de weeën te stoppen, maar die hielpen niet. Het hartje stopte en er ontstond één grote paniektoestand; de baby moest operatief gehaald worden. Voordat de anesthesist een kap op mijn gezicht duwde, kreeg ik te horen dat mijn kind ‘wel dood zou zijn’”, vertelt de zesenvijftigjarige Marga van Lennep-Kernkamp.

“Mijn dochtertje werd geboren, maar ikzelf had tijdens de operatie veel bloed verloren. De bloedtransfusie die daarop volgde, ging verkeerd; mijn lijf accepteerde het niet. Toen zweefde ik uit m’n lichaam en bevond ik me ineens onder het plafond. Ik keek neer op mijn eigen lichaam. Een paar gangen verderop zag ik de arts naar mijn kamer rennen. Hij onderzocht me en zei hardop: ‘Ze mag niet de pijp uitgaan!’ Ik weet nog dat ik dat een vreemde opmerking vond, want ik voelde me prima: heel vredig en wollig. Ik was totaal niet verbaasd dat ik uit mijn lichaam was getreden. Ik zweefde wat rond de lamp en dacht: wat doen ze toch allemaal? Het gaat toch gewoon goed met me?”

Grens


Vaak is er een grens, zoals een rivier

De ervaring van Marga van Lennep-Kernkamp staat in de wetenschap bekend als een bijna-doodervaring (BDE). Mensen die de dood nabij zijn of in ernstig lichamelijk gevaar verkeren, kunnen een BDE meemaken. Ze treden uit hun lichaam en zien bijvoorbeeld hoe ze zelf gereanimeerd worden. Ze kunnen in een tunnel getrokken worden en terechtkomen in een onaardse, bijna hemelse omgeving, omgeven door een paradijselijk licht. Soms zien ze hun eigen leven als een panoramafilm voorbijtrekken, waarbij ze herinneringen vanaf hun vroegste jeugd herbeleven en ervaren welke gevoelens hun eigen gedachten en acties bij anderen teweeg hebben gebracht. Sommige BDE’ers ontmoeten overleden personen. Vaak is er een grens, bijvoorbeeld een rivier. Wie deze grens passeert, kan nooit meer terug.

Inmiddels zijn alle wetenschappers het erover eens: om de bijna-doodervaring kun je niet heen. Zij bestaat. Maar over de verklaringen achter het fenomeen laaien de discussies hoog op.


Tijdens een bijna-doodervaring zien mensen soms de mooiste landschappen aan zich voorbijtrekken. Hebben ze de hemel gezien, of kwam dit beeld uit hun eigen brein?

Warm licht
“Ik was daar dus onder het plafond aan het zweven en plotseling begon ik enorm te draaien. Ik werd naar boven in een tunnel weggezogen”, gaat Marga van Lennep-Kernkamp verder. “Zonder angst flitste ik langs verschillende grijstinten en aan het einde kwam ik in een licht. Het is moeilijk om dit uit te leggen: het licht was ontzettend fel en aanwezig, maar het was niet schel. Ik kon er goed inkijken. Ik zag een adembenemend landschap met prachtige pastelkleuren, in de verte glinsterde een beekje en de stilte was als die op een bergweide in de zomer. Ik werd daar in dat warme licht overspoeld door een gevoel van thuiskomen. Ik heb naar mijn idee uren op die plek rondgezworven, ik wilde alles in me opnemen. Er was daar vrede, gelijkheid, geborgenheid en erkenning, en ik maakte er deel van uit. Het licht straalde liefde en volledige acceptatie uit. In heel mijn leven heb ik nog nooit zoiets moois ervaren.”


We weten niet of een bijna-doodervaring wel echt een kijkje geeft in of er iets na de dood komt (en zo ja, wat dan). De reden zit hem al in de naam: mensen die zo’n ervaring hebben gehad waren bijna dood, en dus niet helemaal

“Toen zei een stem tegen me dat ik terug moest. Dat wilde ik niet, maar voor ik het wist zat ik weer in mijn eigen lijf. Ik was ra-de-loos verdrietig. Mijn lichaam was geradbraakt: ik had een grote operatiesnee in mijn buik en ik was erg ziek door die verkeerd ontvangen bloedtransfusie. Ik had het gevoel dat ik niet meer in mijn lichaam paste. Iedereen was blij dat ik nog leefde, maar ik had alleen een knagend gevoel van heimwee. Ik wilde terug naar die mooie plaats waar ik was geweest.”

Klinisch dood
Een handvol wetenschappers heeft zich de laatste decennia gewaagd aan het in kaart brengen van bijna-doodervaringen. Eén hiervan is de Nederlandse cardioloog Pim van Lommel. In vier jaar tijd, van 1988 tot 1992, interviewden hij en zijn team 344 hartpatiënten. Deze waren allemaal gereanimeerd na een hartstilstand. Op het moment van de reanimatie waren ze klinisch dood, wat betekent dat ze geen hartslag en geen ademhaling meer hadden. Van alle patiënten herinnerden zich er 282 niets van de periode van hun bewusteloosheid. Opvallend genoeg vertelden 62 patiënten een gelijksoortig verhaal als Marga van Lennep-Kernkamp.

Kritiek op Van Lommel

Hoewel The Lancet een toonaangevend vakblad is, was er een hoop kritiek op Van Lommels onderzoek. Zo gaat Van Lommel er vanuit dat mensen die langer dan tien seconden een hartstilstand hebben, automatisch geen hersenactiviteit meer vertonen: de EEG (een hersenscanner) wordt vlak. Maar dat klopt niet. Na tien seconden verandert de EEG, maar de activiteit verdwijnt nog niet. Bovendien kan een EEG niet alle hersenactiviteit meten: een vlakke EEG is geen garantie dat iemands brein het niet meer doet.
– Asha ten Broeke

Van Lommels onderzoek werd in 2001 gepubliceerd in het gerenommeerde medische vaktijdschrift The Lancet. Daarna schreef hij een bestsellerboek over zijn studie, getiteld Eindeloos bewustzijn, een wetenschappelijke visie op de Bijna-Dood Ervaring. Ook hielp hij (in 1988) mee met het oprichten van Merkawah, een stichting voor mensen die een BDE hebben meegemaakt, ter ondersteuning van wetenschappelijke studies naar bijna-doodervaringen.

In zijn boek vindt Van Lommel geen verband tussen het ervaren van een BDE en het geslacht, het ras, de sociale klasse, de religie en de eventuele voorkennis van een BDE van de patiënten. Iedereen kan er dus een krijgen. De enige voorspellende factor is leeftijd: hoe jonger de patiënt, des te groter de kans op een BDE.

Opiaatachtig
De sterk overeenkomende verhalen over het licht, een allesomvattend bewustzijn en prachtige kleuren en muziek blijven verbazing wekken. Valt zoiets wetenschappelijk uit te leggen? En zo ja, hoe? Staat ons dit misschien te wachten als we werkelijk zijn overleden of ervaren mensen een BDE alleen als ze de dood nabij zijn?



Zuurstoftekort kan ervoor zorgen dat je de prachtigste kleuren gaat zien

Neurobioloog Dick Swaab van het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen meent dat alle kenmerken van een BDE verklaard kunnen worden vanuit het hersenonderzoek. “Tijdens experimenten kun je bij mensen het gevoel van uittreding opwekken door een bepaald hersengebied te stimuleren, de temporaalkwab. Zuurstoftekort heeft hetzelfde effect. Als je dit tijdens een BDE combineert met de verstoorde informatie van de spieren, het evenwichtszintuig en het zicht, lijkt het net alsof je boven je lichaam zweeft. Als je een ander hersendeel prikkelt, de hypothalamus, kun je mensen van alles laten herinneren. Ze kunnen het voor hun gevoel zelfs opnieuw beleven. Zo lijkt het alsof je leven aan je voorbij flitst. Het zien van een tunnel komt door een verminderde doorbloeding van de oogbol en tijdens het moment van stress en zuurstoftekort komen er opiaatachtige stoffen vrij. Die zorgen voor gevoelens van vrede en rust.”

Onthoofding


Een EEG

Neuropsycholoog Ton Coenen van de Radboud Universiteit in Nijmegen denkt ook dat de hersenen de motor achter een bijna-doodervaring zijn. Als hersencellen lijden aan zuurstoftekort, dan verandert hun elektrische spanning. Hierdoor geven de zintuigen afwijkende informatie door die niet altijd klopt. Coenen: “De hersenactiviteit wordt tijdens reanimatie gemeten met het Electro Encefalogram (EEG). Het EEG is best grof en meet vooral de activiteit van de bovenste hersenschors en hier en daar wat onderliggende delen. Als een EEG-signaal ophoudt, betekent dat dus niet dat er écht niets meer gebeurt. De preciezere microactiviteiten van andere hersendelen worden niet gemeten.”

“In mijn onderzoek naar het zo pijnloos mogelijk doden van kleine dieren, zag ik interessante dingen. Na een snelle onthoofding van ratten verdwijnt vanzelfsprekend hun bewustzijn en de hersenactiviteit, totdat er na een aantal seconden ineens een enorm actiepotentiaal door de hersenen golft. Vrijwel alle neuronen zijn op dat moment actief. Deze piek duurt eventjes, en dan is het voor de rat echt voorbij. Ik denk dat zoiets bij mensen met een BDE ook gebeurt, ze herinneren zich onbedoeld het verruimde bewustzijn van alle actieve neuronen die ‘aan’ staan. Als het zuurstoftekort langer duurt, weten deze mensen er niets meer van. Daarom heeft ook niet iedereen een BDE na een succesvolle reanimatie.”


Ton Coenen denkt dat een hartstilstand kan zorgen voor een golf van enorme activiteit in het brein. Alle actieve neuronen staan dan ‘aan’, wat zorgt voor een bijna-doodervaring.
.Brein als radio

Bestsellerauteur en cardioloog Van Lommel denkt er anders over. Volgens hem zijn de hersenen tijdens een vlak EEG-signaal wel met alle activiteiten opgehouden. Ook is hij van mening hij dat het hersenonderzoek alleen maar verklaringen probeert te geven voor de afzonderlijke kenmerken van een BDE, niet voor het geheel.

De afwezigheid van hersenactiviteit zou moeten betekenen dat er geen bewustzijn meer mogelijk is. Toch ervaren BDE’ers een helderder bewustzijn dan ze ooit hebben gehad en schijnen ze alle zintuigen nog gewoon te kunnen gebruiken. Op basis van prospectieve studies naar bijna-doodervaringen, recente uitkomsten van neurofysiologisch onderzoek en concepten uit de kwantumfysica, stelt Van Lommel daarom dat ons bewustzijn zich waarschijnlijk niet ín de hersenen bevindt. Hij meent dat de hersenen slechts een ontvangstapparaat zijn voor een universeel, non-lokaal bewustzijn buiten ons lichaam. Volgens Van Lommel werkt ons brein in dit geval als een complexe radio die op het juiste signaal uit de ether wordt afgestemd. Op het moment dat mensen een bijna-doodervaring hebben, komen ze in contact met dat grotere bewustzijn en kunnen ze er later over vertellen.


Volgens Van Lommel is ons brein een radio, die afgestemd staat op het signaal van ons grotere bewustzijn. Dat bewustzijn bevindt zich volgens deze lezing ergens buiten het lichaam.

Geheime codes
In Nederland en omstreken zijn er na aanleiding van het boek van Van Lommel heftige debatten ontstaan over onderwerpen als de dood en het bewustzijn. Dick Swaab vat deze discussie samen als wetenschap versus religie; een bijna-doodervaring kan voor de één het hiernamaals bevestigen en voor de ander niets meer betekenen dan een prachtige, neurologische illusie.


Tijdens een nieuw onderzoeksproject gaan artsen onder meer dieper in de hersenen van comapatiënten kijken.

Gelukkig groeit er ook internationale belangstelling voor wetenschappelijk bewijs rondom bijna-doodervaringen. Dit heeft er toe geleid dat de Britse universiteit van Southampton binnenkort gaat beginnen met het AWARE Human Consciousness Project: een grootschalig onderzoek naar het menselijk brein, bewustzijn en de (klinische) dood. Een team van internationale wetenschappers en doktoren gaat in verschillende ziekenhuizen in Engeland, Europa en Noord-Amerika aan de slag om bijna-doodervaringen met vergevorderde technologie te onderzoeken. Zo gaan ze de diepere hersenlagen meten en registreren ze bijvoorbeeld de breinactiviteit bij comapatiënten. Ook worden boven op kasten in de operatiekamers geheime codes geplaatst. Zo kunnen de wetenschappers concluderen of uittredende BDE’ers écht boven hun eigen lichaam zweven en zo dus op onmogelijke plaatsen kunnen rondkijken.

Afwachten
Wat er gebeurt als je werkelijk dood bent, weet niemand. Er is jammer genoeg nooit iemand teruggekeerd om te vertellen hoe het er daar aan toe gaat. Coenen concludeert: “Je steekt die mooie rivier over en dat is het einde. De hersenactiviteit houdt ermee op en dan ben je niet langer”. Mensen die een bijna-doodervaring hebben meegemaakt, denken daar anders over. Die zijn niet bang voor de dood, omdat ze ervan overtuigd zijn dat hen iets prachtigs te wachten staat aan de andere kant. Maar totdat de wetenschap het menselijk bewustzijn ontcijfert, zullen we moeten afwachten tot we het zelf meemaken.

Pim van Lommel wilde zelf niet meewerken aan dit artikel, omdat er wetenschappers aan bod komen met een andere visie dan de zijne op het ontstaan van bijna-doodervaringen.

(Kennislink)