EPD, elektronisch patiëntendossier #2

quote:

Brief Klink ondermijnt vertrouwen

Zonder wet is bezwaar maken tegen opname van medische gegevens in een EPD betekenisloos, menen Hester de Vries en Inge de Laat.

Op 1 november viel bij 8 miljoen Nederlandse huishoudens een brief op de mat over het landelijk elektronisch patiëntendossier (EPD). Via het EPD kunnen huisartsen, apotheken en specialisten die een patiënt behandelen actuele medische gegevens opvragen en inzien.

Over de brief is de nodige commotie ontstaan. De brief is naar de mening van PvdA, VVD en SP voorbarig, omdat de invoering van het EPD nog geruime tijd op zich zal laten wachten. Minister Klink heeft ingezet op landelijke dekking van het EPD in september 2009, maar het is zeer de vraag of deze termijn wordt gehaald.

Kritiek is er vooral ook op het feit dat de brief niet alleen een voorlichtend karakter heeft, maar ook beoogt de juridische grondslag voor het uitwisselen van gezondheidsgegevens veilig te stellen. De brief is daartoe voorzien van een bezwaarformulier. Dit bezwaarformulier lijkt een waarborg te bieden voor de bescherming van de rechten, in het bijzonder de privacy, van de patiënt. Het bezwaarformulier is juridisch echter zonder enige betekenis.

Wie geen bezwaar heeft tegen het elektronisch uitwisselen van zijn gegevens via het EPD hoeft conform de brief van de minister niets te doen. Wie wel bezwaar heeft, moet voor 15 december het bezwaarformulier terugsturen. De strekking van het bezwaarformulier is om informed consent te verkrijgen van de burger.

In de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel tot invoering van het EPD, dat op dit moment bij de Tweede Kamer in behandeling is, wordt de ‘informed consent’ als volgt uitgelegd: ‘Dit houdt in dat bij de start iedereen op verschillende manieren via diverse media wordt geïnformeerd over het EPD. Gedurende een bepaalde periode heeft eenieder de gelegenheid te laten weten niet te willen deelnemen aan het EPD. Na afloop van deze periode kunnen de gegevens van degenen die daar uitdrukkelijk of stilzwijgend mee hebben ingestemd worden uitgewisseld.’

Voor alle duidelijkheid: de ‘infor med consent’ ziet uitsluitend toe op het vastleggen van indexgegevens in het zogenaamde Landelijk Schakel Punt (LSP). Dit LSP is de spil in het EPD, omdat het huisartsen, apotheken en specialisten in staat stelt te achterhalen welke zorgaanbieder medische gegevens over de patiënt heeft, zodat de gegevens daar langs elektronische weg kunnen worden opgevraagd en ingezien. Voor het raadplegen van het EPD is, noodsituaties daargelaten, de toestemming van de patiënt vereist.

Dat de invoering van het landelijk EPD een specifieke wettelijke grondslag behoeft, staat niet ter discussie. Ook de minister is daarvan doordrongen. Zijn ambitie om de landelijke invoering van het EPD te realiseren in september 2009 lijkt hem echter tot overhaaste actie te hebben aangezet.

Het wetsvoorstel dat strekt tot invoering van het EPD is immers pas op 20 mei 2008 bij de Tweede Kamer ingediend.

Naar verwachting zal de goedkeuring van het wetsvoorstel nog geruime tijd in beslag nemen. Om die reden is het merkwaardig dat patiënten nu al de brief met het bezwaarformulier hebben ontvangen.

Het bezwaarformulier is namelijk, conform artikel 23, eerste lid onder e van de Wet bescherming persoonsgegeven (Wbp), één van de belangrijke waarborgen voor de patiënt die wordt opgenomen in de wet tot invoering van het EPD.

Zolang het wetsvoorstel tot invoering van het EPD niet door het parlement is aangenomen, heeft de bezwaarmogelijkheid geen juridische basis en is deze juridisch betekenisloos. Immers, belangrijke waarborgen als bedoeld in artikel 23, eerste lid onder e van de Wbp, moeten bij wet worden bepaald.

Dit betekent dat vóór de inwerkingtreding van de Wet tot invoering van het EPD de gegevensuitwisseling moet voldoen aan de eisen van de Wet bescherming persoonsgegevens en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst.

Op grond van deze wetgeving behoeft de minister de uitdrukkelijke toestemming, dat wil zeggen een actieve wilsverklaring, van een patiënt voor het registreren van indexgegevens in het LSP.

Daarnaast behoeft de hulpverlener in ieder concreet geval de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt om het elektronische dossier te mogen raadplegen.

Maatschappelijk draagvlak is noodzakelijk om het EPD succesvol te kunnen invoeren en dat betekent dat het EPD het vertrouwen van de patiënt zal moeten verdienen.

De gang van zaken tot nu toe draagt niet bij aan vertrouwen in voldoende privacybescherming.

Een belangrijk punt van zorg is dat het wetsvoorstel aan hulpverleners de wettelijke verplichting tot gebruik van het EPD oplegt, terwijl de verankering van wezenlijke waarborgen voor zorgvuldige verwerking van bijzondere, medische persoonsgegevens in vergaande mate wordt gedelegeerd naar het niveau van lagere regelgeving. Bovendien bevindt het wetsvoorstel zich pas in de Tweede Kamer, die kritisch staat tegenover de huidige gang van zaken. Zolang de wettelijke waarborgen voor de bescherming van persoonsgegevens niet duidelijk zijn uitgekristalliseerd, blijft het niveau van bescherming in het ongewisse. De patiënt kan zijn positie pas op waarde schatten en pas daadwerkelijk beoordelen of hij bezwaar heeft tegen het EPD, wanneer de wettelijke waarborgen duidelijk zijn.

Nu de huidige bezwaarmogelijkheid een wettelijke basis ontbeert, rest de minister niet anders dan na afronding van het wetgevingstraject opnieuw een bezwaarformulier te verzenden, zodat de burger zijn standpunt duidelijk kan maken.

De minister lijkt zichzelf in de voet te hebben geschoten; immers, de brief die bedoeld was om mensen vroegtijdig te informeren en een bezwaarmogelijkheid aan te bieden, heeft (onnodig) veel onrust veroorzaakt.

Hester de Vries en Inge de Laat zijn advocaten bij Kennedy Van der Laan.

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 09:54 schreef Stephe het volgende:

[..]

quote:

"Ja volgens het EPD kan hij dat gewoon hebben hoor, zet het infuus maar aan!"

"Zijn bloeddruk daalt nogal, en zijn hart stopt..."

"Ja toch staat in het EPD dat het kan, laat maar lopen. Het EPD zegt 'OK', dus het is 'OK'. Waarschijnlijk stelt de patient zich aan."

"Lees hem even zijn EPD voor dan! Hij weet waarschijnlijk niet dat hij helemaal niet allergisch is voor deze stof!"

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 11:59 schreef john2406 het volgende:
Bovenstaande is dus wat ik bedoel met mensen die meer kennis van zaken hebben.
Mij uitgesloten want ik maak teveel taalfouten, waar ik ook al een paar keer comentaar op gekregen heb, maar ik kan me wel voorstellen, ik heb wel genoeg gezond mensenverstand, om te kunnen uitmaken of iets kan of niet.
Nou zal ik voor de zekerheid in iedergeval bezwaar maken, maar ze kunnen nog altijd zeggen als ik het niet aangetekend verzend dat ze niets gekregen hebben. Kan ik ja immers ook zeggen.
Ik begrijp die hele snoepjesclub daar in den haag niet meer hoor, en zoals ik erover denk wil ik hier helemaal niet vermelden. Want dadelijk wordt het door een of andere piet helemaal verdraaid en dan ben ik de gebeten hond.

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 12:10 schreef Yildiz het volgende:

[..]

Je krijgt een schriftelijke bevestiging terug, dat staat op het bezwaarformulier.
Ik weet niet wat de termijn hiervoor is, maar als je binnen een maand nog niets hebt mogen ontvangen, dan moet je even bellen.

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 12:14 schreef Adelante het volgende:

[..]

Wettelijke beslistermijn als deze niet staat genoemd is voor bestuursorganen acht weken (Algemene wet bestuursrecht). Dus eerder bellen heeft niet veel zin.

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 12:17 schreef Yildiz het volgende:

[..]

Ácht weken!?

Gut, uit welke tijd komt dat... uit de tijd dat brieven nog elke 2 weken per ruiter van Maestricht naar 's Greavenheaghe vervoerd werden ofzo? .

Maar, goed, ik geloof je.
Wel apart, dan. Stel, je had op 3 november al de brief op de bus gedaan. En 15 december verstrijkt de bezwaartermijn. En 3 januari heb je nog niets mogen ontvangen, wat dan?

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 12:29 schreef Re het volgende:
ander punt wat ik net las is dat het nu heel makkelijk wordt om straks de dossiers van je kinderen en partner in te zien

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 18:33 schreef Fogel het volgende:
En 10 cent per minuut betalen om de voortzetting van het EPD te sponsoren? Nah.

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 18:34 schreef zquing het volgende:

[..]

ze hebben er 1 cent per minuut van gemaakt, dus nu krijg je 10 keer zoveel beltijd voor 't zelfde geld

quote:

Op dinsdag 11 november 2008 18:37 schreef Fogel het volgende:

[..]

En je loon is ook 1/10 geworden?

quote:

Op donderdag 13 november 2008 02:23 schreef hp38guser het volgende:
Ik heb inmiddels ook aan een aantal mensen dit kenbaar gemaakt, maar de meesten vinden het teveel werk om het bezwaar in te vullen. Ik las in de Trouw laatst een artikel dat heel veel mensen bezwaar aantekenen, namelijk al 15000. Echter op 8 miljoen huishoudens is dit maar een klein percentage.

quote:

Huisartsen waarschuwen patiënt tegen elektronisch dossier (Tweakers.net)
^{Door Mick de Neeve, woensdag 12 november 2008 21:03, views: 12.669}

Huisartsen waarschuwen patiënten via mededelingen in de wachtkamer tegen mogelijke nadelige gevolgen van het elektronische patiëntendossier (EPD). Ze stellen dat bezwaar maken te omslachtig is, en mogelijke nadelen op de achtergrond blijven.

Op brieven die in Amsterdamse huisartsenwachtkamers hangen, waarschuwen de artsen dat mensen die niet in het EPD opgenomen willen worden, dat in tegenstelling tot bij orgaandonatie, op een 'buitengewoon omslachtige manier' kenbaar moeten maken, schrijft het Parool. De huisartsen stellen dat de veiligheid van medische gegevens onvoldoende is gewaarborgd en dat bij misbruik onduidelijk is wie er verantwoordelijk is. Ze klagen bovendien dat er onvoldoende formulieren naar Nederlandse huishoudens zijn verstuurd, en dat mensen die zonder er een te hebben gekregen toch bezwaar willen maken, een formulier moeten downloaden. Bij het bezwaar moeten mensen een kopie van hun identiteitsbewijs meesturen, en indien het bezwaar ook hun kinderen betreft, uittreksels uit het bevolkingsregister. Voor 15 december moet alles zijn opgestuurd. Minister Klink van Volksgezondheid wil dat het EPD in september volgend jaar is ingevoerd.

Huisarts David de Boer en advocaat Saskia Reuling beschuldigen Klink in het NRC van het onderdrukken van de discussie over mogelijke nadelige gevolgen van EPD, om zijn zin door te kunnen drukken. Wanneer na 15 december namelijk blijkt dat slechts weinig burgers bezwaar hebben gemaakt tegen opname in het EPD, zou de minister dat willen gebruiken in de discussie met de Tweede Kamer. Op die manier zou Klink de indruk willen wekken dat er brede maatschappelijke steun bestaat voor het elektronische dossier, zo stelt het tweetal. Acht miljoen huishoudens ontvingen op 1 november Klinks brief waarin het EPD werd aangekondigd, en op dit moment zouden tussen de vijftien- en twinitgduizend mensen het bijgevoegde bezwaarformulier hebben ingestuurd.

De Boer en Reuling wijzen erop dat vorige week nog bekend werd dat een Amerikaans patiëntendossier is gehackt, en dat de criminelen geld eisen om de gegevens niet openbaar te maken. Nederlandse beveiligingsdeskundgen hebben zich al kritisch uitgelaten over de veiligheid van het voorgestelde EPD. Vooral het voornemen van het ministerie om mensen vanuit huis toegang tot hun eigen dossier te geven wordt onverantwoord genoemd, maar ook het grote aantal toegangspunten bij zorginstellingen stelt de experts niet gerust, omdat er altijd wel een systeem lek kan zijn waardoor grote hoeveelheden gegevens zouden kunnen worden gestolen. De Boer en Reuling uiten overigens ook de zorg dat verzekeringsmaatschappijen uiteindelijk toegang tot de data zullen krijgen. Maar ook bij de doelstelling van het EPD, het voorkomen van fouten, plaatsen ze vraagtekens: gegevens kunnen immers ook fout worden ingevoerd.

Huisarts Dolf Nijhoff doet ten slotte in Trouw nog een extra duit in het zakje door te pleiten voor verdere uitbouw van regionale dossiersystemen voordat er überhaupt over landelijke invoering wordt nagedacht. Hij stelt dat met de regionale systemen al genoeg problemen op het gebied van veiligheid worden waargenomen, en wijst bovendien de motivatie van minister Klink van de hand dat het EPD voorkomt dat patiënten steeds opnieuw hun medische geschiedenis uit de doeken moeten doen. "Iedere arts zal het verhaal altijd van de patiënt zelf willen horen", aldus Nijhof.