de erfenis van prins Bernhard

quote:

De CIA weet van prins Bernhard geen kwaad
Philippe Remarque

Accent Stadhoudersbrief

WASHINGTON Maandag was spannend. Zou dan eindelijk de ‘stadhoudersbrief ’ opduiken uit de archieven van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA? In deze brief, waarvan het bestaan nooit is bewezen, zou prins Bernhard in 1942 aan Adolf Hitler hebben aangeboden Nederland te besturen. Bernhard zelf ontkende ten stelligste. ‘Onzin!’, schreef hij in zijn open brief aan de Volkskrant in 2004, en hij vertelde erbij: ‘Ik loof een miljoen uit aan degene die mij die brief toont.’

De meeste historici geloven niet dat de brief bestaat.

Ook de CIAaanwijzing is wat vaag. Ze komt van Jan Heitink, die zegt de stadhoudersbrief te hebben gezien.

Heitink was in de jaren zeventig adjunct-hoofdredacteur van De Telegraaf, en daarnaast informant van de Franse geheime dienst. In 1982 werd hij door een bevriende CIA-man gebeld. ‘De Nederlandse papieren in ons archief zullen vrijkomen op 17 maart 2008, mits Juliana en Bernhard dan drie jaar dood zijn’, had deze gezegd.

Op de ochtend van 17 maart zegt een woordvoerder van de CIA dat zijn dienst vandaag niets naar buiten brengt, en ook niet over dergelijke papieren beschikt. ‘Ik heb er al een paar telefoontjes over gekregen. Het enige dat wij weten is dat de voorganger van de CIA, de Office of Strategic Services, na de oorlog een dossier over de verzetsactiviteiten van prins Bernhard heeft overgedragen aan het National Archive in Washington.’

Bij het National Archive kennen ze de kwestie goed.

‘We hebben niets dat op het bestaan van zo’n brief duidt’, zegt Bill Cunlisse, archivaris vanaf 1970. ‘Er is op verzoek van historici herhaaldelijk naar gezocht, ook in de grote hoeveelheid Duitse archieven die we hier hebben.’

Het Amerikaanse spoor loopt dood. Maar journalist en stadhoudersbrief- deskundige Ton Biesemaat blijft twijfelen: ‘Een geheime dienst heeft er misschien geen belang bij een bondgenoot in verlegenheid te verlegenheid te brengen.’ Hij noemt Heitink een ‘zeer betrouwbare bron’.

Heitink zelf, inmiddels 86, houdt vol. Hij kan de stadhoudersbrief die hij in het archief van de Franse geheime dienst zag, precies omschrijven: ‘Het was een heel klein document, gericht aan Hitler of Himmler. Het aanbod was handgeschreven, en eronder stonden de handtekeningen van Bernhard en Juliana.’ Hij kreeg een kopie mee, die hij in een boek heeft bewaard. Hij publiceerde het niet, omdat ‘niet zeker was dat het document echt was’.

Nu is de kopie al jaren zoek. Biesemaat heeft vergeefs Heitinks hele boekenverzameling omgekeerd. Dat miljoen kunnen Bernhards nazaten vooralsnog houden.