Bron: De Volkskrantquote:Jan Wolkers (81) overleden
Door Harmen Bockma en Arjan Peters
AMSTERDAM - De schrijver, schilder en beeldhouwer Jan Wolkers is vrijdag op 81-jarige leeftijd overleden op Texel. Wolkers werd beroemd dankzij werken als Kort Amerikaans (1962), Een roos van vlees (1963), Terug naar Oegstgeest (1965) en Turks fruit (1969).
Wolkers rekende met een spervuur aan romans en verhalen af met zijn gereformeerde afkomst. Zijn openhartige taalgebruik en de ogenschijnlijk weinig fijnzinnige inhoud van de boeken bezorgde hem de reputatie van onbehouwen provocateur – en maakte hem mateloos populair bij de jongeren, die toen massaal afscheid namen van de behoudende mentaliteit die de eerste jaren na de oorlog hadden gekenmerkt.
Men smulde van de gulle plastiek en tomeloze energie die van Wolkers’ boeken spatte. In de jaren ervoor had hij alle beelden in zich opgeslagen en verwerkt, het moest eerst bezinken en zijn bedding krijgen, om ze er met verdubbelde kracht uit te smijten. De afrekening met het gereformeerde geloof en de hartstochtelijke liefde voor dieren, de verknoping van Eros en Thanatos, de seksuele vrijheid en het onburgerlijke kunstenaarschap; het was kennelijk nogal veel ineens, in een land waar schrijvers dikwijls werden geassocieerd met zolderkamers, ernst, en het geduldige en subtiele schrappen en schrapen.
Omver blazen
Niets daarvan bij Wolkers: die kwam op tv, voerde actie tegen Vietnam, racisme, apartheid, dierenmishandeling, maakte schilderijen met echte koeiestront waar hij zijn handen wellustig in liet rondgraaien, en blies je in zijn proza bijkans omver. De reuzenletters en felle kleuren van zijn boekomslagen, ontworpen door Jan Vermeulen, leken de heftige inhoud al aan te kondigen. Deze schrijver was geen bescheiden jongen. Deze artiest wilde opvallen.
Na zijn verhuizing in 1981 van Amsterdam naar Texel, waar hij en zijn derde vrouw Karina de tweeling Bob en Tom kregen, groeide Wolkers uit tot een altijd gevatte en spontane publiekslieveling, evenzeer belezen als authentiek onbevangen en nieuwsgierig, die als schilder en beeldend kunstenaar onverminderd actief bleef, terwijl zijn literaire arbeid zich hoofdzakelijk beperkte tot het schrijven van essays en gedichten.
Ontroeren
Journalisten kregen immer een hartelijk onthaal in huize Pomona, en de kleinsten onder zijn fans ontroerde hij diep met de tv-serie (in 2002) en de verhaaltjes waarin hij door zijn ‘achtertuin’ wandelde en geestdriftig (‘Moet je kijken! Mooi hè!’) de kevertjes, egeltjes, kikkervisjes, knobbelzwanen, dwergvleermuisjes, zijn eeuwig groene Japanse gingko, en de spuugbeestjes aanprees als de kunstuitingen der natuur waaraan we te vaak achteloos voorbij gaan.
Wolkers wordt woensdag in Amsterdam gecremeerd.
En op MSN.nl schreven ze dat Harry Mulisch is overledenquote:Op vrijdag 19 oktober 2007 16:58 schreef WooZ het volgende:
op teletekst hebben ze de capslock aan laten staan
Leuke 'foutje'.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 17:17 schreef MaGNeT het volgende:
En op MSN.nl schreven ze dat Harry Mulisch is overleden
[ afbeelding ]
[ afbeelding ]
Prachtige fotoquote:Op vrijdag 19 oktober 2007 17:09 schreef Dutch_Nelson het volgende:
RIP ( die rechter )
[ afbeelding ]
Welnee, joh, die man heeft een geweldig leven geleefd, prachtige dingen nagelaten, en is in zijn slaap overleden.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 16:48 schreef tong80 het volgende:
Hier word ik verdrietig van. Wat een held was het.
Jawel, maar niet te lang.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 17:43 schreef tong80 het volgende:
Maar shmoopy ik mag er toch wel een beetje verdrietig door worden ?
Hij debuteerde pas in de jaren 60 hoorquote:
Oh, dat was zo'n mooie serie.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 19:30 schreef Ryan3 het volgende:
.
Het was ook leuk om hem na te doen, met al die beestjes en insectjes in zijn achtertuin.
Waarom zeg je dat?quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 18:07 schreef DrWolffenstein het volgende:
Good riddance.
Nee hij is gewoon dood.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 20:05 schreef Ringo het volgende:
Hij is niet dood, hij is gewoon zachtjes dichtgegaan.
Toch.
RTL4 ... na het late nieuws!quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 19:56 schreef amaranta het volgende:
op welke zender zenden ze vanavond turks fruit uit?
2 pagina's en LiTTerair.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 19:20 schreef Felixa het volgende:
Teletekst Nederland: 1 pagina
Teletekst België: 3 (drie) pagina's
Valt me wel vaker op bij het overlijden van een bekende Nederlander, veel meer aandacht op de Belgische TT.
RIP Jan.
Liev.quote:
Hij is verantwoordelijk voor Turks Fruit. Vooral de film heeft carrieres gemaakt en heeft laten zien dat mensen gewoon zijn zoals ze zijn. Het verhult niets.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:27 schreef Viking84 het volgende:
Wel even schrikken, ja, maar waarom er nu allemaal aan hem gewijde programma's op tv komen is mij een raadsel. Hij was geen lid vd koninklijke familie ofzo.
quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:27 schreef Viking84 het volgende:
Wel even schrikken, ja, maar waarom er nu allemaal aan hem gewijde programma's op tv komen is mij een raadsel. Hij was geen lid vd koninklijke familie ofzo.
We herinnneren ons Reve vast nog wel, dat heeft zeker een maand geduurd voordat je eindelijk van hem verlost was..quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:37 schreef Brighteyes het volgende:
[..]Ben je daar serieus verbaasd over?
Dat gebeurt toch vrijwel altijd als er een BN'er overlijdt? Altijd wordt er wel een of ander interview herhaald oid.
Ik vind het altijd wel wat hebben mooie kans om nog wat boeiend materiaal te kijken.
Daar zal het vast mee te maken hebben dat ik het niet kan waarderenquote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:35 schreef Aoristus het volgende:
Dat heb ik met 'een roos van vlees'
Mijn vader vond dat geweldig, maar die las het in de tijd dat je bepaalde dingen gewoon niet schreef. Anno nu kun je gewoon niet meer met langdradige bende aankomen.
Ik schreef al eerder in een ander topic dat hij als geen ander kon beschrijven welke sensatie je voelt als je je gezwollen lid onder een hemarokje schuift van een nietsvermoedend meisje. Daar was ie goed in. Het was een leuke oude ''viezerik''. Zulke mensen krijgen ook de beste vrouwen (voor haar leeftijd is ze nog steeds een mooie sterke vrouw)quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:40 schreef Viking84 het volgende:
[..]
Daar zal het vast mee te maken hebben dat ik het niet kan waarderen(ben van 1984
). Ik las het en het enige wat ik dacht was:
Bleh, wat een pornografische prut.
'Terug naar Oegstgeest' vond ik wél een geweldig boek.
Nee, hij heeft zich gelukkig een stuk nuttiger gemaakt.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:27 schreef Viking84 het volgende:
Wel even schrikken, ja, maar waarom er nu allemaal aan hem gewijde programma's op tv komen is mij een raadsel. Hij was geen lid vd koninklijke familie ofzo.
Precies.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:51 schreef shmoopy het volgende:
Nee, hij heeft zich gelukkig een stuk nuttiger gemaakt.
De uitzending van vanavond staat ook in het teken van hem.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 22:56 schreef Aoristus het volgende:
voor de liefhebber, de laatste P&W uitzending met Wolkers
quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 23:00 schreef golfer het volgende:
[..]
Precies.
De jongere generatie kan zich niet voorstellen hoe groot de impact van zijn vernieuwende stijl van schrijven en het afrekenen met de gereformeerde mentaliteit in de jaren 60 was.
Daarnaast heeft hij, behalve z'n literaire oeuvre ook nog eens als beeldend kunstenaar prachtig werk geproduceerd.
Ik kijk momenteel met weemoed naar een deel van mijn boekenkast met naast elkaar het rijtje van felgekleurde boekenruggen. Mijn complete Wolkersverzameling uit mijn jeugd, aangevuld met al zijn latere werk.
Ik ga die man meer missen dan Reve, want Reve was minder 'echt' dan Wolkers.
We kijken.quote:
Zo mooi hem zo weer te zien en met die markante stem te horen praten.quote:
Ik zou mij, als man, kunnen voorstellen dat het als jonge man een aantrekkelijke vent zou zijn geweest.quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 00:36 schreef milagro het volgende:
lieve man toch, dat was hij altijd al, ook als jonge vent...
jep, het was geen 'mooie man', maar wel een mooi mens(ch) , die overduidelijk écht van vrouwen, de vrouw hield (los van de geile sex), en dat maakte hem aantrekkelijk.quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 00:41 schreef golfer het volgende:
[..]
Ik zou mij, als man, kunnen voorstellen dat het als jonge man een aantrekkelijke vent zou zijn geweest.
Die ogen van hem op dat ene portret.![]()
Ik zie hem vooral terug als lieve bevlogen en geëngageerde man.
Ik lijk dus op hem.quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 01:28 schreef milagro het volgende:
jep, het was geen 'mooie man', maar wel een mooi mens(ch) , die overduidelijk écht van vrouwen, de vrouw hield (los van de geile sex), en dat maakte hem aantrekkelijk.
Lig jij ook met kouwe hangwangen naar het plafond te staren?quote:
http://nl.youtube.com/watch?v=_ADoEQsSQGIquote:Op vrijdag 19 oktober 2007 19:46 schreef shmoopy het volgende:
[..]
Oh, dat was zo'n mooie serie.
Kun je volgens mij op de Villa Achterwerksite nog terugkijken.
Je persoonlijke mening. Zijn boeken pronkten menig literatuurlijst.quote:Altijd naar als iemand dood gaat. Vind m als schrijver nogal een overgewaardeerd figuur. Die boeken van hem kun je in mijn ogen geen literatuur noemen. Turks Fruit vind ik als film ook al pulp. Dus ik vind reacties, als een groot man is heengegaan nogal overdreven
Tja, sorry dat ik niet iemand ben die achter de meute aan loopt. Ik heb een roos van vlees gelezen en ik vind het geen literatuur. Ik vind het goedkope pulp. En het zal mij worst zijn dat duizenden daar anders over denken. Godzijdank mag ik mijn eigen mening hebben hier.quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 16:07 schreef milagro het volgende:
gelukkig is ook jouw mening maar een mening, en valt geheel weg te strepen tegen die duizenden die zijn werk wel weten te waarderen en collega auteurs, die zijn werk wel op waarde weten te schatten, en het dus wel degelijk literatuur noemen, wat het ook gewoon is
lees Een Roos van Vlees alleen al, dat pulp noemen, middelmatig, of wat dan ook schampers, is een gotspe.
ja, pedo ookquote:Op zaterdag 20 oktober 2007 23:23 schreef Ryan3 het volgende:
Het woord gotspe woord ook maar voor alles en nog wat gebruikt, zie ik..
"jij mag mij best bijten, hoor"quote:Op zondag 21 oktober 2007 00:06 schreef TheMagnificent het volgende:
''Waarom bijt jij mij, egeltje?''
Mooi, hé?quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 01:52 schreef Bupatih het volgende:
[..]
http://nl.youtube.com/watch?v=_ADoEQsSQGI
Helemaal met je eens.quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 23:07 schreef Samson het volgende:
[..]
Tja, sorry dat ik niet iemand ben die achter de meute aan loopt. Ik heb een roos van vlees gelezen en ik vind het geen literatuur. Ik vind het goedkope pulp. En het zal mij worst zijn dat duizenden daar anders over denken. Godzijdank mag ik mijn eigen mening hebben hier.
quote:Op zaterdag 20 oktober 2007 01:43 schreef golfer het volgende:
Mijn favoriete foto van hem:
[ afbeelding ]
Wat Schmoop zegt.quote:Op vrijdag 19 oktober 2007 17:40 schreef shmoopy het volgende:
Welnee, joh, die man heeft een geweldig leven geleefd, prachtige dingen nagelaten, en is in zijn slaap overleden.
Ik teken ervoor.
Misschien had je dan toch beter moeten opletten bij die lessen.quote:Op maandag 22 oktober 2007 13:22 schreef CANARIS het volgende:
Ik ergerde me 25 jaar geleden al aan mijn leeraar , die een uitgesproken Wolkersfan was.
Ik had niet anders verwacht.quote:Op woensdag 24 oktober 2007 16:17 schreef golfer het volgende:
Geweldige bijdrage van Maarten van Rossem.![]()
![]()
quote:Wolkers’ lichaam was nog brozer dan de hamstrings van Robben
Mijn held is dood. Zojuist, om precies te zijn om 16.42 uur - ik sta op het punt om aan deze column te beginnen - hoor ik dat Jan Wolkers op Texel is gestorven. Kippenvel, ogen vol traanwater; ik denk wel dat je het huilen kunt noemen.
Uit de boekenkast vis ik Hard gras nummer 3 en lees wat hij in april 1995 voor ons heeft geschreven: ‘Als Jezus Christus gevoetbald had, al was het maar in het tweede van Bethlehem geweest of desnoods bij de sabbatmiddagamateurs (Hij had immers twaalf discipelen, dat zijn er wel een paar te veel met de Heiland zelf meegerekend, maar om te beginnen had Hij Judas Iskariot, die voor dertig zilverlingen een transfer naar Golgotha voor Hem op het oog had, nog voor de verraderlijke kus in de Hof van Gethsemane tegen een schorsing voor het leven kunnen laten lopen) dan was het mij in mijn jeugd nooit verboden geweest om op straat achter een kaalgetrapt tennisballetje aan het vuur uit mijn sloffen te lopen.’
Jan Wolkers was een geestige man en een geweldige schrijver. Er woedt al jaren discussie: moeten we spreken over De Grote Drie (Spielmacher Harry Mulisch, linksbuiten Gerard Reve, stopperspil W.F. Hermans) of De Grote Vier? Natuurlijk: Jan Wolkers was de Faas Wilkes van de literatuur! Een creatieve geest met een beeldende stijl. Hij viel altijd aan. Hij had het leven lief; van de spuugbeestjes in zijn achtertuin tot en met zijn wrede vader die hij zelf kruisigde. Jan kon er met oerkracht over vertellen.
Hij was mijn vader niet, geen vriend, maar na de eerste ontmoeting heeft hij mij niet meer losgelaten. Er bestaat - bestond - geen fijner mens. Lief, wijs, grappig, ruimdenkend, inspirerend.
Afgelopen zomer, vakantie op Texel, gingen we weer bij de familie Wolkers langs. Zijn vrouw Karina had allemaal lekkers uitgestald op tafel. Jan, uiteraard in een trainingsjack, vroeg of we een glaasje cider lustten.
Zijn lichaam was nog brozer dan de hamstrings van Arjen Robben. Zijn geest was niet aan slijtage onderhevig.
Of het over literatuur ging, wielrennen, voetbal, seks of de bijbel, zonder de betweter uit te hangen, onbevooroordeeld en zonder nijd vertelde hij hoe het leven in elkaar steekt. Als dan toch het woord spiritueel moet vallen, ja, Wolkers was een soort Dalai Lama, vriendelijk, ernstig, lachend, één met de natuur, zonder dogma’s, speels en ondeugend.
Klaar voor de dood - al jaren. Hij was nergens bang voor, zelfs niet voor God. Volgens mij heeft hij niet veel angst gekend. Wel pijn. Hij leed de laatste jaren aan wondroos en artrose, wat hem er niet van weerhield nog als een bezetene te schilderen. Karina liet zijn atelier zien. Stipjes, veel stipjes in pasteltinten.
We namen een kijkje in zijn schrijvershuisje. Hij had iets getypt. ‘Dat is voor het aankomende nationaal dictee,’ zei Karina en onttrok de velletjes aan mijn zicht. Het blijkt het allerlaatste dat Jan heeft geschreven.
Meelopen, de tuin in, ging ook niet meer. Het jaar ervoor had hij bij elk kruid en bloempje halt gehouden, de naam genoemd, en zodra hij de woorden had uitgesproken wist ik zeker dat ik, bedwelmd door zijn aanwezigheid, die namen zou vergeten, waarvoor ik me diep schaam, iets wat mijn held onzin zou vinden, want niks moet, een mens hoort te leven in vrijheid (en vrede).
Een bezoek aan Jan was een hallucinerende ervaring. Dat nooit meer te zullen beleven jaagt mij schrik aan.
(Ik hoor hem nu een troostrijk psalm zingen in mijn rechteroor. Ja, als hij mij iets geleerd heeft dan is het om geen angst te hebben.)
Nog even terug naar die zomerse zaterdag op Texel. We keken naar de Tour de France. De tijdrit zonder Rasmussen. ‘Kijk eens,’ hoor ik hem bijna zingzeggen. ‘Kijk eens.’
Jan hield van topsport. Zelf was hij de beste vliegende keeper ter wereld, maar zijn sterkste punt was rennen. Jan beweerde dat hij voor de oorlog 10,3 liep over de 100 meter. Jesse Owens keek in gedachten toe.
Fragmentarisch komt alles terug. Hij laat een stukje van het mokkagebakje van zijn lepeltje vallen. Een lofzang op Karina’s billen. Zijn huid is wit, doorschijnend. De voorbode van de dood.
Dank je voor al het moois, inspirerende man.
quote:Het zal u, lezer, waarschijnlijk niet ontgaan zijn. De schrijver Jan Wolkers is overleden. Over de doden niets meer dan goeds. Ook dit keer weer. Laat ik hier toch even een kanttekening bij plaatsen.
Om te beginnen met het erbarmelijke niveau van meneer Wolkers zelf. Een -tijdens tv-optredens- zichtbaar verwarde man, die om onduidelijke redenen het steeds had over beestjes. Hij sloeg wartaal uit over seks en insecten, daarbij helaas aangemoedigd door diegenen die vonden dat hij werkelijk iets nuttigs toevoegde. Men kan enkel hopen dat die mensen hem probeerden te helpen en niet een bijzonder morbide gevoel voor humor hadden.
Dan komen we aan bij het tweede punt. Het gebrek aan variatie. Zijn boeken beschreven "de daad" op meer dan honderd invalshoeken. Je kunt jezelf afvragen wat voor een toegevoegde waarde dat heeft. Literatuur voor volwassen mensen hoeft niet op het romantische van niveau "Jip en Janneke spelen in de wei" te zijn en het mag best ook "spannend" zijn. Meneer Wolkers echter sloeg vol-le-dig door in het beschrijven van liefdeshandelingen, tot aan het vervelende aan toe. Dat is niet alleen puberaal en getuigend van een bekrompen visie, maar ook in zekere zin amateuristisch. Jan Wolkers wordt daarom terecht niet bij de "grote drie" opgeteld.
Concluderend begrijp ik geen hout van mensen die hem ophemelen. De man is èèn van de hoofdverantwoordelijken van het morele verval in Nederland. Ik dans niet graag op het graf van mensen en ik ga ook niet zeggen dat ik blij ben dat meneer Wolkers er niet meer is, maar ik hoop wel dat er geen nieuwe Wolkers opstaat.
Ga jij nou maar fijn met soldaatjes spelen, huiskamernazi.quote:Op vrijdag 26 oktober 2007 13:03 schreef DrWolffenstein het volgende:
Ik las onlangs nog ergens een bijzonder goed commentaar op de dood van Wolkers.
Van wie is dat commentaar? De voorganger van de zwarte kousenkerk?quote:Op vrijdag 26 oktober 2007 13:03 schreef DrWolffenstein het volgende:
Ik las onlangs nog ergens een bijzonder goed commentaar op de dood van Wolkers.
hahahhaaaaa, als dat toch eens zo was, zou hij dat prachtig vinden, zoveel eer, zegquote:De man is èèn van de hoofdverantwoordelijken van het morele verval in Nederland.
Heej, ik ben dus niet de enige die er zo over denkt, verfrissend om dit commentaar te lezen.quote:Op vrijdag 26 oktober 2007 13:03 schreef DrWolffenstein het volgende:
Ik las onlangs nog ergens een bijzonder goed commentaar op de dood van Wolkers.
[..]
Nou, nou..wat verfrissend een anoniem commentaar van een columnist uit Staphorst of een ander zwartekouzenkerk-gemeente.quote:Op vrijdag 26 oktober 2007 17:55 schreef Samson het volgende:
Heej, ik ben dus niet de enige die er zo over denkt, verfrissend om dit commentaar te lezen.
|
Forum Opties | |
---|---|
Forumhop: | |
Hop naar: |