abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
pi_53315460
Om de twee weken sterft een taal
quote:
19-09-2007



Hoewel er wereldwijd ruim 7.000 talen gesproken worden, sterft er elke twee weken één taal uit. Dat zeggen taalkundigen die zich inzetten om zoveel mogelijk bedreigde talen te redden van hun ondergang.

Laatste spreker
Deze week kwam er een lijst uit met de zones waar zich de zwaarst bedreigde talen bevinden. De meest gevoelige gebieden zijn Noord-Australië, Oost-Siberië, Oklahoma, het zuidwesten van de VS en Zuid-Amerika. "Een taal verliezen betekent kennis verliezen", zegt taalkundige David Harrison. Veel van die talen werden immers nooit neergeschreven. Dat betekent dat de taal volledig verdwijnt, als de laatste spreker ervan sterft.

Veel bedreigde talen
Volgens Harrison vormen de 83 meest gesproken talen de voertaal van ongeveer 80% van de wereldbevolking, terwijl de 3.500 kleinste talen slechts door 0,2% van de bevolking gesproken worden. "Sommige talen dreigen eerder uit te sterven dan vele bedreigde plant- en diersoorten", zegt hij. (gb)

(HLN)
Zijn er mensen op Fok die een met uitsterven bedreigde taal spreken of kennen?
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_53315517
Ik ben ermee bekend dat veel talen aan het uitsterven zijn, dat is al heel lang bekend, maar zelf spreek ik er geen.
  woensdag 19 september 2007 @ 23:21:51 #3
69415 Buschetta
Jouw IP toevallig ?
pi_53315531
zoiets ?

// the main program, calculate the mean of
// some numbers
begin
integer N;
Read Int(N);

begin
real array Data[1:N];
real sum, avg;
integer i;
sum:=0;

for i:=1 step 1 until N do
begin real val;
Read Real(val);
Data[i]:=if val<0 then -val else val
end;

for i:=1 step 1 until N do
sum:=sum Data[i];
avg:=sum/N;
Print Real(avg)
end
end
pi_53315733
Dus.. wat is hier zo erg aan? Minder talen lijkt me eerder praktisch.
pi_53315862
Hier is nog een recent artikel over talen die met uitsterven zijn bedreigd

Talen in gevaar
quote:
13-09-2007

Nieuw ontdekte taal Rusenu alweer bijna uitgestorven

Sprankje hoop voor talenvorsers

Dichter bij de dood dan het Oost-Timorese Rusenu kan een taal niet komen: er is nog één bejaarde spreekster, die maar één versje kent. Taalkundige Aone van Engelenhoven heeft nu opnamen die bewijzen dat Rusenu echt een aparte taal is. Hij en andere taalkundigen spraken afgelopen vrijdag tijdens een bijeenkomst over bedreigde talen van de wereld.

Wereldwijd zijn er zo'n zesduizend talen bekend, maar het vinden van een nieuwe taal is een bijzonderheid. Veel vaker gebeurt het dat een taal uitsterft met het overlijden van de laatste spreker. Veel taalkundigen vrezen een ware uitsterfgolf, de komende eeuw. De ontdekking van Aone van Engelenhoven, specialist in de talen van Oost-Timor aan de universiteit van Leiden, van de tot nog toe onbekende taal Rusenu, is dan ook een klein trendbreukje.

Van Engelenhoven sprak afgelopen vrijdag op de workshop 'Bedreigde talen', van NWO in Amsterdam. In april vertelde Van Engelenhoven in het radioprogramma Noorderlicht dat hij op de laatste dag van zijn bezoek hoorde van nóg een, tot dan toe onbekende, taal. Alleen een oud, op sterven liggend vrouwtje, zou er nog wat van weten. Van Engelenhoven, met vliegticket al op zak, kon niet anders dan tandenknarsend zijn bandrecorder achterlaten bij een van zijn informanten, plus instructies over hoe de Rusenu-vrouw uit te hoven.

'Ik heb hem om de week een SMS gesuurd: "heb je al een opname gemaakt?"', zegt Van Engelenhoven nu, die afgelopen vrijdag sprak op een symposium over bedreigde talen in Amsterdam. Pas in juni kwam zijn promovendus Juliette Huber terug met de opnamen: vijf minuten tekst. 'Wat erop stond was vooral [mijn afgezant], maar daarna droeg die vrouw een kinderversje voor, en haar zoon noemde de getallen van één tot tien. Niemand weet wat dat versje betekent, ook de vrouw zelf niet.'

Nogal weinig materiaal om op af te gaan, maar inmiddels heeft Van Engelenhoven de tekst in fonetische notatie uitgeschreven, en lijkt het er sterk op dat Rusenu weliswaar in de verte verwant is aan Fataluku, maar zeker een aparte, echte taal. In het gebied, waar geheime clantradities een grote rol spelen, komen ook kunstmatige geheimtalen voor, waarbij bijvoorbeeld lettergrepen omgewisseld worden, maar daar lijkt hier geen sprake van.

De onderzoeker kan niet wachten tot hij in januari weer terugkan naar het gebied. Hopelijk leeft de informante dan nog, en misschien zijn er ook nog andere Rusenu-sprekers te vinden. 'En deze ontdekking heeft lokaal het een en ander losgemaakt', zegt Van Engelenhoven, die inmiddels ook geruchten over nog andere geheimtalen hoorde, 'andere clans realiseren zich: ja, maar wij hebben ook een interessante geheime taal.'

Bij de Workshop, georganiseerd door wetenschapfinancier NWO, kwamen kleine-talen-experts uit heel Nederland bij elkaar. Zo waren er ook praatjes over de Afrikaanse talen Logba, Nyagbo, en Tafi, Dime en Zargula, over de Caribische talen Wapishana en Wayana, en de Colombiaanse talen Kakua, Nikak en Wansöhöt, de Mexicaanse taal Sahìn Sàu. Van Engelenhoven sprak vooral over Fataluku, dat ook bedreigd wordt door het grotere Tetun.

Naast taalkundige praatjes voor fijnproevers van grammaticale subtiliteiten, ging het ook over de vraag hoe je talen het best kunt beschrijven en vastleggen voor volgende generaties, en ook over hoe je bedreigde talen nieuw leven in kunt blazen.

'Volgens voorspellingen zal over een eeuw tien procent van het huidige aantal talen overleven. Zeshonderd talen, dat is wel heel weinig om de diversiteit van de menselijke taal te beschrijven', zegt Cecilia Odé, een taalkundige van de Universiteit van Amsterdam, die een onderwijspakket presenteerde voor middelbare scholieren over talen van de wereld en bedreigde talen.

Het uitsterven van een taal is in vele opzichten een drama, vindt Odé, 'maar toch wil ik scholieren niet alleen een doom en gloom-boodschap meegeven'. Sommige kleine talen blijken opmerkelijk goed tot leven gewekt te kunnen worden, zelfs als het aantal overblijvende sprekers heel klein is. Odé: 'Overal starten er daarvoor programma's. Zo zitten in Californië de klassen voor lokale indianentalen vol. Zelfs talen die bijna weg waren worden weer gesproken. Ik ken zelf de situatie in Rusland, waar in hele gebieden de talen vroeger verboden waren, maar nu dat is losgelaten zijn oude mensen bezig om hun kinderen of kleinkinderen de taal bij te brengen.'

Odé zelf deed in Rusland onderzoek naar Toendra-Joekagir, een taal zonder taalkundige verwanten, die gesproken wordt in het ijzige Siberische Jakoetië Odé: 'Eigenlijk wordt de taal nog maar in één dorp gesproken, Andrjoesjkino, en zijn er nog maar enkele tientallen sprekers die de taal echt beheersen, vooral ouderen.' Maar kinderen leren de taal op school, en doordat het om een kleine, hechte gemeenschap gaat, waar toch ook vijf andere talen gesproken worden, lijkt dat te werken.

Hoe je zulke projecten op moet zetten, en hoe je talen voor dat doel vastlegt, besprak Peter Austin van de Londense School of Oriental and African Studies. Vroeger ging een enkele taalkundige naar een stam om dan na jaren terug te komen met een grammatica, een woordenboek en een proefschrift, schetste hij. Maar het besef dat nu de laatste kans is voor veel talen, en dat je als wetenschapper eigenlijk ook wat terug moet doen voor zo'n taalgemeenschap, verandert de het métier van de taalvastlegger.

Moderne techniek maakt het mogelijk om heel veel opnamen te maken, van rituelen tot gesprekstaal, ook op video, en die per computer of internet beschikbaar te maken voor iedereen. De eenzame wetenschapper in de rimboe maakt plaats voor een teamworker, die met lokale enthousiastelingen aan wetenschap, onderwijs en taalactivisme doet. In het ideale geval dan, want veel uitstervende talen ontbreekt het zelfs aan die ene wetenschapper.

Voor zulke talen is er minder hoop. Het zijn vaak talen waarvan de sociale status laag is. Overheden en leerkrachten zijn soms onwillig of verbieden het spreken van de taal zelfs. Oorlog, etnische conflicten of gewoon gebrek aan geld voor leermethoden kunnen talen ook bedreigen. 'Misschien dat deze eeuw maar de helft van het aantal talen verdwijnt', citeert Odé de optimistischer voorspellingen, 'in plaats van één uitstervende taal per week, is dat er maar een per twee weken.'

(Noorderlicht)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_53315924
Het verliezen van een taal is het verliezen van kennis..... Als die mensen die een verloren taal spreken uitsterven, betekent dat volgens mij dat ze juist niet zo intelligent zijn....Welke kennis? De kennis van het overleven hadden ze in ieder geval niet.... Nooit neergeschreven? Schrijven kunnen ze dus ook al niet.
pi_53316071
quote:
Op woensdag 19 september 2007 23:38 schreef Beelzebub85 het volgende:
Het verliezen van een taal is het verliezen van kennis..... Als die mensen die een verloren taal spreken uitsterven, betekent dat volgens mij dat ze juist niet zo intelligent zijn....Welke kennis? De kennis van het overleven hadden ze in ieder geval niet.... Nooit neergeschreven? Schrijven kunnen ze dus ook al niet.
Ik denk dat vooral de kennis van die taal bedoeld wordt. Wie weet wat er in het verleden wel in die taal is opgeschreven of op een andere wijze is vastgelegd. Als niemand die taal meer spreekt, dan wordt vertalen erg lastig .

En dat hoeft dan niet eens over nog niet ontdekte teksten te gaan, wie weet zijn er op al lang teksten bekend, die niet of nauwelijks vertaald kunnen worden, omdat men de taal waarin ze zijn geschreven niet (her)kent. Wat dat betreft is het dan toch zonde als de kennis over de taal verdwijnt .
pi_53317373
quote:
Op woensdag 19 september 2007 23:38 schreef Beelzebub85 het volgende:
Het verliezen van een taal is het verliezen van kennis..... Als die mensen die een verloren taal spreken uitsterven, betekent dat volgens mij dat ze juist niet zo intelligent zijn....Welke kennis? De kennis van het overleven hadden ze in ieder geval niet.... Nooit neergeschreven? Schrijven kunnen ze dus ook al niet.
Taaldood kan vele oorzaken hebben. Zo schijnen wij Nederlanders weinig waarde te hechten aan onze taal en bij immigreren al snel de vreemde taal over te nemen. Zo snel dat de kinderen van immigranten vaak al geen Nederlands meer spreken. Voorbeelden te over zijn te vinden onder Nederlanders die immigreerden naar Nieuw Zeeland of Australië. Waarmee ik uiteraard niet wil zeggen dat het Nederlands ten dode is opgeschreven.
pi_53317385
quote:
Op donderdag 20 september 2007 01:13 schreef Xessive het volgende:

Waarmee ik uiteraard niet wil zeggen dat het Nederlands ten dode is opgeschreven.
Zouden we uiteindelijk niet allemaal één taal spreken? Ik denk het wel.... Maar niet meer in mijn leven.
pi_53317552
quote:
Op donderdag 20 september 2007 01:13 schreef Xessive het volgende:
Taaldood kan vele oorzaken hebben. Zo schijnen wij Nederlanders weinig waarde te hechten aan onze taal en bij immigreren al snel de vreemde taal over te nemen. Zo snel dat de kinderen van immigranten vaak al geen Nederlands meer spreken. Voorbeelden te over zijn te vinden onder Nederlanders die immigreerden naar Nieuw Zeeland of Australië. Waarmee ik uiteraard niet wil zeggen dat het Nederlands ten dode is opgeschreven.
dat is toch heel erg goed. Ik bedoel er wordt immer geklaagd dat allochtonen weigeren Nederlands te spreken in Nederland, maar als Nederlanders weigeren zich aan te passen in hun gastland dan is het euforisch want dan behouden ze hun taal en erfgoed en kennis en whatever.
*But in my own way, I am king. Hail to the king baby.*
pi_53317671
quote:
Op donderdag 20 september 2007 01:33 schreef Herald het volgende:

[..]

dat is toch heel erg goed. Ik bedoel er wordt immer geklaagd dat allochtonen weigeren Nederlands te spreken in Nederland, maar als Nederlanders weigeren zich aan te passen in hun gastland dan is het euforisch want dan behouden ze hun taal en erfgoed en kennis en whatever.
Mooi hè. Zo schijnen Turken ook veel taalvaster te zijn dan Marokkanen. Die laatste passen zich veel sneller aan.
pi_53648220
Ik sprak tot twee weken terug nog een nu uitgestorven taal.
  dinsdag 2 oktober 2007 @ 19:28:42 #13
105263 Litso
Interlectueel.
pi_53648426
quote:
Op woensdag 19 september 2007 23:21 schreef Buschetta het volgende:
zoiets ?

// the main program, calculate the mean of
// some numbers
begin
integer N;
Read Int(N);

begin
real array Data[1:N];
real sum, avg;
integer i;
sum:=0;

for i:=1 step 1 until N do
begin real val;
Read Real(val);
Data[i]:=if val<0 then -val else val
end;

for i:=1 step 1 until N do
sum:=sum Data[i];
avg:=sum/N;
Print Real(avg)
end
end
Watsdit? Cobol?
"Dat is echt ontzettend zielig" ©
pi_53652174
Het uitsterven van talen is eigenlijk alleen voor de wetenschap vervelend. De potentiele sprekers kiezen natuurlijk niet voor niets voor een andere, grotere taal ipv voor die van hun voorouders.

In de taalkunde zijn er een aantal disciplines die erg gebaat zijn bij het behouden blijven van kleine talen. Wie zo bv. onderzoek doet naar het ontstaan van een bepaalde taalgroep, kan dit gemakkelijker doen als er van een zo'n taalgroep meer voorbeeldtalen voorhanden zijn. Zo is het voor het onderzoek naar een taal als het Baskisch erg jammer dat er geen verwante talen meer gesproken worden - er van uitgaande dat die ooit wel bestaan hebben.
Een andere discipline die belang heeft bij een grote taalrijkdom is de taaltypologie. Deze wetenschap onderzoekt de verschillende grammaticale structuren die voorkomen in talen, en probeert bv. te achterhalen waarom sommige structuren vaker voorkomen dan andere. Sommige woordvolgordes komen bv. maar in een heel gering aantal talen voor. Het zou voor deze wetenschap erg frustrerend zijn als deze talen uitsterven voor ze eens behoorlijk zijn onderzocht.

Maatschappelijk gezien is het uitsterven van talen waarschijnlijk toch vooral een voordeel, al zijn niet alle taalkundigen het daar over eens.

Zelf vind ik het wel spijtig als talen uitsterven. Maar ik ben dan ook iemand die vooral is geinteresseerd in taaltypologie en historische taalkunde, en heb zelfs de ambitie ooit iets voor deze wetenschappen te betekenen
Groen Zwart Texels in 't Hart
pi_54294000
Onderzoek leidt tot taalbewustzijn bij gebruikers uitstervende taal
quote:
31-10-2007

Op 30 oktober promoveert Dörte Borchers op het Sunwar. Deze Himalayataal, die gesproken wordt in het oosten van Nepal, telt nog zo'n 20.000 sprekers. Het Sunwar is een bedreigde taal, maar het onderzoek van Borchers lijkt een nieuw taalbewustzijn teweeg te brengen bij de Sunwarsprekers.

De aandacht van taalkundige Dörte Borchers voor de uitstervende Himalayataal Sunwar heeft de interesse van de gebruikers voor hun taal doen aanwakkeren. ‘Ik kan het uitsterven van de taal niet voorkomen, wel de kijk van de gebruikers erop veranderen.’

Onware gedachte
De Himalayataal Sunwar telt nog zo’n 20.000 sprekers in het oosten van Nepal, zo’n 120 kilometer van Kathmandu. Hoewel het een kleine taal is, blijkt deze nog springlevend te zijn in zo’n dertig dorpen. Toch wordt het Sunwar bedreigd, vooral doordat veel jonge dorpelingen naar de stad (meestal Kathmandu) trekken. Ze huwen daar veelal een partner die het Sunwar niet spreekt. Als ze kinderen krijgen, wordt hun het Sunwar niet meer geleerd, omdat de ouders – ten onrechte – menen dat het hoofd van een kind geen twee talen kan bevatten.



Dörte Borchers (links) wekte in de Himalaya interesse voor de Sunwar taal en cultuur.


Lagere kaste
Daar komt nog bij dat binnen het hindoeïsme – de overheersende godsdienst in Nepal – Sunwarsprekers tot een lagere, onaanraakbare kaste worden gerekend. Een verklaring daarvoor kan zijn dat het voorvoegsel Sun, dat in het Nepalees goud betekent, Nepalezen doet vermoeden dat de Sunwarsprekers met goud werken, en dat wordt als een minderwaardige bezigheid gezien. Dit zou dan weer de reden kunnen zijn waarom Sunwaranen in de stad het gebruikelijke achtervoegsel Sunwar uit hun naam weglaten. Het verhaal gaat dat een Hindoestaans meisje haar huwelijk afzegde omdat haar toekomstige echtgenoot een Sunwar bleek.

Taalbewustzijn
Borchers vertrok naar het gebied in Nepal waar Sunwar wordt gesproken – niet ver van Mount Everest Base, het basiskamp vanwaaruit de beklimmingen van de Mount Everest van start gaan – en leerde in ongeveer tien weken zoveel Sunwar dat ze een gesprek kon voeren. Vervolgens begon ze met het beschrijven van de taal. Ze merkte dat haar aanwezigheid in de Sunwardorpen een soort taalbewustzijn teweeg bracht onder de sprekers van de taal. ‘Ze vonden het bijzonder dat een Europese onderzoeker de bergen in trok om hun taal te leren en vier jaar lang te bestuderen. Daardoor begrepen ze dat het niet vanzelfsprekend is dat hun (achter)kleinkinderen Sunwar spreken. Ze beseften plotseling dat er al een generatie zonder Sunwar aan het opgroeien is.’ Borchers kan niet hard maken dat het door haar onderzoek komt, maar de Sunwar-stedelingen dragen weer vaker ‘Sunwar’ in hun naam. Ook vieren zij in de stad weer het offerfeest voor Candi, godin van de regen, 'een viering die eerst alleen in de dorpen plaatsvond.’



Ter ere van Candi, godin van de regen, wordt een religieus feest gevierd. Dit moet de oogst positief beïnvloeden.


Leenwoorden teken van ontwikkeling
De Sunwar-sprekers gebruiken steeds vaker Nepalese telwoorden en duiden ook de dagen van de week en de maanden van het jaar in het Nepalees aan, vertelt Borchers. Is dat geen teken van verval? Nee, zegt Dörte Borchers stellig. ‘Een levende taal zonder leenwoorden bestaat niet. Het gebruik van woorden of zinsconstructies uit een andere taal is normaal, het wijst erop dat een taal in ontwikkeling is. Ik acht de kans dat het Sunwar zal overleven best groot. Men begint, al dan niet door het optekenen van de grammatica door een taalkundige, de eigen cultuur en taal interessant te vinden, al is dat natuurlijk nog geen garantie voor het voortbestaan.’

Uit de vergetelheid
Het Sunwar is nauwelijks beschreven. Er bestaat een woordenlijst van zo’n honderd woorden, een artikel over Sunwar-werkwoorden en een beschrijving van een Sunwar-dialect. Daarnaast hebben enkele missionarissen een schamele poging tot taalbeschrijving gedaan.
Op 30 oktober promoveert Dörte Borchers bij George van Driem op het Sunwar. Haar proefschrift A grammar of Sunwar is onderdeel van het Himalayataalproject van de Universiteit Leiden. Borchers boek behoedt de taal voor de vergetelheid. ‘Ik heb niet de illusie dat alleen mijn taalbeschrijving het Sunwar levend houdt, maar het proefschrift zorgt er in elk geval voor dat toekomstige linguïsten weten hoe de taal in elkaar zit. Of zat, natuurlijk.’

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief van de Universiteit Leiden.

(Kennislink)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_75636794
Even een schop onder dit topic na 774 dagen

14-12-2009

De laatste woorden

Talen met uitsterven bedreigd

Met extreem lange woorden. Of alleen werkwoorden. Talen zijn als bijzondere levensvormen, vindt taalwetenschapper Pieter Muysken. Dat ondervond ook Charles Darwin. Een groot deel van de wereldtalen dreigt nu te verdwijnen.

'Toen we aan land kwamen zagen de inlanders er tamelijk angstig uit, maar bleven zeer snel praten en gebaren maken. Het was zonder meer het merkwaardigste en interessantste spektakel dat ik ooit heb gezien. Ik had nooit gedacht dat het verschil tussen wilden en beschaafde mensen zo groot was. Het is zeker groter dan tussen een wild en een gedomesticeerd dier, omdat de mens over het vermogen beschikt zichzelf te verbeteren.'

Op 17 december 1832 heeft Charles Darwin misschien wel de indringendste ervaring van zijn zeereis met de Beagle. Die dag stapt hij in Vuurland, het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika, aan land en ontmoet de Yaghan-indianen. Hij is geschokt door de in zijn ogen barbaarse levensstijl van dit kanovolk: bijna naakt, ongewassen, hun gezichten wit gekalkt. Ze zouden zelfs bejaarde vrouwen eten. Over hun taal schrijft hij: 'Kapitein Cook vergeleek het met een man die zijn keel schraapt, maar er is vast geen Europeaan die zijn keel met zoveel hese, keelachtige en klikkende geluiden schraapt als deze mensen.'

Barbaars
Taalwetenschapper en Spinozawinnaar Pieter Muysken (1950) van de Radboud Universiteit leest het bovenstaande fragment, slaat De reis van de Beagle dicht en schuift het reisverslag over de keukentafel terug naar het bezoek. 'Darwins opmerking over de barbaarse klanken van de Yaghan heb ik ooit met afschuw geciteerd. Hij was een goede observator. En hij heeft interessante dingen over taal gezegd, bijvoorbeeld dat taal een kruising is tussen cultuur en natuur. Maar hij wist niet hoe je naar een taal moet kijken die heel anders is dan je eigen taal. Daarvoor moet je al je veronderstellingen opzij durven zetten.'

Zo valt het Darwin bijvoorbeeld op dat de Yaghan snel praten. 'Wat Darwin niet wist is dat de taal extreem lange woorden heeft. Die kun je niet onderbreken,' legt de specialist in indianentalen uit. De taal kent slechts twaalf werkwoorden zoals zijn, hebben, gaan, doen. Daar plakken de Vuurlanders andere woorden aan vast, zoals naar de zee, landinwaarts, naar het noorden, helling af. Woorden die je in onze taal absoluut als apart woord moet gebruiken. Neem mamihlapinatapai, dat beschouwd wordt als een van de moeilijkst te vertalen woorden ter wereld. Het betekent: de blik die wordt uitgewisseld door twee mensen die geen initiatief willen of durven nemen om iets aan te bieden, maar wel hopen dat de ander dat doet.

Massale doopsessies
Muysken bladert door het vuistdikke The Languages of the Andes. Hij schreef onder meer het hoofdstuk over de Yaghan-taal. Zijn vinger rust op een tabelletje. 'In 1900 waren er nog duizend volbloed Yaghans. In 1925 nog maar veertig. Dat was voor de Vuurlanders de grote klap.' Verdreven van hun land, uitgeroeid door pokken en mazelen meegebracht door kolonisten. Een scenario dat overigens voor heel Latijns-Amerika geldt. 'In Mexico organiseerden Europese missionarissen massale doopsessies om de inlanders te bekeren tot het katholicisme. Hup, hup, snel met de doopkwast er over voordat de indianen bij bosjes neervielen aan de nieuwe ziekten.' Wereldwijd zijn er zesduizend talen. In het minst gunstige geval zijn er over een eeuw vijfduizend verdwenen, waaronder het Yaghan. Inheemse stammen verdwijnen. En mensen worden om economische redenen gedwongen over te stappen op de overheersende taal in hun leefgebied.

Bij de Yaghan is er nog maar één spreekwoordelijk laatste spreekster over, de 71-jarige Cristina Calderon. 'Dat zie je vaker,' vertelt Muysken. 'De mythe van de laatste spreker. Meestal een vrouw. Zoiets vinden mensen prachtig, de laatste spreekster van de zuidelijkste taal ter wereld.' De taalwetenschapper heeft in zijn platenbak nog een in Duitsland uitgebracht plaat uit 1981: Die Reise der Yaghan ist zu Ende, waarin de suggestie gewekt wordt dat de groep toen al uitgestorven was. In werkelijkheid bestaat de groep rond abuela Calderon uit ongeveer honderd 'halfsprekers'. Haar kleindochter probeert de taal nu in kaart te brengen.

Hoe doe je dat? Daar is geen recept voor, aldus Muysken. In Bolivia wilde hij de taal van de straatarme Uru-indianen bestuderen. Na een aantal bezoeken aan hun dorp, een volle dag vergaderen van de 15 'halfsprekers' en de toezegging dat hij een woordenboek voor hen zou maken, mocht hij aan de slag met de laatste volbloed spreekster, de hoogbejaarde en in 2004 overleden Julia Villa. Overdag verkocht ze als waarzegster gedroogde lamafoetussen in de hoofdstad La Paz. ''s Avonds zaten we samen in haar dorpshut en noteerde ik bij het suizen van een bunzenbrander de meest elementaire woorden uit de Uru-taal, de onderdelen van het lichaam en het huis, familie, dieren, emoties. Salvage linguistics heet dat. Redden wat er te redden valt.'

Dode jaguar
‘Vreemde talen bieden een kijkje in de verschillende manieren waarop je met taal de wereld kunt organiseren,' zegt Muysken. Voor taalwetenschappers is dat de grote motivatie om met kleine talen bezig te zijn. Zo zijn er talen waarin alles met werkwoorden wordt uigedrukt. ‘Zij omaat, zij ziekt’, bijvoorbeeld. Oma is ziek, zouden wij zeggen. Of talen waarbij de tijd zowel op het werkwoord als op het zelfstandig naamwoord slaat. ‘Ik zie een dode jaguar’ kan dan ook betekenen ‘ik zag een jaguar die nog leefde’.

Juist talen in de zonas de refugio, de vergeten plekken van de wereld, hebben dit soort bijzondere eigenschappen. Toen Zuid-Amerika 15.000 jaar geleden voor het eerst bevolkt werd, hebben de nieuwe bewoners zich snel over het continent verspreid. In moeilijk te bereiken gebieden zoals Vuurland en de Amazone hebben talen zich geïsoleerd ontwikkeld. Zoals ook de Darwinvinken zich afzonderlijk van elkaar op de Galapagoseilanden konden ontwikkelden. Je kunt talen volgens Muysken dan ook als bijzondere levensvormen zien.

De deurbel gaat. Volgend bezoek. Een laatste vraag nog. Kun je taalverandering als evolutie zien? Volgens Darwin wel, zo merkte hij al op in zijn The Origin of Species. Pas recent proberen ook taalwetenschappers veranderingen van taal in darwiniaanse termen te omschrijven. 'Wat dat voor bedreigde talen betekent? Dat ze minder fit zijn misschien?' lacht Muysken. De evolutionaire taalkunde is niet zo aan de Amsterdammer besteed. Hij wil zich tot zijn pensioen storten op de vraag of er een genetische verwantschap is tussen de indianentalen van Zuid-Amerika. Zijn die talen te herleiden tot één taalfamilie? Of meerdere? 'Als ik daar een antwoord op vind, ben ik een blij mens.'

Frederique Melman

Dit artikel verschijnt deze week ook in de VPRO-gids.

Nog meer over de Yaghan? Kijk aanstaande zondag naar afl 14 van de serie Beagle - in het kielzog van Darwin. Uitzending: zondag 20 december, 21.10 uur Ned 2.

(Noorderlicht)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
  dinsdag 15 december 2009 @ 12:04:14 #17
56749 BlaZ
Torpitudo peius est quam mors.
pi_75645395
quote:
Op dinsdag 15 december 2009 00:19 schreef ExperimentalFrentalMental het volgende:
Even een schop onder dit topic na 774 dagen

Maar wel een interessant stukje . Bedankt!
Ceterum censeo Turciam delendam esse.
pi_86819329
De laatste keer dat dit topic een schop kreeg zaten er 774 dagen tussen
Deze keer weer een schop van 283 dagen
En zo houden we de topics in leven :)

24-09-2010

Dode taal ontdekt in Peru

AMSTERDAM – Archeologen hebben bij een afgraving in het noorden van Peru een brief gevonden met daarop tekst in een onbekende taal. De uitgestorven taal werd, zo wijst onderzoek uit, een paar honderd jaar geleden door een deel van de Peruaanse bevolking gesproken.

© Thinkstock
“We hebben een taal ontdekt die sinds de zestiende of zeventiende eeuw door niemand meer wordt gebruikt”, zegt archeoloog aan de Universiteit Harvard Jeffrey Quilter tegen het Amerikaanse persbureau Reuters.

Op het stuk papier staat een rij cijfers uitgeschreven in het Spaans met daarnaast een vertaling in, naar nu blijkt, een dode taal. Volgens Quilter is de taal sterk beïnvloed door het ‘Quechua’, een oud idioom dat nog steeds door miljoenen mensen in het Andes-gebied wordt gesproken.

Het briefje (foto) werd in 2008 aangetroffen in ruines van een kerk nabij Trujillo, zo;n 560 kilometer ten noorden van de Peruaanse hoofdstad Lima. De wetenschappers hebben hun vondst sindsdien bewust geheim gehouden totdat ze voldoende bewijs hadden om te stellen dat het om een verdwenen taal gaat.


Talen

Quilter zegt dat niet moet worden onderschat hoeveel verschillende talen er in het oude Latijns-Amerika werden gesproken. “Het linguïstisch verschil tussen het Spaans van de veroveraars en dat van de inlanders was heel complex.”

Quilter en zijn collega’s publiceren hun bevindingen in het Amerikaanse wetenschappelijk tijdschrift American Anthropologist.

© NU.nl/Wilma Haan

(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
pi_86819744
Voor die film The New World hebben ze zelfs een dode taal opnieuw tot leven gewekt:

http://seattletimes.nwsou(...)79_algonquian13.html

quote:
Researchers and linguists piece together dead language
By David A. Fahrenthold
The Washington Post

"Muh-shay-wah-NUH-toe. Chess-kay-dah-KAY-wak. " In his house overlooking the silvery Mattaponi River, Ken Custalow said the words over and...

CAROL GUZY / THE WASHINGTON POST
Ken Custalow gave a blessing in the Virginia Algonquian language to commemorate the 400th anniversary of the Jamestown Colony.
MATTAPONI INDIAN RESERVATION, Va. — "Muh-shay-wah-NUH-toe. Chess-kay-dah-KAY-wak."

In his house overlooking the silvery Mattaponi River, Ken Custalow said the words over and over until his wife yelled from the next room: "Have you memorized that thing yet?"

Custalow, 70, a member of the Mattaponi tribe, was preparing to give a blessing at a powwow for Virginia Indians in England, part of the events commemorating the 400th anniversary of the Jamestown Colony. He was nervous. He would be speaking — and some of the audience would be hearing — his native language for the first time.

"Muh-shay-wah-NUH-toe," he began the salutation. "Great Spirit ... " Then: "Chess-kay-dah-KAY-wak."

"All nations ... "

The words came from a language that once dominated coastal Virginia. Pocahontas spoke it. Colonists littered our maps with mispronunciations of it: Potomac, Anacostia, Chesapeake. Then, sometime around 1800, it died out.

But now, in a story with starring roles for a university linguist, sloppy 17th-century scribes and a perfectionist Hollywood director making a movie about Jamestown, the language that scholars call Virginia Algonquian has come back from the dead.

Algonquian glossary

A sampling of words from the language of Pocahontas.

English: Hello, my friend

Virginia Algonquian: Winkapew, nitap

Phonetic spelling: win-KAW-poe, nee-TAWP

English: I eat

Virginia Algonquian: numicin

Phonetic spelling: nuh-MEE-cheen

English: Potomac

Virginia Algonquian: Petawamuk, meaning "trading place"

Phonetic spelling: peh-tah-WAH-muck

English: Raccoon

Virginia Algonquian: arehkan

Phonetic spelling: aw-REH-kahn

English: Tomahawk

Virginia Algonquian: tumahak

Phonetic spelling: tuh-mah-HAWK

Source: Blair Rudes, University of North Carolina at Charlotte

The result, for Virginia Indians such as Custalow, has been a stunning opportunity: to speak in words that their grandparents never knew.

"It was absolutely awesome," Custalow said. "To think, 'Golly, here was the language that my people spoke.' "

The language they spoke was just one of several in Virginia before colonization. Its home territory probably included the lower Eastern Shore and the coastal plain between Hampton Roads and the Potomac River, experts say.

The Virginia it described is hard to superimpose on today's. It was a place where bears and elk roamed, where life alternated between stints at farming villages and seasonal migrations for hunting and gathering.

Then Europe landed on its doorstep, and language became one of many casualties.

"It is a natural process that happens to small communities," said Helen Rountree, a professor emerita at Old Dominion University in Norfolk, Va., who has studied Virginia tribes. "They had to go out and speak English to do all sorts of ordinary things." Without everyday use, Virginia Algonquian withered.

The same thing happened across the continent. Of perhaps 400 Indian languages spoken in North America in 1500, about 45 are in common use today, one expert estimated.

The Virginia language left behind those mangled place names as well as a few words absorbed into English, such as "raccoon," "pecan" and "tomahawk."

A few traces survived among Virginia Indians: Chief Anne Richardson of the Rappahannock tribe said her family didn't use the word "bread."

"My grandparents and my parents would say, 'I'm making up 'apone,' " she said. The old Algonquian word had been "apon." Corn pone shares the same linguistic link.

By the 1970s, interest in the old Algonquian language began to grow.

Researching it was not an easy task. The best source was a list of Indian words and their meanings compiled by a Jamestown colonist in the 1600s. But it had been recopied by some of the 17th century's most incompetent scribes. Their N's looked like A's, which looked like U's, and they had a serious problem with spelling. The Algonquian word for "ants" had been mislabeled as "aunts," and the word for "herring" had become "hearing."

Then Hollywood entered the picture. In 2003, director Terrence Malick was preparing to film a movie about Jamestown, "The New World," which ran in theaters in late 2005 and early this year. Blair Rudes, a linguist at the University of North Carolina at Charlotte, was hired to translate dialogue for Pocahontas' people.

Rudes started with the Colonial-era word lists and scholarly work and filled in the linguistic blanks using better-known Algonquian languages from all over the Eastern Seaboard. His task was a bit like trying to rebuild modern Spanish using only a few pages from a tourist phrasebook, plus Italian. One scene with three pages of dialogue took him a month.

At the end, people were speaking entire sentences in Virginia Algonquian — or at least a linguist's best guess at it — for the first time in 200 years.

"In order to do it, you don't think about that," Rudes said. "Then, when it's all over, you look back and say, 'Wow, I just re-created a language.' "

A glimpse of the future might have come over the summer in Great Britain, at a powwow the tribes held in the town where Pocahontas is buried. This was what Custalow had been preparing for: In the end, he didn't trust himself to memorize the strange syllables, so he brought along a cheat sheet.

Custalow said he did it flawlessly, ending the prayer with the Algonquian word "NAH-daych." The crowd responded with the same word in English: Amen.

If you have a problem, if no-one else can help, and if you can find them, maybe you can hire the A-Team
  zaterdag 25 september 2010 @ 18:35:19 #20
246584 Ensaf
IK DACHT HET NIET.
pi_86836044
Het blijt natuurlijk jammer wanneer er een taal verwijnt, maar onderzoekers hebben nog wel eens de neiging om het begrip 'taal' breed op te vatten. Zo gebruiken wij volgens 'Ethnologue', de meest toonaangevende Encyclopedie op dit gebied, in Nederland de volgende talen:

Achterhoeks
Drents
Nederlands
Nederlandse Gebarentaal
Westlauwers Fries
Gronings
Limburgs
Sinti-Roma
Vlax-Roma
Sallands
Stellingwerfs
Twents
Veluws
Vlaams
Zeeuws

En daarmee steken we nog een beetje zwak af tegen de 28 talen van Duitsland.
¿sɐʍ puǝǝ uǝǝ ʞı sןɐ uǝzǝן ʞoo ʇɥɔıɹǝq ʇıp ǝɾ noZ
pi_86836306
quote:
Op zaterdag 25 september 2010 18:35 schreef Ensaf het volgende:
Het blijt natuurlijk jammer wanneer er een taal verwijnt, maar onderzoekers hebben nog wel eens de neiging om het begrip 'taal' breed op te vatten. Zo gebruiken wij volgens 'Ethnologue', de meest toonaangevende Encyclopedie op dit gebied, in Nederland de volgende talen:

Achterhoeks
Drents
Nederlands
Nederlandse Gebarentaal
Westlauwers Fries
Gronings
Limburgs
Sinti-Roma
Vlax-Roma
Sallands
Stellingwerfs
Twents
Veluws
Vlaams
Zeeuws

En daarmee steken we nog een beetje zwak af tegen de 28 talen van Duitsland.
Het verschil tussen een taal en een dialect is arbitrair. Er is geen grens te trekken. Vaak is het onderscheid zuiver politiek. Een voorbeeld is hoe de Marokkaanse regering jarenlang heeft beweerd dat de Berbertalen een dialect van het Arabisch waren, of de Turkse het alleen wilde hebben over Bergturken, terwijl dat nota bene een andere taalfamilie is.
In Europa is het Occitaans, Catalaans, Normandisch en noem maar op jarenlang in een hoek gedrukt op deze manier.
If you have a problem, if no-one else can help, and if you can find them, maybe you can hire the A-Team
pi_86859245
Niet echt vreemd eigenlijk, wat heb je aan een taal die bijna niemand meer spreekt? Wel jammer aan de andere kant.
Op last.fm heb je opzich wel een interessante groep die zich bezighoudt / hield met dit fenoneem; neem gerust een kijkje zou ik zeggen: http://www.last.fm/group/Endangered+languages
pi_86859455
quote:
Op zondag 26 september 2010 14:15 schreef psaexorp het volgende:
Niet echt vreemd eigenlijk, wat heb je aan een taal die bijna niemand meer spreekt? Wel jammer aan de andere kant.
Op last.fm heb je opzich wel een interessante groep die zich bezighoudt / hield met dit fenoneem; neem gerust een kijkje zou ik zeggen: http://www.last.fm/group/Endangered+languages
Vanuit geschiedkundig oogpunt is het eeuwig zonde. Uit een taal kun je ontzettend veel halen. De herkomst van een boel hedendaagse crops bijvoorbeeld is gereconstrueerd door het spoor van de leenwoorden ervoor te volgen. Of de kolonisatie door de mens van Amerika is erdoor in beeld gebracht. Dat soort informatie is echt onbetaalbaar.
If you have a problem, if no-one else can help, and if you can find them, maybe you can hire the A-Team
pi_86883198
Ik las ooit dat in het Welsh voor groen en blauw hetzelfde woord bestaat. Dat zijn objectief te toetsen bepalingen. Kun je nagaan hoezeer een taal bijdraagt aan je wereldbeeld in niet te toetsen begrippen, zoals stemmingen. Mede in dat licht is het uitsterven van een taal een groot verlies.
pi_87090014
01-10-2010

Babylonische taal herleeft op internet

AMSTERDAM - Al bijna tweeduizend jaar dood, maar nu heeft de taal van het epos van Gilgamesj en koning Hammurabi op internet een nieuw leven gekregen.

© Novum
Academici van over de hele wereld hebben geluidsfragmenten van Babylonische epen, gedichten en zelfs een magische bezwering op internet gezet in een poging om wetenschappers en geïnteresseerden te helpen begrijpen hoe het oude Nabije Oosten klonk.

Het antwoord? Volgens Martin Worthington van de Universiteit van Cambridge 'een beetje als een mengeling tussen Arabisch en Italiaans'.

Belangrijke rol

Babylonië was een van de eerste beschavingen ter wereld en bracht delen van de vroegste literatuur voort. De mensen van Babylonië spelen bovendien een belangrijke rol in de Bijbel. Van Babylonië's hoge, piramidevormige tempel van Marduk vermoedt men dat die de inspiratie is geweest voor het verhaal van de Toren van Babel.

De overheersing van het koninkrijk Juda in de vroege zesde eeuw voor het begin van onze jaartelling zou geleid hebben tot de deportatie en het ballingschap van de joodse bevolking van de natie.


Aramees

De Babylonische taal, geschreven op kleitabletten in spijkerschrift, domineerde het Nabije Oosten gedurende eeuwen voor zij langzaam maar zeker werd vervangen door het Aramees. Rond de eerste eeuw na het begin van onze jaartelling was het Babylonisch helemaal verdwenen.

Wetenschappers hebben een redelijk goed idee van hoe het Babylonisch klonk door het te vergelijken met Hebreeuws en Arabisch of door Babylonische woorden geschreven in het Grieks of Aramees eruit te pikken. Het klinkerpatroon in het Babylonisch geeft ook aanwijzingen voor de manier waarop de taal heeft geklonken.

Op de website www.speechisfire.com staan ongeveer dertig audiofragmenten, onder meer uit het epos van Gilgamesj en uit een erotische lofzang op de godin Ishtar.

© Novum

(nu.nl)
Death Makes Angels of us all
And gives us wings where we had shoulders
Smooth as raven' s claws...
abonnement Unibet Coolblue Bitvavo
Forum Opties
Forumhop:
Hop naar:
(afkorting, bv 'KLB')