Soefism

quote:

Op dinsdag 17 juli 2007 23:27 schreef Kees22 het volgende:

[..]

Vandaar ook de afbeelding: ze maakt in feite de qor'an overbodig en zelfs belachelijk. En daarmee maakt ze gods woord belachelijk. Dus moet ze gestenigd worden.
Vergis je niet: haar daad is uitermate fundamenteel!! Voor alle volken van het Boek!
Tof wijf, trouwens!

quote:

Op dinsdag 17 juli 2007 12:26 schreef jiva het volgende:
Ik zat net te lezen over een vrouwelijke sufi heilige, Rabia Basri:
http://en.wikipedia.org/wiki/Rabi%27a_al-%27Adawiyya
[..]

Ik kan het nondualisme ervan waarderen, als je dit vandaag de dag zou doen wat zou dan de reactie zijn van moslims?

quote:

Op woensdag 18 juli 2007 16:08 schreef Overlast het volgende:

[..]

Wat jij wil. Dan is 95% van de moslims maar in heel beperkte mate moslim.

quote:

As the history of Islamic religious sciences tells us, religious commandments were not written down during the early days of Islam; rather, the practice and oral circulation of commandments related to belief, worship, and daily life allowed the people to memorize them.

Thus it was easy to compile them in books later on, for what had been memorized and practiced was simply written down. In addition, since religious commandments were the vital issues in a Muslim's individual and collective life, scholars gave priority to them and compiled books on them. Legal scholars collected and codified books on Islamic law and its rules and principles pertaining to all fields of life. Traditionists established the Prophetic traditions (hadiths) and way of life (Sunna), and preserved them in books. Theologians dealt with issues concerning Muslim belief. Interpreters of the Qur'an dedicated themselves to studying its meaning, including issues that would later be called "Qur'anic sciences," such as naskh (abrogation of a law), inzal (God's sending down the entire Qur'an at one time), tanzil (God's sending down the Qur'an in parts on different occasions), qira'at (Qur'anic recitation), ta'wil (exegesis), and others.

Thanks to these efforts that remain universally appreciated in the Muslim world, the truths and principles of Islam were established in such a way that their authenticity cannot be doubted.

While some scholars were engaged in these "outer" activities, Sufi masters were mostly concentrating on the Muhammadan Truth's pure spiritual dimension. They sought to reveal the essence of humanity's being, the real nature of existence, and the inner dynamics of humanity and the cosmos by calling attention to the reality of that which lies beneath and beyond their outer dimension. Adding to Qur'anic commentaries, narrations of Traditionists, and deductions of legal scholars, Sufi masters developed their ways through asceticism, spirituality, and self-purification in short, their practice and experience of religion.

Thus the Islamic spiritual life based on asceticism, regular worship, abstention from all major and minor sins, sincerity and purity of intention, love and yearning, and the individual's admission of his or her essential impotence and destitution became the subject matter of Sufism, a new science possessing its own method, principles, rules, and terms. Even if various differences gradually emerged among the orders that were established later, it can be said that the basic core of this science has always been the essence of the Muhammadan Truth.

The two aspects of the same truth the commandments of the Shari'a and Sufism have sometimes been presented as mutually exclusive. This is quite unfortunate, as Sufism is nothing more than the spirit of the Shari'a, which is made up of austerity, self-control and criticism, and the continuous struggle to resist the temptations of Satan and the carnal, evil-commanding self in order to fulfill religious obligations. While adhering to the former has been regarded as exotericism (self-restriction to Islam's outer dimension), following the latter has been seen as pure esotericism. Although this discrimination arises partly from assertions that the commandments of the Shari'a are represented by legal scholars or muftis, and the other by Sufis, it should be viewed as the result of the natural, human tendency of assigning priority to that way which is most suitable for the individual practitioner.

Many legal scholars, Traditionists, and interpreters of the Qur'an produced important books based on the Qur'an and the Sunna. The Sufis, following methods dating back to the time of the Prophet and his Companions, also compiled books on austerity and spiritual struggle against carnal desires and temptations, as well as states and stations of the spirit. They also recorded their own spiritual experiences, love, ardor, and rapture. The goal of such literature was to attract the attention of those whom they regarded as restricting their practice and reflection to the "outer" dimension of religion, and directing it to the "inner" dimension of religious life.

Both Sufis and scholars sought to reach God by observing the Divine obligations and prohibitions. Nevertheless, some extremist attitudes occasionally observed on both sides caused disagreements. Actually there was no substantial disagreement, and it should not have been viewed as a disagreement, for it only involved dealing with different aspects and elements of religion under different titles. The tendency of specialists in jurisprudence to concern themselves with the rules of worship and daily life and how to regulate and discipline individual and social life, and that of Sufis to provide a way to live at a high level of spirituality through self-purification and spiritual training, cannot be considered a disagreement.

In fact, Sufism and jurisprudence are like the two schools of a university that seeks to teach its students the two dimensions of the Shari'a so that they can practice it in their daily lives. One school cannot survive without the other, for while one teaches how to pray, be ritually pure, fast, give charity, and how to regulate all aspects of daily life, the other concentrates on what these and other actions really mean, how to make worship an inseparable part of one's existence, and how to elevate each individual to the rank of a universal, perfect being (al-insan al-kamil) a true human being. That is why neither discipline can be neglected.

Although some self-proclaimed Sufis have labeled religious scholars "scholars of ceremonies" and "exoterists," real, per-fected Sufis have always depended on the basic principles of the Shari'a and have based their thoughts on the Qur'an and the Sunna. They have derived their methods from these basic sources of Islam. Al-Wasaya wa al-Ri'aya (The Advices and Observation of Rules) by al-Muhasibi, Al-Ta'arruf li-Madhhab Ahl al-Sufi (A Description of the Way of the People of Sufism) by Kalabazi, Al-Luma' (The Gleams) by al-Tusi, Qut al-Qulub (The Food of Hearts) by Abu Talib al-Makki, and Al-Risala al-Qushayri (The Treatise) by al-Qushayri are among the precious sources that discuss Sufism according to the Qur'an and the Sunna. Some of these sources concentrate on self-control and self-purification, while others elaborate upon various topics of concern to Sufis.

After these great compilers came Hujjat al-Islam Imam al-Ghazzali, author of Ihya' al-'Ulum al-Din (Reviving the Religious Sciences), his most celebrated work. He reviewed all of Sufism's terms, principles, and rules, and, establishing those agreed upon by all Sufi masters and criticizing others, united the outer (Shari'a and jurisprudence) and inner (Sufi) dimensions of Islam. Sufi masters who came after him presented Sufism as one of the religious sciences or a dimension thereof, promoting unity or agreement among themselves and the so-called "scholars of ceremonies." In addition, the Sufi masters made several Sufi subjects, such as the states of the spirit, certainty or conviction, sincerity and morality, part of the curriculum of madrassas (institutes for the study of religious sciences).

Although Sufism mostly concentrates on the individual's inner world and deals with the meaning and effect of religious commandments on one's spirit and heart and is therefore abstract, it does not contradict any of the Islamic ways based on the Qur'an and the Sunna. In fact, as is the case with other religious sciences, its source is the Qur'an and the Sunna, as well as the conclusions drawn from the Qur'an and the Sunna via ijtihad (deduction) by the purified scholars of the early period of Islam. It dwells on knowledge, knowledge of God, certainty, sincerity, perfect goodness, and other similar, fundamental virtues.

Defining Sufism as the "science of esoteric truths or mysteries," or the "science of humanity's spiritual states and stations," or the "science of initiation" does not mean that it is completely different from other religious sciences. Such definitions have resulted from the Shari'a-rooted experiences of various individuals, all of whom have had different temperaments and dispositions, and who lived at different times.

It is a distortion to present the viewpoints of Sufis and the thoughts and conclusions of Shari'a scholars as essentially different from each other. Although some Sufis were fanatic adherents of their own ways, and some religious scholars (i.e., legal scholars, Traditionists, and interpreters of the Qur'an) did restrict themselves to the outer dimension of religion, those who follow and represent the middle, straight path have always formed the majority. Therefore it is wrong to conclude that there is a serious disagreement (which most likely began with some unbecoming thoughts and words uttered by some legal scholars and Sufis against each other) between the two groups.

When compared with those who spoke for tolerance and consensus, those who have started or participated in such conflicts are very few indeed. This is natural, for both groups have always depended on the Qur'an and the Sunna, the two main sources of Islam.

In addition, the priorities of Sufism have never been different from those of jurisprudence. Both disciplines stress the importance of belief and of engaging in good deeds and good conduct. The only difference is that Sufis emphasize self-purification, deepening the meaning of good deeds and multiplying them, and attaining higher standards of good morals so that one's conscience can awaken to the knowledge of God and thus embark upon a path leading to the required sincerity in living Islam and obtaining God's pleasure.

By means of these virtues, men and women can acquire another nature, "another heart" (a spiritual intellect within the heart), a deeper knowledge of God, and another "tongue" with which to mention God. All of these will help them to observe the Shari'a commandments based on a deeper awareness of, and with a disposition for, devotion to God.

An individual practitioner of Sufism can use it to deepen his or her spirituality. Through the struggle with one's self, solitude or retreat, invocation, self-control and self-criticism, the veils covering the inner dimension of existence are torn apart, enabling the individual to acquire a strong conviction of the truth of all of Islam's major and minor principles. Sep 1994, Vol 16, Issue 188

quote:

Sufism has been defined in many ways. Some see it as God's annihilating the individual's ego, will, and self-centeredness and then reviving him or her spiritually with the lights of His Essence. Such a transformation results in God's directing the individual's will in accordance with His Will. Others view it as a continuous striving to cleanse one's self of all that is bad or evil in order to acquire virtue.

Junayd al-Baghdadi, a famous Sufi master, defines Sufism as a method of recollecting "self-annihilation in God" and "permanence or subsistence with God." Shibli summarizes it as always being together with God or in His presence, so that no worldly or other-worldly aim is even entertained. Abu Muhammad Jarir describes it as resisting the temptations of the carnal self and bad qualities, and acquiring laudable moral qualities.

There are some who describe Sufism as seeing behind the "outer" or surface appearance of things and events and interpreting whatever happens in the world in relation to God. This means that a person regards every act of God as a window to "see" Him, lives his life as a continuous effort to view or "see" Him with a profound, spiritual "seeing" indescribable in physical terms, and with a profound awareness of being continually overseen by Him.

All of these definitions can be summarized as follows: Sufism is the path followed by an individual who, having been able to free himself or herself from human vices and weaknesses in order to acquire angelic qualities and conduct pleasing to God, lives in accordance with the requirements of God's knowledge and love, and in the resulting spiritual delight that ensues.

Sufism is based on observing even the most "trivial" rules of the Shari'a in order to penetrate their inner meaning. An initiate or traveler on the path (salik) never separates the outer observance of the Shari'a from its inner dimension, and therefore observes all of the requirements of both the outer and the inner dimensions of Islam. Through such observance, he or she travels toward the goal in utmost humility and submission.

Sufism, being a demanding path leading to knowledge of God, has no room for negligence or frivolity. It requires the initiate to strive continuously, like a honeybee flying from the hive to flowers and from flowers to the hive, to acquire this knowledge. The initiate should purify his or her heart from all other attachments; resist all carnal inclinations, desires, and appetites; and live in a manner reflecting the knowledge with which God has revived and illumined his or her heart, always ready to receive divine blessing and inspiration, as well as in strict observance of the Prophet Muhammad's example. Convinced that attachment and adherence to God is the greatest merit and honor, the initiate should renounce his or her own desires for the demands of God, the Truth.

After these [preliminary] definitions, we should discuss the aim, benefits, and principles of Sufism.

Sufism requires the strict observance of all religious obligations, an austere lifestyle, and the renunciation of carnal desires. Through this method of spiritual self-discipline, the individual's heart is purified and his or her senses and faculties are employed in the way of God, which means that the traveler can now begin to live on a spiritual level.

Sufism also enables individuals, through the constant worship of God, to deepen their awareness of themselves as devotees of God. Through the renunciation of this transient, material world, as well as the desires and emotions it engenders, they awaken to the reality of the other world, which is turned toward God's Divine Beautiful Names. Sufism allows individuals to develop the moral dimension of one's existence, and enables the acquisition of a strong, heartfelt, and personally experienced conviction of the articles of faith that before had only been accepted superficially.

The principles of Sufism may be listed as follows:

- Reaching true belief in God's Divine Oneness and living in accordance with its demands.

- Heeding the Divine Speech (the Qur'an), discerning and then obeying the commands of the Divine Power and Will as they relate to the universe (the laws of creation and life).

- Overflowing with Divine Love and getting along with all other beings in the realization (originating from Divine Love) that the universe is a cradle of brotherhood.

- Giving preference or precedence to the well-being and happiness of others.

- Acting in accord with the demands of the Divine Will not with the demands of our own will and living in a manner that reflects our self-annihilation in God and subsistence with Him.

- Being open to love, spiritual yearning, delight, and ecstasy.

- Being able to discern what is in hearts or minds through facial expressions and the inner, Divine mysteries and meanings of surface events.

- Visiting spiritual places and associating with people who encourage the avoidance of sin and striving in the way of God.

- Being content with permitted pleasures, and not taking even a single step toward that which is not permitted.

- Struggling continuously against worldly ambitions and illusions, which lead us to believe that this world is eternal.

- Never forgetting that salvation is possible only through certainty or conviction of the truth of religious beliefs and conduct, sincerity or purity of intention, and the sole desire to please God.

Two other elements may be added: acquiring knowledge and understanding of the religious and gnostic sciences, and following a perfected, spiritual master's guidance. Both of these are of considerable significance in the Naqshbandiyah Sufi order.

It may be useful to discuss Sufism according to the following basic concepts, which often form the core of books written on good morals, manners, and asceticism, and which are viewed as the sites of the "Muhammadan Truth" in one's heart. They can also be considered lights by which to know and follow the spiritual path leading to God.

The first and foremost of these concepts is wakefulness (yaqaza), which is alluded to in the Prophetic saying (hadith): My eyes sleep but my heart does not, and in the saying of 'Ali, the fourth Caliph: Men are asleep. They wake up when they die. The many other stages on this path will be discussed, at some length, in this book. Aug 1994, Vol 16, Issue 187

quote:

Op donderdag 19 juli 2007 23:46 schreef rutger05 het volgende:

[..]

Ik zou het ook wel eens in Nederland willen zien, maar ja, dan moet je wel net weten wanneer er wat te zien is.

quote:

Op donderdag 19 juli 2007 23:50 schreef rutger05 het volgende:

[..]

Mijn dank, dat stel ik zeer op prijs.

quote:

Op donderdag 19 juli 2007 23:55 schreef Halve-Amerikaan het volgende:
Na het lezen van een groot deel van dit topic, zijn er bij mij meer vragen dan antwoorden.
Maar 1 vraag blijft de meest relevante:

Als je ervoor kiest om zonder boeken/geschriften, kerken/moskeen een band met Allah/God te zoeken, heb je dan kans van slagen? Zo ja, dan stel ik voor dat we met zijn allen die boeken achterwegen laten en een mooie planeet creeeren door onze kinderen de vrijheid te geven zelf tot god te komen. En elk mens gewoon mens noemen. Ik vertrouw dusdanig in God dat ik geloof dat de boeken niet van hem/haar afkomstig zijn. God is perfect, overal & altijd, dus met onze kinderen komt het wel goed. Da's pas vertrouwen en overgave aan God!

Ik heb trouwens een half jaar lang in Egypte iedere week zo'n draaishow gezien, en ik moet zeggen dat het na een minuut of 5 wel behoorlijk saai begint te worden.

Oh ja Triggershot, als verdovende middelen gebruikt mogen worden bij genezingsprocessen, kun je mij dan effe verwijzen naar de definitie van genezen of de lijst met toegestane situaties?
Wederom een heilige wet die bij mij niet door de keel gaat.

quote:

Oh kind van Adam! Zolang jullie Mij verzoeken en jullie hoop vestigen in Mij zal ik jullie vergeven ondanks hetgene dat jullie gedaan hebben, het zal Me niet uitmaken. Oh kind van Adam! Als jullie zonden tot aan de hemel rijken en jullie vragen Mij om vergiffenis, dan zal Ik jullie vergeven, en het zal Me niet uitmaken. Oh kind van Adam! Als jullie Me zouden ontmoeten met zondes die de aarde vullen, en jullie zouden Me dan ontmoeten zonder genoten aan Mij toe te kennen, dan zal Ik jullie begroeten met het gelijke in vergiffenis.

quote:

de hele aarde is tot moskee gemaakt

quote:

Zoek Allah niet in Mekka, Madina, Rome of Istanbul, maar vindt Allah in je hart.

quote:

Op donderdag 19 juli 2007 23:57 schreef rutger05 het volgende:

[..]

Op de tentoonstelling in de Nieuwe Kerk 'Istanbul' was hier ook aandacht voor. Was een interessante tentoonstelling overigens.

quote:

Rumi in de tijd en in deze tijd

Dr Frans E.J. Gieles, Rumi Symposium, Stichting Islam en Dialoog, Museum Orientalis, 26 mei 2007

Rumi

De geest komt van God en keert terug tot God.

Het huidige leven is slechts een moment ertussenin.

(Daglicht p 91; M II:12)

We zien het ook in het beeld van de rietfluit die terug wil naar haar rietbedding. Het terugverlangen naar God, bij Rumi “De Geliefde”, is een centraal thema in zijn werk. Ik noem dit thema een.

Het tweede thema is dat de mens, om God te ontmoeten, niet ver hoeft te reizen of lang hoeft te wachten. Als de mens stil is en zich van binnen ruimte schept kun je de stem van God horen en Zijn adem voelen.

De rietfluit is uit zichzelf niets. Het is de adem van de fluitspeler die de fluit tot leven brengt. Hiertoe moet de fluit niet verstopt zijn: hij moet hol zijn, leeg van binnen. Dit is de tariqa als het soefi pad tot God, de weg naar binnen, de weg van de spirituele kennis.

De geest van Jezus bevindt zich in je.

Roep hem te hulp, hij is een goede helper.

(Daglicht p 100; M II:450)

Dwazen vereren de moskee,
maar zijn er toch op uit diegenen in wier hart God woont af te maken.

Die moskee is de wereld van de dingen, dit hart is echt.

De ware moskee is niets anders
dan het hart van spirituele vorsten.

De moskee die het innerlijk gewaar-zijn is van de heiligen
is de plek waar eenieder kan aanbidden – daar is God.

(Daglicht p 174; M II:3108-3111)

Weet dat de spiegel van het hart oneindig is.

Of het spoor valt stil, of het brengt je op een dwaalspoor,
want het hart is bij God, ja, Hij is het hart.

(Daglicht p 80; M I:3488-3491)

Dat God zich in een spiegel laat zien in het derde thema. Wij kunnen Hem niet rechtstreeks zien, slechts in een spiegel. Maar onze spiegel is verbrokkeld en zo zien we steeds maar kleine stukjes die allemaal van elkaar verschillen maar waarachter zich een onzichtbare eenheid bevindt. Ook ons hart is zo’n spiegel; het gaat erom hem zuiver te houden.

Vind je de spiegel van het hart dof,
dan is de roest nog niet van haar oppervlak geveegd.

(Daglicht p 23; M I:34)

Men had immers stalen spiegels in die tijd, dus die kunnen gaan roesten.

Iemand met een leeg en zuiver hart
weerspiegelt beelden van de Onzichtbare.

Hij wordt intuļtief en kent onze diepste gedachten want
’de gelovigen zijn een spiegel voor elkaar’.
(Daglicht p 71; M I:3146-3147; Hadith.)

Rumi is geen eenling in de geschiedenis. Inhoudelijk leunt hij sterk op Ibn-Arabi. Ook al Ghazali, Ibn Sina en Ibn Tufayl liggen in deze lijn. Ibn Arabi is kennelijk geļnspireerd door Plotinus, die op zijn beurt Plato, Aristoteles en de gnostici nog eens goed las. Ook zijn bij Rumi gedachten te vinden die we bij Mani en het Manicheļsme, bij Zoroaster, in het boeddhisme, het hindoeļsme en de Tao terugvinden.

De drie thema’s

Ik herhaal even de drie thema’s, want die zullen steeds terugkomen:

1. De ziel komt van God en wil naar God terug.
2. Je kunt God nu al van binnen voelen mits je er ruimte voor maakt.
3. God openbaart zich in de veelvormige schepping als in een gebroken spiegel.



Ibn Arabi

“Zijn verschijning in zijn volle licht is zo sterk dat onze waarneming er niet tegen opgewassen is. Daarom kan deze verschijning ook een versluiering worden genoemd.”
(Al-half al-nur, De brief van het licht; Begrip 32-1, 2006, p 53)

De werkelijkheid is een veelvoudige afspiegeling van God waarachter ‘de eenheid van het Zijn’, al-wahdat al-wujud verborgen is. Om die te ontdekken moet je jezelf ontwikkelen en vormen, kennis opdoen, gerijpte ervaringskennis, hikma of ma’arifa. Dit vraagt op zijn beurt om zelfdisipline.

“De zelfonthulling van God stemt namelijk overeen met de mate en de aard van zijn [dwz: van de mens] kennis.”
“Het eerste wat u moet doen is kennis verwerven.”
“Voor u met de retraite begint moet u de zelfdiscipline beoefenen.”

(idem p 54 resp. 55)

Plotinus

Plotinus is de schakel, het scharnierpunt tussen de Griekse en de Arabische filosofie. Plotinus integreert de gedachten van Plato en Aristoteles – en Pythagoras – tot een geheel, het neoplatonisme, dat in de Arabische wereld goed viel omdat het goed te verenigen is met de islam. Ibn Arabi moet Plotiunus dus gekend hebben. Beide boeken komen inhoudelijk sterk met elkaar overeen.

Ook bij Plotinus zien we dat de ziel afkomt van God, dat hij tijdelijk in het lichaam verblijft en dat hij weer terug wil naar zijn oorsprong en naar zijn tweelingziel die in de geestelijke wereld is achtergebleven – een gedachte die we ook in de gnostiek terugvinden. Thema een dus.

Ook zegt Plotinus dat door rijping van kennis, door zuiver denken en mediteren – en door visioenen – God nu al te ontmoeten is. Thema twee dus.

En, zegt hij, achter de veelvormigheid van de wereld gaat De Ene of De Goede schuil: thema drie.

De gnostiek

De gnostiek of gnosis, zoals beschreven in de vele bij Nag Hammadi teruggevonden geschriften wemelt van dezelfde drie thema’s: de oorsprong bij en de terugkeer naar God, de mogelijkheid om door innerlijke schouwing tot gnosis, tot ware kennis te komen en zo de goddelijke vonk in de mens – elke mens - te ontdekken en te doen ontvlammen, en eenheid achter de veelheid van de schepping. Deze kennis is de mens, als een goddelijke vonk, al bij de geboorte in aanleg gegeven. Het gaat erom de vonk niet te doven maar tot een lichtende vlam te ontwikkelen.

Het onderstaande citaat wordt ook door moslim schrijvers wel geciteerd omdat het overeenkomt met de opvatting in de Qur’an dat ieder mens ‘verlicht’ geboren wordt. Moslims zeggen dan: ‘als moslim’ geboren wordt. De gnostici zeggen “in het licht” of ‘met de goddelijke vonk’.

Als zij [kinderen, FG] geboren worden zijn zij in het licht, zodat zij hen kunnen zien die hen hebben voortgebracht. Het is de Vader die alles voortbracht.

Als een klein kind, als een druppel van een bron,
als een bloesem van een wijnstok,
als een bloem, als een aanplant,
[…] hebben zij behoefte aan kennis
voor hun groei naar volmaaktheid.

(Drievoudige verhandeling; De Nag Hammadi geschriften; Slavenburg & Glaudemans, herziene uitgave Deventer 2005, p. 153)

Bronnen van de gnostiek zijn o.a. Zoroaster en Hermes Trismegistos, mythische grootheden van wie de uitspraken later op schrift gesteld zijn en waarin we de drie thema’s ook weer aantreffen.

Zoroaster

“Geen woorden vermogen die godservaring te beschrijven. Er zij slechts ruimte voor de heilige stilte, waarin alleen het ruisen van Uw waarheid hoorbaar zij en slechts zichtbaar in de zin van Uw oneindige goedheid. Moge die zon ons hart verlichten.”

(Witteveen p 168; Gatha’s 1967, Yasna 43, 15-16)

“Nu weet ik dat die heerlijkheid reeds hier en nu verwerkelijkt kan worden, wanneer de mens zich zonder ophouden openstelt voor de waarheid en zich onafgebroken laat bezielen door de machtige stroom van het zuivere denken.”

(Witteveen p 105; Gatha’s 1967, Yasna 51: 17, 18)

“Mogen onze gedachten, woorden en daden gedragen worden door goedheid, opdat ze eeuwigheidswaarde krijgen en de adem van de Heer erin bespeurbaar zij.”
(Witteveen p 98; Gatha’s 1967, Yasna 24, 1)

Hermes Trismegistes, Corpus Hermeticum

“De goddelijke geest leeft in de mens. De geest, Tath, is uit het wezen van God zelf ontstaan. […] De geest is niet afgescheiden van […] God, maar komt […] uit hem voort, zoals het zonlicht uit zijn bron.”

“Doordat Hij alle dingen een uiterlijke verschijningsvorm geeft, wordt Hij zelf door alle dingen heen en in alles zichtbaar.”

“Heilig zijt Gij, van wie de hele natuur een beeld is geworden.”

“Het vermogen Hem te kennen, Hem te willen kennen, daar op te hopen, is de rechte eigenlijke weg die leidt tot Het Goede. En die weg is ook gemakkelijk, want op je reis komt Hij je overal tegemoet en openbaart Hij zich aan je geestesoog waar en wanneer je het niet verwacht, als je waakt, slaapt, vaart, reist, ‘s-nachts, daags, als je spreekt of zwijgt – overal. Want er is niets wat Hij niet is.”

(Witteveen pp 11, 12; Corpus 13-1, 5-2, 1-31 en 11-21)


We zitten met Zoroaster en Hermes al ver terug in de geschiedenis. We kunnen verder teruggaan om in het boeddhisme, het hindoeļsme en de Tao dezelfde drie thema’s weer aan te treffen – maar dit doen we nu niet, we keren nu terug naar Rumi en reizen dan naar onze eigen tijd.

Het derde thema: de spiegel

Kijken we nog even naar het derde thema, de gebroken spiegel waarin wij slechts bij stukjes en beetjes een glimp van De Ene kunnen opvangen. Dit heeft een consequentie, namelijk dat wij diversiteit positief moeten waarderen en verschillen tussen mensen moeten accepteren. Er zijn nu eenmaal verschillende paden naar De Ene: As-shari’a, het volgen van de wetten, al-ma’rifa, innerlijke groei, en at-tariqa, kennis.

Ook betekent het dat wij ons best moeten doen om de stukjes van de puzzel aaneen te voegen tot een completer beeld, ofwel dat wij kennis moeten zien te verwerven. Op zijn beurt vraagt dit om zelfdiscipline en andere deugden – en het vraagt om een dialoog. Met deze gedachten zitten we al volop in de hedendaagse Gülen, maar we keren eerst nog even terug naar Rumi, om daarna met een vaartje naar het heden te gaan.

Rumi 2

Elk moment bevat een honderttal boodschappen van God.

Op elke roep ‘O Heer’ antwoordt hij honderdmaal: ‘Ik ben hier’.

(Daglicht p 45; hadith)

Elke profeet en iedere heilige bewandelt een weg,
maar ze leiden alle tot God.

Alle wegen zijn eigenlijk één.

(Daglicht p 69; M I:3086)

God heeft gezegd: Als een ezel beladen met boeken.

Kennis die niet van Hem afkomstig is, is een last.

Ze gaat, net als de make-up van een vrouw, niet lang mee.

Draag je last goed, dan wordt hij van je schouders gelicht
en vervangen door spirituele vreugde.

Pas op: draag deze last niet zelfzuchtig.

Beheers je, stijg op en berijd
het gelijkmatig stappend strijdros van kennis.

Laat de last vallen.

(Daglicht p 79; M I:3448-3452; Qur’an 62:5)

Laten we God om hulp vragen om onszelf te beheersen,
want wie het aan zelfcontrole ontbreekt, ontbeert Zijn Genade.
(Daglicht p 24; M I:78)

Na Rumi vinden we een dergelijk gedachtegoed terug bij de Katharen, bij de Rozenkruisers, bij Erasmus en Spinoza – en in onze tijd bij Gülen. In een boekje “Voorlopers in de vrede” (Celik e.a.; Damon 2005) worden o.a. Rumi, Erasmus en Gülen genoemd en wordt met name gewezen op de overeenkomst tussen Erasmus en Gülen.

Rumi schrijft in gedichten en beelden, Gülen schrijft essays, in feite een grote verzameling, elk met ongeveer de omvang van een goed krantenartikel, dus wel goed leesbaar – mits de vertaler zijn in onze westerse ogen soms wat overdadige oosterse taalgebruik wat inbindt en zo toegankelijker maakt voor de westerling. Specifiek voor Gülen is zijn nadruk op het belang van goed onderwijs – let wel: geen godsdienstonderwijs in dogma’s, maar gewoon: breed onderwijs en opvoeding van de hele jonge mens. Ook bij Gülen stoort het niemand dat hij moslim is; hij zegt gewoon verstandige dingen en bouwt zo een brug.

Zijn belangrijkste pleidooi is dat voor de dialoog. Hij schrijft niet ‘Hebt u zin in een dialoog? ‘, maar hij schrijft over ‘De noodzaak van de dialoog’ – met name die tussen de Abrahamitische ofwel monotheļstische godsdiensten. Hij beroept zich hierbij veelvuldig op de islam, die hij een godsdienst van vrede en verdraagzaamheid noemt. Hiermee corrigeert hij het bijzonder eenzijdige beeld dat de moderne media van de islam schetsen, en beeld dat niet gebaseerd is op gedegen studie en kennis, maar slechts op spectaculaire daden van enkele verdwaalden die de islam niet kennen, niet snappen en verkeerd gebruiken.

De genoemde schrijvers hebben doorgaans dikke en moeilijk leesbare boeken geschreven waar een ‘gewoon’ of jong mens in deze tijd moeilijk doorheen komt. Rumi daarentegen schrijft geen theologie maar gebruikt beelden in korte teksten die ook voor de moderne lezer zeer toegankelijk zijn. De ‘theologie’ die hierachter ligt is islamitisch, maar merkwaardigerwijs heel goed te volgen en heel aanvaardbaar voor de hedendaagse christen. Hij vermijdt de wettische kanten van de islam, maar hij haalt de universele spirituele en vredelievende kanten eruit en brengt die op aansprekende wijze naar voren. Rumi kan zo de oosterse en de westerse cultuur met elkaar verbinden – en beide culturen kunnen van elkaar leren, wat Gülen ook zegt.

In het huidige consumentisme en oppervlakkige vermaak, een tijd ook van heftige tegenstellingen en onverdraagzaamheid, snakt de mens naar vrede, diepgang en spiritualiteit, ook de jongeren. Dit is de waarde van Rumi en Gülen voor onze tijd.

Wat we dan overhouden is een voortdurend pleidooi voor brede kennis, voor tolerantie en wederzijds begrip, ofwel een dialoog. Voor zo’n dialoog raadt hij aan de stekelige verschilpunten, de dogma’s en de wetten ofwel ‘het heilige eigen gelijk’ even rustig te laten liggen en ons te concentreren op de vele overeenkomsten tussen religies en culturen. Dit is wat we vandaag doen.






Literatuur

Rumi

“M” verwijst naar de Masnavi.

Roemi, Daglicht; Een dagboek van spirituele leiding; bloemlezing uit de Masnavi; Camille & Kabir Helminski, Sipko A, den Boer & Aleid C. Swierenga; Synthese, Den Haag 2003.

Roemi, Juwelen; Een dagboek met 365 fragmenten van wijsheid; bloemlezing uit de Masnavi; Camille & Kabir Helminski, Sipko A, den Boer & Aleid C. Swierenga; Synthese, Den Haag 2001.

Roemi, Liefde is de weg; kwatrijnen van Djelal-oed-din Roemi; Sipko A den Boer & Aleid C. Swieringa; Servire & Kosmos-Z&K Uitgevers, 2002.

Rūmi, Poet and Mystic, 1207-1273; Reynold A. Nicholsin, London 1965—1968.

Een karavaan ui Perziė; klassieke Perzische poėzie; J.T.P de Bruijn, Bulaaq, 2002.

Ibn Arabi

Williiam C. Chittick, The Self-Disclosure of God; Principles of Ibn al-Arabī’s Cosmology; State University od New York Press, Albany, 1998.

Nico Landman & Bernd Radtke, Ibn Arabi, een tipje van de sluier; De brief van het licht; Begrip 32-1, 2006, p 53

Ibn Arabi, Ibn Siena, Ibn Tufayl e.e.:

Michel Leezenberg, Islamitische filosofie; een geschiedenis; Bulaaq 2002.

Frans E. J Gieles, Islam, spiritualiteit, vrijheid en engagement; in: 'Spiritualiteit, vrijheid en engagement', door Titus Rivas & Bert Stoop, 2006
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/islam.htm >

Ibn Tufayl, Hayy ibn Yaqzan; een filosofische allegorie uit Moors Spanje; Remke Kruk, Bulaaq 2005.

Plotinus

Plotinus, Enneaden; Rein Ferwerda, Damon 2005.

Gnostiek, gnosis

Jacob Slavenburg & Willem Glaudemans, De Nag Hammadi Geschriften; een integrale vertaling van alle teksten uit de Nag Hammadi Codices en de Berlijnse Codex; volledig herziene druk, Ankh-Hermes 2005 ev.
Frans E. J. Gieles, Gnosis: vrijgekomen kennis die vrij kan maken; In: 'Spiritualiteit, vrijheid en engagement', door Bert Stoop en Titus Rivas, (Red),
Athanasia Producties, Nijmegen, 2006.
< http://www.human-being.nl/Bibliotheek/gnosis.htm >
Hermes Trismegistes, Corpus Hermeticum, & Zoroaster
Jacob Slavenburg, De Hermetische schakel ; Ankh-hermes 2003
H.J. Witteveen, Tot de Ene; de weg van het universeel soefisme; Ankh-Hermes 2006
De gatha’s van Zarathoestra, G.J.A. van Dantzig; Kluwer 1967.

Gülen

Gurkan Celik, Voorlopers in de vrede; Damon 2005

M. Fethullah Gülen, essays, perspectives, opinions, compiled by The Fountain, he Light Inc. 2002 – Binnenkort in het Nederlands bij Stichting Islam & Dialoog.

M. Fethulah Gülen, De smaragden van het hart; basisconcepten van het Sufisme; Stichting Islam & Dialoog 2002.

M. Fethulah Gülen, [De] Profeet Mohammed, aspecten uit zijn leven; Stichting islam & Dialoog 2004.

M. Fethulah Gülen, Toward a Global Civilization of Love and Tolerance; The Light 2004.