Wat houdt de EU-grondwet in?

Meest opvallend bij het eerste ontwerp was de combinatie van de autoritaire trekken van het Franse en het Duitse bestuurssysteem: een machtige president met een machtige uit deelstaatregeerders bestaande senaat. Die president wordt voorlopig wat minder gezichtsbepalend dan Giscard d'Estaing had gewild. Wel wordt de voortdurende opwaardering van de rol van de nationale regeringen opnieuw bevestigd. In de oorspronkelijke Europese Gemeenschappen hadden die vooral de rol van onderhandelingsdelegaties, maar sinds de eis van een 'Europe des Patries' van de Franse president De Gaulle in de jaren '60 is de positie van de Raad steeds duurzamer en belangrijker geworden. Niet de nationale parlementen maar de regeringen letten op de nationale belangen. Met als gevolg dat ze achter de schermen een grote vrijheid krijgen voor het verdedigen van belangen of het sluiten van compromissen die afwijken van de wensen in hun nationale parlement. De door mij voortdurend bepleite afschaffing van de Raad en invoering van een vetorecht voor nationale parlementen over toepassing van niet-fundamentele EU-besluiten op hun grondgebied worden door deze grondwet geblokkeerd.

Het grondwetsontwerp meldt enkele keren nadrukkelijk een binding met de NATO, en daarmee dus de twee-eenheid van EU en VS. Voor een militair neutrale positie buiten de NATO, zoals tot nu toe ingenomen door Zweden, Finland, Ierland, Oostenrijk, Cyprus en Malta, is straks geen ruimte meer. Dan worden alle lidstaten politiek medeverantwoordelijk voor militaire operaties, zelfs als zijzelf besluiten om geen soldaten te leveren. Het model van de Nederlandse positie bij de Irak-oorlog, wel politieke steun maar geen militaire, biedt straks nog de enige mogelijkheid om bij omstreden optreden enigszins afzijdig te blijven. Daarbij gaat het niet alleen om gezamenlijke verdediging van elkaars grondgebied tegen invallers van buiten, maar ook om het - al dan niet samen met de VS - kunnen ingrijpen buiten het grondgebied van NATO en EU. Volgens het grondwetsontwerp mag het ook gaan om de behartiging van eigenbelang. Dit kan leiden tot terugkeer van oorlog als politiek instrument, tot een militarisering waarvan we een tijdlang dachten dat die voltooid verleden tijd was

De grondwet beschermt vrijheid van ondernemen en 'vrije onvervalste concurrentie'. Wat dit in neoliberaal Europa inmiddels betekent is de laatste jaren steeds meer duidelijk geworden. Nutsbedrijven op het gebied van openbaar vervoer, post, energie en telecommunicatie worden niet langer gezien als gemeenschapstaken maar als deel van de economie. De top van Lissabon in 2000 moedigde aan tot verkoop daarvan aan grote internationale concerns. Via verplichte aanbesteding van voormalige overheidstaken zouden ook resterende overheidsbedrijven met anderen moeten concurreren. Dat betekent vroeg of laat hun verdwijnen, omdat ze klein, zorgvuldig en gebiedsgebonden zijn, en welbewust niet berekend op het dragen van risico's bij het aangaan van strijd met anderen. Deze grondwet wordt daarmee net zoiets als die van Cuba of de vroegere Sovjet Unie, die eveneens de vorm van hun economie duurzaam wilden vastleggen en beschermen tegen democratische besluiten over verandering. Streven naar socialistisch gemeenschapsbezit van de productiemiddelen wordt binnen de EU ongrondwettelijk, voorspelde al eerder een daarover enthousiaste rechtse afgevaardigde in het EP.

[Dit bericht is gewijzigd door Fluffydroid op 19-11-2003 02:43]

Het zwaard van Damocles van de Europese regelgeving hangt nog steeds boven de Nederlandse gezondheidszorg. In dit tijdschrift is daarover al eerder geschreven. Er zijn echter nieuwe ontwikkelingen te melden. Nu de politiek serieus het Nederlandse zorgstelsel op de schop gaat nemen en het nadrukkelijk de bedoeling is vraagsturing en meer concurrentie te introduceren, moet er bijzonder serieus rekening gehouden worden met de Europese regelgeving. (Christen Democratische Verkenningen Nr. 11/12, 2002)
Voor we het weten wordt de gezondheidszorg namelijk tot een economische activiteit verklaard en dan zal Nederland gedwongen worden grensoverschrijdend vrij verkeer van diensten, goederen en personen toe te staan, en toepassing van de mededingingsregelgeving moeten toelaten. Dat kan een bedreiging
opleveren voor allerlei solidariteitsarrangementen - met vanzelfsprekend een nationaal karakter - die ook beoogd zijn binnen het nieuwe zorgstelsel. Den Exter concludeert onder andere dat het voornemen om de uitvoering van
de basisverzekering over te laten aan particuliere ziektekostenverzekeraars Europees-rechtelijk problematisch is. Den Exter geeft op meerdere punten een taxatie waar de Europese risicos voor het nieuwe zorgstelsel liggen.
Aangezien er nog steeds geen duidelijk uitgekristalliseerd Europees gezondheidszorgbeleid is, doet Den Exter zijn taxaties op basis van recente arresten van het Europese Hof. Om meer duidelijkheid te krijgen, roept hij het nieuwe kabinet op ambitie te tonen op het terrein van de gezondheidszorg bij het komend voorzitterschap in 2004. Afspraken over een Europees gezondheidszorgbeleid in een Verdrag van Rotterdam?