De grote mate van verspreiding van
![]()
-varianten over het Andes-gebied wordt vaak toegeschreven aan de Inca's, maar de verschillen tussen de varianten brengen linguïsten tot de conclussie dat de taal al lang voor de relatief late en korte Inca-periode een grote verspreidingsgraad heeft gehad. Het gebied in de buurt van Cuzco waar de taal zijn naam aan ontleent is mogelijk zelfs eerst Aymara-gebied geweest, waar pas kort voor de Inca-invasie het
![]()
de overhand had gekregen. De Inca's hebben tijdens het eerste deel van hun expansie dus vooral gebieden ingenomen waar toch al
![]()
-varianten gesproken werden en hebben er vermoedelijk vooral aan bijgedragen dat zich een lingua franca ontwikkelde die deze weer dichter bij elkaar bracht. Harde uitspraken hierover zijn echter vrijwel onmogelijk omdat er nagenoeg geen overleveringen zijn uit de tijd voor de Spaanse invasie.