Wanneer ik mensen voor het eerst vertel dat ik vegetariër ben krijg ik steevast de vraag of ik wel leren schoenen draag. Uiteraard weet ik dan al meteen waar de vraagsteller heen wil. Niet dat hij werkelijk is geïnteresseerd in mijn houding ten opzichte van leerverwerking. Nee, op de een of andere manier is er altijd wel iemand die denkt mij een spiegel voor te houden door de hypocrisie in mijn gedrag aan te tonen. Zuchtend beantwoord ik de glinsterende ogen, die menen op het punt te staan een klapper van een argument te maken, met “Ja, ik draag leren schoenen”. Nadat de zelfbenoemde gedragsfilosoof zijn rug recht om de tegenwerping als een “schaakmat” te proclameren, mompel ik in gedachte mee met het “Maar is het dan niet hypocriet dat je wel leren schoenen draagt en geen vlees eet?”. De glimlach warmee de stelling wordt opgeworpen onthult dat hij blij is nu eindelijk een vegetariër te ontmoeten aan wie hij deze zelf gevonden contradictie kan voorleggen. “Hij zal vast nog niet door hebben gehad hoe hypocriet hij eigenlijk bezig is.”
Al sinds ik vegetariër ben, inmiddels zo’n 20 jaar, ontmoet ik enkele keren per jaar mensen die allemaal met deze zelfde stelling komen en zichzelf allemaal heel erg slim vinden omdat ze die stelling zelf hebben bedacht en in de waan verkeren dit weinig originele inzicht als eerste aan de vegetariër in kwestie voor te leggen. Niets is minder waar. Dit stuk is speciaal geschreven voor de mensen die menen met dit geheime wapen vroeg of laat een vegetariër te overtuigen met hun filosofisch gedachtespinsel.
Om te beginnen wil ik eerst stilstaan bij de vraag wat een vegetariër is omdat hier vaak onduidelijkheid over bestaat. Volgens Van Dale is een vegetariër iemand die “zich uitsluitend met plantaardige spijzen voedt of die zich alleen onthoudt van spijzen die door het doden van dieren zijn verkregen”. Met andere woorden: iemand die geen dode dieren eet. Een uiterste vorm hiervan is een veganist die ook geen zuivelproducten eet. Er zijn mensen die vegetarisme definiëren als “iemand die geen vlees eet” en daardoor wel vis of schaaldieren consumeert. Feitelijk is dit onjuist en ik zou hieraan willen refereren als “subjectief-vegetarisme”. In dit stuk hou ik de eerste definitie aan.
Goed, om terug te komen op de Vraag der Vragen: is het hypocriet om geen vlees te eten en tegelijkertijd leren schoenen te dragen? Nee. Tenzij je die schoenen opeet.
Maar er zijn meer argumenten waarom het niet hypocriet is om leren schoenen te dragen. In de eerste plaats is het niet per se hypocriet omdat je de beweegreden van de vegetariër in kwestie niet weet. Persoonlijk boeit het lot van dieren mij niet. Dieren worden ook in de natuur vermoord en opgegeten en veel vee wordt speciaal voor consumptie gefokt. Alleen het idee dat je de ingewanden van een dood beest opeet vind ik onsmakelijk. Daarbij heb ik het nooit lekker gevonden. Ten tweede vraag ik mij werkelijk af waarom het hypocriet is om de vleesconsumptie te willen beperken als je er niet voor de volle 100% voor gaat en al je gedrag naar dat doel aanpast. Als je wilt afvallen en daarom minder snoept, is het dan ook hypocriet als je nog wel een koekje bij de koffie neemt? En als je geen auto hebt omdat dat beter voor het milieu is mag je dan ook niet met het vliegtuig op vakantie en is het dan ook hypocriet als je niet voor de volle 100% milieuvriendelijk leeft? Waarom dan wel als je minder dierlijke producten consumeert om zo een steentje bij te dragen? Waarom kan je alleen een steentje bijdragen als je niet resoluut en compromisloos alle gedragingen er aan toewijdt.
Ten slotte zijn vegetariërs eigenlijk veel consequenter dan de gemiddelde vleeseter. Vegetariërs eten namelijk geen enkel vlees, terwijl veel vleeseters selectief zijn met hun principes. Bijvoorbeeld wanneer iemand alleen vlees eet als hij maar niet hoeft te zien hoe het dier daarvoor geslacht is. Ook zijn er vleeseters die geen insecten of vreemde dieren (krokodil, slang) willen eten omdat ze idee vies vinden, omdat ze het zielig vinden (konijn, paard) of omdat ze andere ethische bezwaren hebben (aap, hond, kuiken). Waarom geldt dit niet voor een koe of een varken? Het is dan ook niet de vegetariër die hypocriet is maar de vleeseter! En meestal is dat nu juist de vraagsteller.
"I reject your reality and substitute my own"- Adam Savage