Cradle to Cradle

quote:

Hoe een ijswikkel een boompje wordt: Michael Braungart

De mens kan een voorbeeld nemen aan de mier. Alleen afval produceren dat kan terugkeren in de kringloop.
Door Marieke Aarden

In de wereld van Michael Braungart begint de verpakking van het ijsje vloeibaar te worden zodra het uit de vriezer komt. Na een paar uur is er niets meer over van de wikkel. Die is opgegaan in zijn omgeving.

Het maakt dus niet uit of het papiertje op straat belandt. Sterker nog, het is juist de bedoeling dat het wordt weggegooid. In de verpakking zitten namelijk zaden van lokale planten. Met het wegwerpen, komen ook de zaadjes vrij en zo plant de consument eigenlijk een boom.

‘Ik heb deze ijswikkel ontworpen in opdracht van Unilever’, zegt dr. Michael Braungart. ‘Het bedrijf wil ijs verkopen in China en India. Dit zijn landen waar bijna alles achteloos wordt weggegooid. Dat is helemaal geen probleem, tenminste als het afval biologisch afbreekt en bijdraagt aan iets nieuws.’

De Duitse chemicus was onlangs in Nederland, komend uit de VS en op doorreis naar Tokio. Deze reislust is nuttig want er valt veel uit te leggen over de nieuwe industriële revolutie, die Braungart en zijn zakenpartner, de Amerikaanse architect dr. William McDonough, over de wereld willen verspreiden.

Bij de autofabriek Ford, de sportschoenenproducent Nike, het chemieconcern BASF en de kantoormeubelfabriek Herman Miller heeft het tweetal productieprocessen ingrijpend gewijzigd en nieuwe kantoorgebouwen gecreëerd.

Greenpeace
Braungart werkte in de jaren tachtig bij Greenpeace, ondermeer in Duitsland, waar de chemische industrie zich lange tijd van een slechte kant liet zien met illegale lozingen op de Rijn. Hij promoveerde op het gebruik van zuurstof om papier te bleken in plaats van chloor, waardoor de uitstoot van het kankerverwekkende dioxine vermeden wordt. Deze methode wordt nu algemeen toegepast in Europa en de VS.

Zijn loopbaan nam een wending toen in 1986 in Bazel de Rijn rood kleurde doordat het chemieconcern Sandoz na een brand bestrijdingsmiddelen in het water had laten wegstromen. De internationale ontsteltenis was groot. De directie stond ineens open voor milieuadviezen en sindsdien introduceert Braungart schone productieprocessen bij bedrijven.

De chemicus breekt radicaal met de gangbare opvatting dat bedrijven minder moeten vervuilen door eco-efficiënter te produceren, door bijvoorbeeld minder water, grondstoffen en energie te gebruiken. ‘Een beetje minder vervuiling is niet goed genoeg. Dat is net zoals: Ik sla mijn dochter niet tien keer maar vijf keer. We leven met te veel mensen op deze planeet om met minder verontreiniging te kunnen overleven.’

‘We moeten de industriële processen opnieuw uitvinden en daarbij de natuur als uitgangspunt nemen, en die nabootsen. Een mier leeft 21 dagen en produceert in die tijdspanne vier keer meer afval dan de mens. Opvallend verschil is echter dat het mierenafval teruggaat in de natuurlijke kringloop, wordt afgebroken en voedingstof is voor planten en dieren.’

Braungart wil dat producenten nog slechts goederen maken die volledig teruggaan in kringlopen. In de biologische kringloop van de natuur gaat alles wat composteerbaar en afbreekbaar is, zoals de ijswikkel. Maar dat kunnen ook shampooflessen, tandpastatubes en sapverpakkingen zijn. In de technische kringloop van bedrijven komt alles terecht wat als technische grondstof voor een nieuw product kan dienen, zoals staal, plastic, polymeren, glas.

De Zwitserse textielfabriek Röhmer is totaal overhoop gehaald door Braungart. Het bedrijf dacht goed werk te doen door als grondstof oude petflessen te combineren met katoen. Het zou goed voor het milieu zijn om een natuurlijk materiaal, katoen, met gerecyclede waterflessen te mixen. ‘Maar we ontdekten een paar storende feiten’ zegt Braungart. ‘Een petfles bevat stoffen die je niet wilt inademen. In combinatie met katoen — bij de teelt worden veel bestrijdingsmiddelen ingezet — ontstaat een monsterachtige hybride, die niet composteerbaar is. Het paste niet in ons doel om een schoon productieproces te ontwerpen’. Röhmer gebruikt nu een pesticidevrije plant en dierlijke vezels zoals wol. Wol isoleert in de zomer en de winter en de plant ramie absorbeert vocht.

De moeilijkste klus was de verf, zegt Braungart. ‘In plaats van het uitfilteren van alle chemische stoffen die kankerverwekkend zijn, geboorteafwijkingen veroorzaken en hormoonverstorend zijn, wilden we ongevaarlijke stoffen die terug konden in de kringloop. Zestig chemische producenten die we hadden uitgenodigd om met ons samen te werken, haakten af omdat ze hun bedrijfsprocessen niet wilden bekendmaken. Een wilde meedoen: Ciba Geigy. Met hun hulp elimineerden we duizenden stoffen die bij de vervaardiging van textiel worden gebruikt. Uiteindelijk kwamen we uit op 38 stoffen, waarmee we de hele fabriekslijn maakten. Het personeel hoeft geen stofkapjes meer te dragen en afnemers zijn zeer tevreden. Controleurs konden geen enkele vervuiling meer vinden. Het water ging er even schoon uit als het de fabriek in ging. Na gebruik kan de stof van de kantoormeubels in de natuur worden achtergelaten. De natuur eet het op’, aldus Braungart.

Bedrijven vragen zich tegenwoordig af of gebruik van hun product kan leiden tot schadeclaims van consumenten vanwege schadelijke stoffen. Ook bij multinational Nike, dat niet aangeklaagd wil worden voor productie van toxische schoenen, hebben McDonough en Braungart opzienbarende ontwikkelingen in gang gezet. Nike wil het leer niet meer met verdachte toxische stoffen behandelen. ‘Er is nu een sportschoen in de maak waarvan de rubberzolen na anderhalf jaar zijn opgelost. De rest van het schoeisel wordt gebruikt voor nieuwe Nikes. Oude schoenen kunnen worden ingeruild voor een nieuw paar en tegen betaling krijgt men dan nieuwe Nikes, die volgens de laatste mode en met de beste technologie zijn vervaardigd. Eigenlijk koop je geen schoen meer maar een gezond voettransportsysteem voor achttien maanden, een soort eco-lease’, zegt de chemicus.

Wie zo consumeert krijgt geen schuldgevoel, stelt Braungart. ‘Er is niets mis met tv-toestellen, schoenen, computers, auto’s. Alleen met het afval is er wat mis, de chemicaliën, de zware metalen en de kooldioxide die bij de productie worden uitgestoten. Elimineer het afval, gebruik zonne-energie en weg is het probleem’.

Wieg tot wieg
Braungart heeft dan ook niets op met de theorie dat een product milieu-efficiënt is als het van de wieg tot het graf op milieuaantasting wordt beoordeeld. Bij hem is het van wieg tot wieg; na het gebruik wordt het oude product weer onderdeel van het nieuwe product. Cradle to cradle heet dan ook het boek dat hij met McDonough in 2002 publiceerde.

Onder leiding van Braungart en McDonough heeft Ford 1,3 miljard euro besteed aan herontwerp van het industriegebied van 500 hectaren in Dearbourn, Michigan. Hier werd de legendarische T-Ford gemaakt. Het hele industriepark is herbouwd. ‘Ford had gemakkelijk het verouderde industrieterrein kunnen verlaten, er een hek om kunnen zetten en elders opnieuw kunnen beginnen. Nee dus. De Rouge was een icoon van de eerste industriële revolutie en nu wilde de achterkleinzoon van Henry Ford, William Clay Ford jr., er een nieuw levend geheel van maken’, zegt Braungart.

De bodem is schoon geworden dankzij planten die zware metalen opnemen. De gezondheid van de bodem wordt afgemeten aan het aantal wormen per vierkante meter. Een grasdak op het complex houdt de warmte beter vast. Planten, insecten, vogels worden er door aangetrokken. Bij hevige regenval kan het dak ruim 5 centimeter water vasthouden.

De parkeertegels zijn waterdoorlatend. De planten in de moerassige gebieden rond de fabriek zijn gekozen op hun filterende werking, zodat het geloosde afvalwater gezuiverd kan worden en ook de rivier Rouge schoner wordt. Zonnepanelen en windturbines zorgen voor elektriciteit. Er wordt een nieuw type auto ontwikkeld van materialen die na hun gebruik biologisch afbreken of opnieuw gebruikt worden in de industrie.

quote:

Op dinsdag 3 oktober 2006 22:11 schreef Schonedal het volgende:
Verbal schrijft:

Een mier leeft 21 dagen en produceert in die tijdspanne vier keer meer afval dan de mens. Opvallend verschil is echter dat het mierenafval teruggaat in de natuurlijke kringloop, wordt afgebroken en voedingstof is voor planten en dieren.’

Wordt hiermee bedoeld alle mieren bij elkaar en alle mensen bij elkaar?

quote:

Op woensdag 4 oktober 2006 15:14 schreef Schonedal het volgende:

[..]

Als dat waar zou zijn zouden wij mensen begraven worden onder het mierenafval.

quote:

Op woensdag 18 oktober 2006 09:49 schreef speknek het volgende:
Meld na afloop ook even jullie mening in dit topic:
[Centraal] WFL Literatuur discussietopic

quote:

Op woensdag 18 oktober 2006 15:39 schreef icecreamfarmer_NL het volgende:
voor wij het niet gezien heeft zondag komt de docu ook nog eens langs op canvas in het programma panorama