Vis met pootjes is 'missing link' (deel 2)

quote:

Het is misschien wel een van de belangrijkste fossielen ooit gevonden: de 375 miljoen oude resten van een tiktaalik roseae, een van de eerste vissen die zich op het land waagde. Wetenschappers ontdekten de vis met pootjes in het koude noorden van Canada.

Tiktaalik betekent 'grote vis in ondiep water' in het inuit, de taal van de inheemse bevolking op Ellesmere Island. De weersomstandigheden zijn daar zo slecht dat onderzoekers Edward Daeschler, Neil Shubin en Farish Jerkins sinds 1999 maar twee maanden per jaar op zoek konden naar de 'missing link' in de evolutie. Ze hebben hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature gepubliceerd.

Het was niet altijd zo koud op het Canadese eiland. Toen de Tiktaalik leefde, ver voordat de continenten op hun huidige plaats schoven, lag Arctisch Canada nog in de buurt van de evenaar. Waarschijnlijk was het dier niet zo'n geweldige zwemmer, maar was hij mogelijk wel in staat korte tijd het land op te kruipen vanuit de ondiepe rivierdelta.

Kruipende vissen
De vis was daarmee overigens niet de eerste, al zeker 10 miljoen jaar eerder begonnen de eerste vissen te kruipen in ondiep water. Daar is al veel eerder fossiel bewijs voor gevonden.

Ook zijn er resten gevonden van vissen die tien miljoen jaar ná de tiktaalik leefden en al daadwerkelijk iets van tenen aan hun pootachtige vinnen hadden ontwikkeld. Daarom, betogen de vinders, is de tiktaalik zo belangrijk: het is de 'missing link' die laat zien hoe de transformatie van kruipende vissen tot lopende vissen verliep.

Tanden
De pootjes van de nieuwgevonden fossiele vis zijn al behoorlijk ontwikkeld. Ze hebben de interne sructuur van een arm, inclusief elleboog en pols - maar nog geen tenen.

Rest de vraag waarom de tiktaalik zonodig het land op moest. De indrukwekkende rij tanden waarover het prehistorische dier beschikte, suggereren dat hij uit het water kon opduiken om prooien op het land te grijpen.

Maar de werkelijke reden voor zijn avontuur op het land kan best eenvoudiger zijn. Er is immers altijd een grotere vis. "De eerste vierpotigen waren niet bezig het land te veroveren", denkt de Amerikaanse paleontoloog John Maisey. "Ze vluchtten uit het water."

quote:

Bron : Noorderlicht

In het noordpoolgebied is een nieuw evolutionair icoon opgedoken. Tiktaalik roseae, zoals het is genoemd, is een overgangsfossiel, dat duidelijk laat zien hoe vissen zijn geëvolueerd tot landdieren.

IJzige temperaturen, een snijdende wind, bevroren rotsen en de voortdurende dreiging van ijsberen kenmerkten de barre zoektocht van drie wetenschappers naar de vondst van hun leven. En dan te bedenken dat het gebied waar ze zich ophielden - Ellesmere eiland in het Canadese noordpoolgebied - 383 miljoen jaar geleden een aangenaam subtropisch klimaat kende. Het maakte indertijd, in het Devoon, deel uit van de Euramerikaanse landmassa, die zich rond de evenaar uitstrekte.

Het gebied werd toen doorsneden door meanderende riviertjes en ondiepe stroompjes. De perfecte leefomgeving voor een vis die aarzelende pogingen doet het land op te kruipen, meenden Ted Daeschler, Neil Shubin en Farish Jenkins. In 1999 ging hun expeditie van start. Honderden vissenbotjes bikten ze de afgelopen jaren omzichting uit de bevroren rotsen, maar pas echt spectaculair werd het in 2004. In dat jaar vonden ze eindelijk waar ze naar zochten: de fossiele resten van drie exemplaren van een overgangsvorm tussen vissen en landdieren. De naam van het dier, Tiktaalik roseae, is ontleend aan de plaatselijke taal. In het Inuktikuk betekent Tiktaalik zoveel als 'grote vis in ondiep water'.

De gevonden exemplaren van het dier variëren in lengte van anderhalf tot drie meter. Het dier heeft een driehoekige, afgeplatte kop, zoals een krokodil. Het platte, brede lichaam doet denken aan dat van viervoeters, maar is bedekt met schubben. Echt vissig aan de nieuwe soort zijn verder de primitieve onderkaak en de vinnen. Maar de rest van zijn anatomie wijst erop dat Tiktaalik hard op weg was om het water uit te kruipen.

Zo konden hoofd en schouderpartij onafhankelijk van elkaar bewegen, wat het dier extra bewegingsvrijheid gaf. Bij vissen zijn hoofd en schouder met elkaar verbonden - ze hebben geen nek - en bewegen als een geheel. De ribben van Tiktaalik zijn verder breder dan die van een gemiddelde vis, en liggen dakpansgewijs over elkaar. Daardoor krijgt het lichaam meer stevigheid - handig, als je zonder hulp van de opwaartse kracht van het water wilt kunnen bewegen. Ook de vorm van het middenoor lijkt op die van viervoetige landbewoners.

Maar de allerbelangrijkste aanwijzing dat Tiktaalik voorzichtig aan land moet zijn gegaan, zijn de borstvinnen. Die bestaan uit een serie botjes die ten opzichte van elkaar kunnen bewegen, precies zoals de ledematen van een viervoeter. De onderzoekers onderscheiden primitieve schouder-, elleboog- en polsgewrichten. Het dier kon daardoor waarschijnlijk op zijn borstvinnen steunen. Met licht gebogen schouder en elleboog, en de uiteinden - wat bij ons de vingers zijn - plat op de grond. Zeker kon het op die manier door het ondiepe water scharrelen, maar vermoedelijk ook op het land. Daar wijzen de stevige borstkas en het beweeglijke hoofd op.

Tiktaalik heeft dus zowel trekken van een vis als van een viervoeter. "We noemen het gekscherend een 'visvoeter'", aldus Neil Shubin van de Universiteit van Chicago in een begeleidend persbericht. Tiklaatik is overigens niet de eerste visvoeter. Zijn evolutionaire voorganger, de 385 miljoen jaar oude Panderichthys, kon met zijn borstvinnen waarschijnlijk al redelijk uit de voeten op de modderige bodem van een ondiep watertje, maar verder was het nog echt een waterdier.

Tiktaalik is dan ook geen spreekwoordelijke 'missing link' - het woord suggereert dat er zoiets als één enkel overgangsfossiel bestaat - maar een dier uit een zich ontwikkelende reeks. Het vervaagt de grens tussen twee verschillende levensvormen: de in het water levende vissen, en de landdieren. De nieuwe fossielen passen heel mooi in het tien miljoen jaar grote gat in de stamboom tussen Panderichthys - de scharrelvis - en de eerste echte viervoetige landdieren. De oudste fossiele overblijfselen daarvan zijn 376 miljoen jaar oud.

In een begeleidend commentaar schrijven Per Ahlberg en Jennifer Clack dat Tiktaalik alles in zich heeft om een nieuw evolutionair icoon te worden. Zoals de Archeopterix symbool staat voor de overgang van reptielen naar vogels, zo staat Tiktaalik aan het begin van een evolutonaire revolutie waarbij het leven vaste grond onder de voeten kreeg. "Dit is echt zoals onze voorouders eruit zagen toen ze uit het water kropen".

Jacqueline de Vree

Per Erik Ahlberg en Jennifer Clack, 'A firm step from water to land', in: Nature, 6 april 2006.

Edward Daeschler, Neil Shubin en Farish Jenkins, 'A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of tetrapod body plan', in: Nature, 6 april 2006.

Neil Shubin, Edward Daeschler en Farish Jenkins, 'The pectoral fin of Tiktaalik roseae and the origin of tetrapod limb', in: Nature, 6 april 2006.

combinatie creationisme/ ID/evolutietheorie
<sup>Tussenstand:

Ook een poll maken? Klik hier</sup>

[ Bericht 3% gewijzigd door Disciple_of_Guinness op 07-04-2006 22:18:08 ]

quote:

Op vrijdag 7 april 2006 17:35 schreef BansheeBoy het volgende:
Overgangsvormen, ik heb het er niet zo op. Als een vis lucht haalt boven water gaat hij dood, de volgende vissen daarna ook. Waar komt het punt dat de vis die lucht gaat halen boven water dit overleefd en ineens pootjes krijgt? Nee, lijkt mij dus onzinnig.

²

quote:

Op vrijdag 7 april 2006 19:36 schreef KirmiziBeyaz het volgende:

[..]

En juist dát maakt de evolutie zo onwaarschijnlijk. Er zouden, net als jij zegt, duizenden 'tussenvormen' moeten bestaan eer een vis met poten ontstaat. Wáár zijn die duizenden tussenvormen dan? Men komt aanzetten met het 'eindproduct', men zet dat af tegen de vorm daarvoor, en ziedaar je tussenvorm. Waar zijn de tussenvormen waaruit we kunnen concluderen dat dat pootje ook daadwerkelijk aangroeit? Er zijn miljoenen, misschien miljarden vissen geweest. Je zou toch verwachten dat er heel wat tussenvormen gevonden worden.