Het leven van de gewone mens in de (late) Middeleeuwen

Daar vraag je me wat! De periode die je beschrijft gaat van de (zeer) late middeleeuwen tot ruim voorbij de Gouden Eeuw, waarin de macht verschoof van de adel en geestelijkheid naar de burgerij.

Hard werken en arm sterven was voor het grootste deel van de bevolking wel een continue factor en kroegen waren er zat, dat kan ik je wel vertellen. Voor de rest: Google ze

Leestip:Simon Schama, overvloed en onbehagen (vijde druk, 2005).


Eventueel ook in het engels onder de naam Embarrassment of the Riches


Dat zal al je vragen wel beantwoorden over de Gouden Eeuw.

Er is ooit eens een boek geschreven over de geschiedenis van de gewone man in Nederland. Uitgegeven in Nijmegen. Daar zal veel in staan rond jouw vragen.

Volgens mij was er weinig leuks aan. De kans is groot dat je straatarm was, in een krot woonde en elke dag aardappels at. Als je al te eten had. Van zonsopgang tot zonsondergang werken. Geen luxe: geen TV, geen computer, geen electriciteit, geen WC, geen stromend water, zelfs geen schoon stilstaand water. Ook geen boeken. Maar ja, lezen kon je toch niet. Er was geen WC-papier, naar de tandarts gaan zat er niet bij en als er weer een plaag rondging dan kreeg je de engste ziektes zonder dat daar medicijnen voor waren. Je wereldje was waarschijnlijk niet groter dan je eigen stad, van ander landen en/of culturen wist je absoluut niks af.

Het feit dat je nu hier rondloopt, betekent dat jouw voorouders desondanks toch kinderen grootbrachten. Heel wat als je er over nadenkt

Onzin verwijderd.

Lees eens: G. Mak, Een kleine geschiedenis van Amsterdam of G. Mak, De Engel van Amsterdam. Ook aardig: C. Busken Huet, Het land van Rembrandt

ik vind dat eigenlijk ook altijd wel interessant! misschien maar eens dat boekje gaan lezen

quote:

Op zaterdag 14 januari 2006 12:44 schreef TC03 het volgende:

[..]

Toch vraag ik me af of het nou écht zo slecht was. Als je alleen al in Amsterdam kijkt hoeveel oude huizen daar staan... En daar hebben vroeger toch echt mensen in gewoond.

Die huizen stammen dan ook echt niet van de Middeleeuwen en van de krottenwijken van toen is niets overgebleven. Je ziet alleen de mooie dingen

Zelfs 200 jaar geleden was het voor de gewone burger rottig toeven in de mooie steden. En ook die huisjes zijn zelden bewaard gebleven.

De mensen van toen waren gemiddeld nauwelijks minder lang dan wij, geloof ik. Al te veel aardappelen zullen ze ook niet hebben gegeten.

[ Bericht 27% gewijzigd door Johan_de_With op 15-01-2006 15:50:27 ]

quote:

Op zaterdag 14 januari 2006 12:44 schreef TC03 het volgende:

[..]

Toch vraag ik me af of het nou écht zo slecht was. Als je alleen al in Amsterdam kijkt hoeveel oude huizen daar staan... En daar hebben vroeger toch echt mensen in gewoond.

In de Gouden Eeuw was Amsterdam idd 1 van de grootste steden in Europa, meen ik, met 200.000 inwoners, maar eigenlijk spreek je dan al niet meer van Middeleeuwen. De Noordelijke Nederlanden zijn in de late Middeleeuwen ook wat minder interessant dan de Zuidelijke Nederlanden, wat nu Vlaanderen is. Na het beleg van Antwerpen door de Spanjolen zou een groot deel van de burgerij verkassen naar Amsterdam, waarna de mercantiele geschiedenis van de Noordelijke Nederlanden zou beginnen.

Ik ben geen mediavist (johan_de_with wel, geloof ik), maar van invloed op de ontwikkeling van het dagelijkse leven zijn grofweg 2 factoren van belang geweest in de late Middeleeuwen. 1. het ontstaan van steden met eigen stadsrechten. 2. hiermee samenhangend de ontwikkeling van feodalisme naar centralisme (lees hiervoor Het Civilisatieproces van Norbert Elias). Dit leidde tot een min of meer onafhankelijke stand van burgers, met een denk- en leefpatroon dat afweek van hetgeen dat in overwegend argrarische samenlevingen gebruikelijk was... Deze geëmancipeerde burgerij zou ook de aanzet geven tot de expansie van Europa, niet zelden in symbiose met het bestuur zoals in Portugal, Spanje en de Noordelijke Nederlanden, en met het inluiden van de mercantilistische periode een eerste impuls geven aan het opkomende kapitalisme en later de industriële revolutie. Voor de geschiedenis van het dagelijkse leven zou dit betekenen dat 'het dagelijkse leven van de burgerij' tot standaard werd verheven. Overigens wb de industriële revolutie is ook van belang geweest uiteraard een revolutie in ons denken (Verlichting), de revolutie in de landbouw hetgeen tot groter surplus leidde en de winsten die in de mercantiele periode gemaakt werden...

doublure

[ Bericht 99% gewijzigd door Ryan3 op 18-01-2006 09:43:08 ]

Lees hiervoor (even) ' het civilisatieproces van Elias'; zegt ie... Boek van .1000 pagina's, maar zeker erg de moeite waard, hoewel niet echt geschikt voor TS, aangezien ELias zich in het boek vrijwel allee richt op de gedragswijzigingen van de z.g. bovenlagen van de bevolking.

Schama's ' overvloed en onbehagen' gat slechts over NL, dat in die tijd een qua welvaart gezien in een uitzonderingspositie verkeerde aangezien de rest van Europa gedurende lange tijden destijds in crisies en onderlinge (godsdienstoorlogen verzeild was.

Een beeld van het leven van de middeleeuwer?
Hmm; misschien 'The cheese and the Worms, van Ginzburg; gaat over een molenaar in de middeleeuwen die r nogal extravagante ideeen op nahield, en is puur op historische bronnen over hem gebaseerd.

[ Bericht 10% gewijzigd door descendent1 op 18-01-2006 21:23:14 ]

A History of the Dutch Speaking Peoples van Pieter Geyl kan ook een aardige bron zijn.

quote:

Op zaterdag 14 januari 2006 07:03 schreef StefanP het volgende:
Volgens mij was er weinig leuks aan. De kans is groot dat je straatarm was, in een krot woonde en elke dag aardappels at. Als je al te eten had. Van zonsopgang tot zonsondergang werken. Geen luxe: geen TV, geen computer, geen electriciteit, geen WC, geen stromend water, zelfs geen schoon stilstaand water. Ook geen boeken. Maar ja, lezen kon je toch niet. Er was geen WC-papier, naar de tandarts gaan zat er niet bij en als er weer een plaag rondging dan kreeg je de engste ziektes zonder dat daar medicijnen voor waren. Je wereldje was waarschijnlijk niet groter dan je eigen stad, van ander landen en/of culturen wist je absoluut niks af.

Het feit dat je nu hier rondloopt, betekent dat jouw voorouders desondanks toch kinderen grootbrachten. Heel wat als je er over nadenkt

Ach volgens mij viel dat allemaal wel mee. Het is voornamelijk dat men de vooruitgang en ontwikkeling van onze huidige samenleving wil benadrukken, dat men de samenleving van vroeger als zo slecht afbeeld.

De mensen leefden inderdaad wat minder lang (niet zo heel erg veel hoor), de kans dat je jong overleed, de kans op een ziekte was iets groter etc. etc. Maar dat men nu constant in een donker vochtig krot zat te sippen en zich te beklagen dat men het zo slecht had. Ik denk het niet. Men wist niet beter en de meesten zullen gelukkig zijn geweest.

Wat weelde betreft. In Dordrecht vinden we wat gebruiksgoederen betreft in rijke context dezelfde voorwerpen als in arme context, alleen de kwaliteit en de estheticiteit verschilt wat (niet eens al teveel). Zilveren munten vind je ook bij arme huizen, alleen in mindere mate, dan bij rijke huizen. Maar Dordrecht was dan ook een rijke stad.

[ Bericht 29% gewijzigd door Zemi77 op 02-02-2006 16:31:59 ]

Ik moet eerlijk toegeven dat ik me daar nimmer in heb verdiept.

Mijn impressie komt neer op hoe StefanP het neerschreef.

Was je arm dan bleef men vaak ook arm. De kloof tussen rijk en arm was vele malen groter dan waar we nu allemaal beducht voor zijn.

Als ik mijzelf zou verplaatsen in een arme jongen levende in de late middeleeuwen zou ik voor galg en rad zijn opgegroeid

Om een link te leggen tussen het leven nu, en de late middeleeuwen,...................het is bijna niet voor te stellen dat in dit tijdsbestek zoveel is veranderd. Probeer dat eens te zien vanuit het perspectief van iemand die kijkt in de toekomst, over een periode van 500 jaar.
Dat is waanzinnig!

Ok, ik ga ook eens een poging wagen

quote:

Op zaterdag 14 januari 2006 00:11 schreef TC03 het volgende:
Vraag ik me nou af hè. Hoe leefden de gewone mensen in 1400-1750?

Zoals gezegd is dit een zeer lange periode die zowel de late ME als een groot deel de Nieuwe Tijden omvat. Die periode kan onmogelijk als homogeen gezien worden. Rond 1400 waren het voornamelijk de Zuid-Nederlandse steden die de plak zwaaiden (Brugge, Gent), later Antwerpen, en in de Nieuwe Tijden was pakweg Amsterdam dé metropool. Zoals de naam "Nieuwe Tijden" al aangeeft, is de periode rond 1500-1550 een breukperiode, een "nieuwe tijd". Opkomst van het meer wetenschappelijk denken, de ontdekkingen, opkomst van de burgerlijke cultuur etc etc. De macht verschoof geleidelijk aan van adel&clerus naar de opkomende burgerij. Dit neemt echter niet weg dat die maatschappij veel statischer was dan de onze. Kijk eens naar onze huidige leefwereld en die van 50 jaar terug. Het is letterlijk een wereld van verschil. Tussen 1400-1750 evolueerde de maatschappij / wereld veel trager. De veranderingen waren er wel, maar drongen veel langzamer door.

quote:

Gingen ze weleens op visite bij familie?

Zeker en vast. Familie- en vriendenbanden waren zeer belangrijk. Tenslotte was je op jezelf en je naasten aangewezen. Sociale zekerheid (ziekteverzekering, werkloosheidsuitkering, ... ) was er toen nog niet. Familie en vrienden waren vaak ook dé plek om voordelen te halen: betere werkbetrekkingen, etc.

quote:

Hadden ze een soort kroeg waar ze heen gingen?

In een tijd waar er geen TV, radio, internet of wat dan ook was, waren de mensen op elkaar aangewezen om hun vrije tijd 'te doden'. Elke straat/wijk had wel zijn kroeg. Daarnaast waren er ook nog allerlei andere gezelschappen: rederijkerskamers, schuttersgilden, broederschappen, ... waar men samenkwam, feestvierde, ...

quote:

Was er wel geld om leuke dingen te doen? Of was het echt een kwestie van hard werken en arm sterven?

Ik denk dat dat afhankelijk was van gezin tot gezin. Sommigen hebben nu 3 auto's en 5 plasma's. 300-400 jaar geleden was dat niet anders.

quote:

Had je 'hangjongeren'? Gingen kinderen naar school? Kregen ze huiswerk?

Zeker in de late ME en de NT gingen kinderen een aantal jaar naar school. In de Noordelijke Nederlanden was de scholingsgraad trouwens veel hoger dan in de Zuidelijke Nederlanden (toch vanaf de 2e helft van de 16e eeuw - gevolg van de godsdienst-twisten). Algemeen kun je stellen dat de meeste kinderen (jongens en meisjes) naar de lagere school gingen, waar ze leerden lezen en schrijven. Rond een jaar of 12 gingen de gegoede jongens naar de latijnse school en eventueel later naar 1 van de universiteiten. De meeste jongens gingen toen echter gewoon in de leer, om een beroep te leren. Arme kinderen of wezen konden meestal terecht in de stedelijke armenscholen, waar men een beroep leerde. Meisjes bleven na hun lagere school vaak gewoon thuis werken (naaien, etc).

Het Noorden hechtte veel belang aan het bijbellezen. Daardoor lag de alfabetiseringsgraad er veel hoger dan in het Zuiden, waar vooral een "cultuur van het beeld" (= de godsdienst zien, in schilderijen bv.) heerste. In het Zuiden probeerde men de scholingsgraad nog wat op te krikken door de zgn. zondagsscholen, maar zonder al te veel succes.

quote:

Waren er 'luxewinkels'?

Yup, met goud gebrocheerde gobellins of statige portretten waren niet voor ieders beurs weggelegd.

quote:

Was er concurrentie tussen bakkers onderling? Maakten ze reclame?

De verschillende 'sectoren' waren grotendeels gegroepeerd in 'ambachten', een vereniging van bv. alle bakkers van een stad. Dit orgaan zorgde voor reglementering, ... Echt harde concurrentie was er bijgevolg vermoedelijk niet. Bij handelaars (bv. in specerijen) lag dit eerder anders. Deze waren veel minder verenigd en was het eerder ieder voor zich.

quote:

Zulk soort dingen vraag ik mij af.
Vind ik best wel interessant, en ik vraag het me altijd af. Geschiedenis gaat meestal over de grote dingen, terwijl de kleine dingen mij juist meer boeien.

Ik hoop dat ik je hiermee wat verduideling heb kunnen brengen. Naast bovenstaande boeken kan ik je zeker nog de volgende aanbevelen:
- Blom ea: Geschiedenis der Nederlanden
- René van Stipriaan: Ooggetuigen van de gouden eeuw.
- Duby en Ariès: Geschiedenis van het persoonlijke leven: de gemeenschap, de staat en het gezin, 1600-1800
- Van Hemelryck: Marginalen in de geschiedenis

En enkele meer specifieke boeken over concrete casussen:
- de werken van Le Roy-Ladury (bv. Montaillou)
- Natalie Zemon Davis: The return of Martin Guerre

Ziezo, hopelijk heb je er wat aan.

medievist toevallig?

hoofdopleiding = Nieuwe Tijden (vnl 16e-17e E), keuzeopleiding = ME (vnl. 15e E)

Leuk topic! Al ben ik voornamelijk benieuwd naar wat mensen nu eigenlijk aten (aardappels kwamen toch pas veel later vanuit Amerika?)
Want vlees zouden de armen niet hebben kunnen betalen. Wat eet je dan 's avonds? Brood, bonen?

ik ben hier ook zeer in geinteresseerd, alleen ik heb geen zin/tijd om er boeken over te lezen. ik kijk liever een film

Achja, films geven een erg verkeerd beeld van de middeleeuwen, een zwaar geromantiseerd beeld van de middeleeuwen over dappere ridders. Ridders vochten niet. De horigen vochten. Ridders keken toe. Heb je wel eens een harnas aangehad, daar kon je niet in vechten.